PLEM'S III!
DERDE BLAD
Donderdag 10 Juli 1914
(juitenlandsch Overzicht
De Balkanvulkaan
Albanlfl.
Een Italiaanscho
expeditie?
Po gedeeltelijke mobilisatio van het
juilia.macho leger geeft do „.Vvanti'
to Milaan aanleiding tot de mededeo-
litig, dator positieve toebereidselen
worden gemaakt voor een expeditie
naar Albanië,
liet blad verneemt, dat de gelijk-
iortige Oostenrijksche maatregelen
j Pol i en Dalmatië daartoo aanlei
ding gaven. liet lste regiment artil
lerie in Parma, dat zich op 't schiet-
terroin te Bracclano bevindt, Is gemo-
bilisccrd en vertrokken naar een on
bekende plaats van bestemming. Ook
Ie Caserta zijn troepen voor Albanië
saamgetrokken.
Onafhankelijk van die mededeeling
tier „Avanti' is men In Milaan over
tuigd, dat een expeditie naar Valona
wordt voorbereid. Do inneming van
Herat door de opstandelingen ©n de
inbezitneming van Fieri door do Ept-
ro'.en, heeft den indruk gewekt, dat d©
lliihaansche l>elangen in Zuid-Albaniö
ernstig worden bedreigd. Men ver
trouwt noch do verzekeringen der
receding to Athene, dat de Epiroten
\atona niot zullen binnenrukken,
noch de bevelen van den aanvoerder
dor Epiroten Zographos aan zijn troe
pen, om in Borat te blijven. Men wan
trouwt omdat men vreest, dat do Epi-
loteii, na de behaalde overwinningen,
niet meer voor goeden raad vatbaar
zijn.
Hij Valona liggen twee oorlogssche
pen, een Italiaanse!) en een Oosten
rijkse!!, wier bemanning voldoende is,
oin leven en bezittingen der vreemde
lingen in die havenstad te bescher
menmaar men gelooft, dat dozo
schepen voor de bescherming der
Adrlatischo belangen van Italië vol
komen onvoldoende zijn, en men acht
daarom waarschijnlijk, dat de op
roeping der Italiaanscho reserves de
voorbereiding is voor een expeditie 1
nanr Valona.
Want de gebeurtenissen in Zuid-
Albanië worden in Italië met eenige
onrust gadegeslagen. Men had daar j
zekere verwachtingen op Albanië,
tenminste op Zuid-Albaniedeze ver- j
vvochtingon werden aanspraken, en j
gaven aanleiding tot do. overeenkomst
mot Oostenrijk, waarin bepaald werd,
dot Albanië óf Turksch zou blijven,
èf zelfstandig zou worden, en in het
uiterste geval zou worden verdeeld
lusschen Italië en Oostenrijk. Maar
ivenmin als Noord-Albanië in het be
zit van Servic zou komen, mooht
Zuld-Albnnië Grieksch worden. Want
ieuwe grooter-Griekenland heeft
do eerzucht en wellicht het vooruit
zicht, een belangrijke Middellandsche
zoomacht te worden, en daarom wil
Italië het niet. aan de Oostkust van de
straat van Olrunto zien,
In dit verband is het duidelijk, dat
oprnarsch der Epiroten Italië ver
ontrust, en dit maakt de militaire
maatregelen van Italië begrijpelijk.
Maav men moet daarbij wel in bot
3g houden, dat tusschen die maat
regelen en een expeditie naar Albanië
con groote ruimte ligt.
En de Italiaansche regcering is zich
zoor goed bewust, dat een interventie
in Albanië, over het hoofd van den
Ooslenrijkscheu bondgenoot hoon, Ce
ernstigste gevolgen kan hebben. Is de
inneming van Valona een oorlog mot
Oostenrijk, met alle daarvan to wach
ten gevolgen, waard
Het agentschap Stefuni meldt uit
Durazzo, dat een parlementair is ge
zonden naar de opstandelingen met
het voorstel, om met do bevolking van
Durazzo, of met de .commissie van
contróle of met don vorst te onder
handelen.
Do opstandelingen antwoordden,
il'H ze eerst den val van Valona wil
den afwachten, eer zij nieuwe beslis
singen namen.
De „Herzegowina" ia te Durazzo
niet 200 vluc-'htclingen, onder wie de
gouverneur van Koritza, aangeko
men.
De „Albanische Iiorrespondenz"
verneemt uit Monastir, dat do Epiro
ten Bitlïschta hebben bezet en de in
woners ontwapenden.
Volgens berichten uit het binnen
land zijn Servische bonden bij Tsaro-
rn de Albaneesohe grens overgetrok
ken, hebben het dorp bezet en zijn
krijgsoperaties tegen Albanië begon
nen,
Met het oog op de mogelijkheid, dat
J'uioua m hunden der Epiroten valt,
schrijft do „Wiener Allg. Ztg.", dat
Koed ingelichte kringen er op-wijzen,
dfit de groote mogendheden, hoewel
w zich met de interne a an gelegen he-
'•cri van Albanië niet hebben bemoeid,
loch niet zullen dulden, dat als een
gevolg van do huidige verwikkelingen
geraakt wordt aan het besluit vaai de
Londensclie conferentie over do gron
zen van Albanië.
er levens het karakter van een bedrei
ging aan te ontnemen.
Want dit ls zeker -. er worden ern
stige stappen overwogen tegenover
Servie, voorloopig echter slechts van
diplomatieken aard. De resultaten
van het te Serajewo ingestelde onder
zoek zijn weliswaar nog slechts ge
deeltelijk bekend maar hot is niet de
juridieke zijde van het onderzoek, die
do regeering liet meest interesseert,
doch de politleke.En die politieke zij
de staat vast. evenals do groot-Servi
sche agitatie voor niemand een ge
heim is. Hierover kan de regeering
reeds nu vragen doen aan de Servi
sche regeering voor de ciuaestic3, die
met den eigenlijken moord samenhan
gen. moet echter de uitslag van het
gerechtelijk onderzoek worden afge
wacht.
In het Oostenrijksche Huis van Af
gevaardigden beantwoordde de eerste
minister Tisza de interpellatie inzake
de betrekkingen met Servië. Hij zette
uiteen, dat de verhouding tot Servië
opgehelderd moest worden. De ver
antwoordelijke bestuurders zijn zich
bewust, welke belangen bij het i>e-
waren van den vrede betrokken zijn.
Do hangende zaak moet niet onvoor
waardelijk een oorlog tot oplossing
hebben.
Op de interpellatie van graaf Ap-
ponyi betreffende den toestand van
de Oostenrijk-ïlongaarscho burgers in
Belgrado, antwoordde de minister
president
„Onze gezant Von Glesl had alar-
meerende berichten ontvangen, zoo
dat hij de Servische autoriteiten ver
zocht, voorzorgsmaatregelen te ne
men. Gelukkig hebben de alarmeereu-
de berichten zich niet bewaarheid."
Beide antwoorden van den minis
ter-president werden voor kennisge
ving aangenomen.
In een officieuse nota wordt mede
gedeeld, dat er onderhandelingen zijn
geopend om een plaats vast te stellen
waar Venizelos en de groot-vizier el
kaar kunnen ontmoeten, ten einde te
beraadslagen over de quaesUes, welke
tusschen beide landen hangende zijn.
Uit Mexico.
Officieel wordt gemeld, dat Hucrta
zijn ontslag heeft ingediend bij het
Congres.
Carbajal zal hem opvolgen.
Alle leden van het kabinet liebben
hun ontslag genomen.
Broeder Clément van de Christelij
ke scholen te Zacatecas telegrafeerde
aan president Wilson, dat do broeder
directeur en do inspecteur der scholen
zijn vermoord en elf Fronscho broe
ders zijn gevangen genomen. Clément
vroeg president Wilson maatregelen
te nemen tot ïuvrijheidsstelling dor
brooders en te willen voorkomen, dat
dergelijke dingen in andere steden ge
beuren.
Een dergelijk telegram werd aan de
Fransche regeering gezonden.
Binnenland
Allerlei.
Oostenrijk en
Servië.
Ook uit Weonen komen berichten
h'cr mobilisatie. Het schijnt, dal twee
legerkorpsen worden gemobiliseerd,
°"i den te verwachten diplomatieken
fnP lo Belgrado oen bij-zonderen na
druk to geven.
Het. niet. veel ophef door do geheelo
wereld geseindo bericht, dat do mi
nister van oorlog met verlof is gegaan,
schijnt met die mobilisatie-geruchten
strijd. Maar de „Frankf. Z.eitung'
""lit die tegenstrijdigheid slechts
lujnbaar, want do mogelijkheid,
'ó't dit blad, is groot, dut die verlofs-
wnichlen opzettelijk in de wereld zijn
gezonden om daarachter als het wure
«O militaire plannen to verbergen, en
ris Vöor Zuid-Holland fe Amsterdam,
B. Groenewegen, commissaris voor
Noord-Holland te Haarlem, G. J. Krlj
ger, idem voor Zeeland te Middel
burg, F. van Balen, Idem voor
Utrecht to Oudonrijn, R. Jansen,
Idem voor Groningen, to Groningen,
en llerm. IIoux, idem voor Limburg
te Maastricht, allen periodiek aftre
dend.
Eemige rapporten van commissies
worden goedgekeurd.
De bee'r F. Herder hield een inlei
ding over het diploma van „uitvoer
ders'.
Een motie werd aangenomen om de
examens voor u i tvoerdör-d ipl-om a's
aan te bevelen.
Woensdagavond word ln Ihet Kur-
hiaua te Zandvoort een diner gege
ven, waaraan 260 bondbleden a-anea-
ben.
Vele toosteni werden ingesteld.
Aan H. M. de Koningin werd een
telegram van hulde gestuurd.
IIANDELSREIZIGERS-VER-
EENIG-ING.
Men. meldt ons uit Amsterdam:
Dezer dagen Ihiiold de Hanctelsroi-
zigevs-veroenigiug Provid-entia haar
21ste jaarvergadering, onder voorzit
terschap van don heer J. van der
Steen. Deze betreurde in zijn ope
ningswoord de opheffing van de af-
decling Zutfon uit gebrek aan belang
stellenden. Daar tegenover staat de
oprichting van een afd-eeün-g Apel
doorn.
De Bondsse-crebaris, de heer H. G.
H-andon, wees in het overzidht der
erkzaamheden in het aifgeloopen
vereenigingsjaar o.a, op do benoeming
an een commissie wier taak het was
de belangen der rechtspositie van
Handelsreizigers in Argentinië na te
gaan cn over deze aangelegenheid oen
rapport uit ie brengen.
De actie in zake liet brandgevaar
n hotels werd kracihtig tor hand' ge-
ïomen. Het financieel overzicht wijt?t
een batig saldo aan van f 103.32.
De hoor A. Salomons braiclit veralag
uit van behandelde spoorwegzaken in
den loop van 1913—1914.
Door de Commissie inzake de
Rechtspositie van Handelsreizigers en
Handelsagenten werd rappoit uivgo-
braclit, waarin medegedeeld werd, dat
de eominitssio vijf keer samenkwam,
terwijl bij één der vergaderingen, mr.
dx. II. P. de Wilde te Arnhem tegen
woordig was. Verder vroeg zij een on
derhoud aan met twee vooraanstaan
de mmmen op rechtskundig en poli
tiek terrein met het doel, de moge-
lijkJield van ha're plannen en de kan
sen op welslagen daarvan to bespre-
keini.
Beide onderhouden werden mat de
meeste bereidwilligheid toegestaan.
De commissie stelt do vergadering
voor de rogeling der "arbeidsovereen
komst voorlo-opig to laten rusten en
allereerst to traichlen do Rechtsposi
tie van do H. R. en 1L A. bij de wet
geregeld te krijgen door aanvulling
van hot Wetboek van Koophandel.
Mocht de vergadering daartoe be
sluiten, dan zal de commissie gaarne
mededoelen, hoe zij zich die regeling
denkt om vervolgens daarover van ge
dachten te wisselen.
Vervolgens ging men ovefr tot de
behandeling der concept-statuten en
huishoudelijk reglement.
NEDERLANDSCHE AANNEMERS-
BOND.
(Vervolg.)
Bij de bestuursverkiezing werden de
aftrëdcnden herkozen. Bij acclamatie
werd do heer Vlugt tot secretaris
herkozen.
Het ledental is thans 1300, verdeeld
over 58 afdeelingeu.
Tot leden van hst Hoofdbestuur,
waarin door periodieke aftreding acht
vacatures ontstaan waren, werden
herkozen de heeren W, de Vlugt, eo-
cretarls te Ajnsterdam, Th. G. Ber
gervoet, 2e penningmeester te Arn
hem, W. van Leeuwen Jr., commissa
iramstaking
te 's Gravenhage.
(Vervolg 2do Blad.)
Vorgadering stakais.
Het stakende personeel van do II.
T. M. hield gisterenavond een druk
bezochte vergadering in het gebouw
van den R.-K. Volksbond, onder voor
zitterschap van den heer Belger.
Na een kort openingswoord van
den voorzitter, waarin op stipte disci
pline bij het posten werd aangedron
gen, kwam aan het woord een be
stuurslid van de Prot. Chr. Ver. van
trampersoneel. Spr. brengt hulde aan
het personeel van de werkplaats en
aan het rijdend personeel, zooals deze
zijn strijd voert. De mannen van de
remise hebben de Duitschcrs ontvan
gen met blikken., die veel zeiden. Wij
zullen, zegt spr., den strijd wmnen of
sterven. De drie samenwerkende or
ganisaties bijten do spits af voor tal
van zusterorganisaties in binnen- en
buitenland. In alle lagen van de bur
gerij wordt met het stakende tramper
soneel meegeleefd, dat blijkt uit do
vele briefjes, meldende financi-
ceion steun, ook uit de deftige wijken
(Applaus.)
De heer Nathans deed voorlezing
van een aantal sympathie- en steun
betuigingen. Een eenvoudig werkman
te Amsterdam zond f 1.— in postze
gels voor den „heiligen strijd". „God
schenke u de overwinning", schreef
hij. Er waren voorts eenige giften
van 125 en f 10 en toezeggingen voor
sigaren, gratis scheren (2 h 3 maal
's weeks) en haarknippen.
De heer Terra (St. Raphael) kwam
daarna aan het woord.
Spr. constateerde, dat de geest
drift nog grooter is dan Zaterdag
avond, toen het besluit tot staken
werd genomen, Bij de directie der
H. T. M. blijkt echter recd3 een ver
anderde houding, want thans wordt
wel met B. en W. overleg gepleegd.
De onderkruipers-manoeuvre .is een
zeepbel gebleken, die reeds is gebar
sten. Met schade en schande, zegt het
spreekwoord, rnoet men leeren. Tot
dusver werd alleen van de plichten
van het II. T. M -personeel gesproken,
nu komen ook reeds rechten ter spra
ke. Do raadszitting had spr. bijge
woond Ze was hem wel ecnigszlns
een teleurstelling. De organisaties
werden weder van elke onderhande
ling uitgesloten. Een groote roeke
loosheid zou het zijn van het tramper
soneel op het voorstel van do II. T.
M., zooals dat nu is gedaan, in te
gaan en de staking op te heffen Wel
ke waarborgen toch geoft de II, T.
M, dat de regeling der loonen etc. aan
billijke eischen zal voldoen? Hetzelf
de geldt voor de verlofdagen etc. De
groepsvertegenwoordiging, door mé-
mand gewild,, zou ook hier wol een
mislukking blijken. Wij stellen daar
tegenover de erkenning der vakorga
nisatie. (Luid applaus.) Het scheids
gerecht kan zeer mooi zijn, doch
ook dat hangt af van de regeling, en
de voormannen der vakorganisatie
dienen er in gekend te worden.
Spr. vreest dat het publick door
het voorstel zand in de oogon zal wor
den gestrooid. De steun van bladen en
het Haagsch publiek, dat reeds (3000
zond, overtreft aller verwachting Ver
schillende barbiers hebben aangebo
den stakers te scheren spr. hoopt,
dat za zich niet door de directie der
T. M. zullen laten scheren. Twee
honderd-duizend georganiseerde ar
beiders steunen de staking. (Applaus.)
De heer Braambeek (van de Ned.
Ver. van Spoor- en trampersoneel)
zegt, dat het moeilijk zou zijn voor de
sprekers, die dezer dagen telkens hot
woord voeren,, nog iets nieuws te
zeggen, als do directie en de Raad
niet voor iets nieuw»3 hadden gezorgd.
Spr. vindt niet, dat. de directie met
haar voorstel erg duidelijk is geweest.
Misschien ook is de burgemeester niet
erg duidelijk geweest. Is dat het ge
val dan moge het de directie een les
zijn, zich voorlaan direct tot het per
soneel te wenden. Het kan zijn dat de
directie wat meer wil geven, maar
het Iran ook, dat ze ons bij den neus
wil nemen. Men kan wel een scheids
gerecht benoemen, bestaande uit drie
leden van den Raad van Beheer 1 De
directie spreekt van mlnunumloonen,
doch die kunnen zoo wordon gesteld,
dat men er geen zier mee opschiet.
Hetzelfde geldt voor de regeling der
verlofdagen. Mot alle kracht waar
schuwt spr. tegen, de groojisvertegen-
woordiging, die liet personeel niets
geeft, doch hem het kostbaarste ont
neemt dat hij bezit: zijn eensgezind
heid. Men beschikt reeds over oen en-
varing van jaren wat betreft de
groepsvertegenwoordiging. Nu er in
do positie eenige kentering komt,
raadt spr, niets te doen zonder over
leg met het stakingscomité. Het Haag-
sche publiek is spr. dankbaur voor
zijn milden steun, doch spr. hoopt dat
publiek en pers de ijle beloften zullen
weten te peilen. Wij gevoelen, zegt
spronze verantwoordelijkheid en ho
pen, dat spoedig de trams weer zul
len bellen en suizen. Doch men moge
begrijpen,, dat op zulke vage beloften
niet kan worden ingegaan,
Spr. deed voorlezing van een schrij
ven aan B. en W-, waarin voldoening
wordt uitgesproken met de handelin
gen door het college verricht na het
laatste onderhoud Waar dc directie
der H. T. M. verklaart het publiek be
lang zoo veel mogelijk te willen die
nen en daarom bereid te zijn om naar
overeenkomst te streven, ten einde
een arbeidsreglement op te stellen, ge
voelt het stakend personeel zich ver-
pLicht eveneens uit oen oogpunt van
algemeen belang, nogmaals te verze
keren, dat ook hem niets aangenamer
zal zijn, dan dat de gewenschte over
eenkomst wordt verkregen. Om die
overeenkomst te vergemakkelijken
wijst het er op. dat onmogelijk van
hem kan gevergd worden, dat het
i- de enkele bewering der directie,
dat zij vóór 1 October a s. een arbeids
reglement zal eamenstellien, zonder
dat die aan het personeel werd ge
daan en zonder dat 'zij het dan ook
niet in details) gezegd wordt, wat er
in dat arbeidsreglement zal staan, de
staking zouden opheffen,
Van de grondslagen wordt door de
directie niet gesproken, Het geschil
kornt echter tocli door deze verklaring
in meer zakelijke banen. Het perso
neel ziet in, dut een arbeidsreglement
niet in korten tijd is te ontwerpen. De
partijen dienen zich dus vast te. leg
gen op do hoofdpunten
a, partijen zijn bereid in een collec
tieve arbeidsovereenkomst geduren
de drie jaar den-dienst voorwaardelijk
vast te leggen. In die arbeidsvoor
waarden zouden moeten voorkomen
de verbeteringen, gevraagd in het
schrijven van 9 juli. Tot nader over
leg op enkele punten is het personeel
gaarne bereid. Op do instelling van
een groepsvertegenwoordiging stelt
het geen prijs. Arbitrage zou beslis
sen over verschil van opvatting van
het contract. Door de Mij worden
geen rancunemaatregelen genomen,
terwijl het stakende personeel ver
draagzaam zal zijn tegen de werkwil
ligen. Alle ontslagenen, ook Van Put
ten, worden weer op de oude plaatsen
gesteld. Het loon wordt dan betaald
over de stakingsdagen.
Op deze wijze wordt de burgerij de
zekerheid gegeven, dat niet aanstonds
weder hetzelfde harde middel van
staking zal worden toegepast. Doch
tegenover hot personeel wordt vastge
houden. aan de eischen, terwijl het
maken vari slachtoffers wordt voor
komen. We moeten do direcLe de ver
zekering geven, dat alle grieven zul
len zijn vergeten, ook tegenover de
lieden, die niet staakten. Wanneer het
conflict te wijten was aan het perso
neel of men nu onbehoorlijk veel ging
vragen, zou het onbillijk zijn voor de
dagen dat nlot gewerkt is loon to vra
gen. Doch waar alle schuld ligt bij
de directie is de eisch billijk. Spr. be
grijpt niet, dat mr. Dirk van Houten
ook niet eens hier een vergadering
komt bijwonen. Over elk punt zijn we,
zegt spr., bereid samensprekingen te
houden ook met do directie. De
heer Van Houten heeft nu gezien., hoe
vole werkwilligen er onder u zijn
voor het stakingscomitó. (Langdurig
applaus
De heer Krulthoff, van het Chr.
Nat. Vakverbond, voerde ten slotte
het woord.
VergaderingH. B B.
De grooto openbare vergadering,
uitgeschreven door don Hangschen
Besluurdersbond, die Woensdagavond
in do groote zaal van Concordia, Hoo-
go Zand, werd gehouden, was zeer
druk bezocht. Een geestdriftig gehoor
vulde geheel de zaal en de galerijen.
He muziekvereeniging „Kunst en
Strijd" verleende haar medewerking
en opende met de „Internationale",
De voorzitter van den II. B. Bde
heer Van Doorn, sprak een kort inlei
dingewoord en bracht hulde aan de
mannen, die zoo moedig den kamp
hebben aangedurfd tegen een machti
ge maatschappij, die haar macht zoo
zeer misbruikte, en sprak daarbij den
wensch uit, dat bij die strijders de
zelfde discipline en dezelfde strijdlust
blijve als tot heden door hen is be
toond, ook al zou de strijd nog dagen
duren.
De heer Moltrnakor, hoofdbestuur-
)r van de Ned. Vereen, van Spoor-
eu Tramwegpersoneel, oefende in een
gedetailleerde rede uitvoerige en
scherpe entiek op de houding der H.
T, M. tegenover haar personeel, waar
bij 6pr. herhaaldelijk en geestdriftig
werd toegejuicht,
In de bovenzaal van Concordia werd
tegelijkertijd een tweede vergadering
gehouden, waar eerst het Raadslid
Hoejenbos sprak en daarna do spre
ker, die ln de grooto zaal het woord
voerde Ook de bovenzaal kon niet al
len bergen, die toelating vroegen, zoo
dat zich nog velen op trappen en por
talen en vóór het gebouw op straat
bevonden.
Nadat „Kunst en Strijd" een twee
tal nummers had uitgevoerd, sprak
de heer Hoejenbos, die er op wees, dat
aan duizenden wegens plaatsgebrek
de deur tot deze vergadering moest
worden gewezen.
In een overzicht werd gewezen op
wat door de soc.-dem. raadsfractie en
de heeren V. d. Klemp en Treub vruch
teloos was gedaan in den Gemeente
raad om de gemeente te doen ingrij
pen iri zake de slechte arbeidsvoor
waarden voor het trampersoneel. De
meerderheid van den Raad draagt
dan ook de verantwoordelijkheid voor
deze staking,
Huldo bracht spr, o.a. aan den heer
v. d Voort v. Zijp, die zoo krachtig de
saarnhoorigheid der trambeauibteu
heeft bevorderd.
Spr. zet voorts uiteen, dat de brief
van het trainbestuur zóó is ingekleed,
dat de gemeente een deel van de
meerdere kosten der in te voeren ver
beteringen voor haar rekening zou
krijgen.
Dat de tramdirectie op het laatste
oogenblik met haar voorwaarden ie
voor den dag gekomen, is niet te dan
ken aan de welwillendheid van B en
W-, maar aan de kracht der organisa
tie van het personeel.
De oogen van het g&nsche proleta
riaat zijn thans ap deze staking ge
richt. Steunt thans krachtdadig, maar
maak geen relletjes, die de zaak van
het personeel slechts kunnen schaden.
Spr. eindigde, luide toegejuicht, met
den wensch, dat de steun moge lelden
tot oen volledige overwinning.
Sabelhouwen.
Op het Spul werd een schippers
knecht Dinsdagavond door een sabel
houw aan den linker voorarm gewond;
een 27-jariga scheepskapitein kreeg
eon sabelhouw over de linkerhandfn
de Wagenstraat kreeg een kleermaker
een echedelwond door een sabelslag;
een kantoorbediende kwam te vallen
en ontwrichtte den reclvter-schouder
de luit.-adj. van hot 15e reg. infante
rie kroeg in de-Wagenstraat een sa
belhouw togen het voorhoofd.
De verwonden werden allen in den
centralen post van den eerste-hulp-
dienst verbonden.
DE TRAMSTAKING IN DEN HAAG.
Ook Woensdag werd van het. tram-
wegnet alleen de stoomtramlljn Den
Haag—Delft bereden.
Stadsnieuws
Een bultenlandscU werk oyer
Haarlem.
i.
Zooals gisteren is aangekondigd,
verscheen dezer dagen bij de Haag-
sclie uitgeversfirma Mart. Nijhoff een
werk, dat een studie is van het IIol-
iandsohe stadsbeeld, zooals dat door
den tijd hcon in Haarlem is uitge
drukt, ln dat bericht is ook reeds mel
ding gemaakt van de hoofdrubrieken
uit het boek: Inleiding, het Middel-
eouwsche stadsbeeld, dc bloei van het
stadsbeeld in den tijd van Lieven de
Key, het vcrvaltijdpcrk en de tegen
woordige toestand.
I-lier volge van een en ander eon
meer uitvoerige bespreking van dit
werk, dat naar we mededeelden is van
do hand van D r. M. E i s 1 e r, te Wee-
nen.
Op zekeren dag, omstreeks 1GG0, zoo
vangt de inleiding aan, bevond zich
Jacob van ltuysdael, een van Haar
lem's grootste zonen, op de duinen
tn O ver veen.
Van deze welig begroeide hoogten
zag hij op bot vlakke land neer. Daar
stak de oude stad met haar silhouet
sclierp af tegen een blauwen hemel,
wiens heldorheid de gansche ruimte
vuldo, terwijl somtijds voorbijdrij
vend© wolken grooto schaduwen over
do landen wierpen. De indrukken
ierbij opgedaan, werden weergege
ven iri een verzameling schilderijen,
rvan de beste heden in Anisler-
dum, Den Haag en Berlijn te zien zijn
cn vooral de indruk ruimte blijkt
den schilder hier getroffen te hebben.
Tot op lieden zijn er weinigen ge
weest die een dergelijke opvatting van
het stadsbeeld hebben nacevolcd. Men
moet hierbij trouwens niet vergeten,
dat de ontwikkeling van het k ij k e n
van de schilders haar hoogtepunt be
reikt had.
Nog eouige opmerkingen worden ge
maakt over liet stadsbeeld in het land
schap.
In 't graafschap Holland, zoo lezen
ij verder, bevond zich aan den lin
keroever van hot Spaarne een plaats,
die gunstig bleek te liggen voor de
centralisoercnde eri krijgszuchtige
belangen van graven en hunne verte
genwoordigers.
Tusschen de duinen aan een eri veel
water aan den anderen kant liep hier
oen reeds langen tijd begane ver
keersweg uit Kennernerland Rijnland
m. De natuur maakte dit oord tot een
bijzonder gunstige plek voor de grafe
lijke jacht, terwijl de plaats evenzeer
goed geschikt was als marktplaats
voor de producten, die uit den om
trek door de plattelanders ter markt
rorden gebracht. Het was dan ook
;een wonder, dat do graaf hier een
erblijfplaats bouwen liet.
Het terrein, waarop' dit geschiedde,
lag op den linker Spaarne-oever in
het noordoosten van de latere stad,
zooals blijkt uit de later ontdekte gra-
venstoenen huiskapel.
De naam Gravesteenenbrug herin
nert aan dit feit.
ReeJ3 in 1100 was Haarlem als stad
bekend, en in 1214 wierp zij een jaar-
lijksohe winst (voor den graaf) van
500 tlollandsche ponden af.
Eigenaardig is het, dat hel schijnt
alsof men roods dadelijk volgens een
ast plan aan het bouwen is gegaan,
n het jaar 1132, zoo staat gcschre-
en, hadden opstandige boeren de
grafelijke huizon en alle gebouwen
rondom het grafelijk paleis verwoest.
Sinds 1132 was Haarlem de voor
naamste plaats in Kennemerlund. In
1155 hield zij het glansrijk tegen de
Drochter Friezen uit. Dc graaf zal in-
tusschen voor de weerbaarheid van
burg) haar grootste kracht bezat.
De eerste betrouwbare, overgelever
de afbeelding van den omtrek toeken
de Thomas Thomaszoon in 1578. Men
begrijpt, dat in do vier eeuwen, die
liggen tusschen dit tijdstip en den
bouw van het kasteel, heel wat veran
derd kari zijn.
De oudste afbeeldingen, zooals we
zo van Thomaszoon en Sacnredam
(1628) bezitten, kunnen ons evemwl
inlichten omtrent den vrocgeren of
latcren bouw vun verschillende stra
ten en straatjes.
Nadat verschillende stadskwartie-
ui besproken zijn, wordt opgemerkt,
dat heel duidelijk het standen ver
schil in den bouwstijl uitkomt.
Het mi d d e1e e u w s c he
stadsbeeld.
Nog altijd vond men in het Zuiden
den Haarlemmer Hout, in het Westen
en Noorden de duinen, van waaruit
vele oude wegen Kennernerland in
gingen, Eenige straten, als Groote en
Kleine Houtweg, bestonden reeds.
In het Noorden bereik ton deze stra
ten een plaats, die voorbeschikt
scheen, een middelpunt van vorkeer
te zullen worden. Hier boog de bpaar-
ne-krommïng het meest naar het
Westen.
Een nauw straatje, de latere Dam
straat, vormde de verbinding tus
schen plein en rivier.
Wat de ontwikkeling van de nijver
heid betreft, de meer dan kleinsteed-
scho toestand was oorzaak, dat op
een kaart van 1628 van P. Sacnre
dam nog zeer veel onbebouwd terrein
voorkwam. In 1272 vermaakte Arnold
van Sassenbeiin zijn woonhuis met
tuin, groente- en boomtuin en de wei
den, dio bij het huis lagen, aan de
begijnen.
Men begon echter al spoedig de han
den uit dc mouwen te steken. Het
Privilege van 1274, door Graaf Floris
V geschonken, spreekt, van wol- en
linnenwevers, kleermakers, schepcn-
I bouwers, bakkers, bierbrouwers, sme
den, enz.
1 Al aooedig na dit Privilege, nog
'vóór het einde der eeuw, nam de nij
verheid als gevolg van de concurren
tie uit de Viaamsche sleden, af.
Van een wijdvertakt handelsverkeer
kon natuurlijk geen sprake wezen er
wa.s bijna geen uitvoer. Eerst in de
14do eeuw, toen do linnenfabricatie
een grootbedrijf geworden was, volg
den andere takken van nijverheid
spoedig.
Do vooruitgang in nijverheid had
een vermeerdering van bevolking en
natuurlijk daardoor oen expansie van
de stad ten gevolge. Het eerste blijkt
uit het feit, dat, terwijl in de dertien-
do eeuw het bevolkingsaantal niet
meer dan 1000 zal bedragen hebben,
in do vijftiende cn zestiende eeuw er
van 5000 tot 20.000 inwoners wa
ren. Het oude JWdt had zijn mid-
dcleeuwscho glorie reeds achter deu
rug. Op gelijke hoogte stond Gouda.
Dan volgden Leiden, Amsterdam er.
Delft.
Haarlem heeft zich altijd bijzonder
mild betoond bij de grafelijke beden,
eri werd dan ook onder de het meest
opbrengende steden gerekend. Uit
dankbaarheid daarvoor verkregen de
burgers meerdere privilegiën, dio den
bloei der stad en haar uitbreiding be
vorderden.
Wat de verdediging betreft, eerst
diende een aarden wol tot beschut
ting. Na do laatste uitbreiding der
stad evenwel besloot de Raad (1408—
1409) een steenen muur te doen plaat
sen. Veertig roeden in den omtrc-k van
do stad werden palen of merksteonen
aangebracht, die vermeldden, dat bin
nen dien afstand der stad niet ge
bouwd mocht worden. Vóór Paschen
1410 moest alles opgeruimd zijn, wat
krachtens die bepaling zich daar r, iet
mocht bevinden.
Men had als gewoonlijk twee mu
ren. De buitenmuur ter hoogte van
7.40 M. (boven A. P.) en de binnen
muur ter hoogte van 4.80 M.
Beide muren waren door gewelven
met elkaar verbonden, die een hal ven
M. hooge aardlaag droegen.
De strook gronds tusschen den bui
tenmuur en do gracht was met door
nen beplant.
Do Oiuurring was voorts van bol
werken voorzien en onderbroken door
wachthuisjes, torens en andere bouw
werken. Van do torens noemen we
Pijn-, Magdalena-, Ravenstein-, Duri-
nehicr- en Popentoren. Van de bouw
werken Sparen wouden- of Amsterdam
se he-Schalkwijker- en Aritonistoren.
lu do stad, die zich als vesting zoo
ontwikkelde als Haarlem, zien we,
zegt het werk, een staaltje van
werkelijke oude stadskunst.
Hierna wordt een hoofdstuk aan do
Hoofd (Groote) Markt gewijd, een
plein, waarvan Ampzing in zijn Lof
dicht op Haarlem zong
Men siet do stralen hier, seer schoon
en breed met hopc-n
Op 't Kerckhof en de Merckt in een
't sarnen lopen,
Sij sluyten op malkaer en passen als
een bus.
En komen daer te gaer als met een
minnekus.
Het ontstaan van het plein is, door
dat allo hoofdstraten daar samen
kwamen, weinigen ontgaan. Het werk
bevat een verhandeling over den bouw
van do markt en over de oorzaken,
die het deden worden het oude be
roemde marktplein.
Een volgend hoofdstuk is gewijd
aan het stratennet van het middel-
©euwsclw Haarlem. Men schijnt
steeds van liet denkbeeld te zijn uit
gegaan, de hoofdstraten zóó aan te
leggen, dat zij naar liet marktplein
voerden.
Natuurlijk volgen ook hierbij weer
zeer uitvoerige technische hijzonder-
heden.
Do schrijver wijst ten slotte op het
feit, dat bijna alle straatnamen aan
deze cultuurperiode herinneren.
Bij het onderwerp ..de Grachten"
wordt opgemerkt, dat de beschrijving
van een Uoilandsche stad niet vol
tooid is, zoolang nog niet het woord
is gevoerd over de vele grachten en
grachtjes, die de meeste Hollandsche
steden bezitten. Besproken worden de
Kraai.ienhorstergracht, den Burgwal,
de Voldersgracht, enz.
Met dit hoofdstuk is bet eerste ge
deelte geëindigd. Een volgend gedeel
te bespreekt hot bloeitijdperk uit den
tijd van Lieven de Key.
Hierover in een volgend artikel.
HINDERWET,
en W. van Haarlem doen weten,
dat van heden op alle werkdagen, van
des voormiddags 9 tot des namiddags
2 uur tot 28 Juli e.k 'e voormiddags
te II 3'4 uur, ter gemeente-secretarie
(7e afd.) ter inzage is nedergelegd het
ingekomen verzoekschrift met de bij
lagen van F. G. J. du Maine om ver
gunning tot uitbreiding van zijn koek
en banketbakkerij, gevestigd in den
kelder van het perceel aan de Kruis
straat no. 37, door het op een andere
planta bouwen van een heetelucht-
oven, ter vervanging van den ba-
staanden, en het bijplaatsen van
werktuigen, en dat op den veertien
den dag na heden, zijnde 28 Juli e.k.,
en wel dea voormiddags te 11 S/4 uur
op het Raadhuis der gemeente de ge
legenheid zal worden gegeven, om
overstaan van het gemeentebe
stuur of een of meer zijner leden, be
varen tegen het uitbreiden der in
richting in te brengen, wordende de
aandacht er op gevestigd, dat volgens
de bestaande jurisprudentie niet tot
beroep gerechtigd zijn zij. die niet
overeenkomstig artikel 7 der Hinder
wet vóór het gemeentebestuur of een
of meer zijner leden zijn verschenen,
ten einde hun bezwaren mondeling
toe te lichten.
SCHOONSCHRIJVEN.
Bij de van 1 tot 11 Juli door de
Ver. van Leeraren in het Schoon
schrijven (M. O.) 'to Amsterdam en o
Breda gehouden examens ter verkrij
ging van een handelsdiploma in liet
schoonschrijven slaagden onze sïod-
gonootcn de lieoren J. C. Koster cn
R. II. Krijgsman.
VERLOF DRANKWET.
B. en W. van Haarlem brengen tei
oponbare kennis, dat is ingekomen
eer. verzoekschrift van J. Eland om
verlof tot het verkoopen van alcohol
houdenden drank anderen dan eter
ken drank voor gebruik ter plaatse
van verkoop in het benedenvoorhuie
van het perceel aan de RivierrlMfc
mark; nv 17.
