De tramstakliig
te *s Gravenhage.
Aan een hoofdartikel in het Unie-
liberale „Vaderland" ontleenen wij
het volgende over de tramstaking-
,,Do staking Ls een ware ramp, en
men kan naar aanleiding daarvan
dit in de eerste plaats zeggen - De li.
T. M. heeft hel publiek geen enkele
onaangename bejegening bespaard.
Jarenlang hebben wij voor een rit
naar Scbcvcnlngeii het dubbele moe
ten betalen van wat de Maatschappij
billijkerwijze toekwam, en alle pogin
gen van de gemeente en het publiek
om daarin verandering te krijgen, wa
ren vruchteloos, van loyauteit in za
ken hield de IT. T. M. nu eenmaal
niet.
1 n hoezeer de Maatschappij zelve
voelt, dat dit dubbele tarief voor
Scheveningen met alle billijkheid in
«trijd is, mag wel blijken uil het feit-,
dor ze op dit oogenblik. nu door de
staking aller oogen-open zijn gegaan
over de qualiteit van haar beheer,
aanbiedt hei zónestelsel voor Scheve
ningen op to heffen, mits men haar
Concessie, die, helaas, nog tot 1920
loopt, met 12 jaar verlenge.
Hot gemeentebestuur zal zeker wel
wijzer wezen."
Dan worden verschillende grieven
■jan het publiek opgesomd en over het
personeel het volgende gezegd
„Haar personeel, dat op de wagens
dienst deed, wagenbestuurders en
conducteurs, kregen, een loon, dat
niet alleen geheel ongeëvenredigrt
was aan de dieri.stpra.estalie van hen
gevergd, maar dat ook beslist onvol
doende geweest zou zijn om van te
loven, als het publiek niet tusschen
beide waren gekomen. Maar dat pu
bliek. bonbomme als altijd, en dal het
personeel zoo graag mag om zijn wel
willendheid en een dienstijver, die op
de drukste dagen als Koninginnedag,
'het meest uitblinkt, sprong bij uict
bet traditioneele vierduilstuk.
Dit, feit doet beter dan alles zien op
welk een Jaag standpunt de H. T. M
zich steeds als werkgever plaatste.
Wel verre, dat het haar trots was om
van haar groote winsten (dc aandee
len staan op 600 procent) een loon uit
te betalen, dat haar recht gaf het pe r
soneel het aannemen van [ooitjes ten
strengste te verbieden, gelijk dit aan
't spoorwegpersoneel verboden is bet
ze dezen toestand., die niet verheffend
kan werken op het personeel, en voor
haar zelve de grootste verneder r.g is,
stilletjes bestaan onder het motto
„nou oiel". En door haar stelselmatig
doof blijven voor de billijke werschen
van dat personeel, begiftigt zij thans
Den Ilaag met een tramstaking, die
slechts daarom niet eerder uitbrak,
omdat dit personeel evenveel sympa
thie heeft voor het publieK, dat vau de
tram gebruik maakt, als dat publiek
.voor het personeel. Want dut perso
neel is een keurkorps.
Verbijsterend is de luchthartigheid,
waarmee de H. T. M. deze ramp voor
de gemeente, voor de neringdoenden
in de eerste plaats opvat Toen toch
onze hooggeachte burgemeester, te
recht begrijpende, dat niets onbe
proefd mocht worden gelaten om. hat
pioote gevaar, dai het Haagscne ver
keer bedreigde, af te wenden zich sis
bemiddelaar opwierp m het geschil,
hebben de organisaties -an net Tran-
mgpersonee! aan zijn oproep om bij
hem te kon en gevolg gegeven maai
de Raad van beheer der li. 1' M. gaf
den burgemeester te Kduiicn vsn geen
bemiddeling te w'lien wo»er-
Het Haagsche pubi-ex zal dit niet
vergeten
op het oogenblik, dai oen zoo hocg-
ftaand man als jhr. Kir enMt door
lijn intermediaii de e'akcg nog mis
schien had kunnen voorkt t beeft-
de II T M lachen©'- om het be'ar.z
dat heel Den Haag het'1 hij i-eu se re
geld tramverkeer, u-u hurgemerstor
niet oens wiJien aailtioorm
Wij hebbc-n uit het gebeuren slechts
deze conclusie te trekken, dat de ex
ploitatie van de tram z->o ,M0'
gelijk moet komen in do handen der
gemeentede vraag zal door het ge
meentebestuur moeten worden over
wogen of deze slaking door het beheer
der 11. T. M. uitgelokt, ooi geen ster
ker woord te gebruiken, niet is eeti
wanpraestatie, die recht geef- tot op
zegging van de concessie. Moge dit
zou zijn; dan zal de gemc-enie verlust
worden van een concessionaris dm
haar liet leven door allerlei chicanes
steeds heeft verbitterd; dan xau aan
het personeel recht worden gedaan
■dan is hot tramverkeer in den Haag
voorgoed verzekerd"
Dan verder schrijft „Het Vader
land''
„De president-commissaris heeft
verklaard} dat de vraag of de dienst
zal kunnen wordèn voortgezet, af-
hangt van de iuidora vraag of de 1L
X. M. kan rekenen op du voldoende
medewerking der autoriteiten Wij
laten deze lieflijke insinuatie aan Jiet
adres van den burgemeester voor wat
ze is; het ligt geheel in de lijn van de
li. T. M. om er aan te twijfelen of een
man als Kuriiubeek zijn plicht ais
burgemeester zal doen. Maar wie voor
zich zeiven overtuigd is, dat Dij geen
enkele zedelijke kracht vindt in zijn
recht, kan haast niet gelooven, dat de
bescherming dor wet nog iets is waar
op ltij aanspraak mag maken. Maar
die president-commissaris zij gerust,
zijn maatschappij zal de bescherming
tegen willekeur ondervinden ais ieder
ai der; er zijn nu eenmaal geen wet
ten to maken tegen zeker soort van
optreden, al wordt dit dan ook door
icd-crcn weldenkende ten strengste
veroordeeld.
Maar juist nu die insinuatie aan'
net adres van den buigemecster is ge
richt is he; dubbel plicht voor hot pu
bliek, om, hoe groot zijn sympathie
voor dc stakers ook zij, de orde in
geen enkel opzicht te verstoren, men
h'-'bbe de zelfbeheersching om de
trams die rijden ongemoeid te laten."
Over de eischen van het personeel
wordt het volgende geschreven-
„De eischen van het personeel zijn
niet hoog; het Nieuws van deu Dag,
tocii zeker goen socialistisch blad,
komt dan ook tot de conclusie, dat de
arbeiders niet overvragen.
Maar daarom gaat het niet. De H.
T. M. wil geen organisatie van haar
arbeiders, erkent niet het recht, dat
dezen lot woordvoerders kïezën wié
zij willen, en tracht thans op do sta
king een odium op te werpen als te
zijn het werk van een „politieleen",
dat is in haar mond „sociaal-demo-
cratischen" vakbond. Dat dit geheel
bezijden de waarheid is mag blijken
uit hst feit, dat ook dc Christelijke en
de Roomsch-Katholieke organisatie
unaniem mede het werk hebben neer
gelegd en pressie is er niet geoefend,
want over de vraag of het ultimatum
aan de maatschappij zou worden ge
steld, is met gesloten briefjes ge
stemd, en het is met zoo goed als al-
gemeene stemmen aangenomen.
Maar de H. T. M. neemt het zoo
nauw niet met de waarheid. Moesten
wij niet uit den mond van den presi
dent-commissaris vernemen, dat de
maatschappij tot hot laatste toe in het
publiek belang de staking heeft willen
vermijden, en dat, terwijl ze Zater
dag 1.1. botweg do bemiddeling van
don burgemeester afwees? Het zon om
te lachen zijn, ais het niet zoo diep
treurig wareen even onjuist is de
bewering, dat de II. T. M slechts
195.000 winst maakt. Over 1912 bijv.
(zie van Baak en van Nierop) werd
een winst gemaakt van 394.-498.33,
waarvan o.a. 70.000 is gestort in een
amortisatie-fonds voor aandeelhou
ders."
Aan 't slot van Het artikel merkt de
i schrij ver op
..Nogmaals, 't gebeurde kan maar
tot ééne consequentie lijden, en dat is
gemeente-exploitatie van de tram Wij
zijn waarlijk geen voorstanders k ou-
tran.ee van gemeente-exploitatie,
maar deze concessionaris dwingt daar'
toe. Haar voortdurende chicanes te
genover het gemeentebestuur deed
reeds smachten naar den afloop der
concessie, en dat, zij het heeft ver
staan om, beschikkende over een
korps arbeiders, waar ieder werkge
ver jaloersch van zou zijn, dezen tot
staking te drijven, doet de deur toe.
Zij zai moeten leeren, dat het lid op
den neus valt aan wie het onderste
uit do kan wil hebben, en dat zij door
haar minachting van het algemeen
belang de hen heeft geslacht, die gou
den eieren bij dozijnen legde.
1-Iet an-tirevolutionnaire Kamerlid
ide heer Van der Voort van Zijp heeft
de stakers toegesproken en hun de
overwinning toegcwenschtwij slui
ten ons van harte bij die woorden
aar. om ten slotte de volgende uiting
van de „Nieuwe Rotterdamsche Cou
rant' van Zaterdag 11. tot de onze te
maken
„Het trampersoneel van Den Haag
maakt zich gereed te slalwn. Welnu,
dal het stake en dat het. zijn doel met
de staking bereik©. Dit laatste is mijn
hartgrondige wensch en die van al
len, die ik tot -dusverre sprak over de
zaak. Den Haags sympathie is met
de beambten, zoo algemeen en zoo
beslist als het zelden voorkomtde
maatschappij verdient schatten, de
luonen zijn zeer laag.de eischen hoogst
bescheiden, het optreden van de vak-
vereenigingen jegeus de hoofden der
onderneming even correct en hoffe
lijk, als dat van de leden zelf jegens
het publiek, men heeft den werkgever
niet onverhoeds overvallen, kortom
het Recht staal hier, tot nadere en
betere inlichting, in volle wapenrus
ting aan do zijde van den werkne
mer." JSn na de nadere inlichting
van den president-commissaris zijn
deze woorden dubbel waar geworden.
De woorden van het blad van Neer-
lands eerste Koopstad zegt heel Den
Haag na, en het Recht zal en moet ze
gevieren."
A AH KOMST VAN 100 DUIT3CIIE
„STAK INGBREKEfiS".
De N. R. Ct. schrijft nog daarover:
Toen de- steking reeds ©enigen tijd.
dreigde, heeft do directie z.ch in
verbinding gesteld met de „Antiige-
iwerkso.haftliche-Lvdustrieile' Vereeni-
fring, directie Knolh Co. te Amster
dam, een awaeocialistisch© vereeni-
fï.ng, die, naar men ons mededeelde,
bij staking©, op nijverheids- en ver
keersgebied mei.schen zendt om den
door siakenl personeel neergelegd en
-prbëid op Ie vatten en zoodoende de
staking te bestrijden.
Op vastgesteld uur kwamen, met
den direct met Scheveningen' aan
sluiting hebbenden Borl ijnschen
nacht rein 100 van die mannen aan,
tri Jeu gewezen wagenbestuurders bij
Lranmiaatschsjpfij-en in Duitsche ste
den, voornamelijk Berlijnors, inaar
ook uit Breslau c-n enkele andere
plaatsen.
Een uur ongeveer voor hun aan
komst liepen in de vlakbij gelegen
tram-remise aan den Harsten hoek-
weg twee, naar later bleek expieiso-
lijk voor hot vervoer van die lieden
beeOemde geblindeerde motorwagens.
Allo ruiten waren verwijderd en ver-
vangen door houten blindeeringen,
met opemlating van een met te groo-
ten kier om lucht Linnen te la.en.
Steenworpen tegen die „gepantserde
treinen" zouden dus waarschijnlijk
■nioi. veel schade of letsel aanrichten,
behalve dan aan de balcony zich be
vindende bestuurders en politieman
nen.
De eerste wagen werd bestuurd
door den directeur der 1L T. M. den
heer van Stipriaon Luiscius, en do
tweede door den ingenieur der Maat
schappij, den heer Moulijn,
Do wagens hadden veei bekijks en
werden gevolgd door een zwerm fiet
sende stakers en nieuwsgierigen, d.ö
echter ]>15j-iebaar in do vers'te verte
niet vermoedden, welke bestemming
aan de wagens, dio voorloopig m do
remise bleven slaan, toebedacht was.
Ecnigon tijd daarna w erd da. velen
eenpSjzins duidelijker, toen plotse
ling uit. de richting van het Sjxxir-
'wegstation eon door oen sterke j>o-
lituemachit omgeven groep van man-
nc-n op d inmiddels weer u;t de re
mise gereden wagens kwam toestap
pen.
Op hei; perron waren zij tot een
groep gevormd en onder leiding van
den hoofdinspecteur der recherche,
den lieer Aaklsz, den hoofdinspecteur
Thoilis en den inspecteur Herfkens
naar buiten gebracht. In een omme
zien waren de vreemde trambeamb-
ten in de wat ens, de balcons werden
dubbel bezet mot rijksveldwachters
en politieagenten cn eer nog eigen
lijk goed tot de pos/ion de stakers door
gedrongen was wat er om ging, ver
trokken de wagens over de lijnen 10.
13 on 3 naar de remise aan 'de Laan
van Meordervoort.
Maar toen was dan wel degelijk het
gerucht van do komst der Duttschere
alom verbreid en door fietsende pos
ters naar de verschillende centra der
beweging overgebracht, vooral naar
den wnkingspost bij de remise aan
de Laan van Mcerdcrvooi't, de plaats
van bestemming
Mert dit gevolg, dat, eerst bij de
Valken,boschia n u cn even later bij het
binnen rijden van het door de open
bare macht afgezette terrein in den
omtrek van het wagenpark, de ge
blindeerde wagens werden ontvangen
mot een ontzettend gejoel en schril
gefluit. Kreten als: schooiers, laf
aards, Duitseh vee, hongerlijders,
en dergelijk-; waren gedurende eerii-
ge oogenblikken niel van de lucht.
Do ..stakingbrekers' trokken or zich
niet veel van aan, lachten eens of
haalden de schouders op. Zij bleven
rusrig hot pijpje reuken, dal zij bijna
zonder uitzondering in den mond
hadden. Zonder verdere demonstra
ties dan de hiorvoven ontschreven©
werd de vijandelijke linie gepasseerd,
Dadelijk werden de Duitóchers in
de rorniso nu naar hun kwartieren
gebracht, waartoe bestemd zijn do
groote schildorw erkplaats, die tot
slaapplaats c'.ient en waarvan o'e
vitoer geheel bedek; is mot eenvoud:
ge matrassen, een kussen cn een do
ken, en voorts do lakkamor die tot
eetzaal is ingericht met twee zeer
lange tafels. In een hoek van dit
laatste vertrek bevindt zich de can-
cine,
Ook bet' daarin werkzame perso
neel is Duitsch. Verder staat een had-
kam or ter beschikking van deze tijde
lijke Haagsche tram beambten.
De agent van de genoemde anli-
w erkstaki ngbverecn i ging verzeker
de, dat de Dultschcrs arbeiden tegen
hoe loon, dak ook het Hollandse Ito
personeel verdient.
Hot inroepen van deze vreemde
hulp door de directie werd in de sta-
kerslcringeu druk en heftig bespro-
kon.
Van Maandag wordt gemeld:
Het ger.eele tramnet stond heden
ochtend stil. Eeret ongeveer 10 uur is
de dienst op lijn 8 begonnen met eon
7 1/2 minuten dienst Vermoedelijk ia
dit de eenige lijn waarop vandaag ge
reden zal worden. De cerate train
kwam even 10 uur op het Plein. Con
troleurs, remisechefs en kantoorl)©-
di enden deden pp de wagens dienst
Do wagens werden nog bestu urd door
Hollandsch personeel dat echter tij
dens den rit onderricht geeft aan hot
Duii/tech© personeel, waarvan zich op
elk baloon eeniigo inamnen bevinden.
Bij aankomst op het Plein werd er
meermalen gefloten. Het plein werd
afgezet. Politic-agenten maanden dè
voorbijgangers voortdurend tot dootr-
loopen aan. Van de tramgelegehheid
werd menig gebruik gemaakt,
Van uit de remise aan den Ilo'rsten-
hoek weg te Sohev eriingen werden ver-
scMllende proefritten gemaakt iangis
•liijn 9, dienende om hot Duitsche per
soneel te oefenen, waarbij ook 'de di-
recteu'r, de heer Van Stipriaan Luis
cius als wagenbestuurder optrad.
Aan do verscliiilende remises heb
ben enkelen van Ihet ln staking zijnd
personeel zich naar aanleiding van
liet bekende manifest der directie,
aangemeld.
Door een. vijfde van het auotoil lo
den van den gemeenteraad is in ver
band mot d© tramsiakmg het houden
van een buitengewone raadsvergade
ring legem. Woensdag schriftelijk aam
den burgemeester gevraagd.
De circulair© aan het reizend pu
bliek en het stokend trampersoneel
door de hoofdbesturen van de Ned.
Ver. van Spoor- en Trampeirson/oel,
den Brot, Clhlr. Bond van Spoor- ein
Trampersoneel en den Ned. R. K.
Bond van Spoor- en Trampersoneel
luidt in haar geheel als volgt:
„Waarde medeburgers en kamera
den. De staking van het lloagscho
Tramwegiperaomeel staa.t er prachtig
voor. De eerste dag was een groot
succes. De directie, die gemeend had,
om 12 uur een gier egelden dienst op
verschillende lijnen te kunnen onder
houden, heeft volslagen fiasco gele
den. De geest ander ujet personeel is
uitstekend, terwijl we de Haagsche
burgerij hartelijk dank zeggen voor
de ondervonden blijken van groot©
sympathie ln onzen, zoo rechtvaardi
gen strijd.
Düör de directie 2ijn door middel
van de pcre de noodige leugens ver
spreid, waartegen we hier ten sterk
st© moeten opkomen. De ruim tachtig
Duitsche onderkruipers, geleverd
door het internationale onderkrui-
pensbureau van Knoth, zijn geen wa
genbestuurders, zooals de directie
laat bericMen.
Deze individuen behoorem tot het
laagste deel der Duitsch© bevolking,
het zijn nietsdoeners, die met jene
ver aan het werk moeten worden ge-
z©u Nu zijn ze wagenbestuurder, gis
teren waren ze slagera, morgen boot
werkers ©uz.
I-lot zijn owgeoefenden, di© door en
kele ambtenaren aan de reniLses in
een paar uur tijd tot wagenbestuur
der opgeleid worden en dan hot loven
van het trammend publiek in han
den luijgen. We voelen ons verplicht,
de Haa-gsdh© burgerij te wijzen op
het groote gevaar, waaraan zij zich
blootstelt door zich aan dit soort
uienschen over te geven. Het perso
neel laat zich door deze al te door
zichtige laotiek van de directie niet
van d© wijs brengen.
D© tramslake'rs hebben allen een
ontslagbrief gekregen, dl© werden in
geleverd bij het stakiugscoin'aó, dat
piotccitoerd© bij de bevoegde autoriteit
tegen het 'rijden door onbevoegden,
zander dat deze gekeurd waren of
van oen rijbewijs voorzien.
Vij'f-en-twinti>g trambeambten, di©
gisteren nog werkten, staakten heden.
Op het Plain hadden herhaaldelijk
fellötfeS pToatö vooraf gericht tegen
de Duitsch era Om half één maaikte
belleden politie charges, mot de sabel
klappan uitdeelend.
In een tramremise go'raaklen twee
werkwilligen in ovoTSponuen toe-
fitand, zoodot zij per ziekenauto huis
waarts moesten worden vervoerd. Ook
op ibet Gcverts Deynoobploin t© Sche-"
veivingicn chargeerde de politie op de
menigte. Op den Gov ere Doynood
weg en ,in de Marceüsstkaat werden
door onbekenden d© schalie Ik netjes
beschadigd, waardoor de stroom werd
verbroken en de t'ram eenigr(pr.nt.houd
had.
De Berlin or Zeitung am Mittag
verneemt, dat de aiheidswilligen voor
de Haagsche Tram in een volksres
taurant in hot noorden van Berlijn
zijn aangeworven. Aan hen, die zich
annmolddens werd gezegd, dat zij
zidhi moeinton verbinden naar het bui
tenland .te gaan; waa'riieen werd ech
ter niet g-ezegd. Er werd hun een
weekloon van 24 M. en vrije reis be
loofd. Wanneer het, ter plaatse aan
gekomen, mocht blijken, dat do aan-
gieworvemen, in strijd met hun verze
kering, niet met den wagen konden
omgaan, dan zouden zij tot do grona
een vrije terugreis krijgen. Hel, ver
trek had Zaterdagavond plaats. On
geveer 90 man hadden zich laten
aanwerven.
De Haogsch© Ilbld. correspondent
meldt nog:
Met een 'a am van iijn S hebben wij
zoo juist een rit heen cn weer naar
Scheveningen gemaakt. Tot aan den
Kneuterdijk zaten we in den open bij-
wagon, moederziel alleen, en we zijn
nog nooit zoo hartelijk uitgescholden
als op dit kort© traject. Hei. Plein en
de Lange Houtstraat was nu schoon
geveegd, maar uit het Casuaristraat
je klonk al gefluit, gejouw on gegil,
en op het Tournooiveld was een me
nigte stokers verzameld, die vooral
van het stilstaan hij de halte ge
bruik maekte oiu in het bijzonder te
gen den controleur, die als bestuur
der fungeerde, en tegen de twee, die
als conducteurs dienst deden, allerlei
hoon te uiten. Maar ook tegen den
eenzamen passagier in den open wa
gen, van wien men natuurlijk niet
wist dat hij ex officio reisde "en die
voor „iemand van de directie" en
voor heel wat minder vleiends werd
ui;gemaakt. Na de halte bij de Plaats
hield dit op en daar durfden zich ook
enkele passagiers uit den dichten in
don open wagen verplaatsen.
Allengs werd de tram onderweg be
ter bezet, zoodat men bij aankomst
op het Gevers Deyncotplein ©en waar
lijk vrij aardig gevulden bijwagen
had. Op dat plein stonden bij den
Gevers Deynoobweg. een paar raa-
re&haussées en voorts bij de balt©
voor het Kurhaus veel rijksveldwach
ters, die trouwens juist werden afge
lost. De wa.gen was bij vertrek van
di), plein beter bezet dan toen men
Den Haag verliet. Een Haagsche po
litieagent waarschuwde dat het rij
den niet geheel veilig was. Inderdaad
vernamen wij van den controleur,
dat er Maandagmorgen in de Hout
straat op een wagen was geschoten,
waardoor ©en ruit was verbrijzeld,
en dat er ook was gegooid, en daar
op Stopten enkelen weer uit. Onder
het gewone poiitiegeleide van rijks
veldwachter op voor- en achterbaicon
werd weggereden en onderweg liep
de wagen vooral bij de „Promenade"
aardig vol. Eerst m de Parkstraat
kwam er eenige begeleiding van
fietsende en jouwende stakers, Ifet
ging ditmaal echter alleen tegen de
■dienstdoende controleurs.
liet publiek in de tram was nu te
•talrijk, doch Hij de halte pp den hoek
van Kneuterdijk en Plaats, waar een
groote menigte stakers si/©nd, werd
liet publiek aangemaand uit -e stap-
pen. De meest sombere vooruitzich
ten werden geopend: „H Gaai naar
t kerkhof, hoort' „Menschep, jullie
rijdt je dood togemoetl' en zoo voort.
Een deel van hei publiek slapte uit,
maar het meerendeei bleef z:tion en
ondervond niets, daar de Lange Vij
verberg niel druk was en de Korte
schoongeveegd.
Er wordt inderdaad uitsluitend ge
reden op lijn 8 en wel met een Iralf-
kwartiersdienst -ot 's avonds 6 uur.
De Duitsche hulptroepen, die men
heeft doen aanrukken, zijn er wel,
doch bleven tot nu too ver veiwijderd
van botsingen: buiten gebruik. De
heele bedoeling om den dienst op lijn
8, zooals die thans is ingericht, met.
bediening uitsluitend van contro
leurs (want ook het niet-georgani-
seerd personeel heeft uit vrees voor
molest het bijltje er bij neergelegd)
is blijkeiijk slechts 't voldoen aan de
concessievoorwaarden en het outloo-
pen van de gemeentelijke boeten.
Daartoe schijnt een beperkte dienst
op een lijn voldoende te zijn. De zaak
kan lang duren.
Voorloopig is de sympathie van hot
publiek in meerderheid aan de zijde
van de stakers. Ecu zeer ongunsligen
indruk heeft de weigering der direc
tie gemaakt om de bemiddeling van
don burge-meester te aanvaarden. In
dien de suikers zich onthouden van
baldadigheden en flauwe droi gein en
ten, zal ion slopio uii de burgerij ze
ker-een stc-rko druk op de tramdirec
tie ten gunste van hot personeel uit
gaan, maar daartoe zijn vóór alles
kalmte en waardigheid vereischten.
Voorts kunnen wij nog rnededcelcn,
dat :en onrechte is gemeld, dat de
tramdirectio concessie-verlenging heeft
gevraagd en dan het zonostelsel zou
willen afschaffen. Het omgekeerde is
het geval. De directie heefi reeds
eenige weken geleden voorgesteld, te
voldoen aan de vele verlangens tot
afschaffing van he-- zomeslelsel, mits
zij da.n ook in de gelegenheid werd
gesteld de schade, die zij daardoor
zou lijden, in te halen door couces-
sioverlè&nimg met even zooveel jaren
als er nog tot 1926 moeten verloopen.
Dat zijn er twaalf.
Nieuwe relletjes.
Op het Plein was Maandagmiddag
het gedrang zóó groot, dat de trams
nlefc konden rijden. In de Houtstraat
werden tramruiten ingegooid on
handwagens op het tramsjjoor om
vergeworpen. Op het Plein arresteer
den inspecteurs een man, waarop
zulk een tumult ontstond, dat de
maréchausséo met de blanke sabel op
het publiek inrijdende, he'; Plein ont
ruimde. Een stoet van ruim 8(X> sta
kers trok van hel vergaderlokaal
naar liet directicgcbomv.
D© stoet, die aanvankelijk uil do
vergaderzaal xvas vertrokken, om do
ontslagbrieven naar het directie-
gebouw terug Ie brengen, werd ech
ter geleid naar het Malieveld. Daar
intusscheïi werd afgezien om dc brie
ven aan de directie terug te geven. In
het Malieveld werden de circa 800
stakende trambenmbten toegesproken
door Nathans, hoofdbestuurslid van
do Vereen i ging van Neder] andsch
Tramwegpersoneel, die de mannen
tot kalmte aanmaande, en verzocht
in zoo klein mogelijke groepjes met
vermijding van drukke stadspnnten
huiswaarts le keeren.
Onder applaus deed hij mededee-
ling van een telegram van sympathie
betuiging uit Semarang van liet vroe
gere hoofdbestuurslid Sneevliet.
Op do brug aun het einde van de
Parkstraat hadden zicli Maandagmid
dag ongeveer één uur ©en paar hon
derd personen verzameld, die druk de
Slaking bespraken. Een werkman, die
zich de vrijheid veroorloofde openlijk
partij te trekken voor de werkwilli
gen, kreeg het to kwaad met de me
nigte Het publiek nam een zeer drei
gende houding aan en al spoedig
klonk het „Gooit hem te water", en
werkelijk begon men hem roods naai
de brugleuning terug te dringen. Ge
lukkig kwam hol; niet zoo ver. Politic
was niet aanwezig. Later kwam een
inspecteur van politie en een agent
om de menigte te verspreiden.
In de Parkstraat kreeg oen conduc
teur van oen tramwagen, die nage
jouwd werd, hot op zijn zenuwen, t-ïot
publiek in de tram ried zelf den man
aan, don wagen te verlaten. In triomf
werd hij, door oen aantal vrouwen
vergezeld naar liet lokaal van het
stakingScomito, Houtmarkt 10, bege
leid.
Door het stak'ingscontüé werd ge
protesteerd tegen het optreden van
een marechaussee tijdens den optocht.
Op den Vijverberg naderde een tram,
die met hoera's werd begroet. Zonder
eenige reden zou do marechaussee
toen zoo luidt de klacht wan
orde hebben veroorzaakt. Eenige
hoofdinspecteurs traden kalmeerend
op en spoedig was de rust weer her
steld.
Omstreeks half zes ontstond op den
hoek van dien Langen Vijverberg en
de Plaats een vrij heftig relletje. Een
waarschijnlijk beschonken raan wierp
zijn fiets onder een tram, waardoor
het rijwiel werd vernield.
Van dit oogenblik schijnt men uit
de menigte, die daar stond, gepro
beerd te hebben, de balkons van de
tram to bestormen, waarop de politie
een charge uitvoerde, waarbij iemand
uil het publiek, een zekere lieer Van
Eyk, een kln,p met de sabel kreeg, dio
■hem een bloedende hoofdwonde be
zorgde. Hij werd verbonden in het
gesticht der Broeders de Deo, waar
hij later werd afgehaald met een auto
van den eerste-hulpdienst.
Het bleef nog eenigen tijd woelig in
die omgeving, waarbij bereden politie
do menigte verstrooide,
Nadat om huif .zes de laatste tram
wagen van lijn 8 naar Scheveningen
wus vertrokken, werd de afzetting van
•het Plein opgeheven.
Ook het Gevers Dcynootplein was
'8 middags in verband met voortdu
rende oploopen en het uitjouwen van
trampersoneel afgezet. Die er niet
ncodig hadden, konden langs de ga
lerij gaan.
In den voormiddag zijn in de Mar-
colisstraail en op den Geven; Deynoot-
weg door onbekend gebleven kwaad
willigen. de schok©LkastJes beschadigd
waardoor de stroom verbroken weird
en lijn 8 ©enig oponthoud 'hn<i tot men
deze kabel buisjes weder had hersteld.
De Stoomtram der Staatsspoor Den
HaagScheveningen hoeft Zondag
30,559 personen vervoerd-
Bij een van de relletjes op het Plein
passeerden eenige agenten van de
politiehonden-brigade met ihiun hou
den bij zich, terugkomende van een
oefening. Een dér honden sprong,
toen hij gruepon rnerusiohea hard sag
loepen, op een dier groepen toe cn boet
een persoon in den aria.
De hoofdinspecteur, de lieer Bcsse-
ling, nam direct maatregelen, dat de
honden liet Plein verlieten.
Wat den Prot Cbr. Bond betreft,
herinnert De Ned., dat do aid. s-Gra-
veii'hage bij besluit van de in 1913 te
Zwolle gehouden jaarvergadering
van den Bond, niet aan een staking
kon meedoen. Gegeven echter de
Haagsche toestanden en liet belang
eener unanieme actie, heeft de Bond
dat besluit buiten werking gesteld.
Zoodat de Huagsdbe afdeeling in de
zen strijd officieel begrepen is.
Ter voldoening aan art. 40 der Ge
meentewet heeft de burgemeester, ia
verband met een bij hem ingekomen
aanvraag om met hot oog op de uit
gebroken staking onder het personeel
der I-Iaagsohe Tramvvegmaatschiap-
pij een vergadering van den Gemeen
teraad te beleggen op Woensdag 15
Juli, de leden opgeroepen tot bijwo
ning van een vergadering op dien
datum des namiddags te 2 uur. De
aanvraag is geteekend door do hoeren
Bourdrea, Van Raalte, Ankermau,
Franzie Betrwustein en een achttal so
cialistische raadsleden.
De sein- en brugwachters van de
lijn DelftDen Haag besloten den ar
beid neer te leggen, indien het sta-
kingscomité zulks goedkouj-t. Het
comité besloot dit aanbod to aanvaar
den, indien de meerderheid dor sein
en brugwachters zich voor staken ver
klaart.
Nabij dc tramremise Laan van
Meordörvoort bevond zich Maandag
avond een vrij groot aantal mensclien,
w.o. oen Delflsch student, die er op
podhto, dat hij als bestuurder op do
tram had gestaan. Die grootspraak
bekwam hem slecht: in een oogwenk
zag hij zich bedreigd en werden hem
graszoden en andere voorwerpen naar
het hoofd geworpen.
Met groote moeite slaagde ihiij er in,
zich in veiligheid Ie stellen.
Naar men verneemt, zijn enkele
jongelui, die buiten hun ouders om op
verzoek van do tramdirectic als hulp-
conducteurs dienst deden door dio
ouders p'etr auto naar huis gehaald.
Ernstige ongeregold-
h e d en.
Maandagavond was het Plein, al»
brandpunt een groot deei van de bin
nen stad, in rep en roer. Den gau-
sdnen avond hadden menschengroe.
pen op het Plein saainge9chooid; de
politie, in de hoop, dal de meascheu,
als er niets aan de hand bleek, van
zelf zouden heengaan, was slechts
zeer zwak venegenwooixiigd. Toen
men bleef samenscholen, kwam or
vereterking, die !het Plein met be
hulp van d© maréchaussee, die met
zestien man zee'r krach.tïg^ptrad, en
gevoelige klapiien uitdeelde, sohoon-
vccgde. In de Heerenstraat werd een
ruit ingeworpen en op de Heeren-
gracht wdrd met stecncn geworpen,
waarop van do zijde der politie revol
verschoten werden gelost.
Op het Spul werd 'de straat openge
broken en met de sleonen de straat
lantaarns vernield. Een poli.tio-a.gent
en een marechaussee werden door
steenworpen aan het hoofd verwond.
Ook burgers Popen meer of minder
ernstige verwon ding cm op. De 20-ja-
rige W. L.. C. C., wonende Twen
straat 51, dio niets met dc staking ic
maken had, wandelde met zijn vadei
op het Spui bij de Turfmarkt. Plot
seling zog hij mensclien hard weg-
loopon voor ©en imuoeliaussce-char-
go, Hij gevoelde iets als een slag in
den nok, en bleek door een sdtvamp-
scliot getroffen. Marechaussees zag
hij op naar schatting 200 M. afstond
bij do Bagijnestraat.
Ook op het Spui moesten winkelrui
ten het ontgelden.
Verschillende arrestaties hadden
plaats. Een groot deel van .het Spui
wan in de diepste duisternis gelhuid,
zoodat de politie zelfs er zich aan
vankelijk niet durfde wagen. Einde
lijk dreven politie en marechaussee de
menschen eerst in de richting van de
Spuistraat en Poten terug, en daarna
in alle richtingen naar do andere
zijde (Gedempte Gracht, Turfmarkt
enz.) In de Bugijnestra-at werd toen
biet Spui 'reeds lang was schoonge
veegd, nog van de doken met straat
klinkers naar de op hot Spui staande
politieposten geworden. Daar in deze
nauwe straat do diepste duisternis
Ihedfschte, was het niet. geraden er
binnen te gaan, cn daarom bepaalde
de politie er zich toe de straat al" tu
zetten.
liet Raadslid Boejenbos reed in
een auto met den heer Middelburg,
bestuurslid van d© S. D. A. P naar
do kriliekete punten, en sprak daar da
menigto toe, haar op het hart druk
kende, kalm naar huis te gaan, daar
do mensclien zichzélf Lu gev aar brach
ten en de zaak der stakers slechts
schade konden doen. Op d© Heeren-
graoht gelukte hem dit, en verspreid
de zich do volksmenigte. In do Wa
genstraat had hij echter minder suc
ces, hetgeen hij toeschreef aan het
toil, dat juist op dat oogenblik de
politie begon op to treden, en do
volksmenigte saamgroeide, doordat
van allo kanten moer en meer men
schen kwamen opzetten.
Inspecteurs van politie deelden me
de, dat er onder de voo'rnianneu van
de relletjes geen enkel© staker voor
kwam. Meest wanen het opgeschoten
Jongens en vevde'r mannen uit do Ba-
gij ncstraat-koffiahuisj.es. Ilot Roodo
Kruis kreeg een zevental gewonden
verbinden, meest waren het korte
si rugwond en over hand of arm, dio
weinig heteekenden. Slechts óen per
soon, die een wond uan den schedel
opliep, was or erger aan toe. Hom
werd do raad gegeven zich in een
ziekenhuis te doen verbinden. Het
was een slager, wonende Lagezand
29. tOok hij behoord© tot do onschuldi
ge slachtoffers. Hij was gaan kijken
en Iiad een steenworp of sabelslag op
het hoofd gekregen.
Detachementen marechaussees en
bereden politie splitsten zich in sterke
patrouilles, die tot laat in den nocld
bleven surveiHeerem.
Verbod van samenscho
lingen.
Do burgemeester heeft de volgende
•proclamatie uitgevaardigd:
WAARSCHUWING. De butfgemees
tor van .'s-Gravenhago, in aanmer
king nemende dat zich gevallen heb
ben voorgedaan yüu ernstige versto
ringen der openbar© orde, welke niet
kunnen worden toegelaten, brengt in
herinnering dat,kra03tcns art, 279 dor
Algemeen Politieverordening alia
deelneming aan samenscholingen en
voLksoj>loopen zijn verboden en doet
oen beroep op de burgerij om alles tö
vermijden wat de politie bij het te
gengaan van wanordelijkheden w-U
kunnen beleinmoren.
De Burgemeester,
(w.g.) VAN KAJRNEBEEK.
's-Gravenlrage.
De eischen-
De Tel. vermeldt do eischen var
het slakend trampersoneel. Zij lui
den', wat do loonen betreft:
a. conducteurs van f 12 tot f 15 peï
week;
