"Ivl.'-tic-n on eventueel s4 oen en werpen
tog en te gaan. Om dit laatste te voor-
hom en, werden ook speciaal bewaakt
do bouwwerken, dio langs de route,
welke lijn 8 volgt, liggen.
Vorder zijd op plaatsen, olie, toen
vorige dagen lijn 8 nog rood, brand
punten gebleken zijn, detachementen
marechaussee en bereden politie ge
plaatst, In de eerste plaats op het
"Plein zeil, maar verder Tournooi-
Tolri, Vijverberg hoek Plaats, de brug
in de Parkstraat bij oio Mauritsstraat;
het Plein 1813, enz., het Gevers Dey-
nootplein te Scheven In gen en bij do
tramremise aan den Harsten!'ock-
Oi; maatregel om het Plein, zoodra
rilt weer bet tooneel wordt van do
parage stremmende wanordelijkhe
den, af te zetten, blijft gehandhaafd.
De Haagsche Hbld.-correspondent
schrijft:
Wij hebben Donderdag nogmaals,
wei,als Maandag, oen rit naar Sche
ven ingen en terug gemaakt met oen
tram van lijn 8 Het ging ditmaal ge
heel ongestoord. De gansche route
was sterk bezet met politie en mare
chaussee en er was nergens iets van
eenige volksverzameling te zien of
iets van een wanklank te hooren. Het
publick maakt dan ook meer en meer
van de Iramgelegenheïd gebruik Do
wagen werd op de heenreis uitsluitend
bediend door controleurs. Op de te
rugreis fungeerde in den open bij
wagen eoil kantoorbediende van den
heer D. van I-Iouten, natuurlijk in ge
wone plunje, als conducteur.
Een auto, waarin het socialistische
raadslid Hoojenbos met nog twee sta
kingsleiders gezeten was en die do
tram zoo dicht mogelijk volgde, weid
eenige malen door rijwielpoiitie aan
gehouden. De heer Hoejenbos ging
zich deswege beklagen aan den poli
tiepost op het Gevers Deynootplein,
waar hij echter ten antwoord kreeg
dat meerijden van auto's of fietsen
vlak achter of naast de trams was ver-
Loden omdat, dit aanleiding had gege
ven tot uitschelden van het bedienend
personeel.
'a Avondsop'tPlein.
Hel was Donderdagavond veel roe
riger op het Plein dan Woensdag
avond,
Mei den maatregel om opgeschoten
Jongens, die relletjes maken, op te
pakken en naar hel bureau te bren
gen werd voortgegaan. Om half tien
bevonden zich een vijftiental jongens
in arrest.
Een maréchaussée, die buiten dienst
het Plein wandelende passeerde, zag
zich weldra omringd door een opdrin
gende menigte, zoodat de ter plaatse
aanwezige politie tusschcnbeide moeit
komen.
Nadat een 25-tal jongens, maar ook
eenige volwassen personen, sommigen
geboeid, naar het bureau aan dó
Nieuwe Haven waren overgebracht,
werd het op het Plein rustiger en to
half elf kon de gereed gehouden poli
tiemacht inrukken.
Onder de gearresteerde jongens was
«en 1 V-jarige knaap, die een scherp
geslepen schroevendraaier bij zich
had, naar hij verklaarde mei dc be
doeling om daarmee de paarden te
6 teken.
Conferentie in et B. en W.
Tot de conferentie ten stadhuizo op
Donderdagmiddag waren uifgenoo-
digd twee afgevaardigden van elk der
■drie vereenigingen waarin het sta
lt urspersoneel der H. T. M. is georga
niseerd. Een tweetal afgevaardigden
van de Ned Vereeniging voor Spoor-
<-n Tramwegpersoneel, twee afgevaar
digden van St Raphael en één van
<kn Prot. Chr. Bond begaven zich
etadbuiswaarts en worden door den
burgemeester, jhr. mr Van Karne-
Ibeek, ontvangen. Van de conferentie,
«die ruim eeri uur duurde, konden
■voorloopig nog geen inlichtingen wor-
den verstrekt.
Omtrent het onderhoud dat de af
gevaardigden der drie organisaties
met B en W. hebben gehad, verneemt
men
De burgemeester deed mededeeling
van de corr^pondentie der H. T M.,
(lio hij officieel wenschte te doen, al
hoewel zo reeds ten gevolge van de
Raadsvergadering bekend is. Het
BChrljven van het stalcings-comiló met
zijn eischen, achtte de burgemeester
thans niet opportuuin, daar dit aan
neemt een stadium van bemiddeling,
waarin men nog niet verkeert. Het co
mité stemde dit toe. maar merkte op.
dal bemiddeling evenals staking
elechts middel, maar geen doel Ls Het
gaat om de concrete eischen. De
vage toezeggingen der directie, laten
even goed ruimte voor verslechtering
als voor verbetering en kunnen daar
om niet leiden tot beëindiging van hot
conflict. Het comité verzocht den bur
gemeester aan de H. T. M. nadere
prccisééring barer toezeggingen te
willen vragen. De burgemeester moen-
de en het was ook de iQecning von
den wethouder, dat wei degelijk ver
betering voor het personeel zal ver
kregen worden.
Dezen Indruk had men uit de be
sprekingen met de directie gekregen
Hut comité wil gaarne die verbeterin
gen béoordeeien. Indien het de II. T.
M. ernst is het conflict spoedig op te
lossen, laat zij dan overleg plugen.
Het comité Ls daartoe omtrent alle
punten bereid. De burgemeester uieen.
do om misverstand .te voorkomen, te
zuoeten opmerken, dat hij den indruk
had gekregen, dat de directie niet on
geneigd is met haar personeel overleg
te plegen. Het comité vroeg: En met
de organisaties?
Do burgemeester verklaarde dit niet
to weten.
Nadat nog enkele besprekingen cm-
Ircnt enkele onderdeden hadden
plaats gehad, was de conferentie ge
ëindigd. De afgevaardigden stemden
in den loop der besprekingen er in
f'ju, dat van tiet schrijven aan B en
\V. een afschrift aan do H. T. M. ge
zonden zal worden.
Een dienstorder.
De Ilaagsche Tramweg Maatschap
pij heeft de volgende dienstorder uit
gevaardigd
De directie der Haagsche Tramweg
MaatschaDDil maakt hiermede beken*
dat hel ontslagen pérsoneel In ie ge
legenheid zal worden gesteld om het
loon van 9 tot en met 11 Juli aan de
remise Laan van Meerdervoort in ont
vangst te nemen, tegen inlevering van
hun uniform, goldtasch en verder
onder hun berusting zijntio eigendom
men der Maatschappij, waaronder
ook de couponboekjes, en wel in de
hierna vermelde v Igorde
Zij, wier geslachtsnamen aanvan
gen met een der letters van A tot en
met Kop Maandag 20 Juli van 10—5
uur;
zij wier geslachtsnamen aanvan
gen met een der lettors van L tot en
met Z op Dinsdag 21 Juli ven 10—5
uur.
Den Ilaag, den 16en Juli 1914.
De Directeur
(w.g.) II. A. J. v. Stipriaan Luicius.
De dienst van heden.
Op lijn 8 zal heden te 9 uur de
dienst aanvangen op dezelfde wijze
als Donderdag, n.l met 7 motorwa
gens met aanhangwagens.
Verder ligt het in dc bedoeling lijn
13 naar het Frankenslag, die gedeel
telijk ook over lijn 8'Ioopt, te 12 uur,
eveneens met 7 motorwagens mot aan
hangwagens den dienst ie doen aan
vangen en de Stoomtram naar Delft
te 9 uur.
Stake rs vergade rin.g.
In den R.-K. Volksbond werd Don
derdagavond een druk bezochte ver
gadering gehouden van het stakende
H. T. M.-personeei en hun vrouwen.
De voorzitter, de heer Van Delft,
deelde het resultaat mede van de con
ferentie ten stadhiuze. De burgemees
ter verklaarde, dat hij weinig had mee
te deelen. Hij begon met alle brieven
die hij van de H. T. M. had onvangen,
voor te lezen en ook die van het sta-
kingscomité. Hij vroeg vergunning
deze brieven in afschrift aan de di
rectie over te leggen.
De burgemeester weos er op, dat in
het schrijven van gisterenochtend
eenigszins voorbarig gesproken werd
van bemiddeling, daar de H. T. M.
nog van geen bemiddeling wil weten.
De hoofdbesturen der organisaties
verklaarden nogmaals zich bereid
over alle punten to onderhandelen,
doch zich niet te kunnen neerleggen
bij het voorstel van de directie om in
October een arbeidscontract in te le
veren. De afgevaardigden verklaarden
dat ze in de directie der H T. M. in
deze geen al te groot vertrouwen stel
den, oen gevoelen, dat de burgemees
ter niet deelde. Hij meende, dat de
directie tot toenadering bereid is Ech
ter bleek, dat de directie wel met het
personeel, doch niet met de organisa
ties wil onderhandelen.
De directie zal nog dichter tot ons
moeten komen. Spr. hoopt, dat de
eensgezindheid blijven zal, dan zal
men nu eenige dagen wel weder iets
verder zijn. De laatste troef is door
du directie uitgespeeld. Ze hééft n.l.
aan een aantal bestuurders on con
ducteurs bericht, dat ze 17 Juli, des
ochtends zeven uur, per auto zullen
worden afgehaald (Gefluit.)
De eerste spreker, de leider der ao-
ti-revo.'utionnairen in do Tweede Ka
mer, de heer Van der Voort van Zü*1
herinnert aan een poging, drie jaar
geleden door hem met den heer Wes-
seling ondernomen, om de organisa
tie erkend te krijgen. Dat bezoek was
een teleurstelling on reeds toen vrees
de spr dat het te eeniger tijd tot een
uibarsting zou komen.
Zelfs nu nog weigert de directie de
organisaties te erkennen. Blijf staan,
zegt spr., want het is niet onmogelijk
dat we nog niet met den laatsten troef
der directie te doen hebben. Spreker
hoopt, dat de stakers ook van de zijde
der christenen steun zullen ontvan
gen voor hun rechtvaardigen strijd.
Hij had ongeieekcnde brieven ont
vangen, waarin elke slaking uit den
booze genoemd wordt. Anderen ach
ten oen strijd op een openbaar ver
voermiddel ais de tram niet geoor
loofd. Die opvatting bestrijdt spr.
Wenschelijk acht spr het, de pogin
gen van den burgemeester aan te «*r««.
I>en. Dat 't den burgemeester ernst is
geiooft spr doch van de directie ge
looft spr. dat niet. Spr. hoopt, dat de
auto's lieden geen succes zullen heb
ben en de strijd door allen als ééa
man zal worden voortgezet. (Langdu
rig applaus.)
De tweede spreker, do heer Hoejen
bos, aoc.-dem. lid van den Gemeente
raad, noemt deze stuking symjiatblek
als weinige. De gcheele plaatselijke
pers koos partij voor de 6takers. met
uilzondering van De Nieuwe Courant.
Doch die telt niet mee. Aan den heer
Van Voort vau Zijp brengt spr. hulde.
Mot krad-U bepleit spr. eendracht in
de gelederen, die tot een overwinning
op de directie leiden zal. B. en W.
hebben thanu den oaraton stap gezet
op den weg, die leidt tot regeling der
arbeidsvoorwaarden bij de H. T. M.
De Haagsche Gemeenteraad heeft in
zijn meerderheid mede schuld aan
don huldigen toestand. Elk jaar heb
ben Ter Laan, Wcsseling en Treub
Or op gewezen, dat het toer komen
moest tot een botsing als in 1903.
De heer Moltmaker vraagt even het
woord eu deelt mede, dat een dertig
tal oudo strijders besloten hebben
geen gevolg to gov au aam de uitnou-
diging defr directie. Die dertig man
komen hier. (Langdurig en daverond
applaus en gezwaai met hoeden.)
Da voorzitter hoopt, dat do auto's
voor de deuren zullen blijven staan
lot ze zijn verroest (Applaus).
De heer Hoejenbos vervolgt aljn
re-do. Beter dan alle applaus is de
komst van die dertig mannen, die ge
aarzeld hadden ziol» bij de staking
aan te sluiten. Vreugde zal ör zijn
over hun bekeuring. Ze moeten beslui
ten niet moer to wijken voor do be
sturen de contracten met do a'dbeids-
voorwaarden zullen bobben gelee
kond.
Spr. komt vervolgens lot het ver
handelde in den Gemeenteraad. De
burgemeester was vol lof ovor het
schrijven der Tram directie. Spr. ver
wacht van don heen* Van Karnobcék,
dat Oiiij in een volgen/do vergadering
met denzelfden lof over hot schrijven
der organisaties zal spreken. Het door
"do direclfo voo'rgestelde Is voor fiot
personeel onaannomelijk.
Do hoer Wesseling, R. K. Gemeen
teraadslid, verklaart, dat do zaak er
scliitberend, voor staat. Een rodovoe
ring, die apr. Woensdag in don Raad
had willen uitspreken, wil hij nu hier
houden. Hot kan z. L niet door den
beugel, dat wantrouwen gekoesterd
wordt togen hot Dag. Bestuur der ge
meente on speeiaaJ tegen den burge
meester. De directie der H. T. M. heelt
tal van fouten begaan. De grootste Ie
wel, dat de directie verlenging van
ooncoado Vraagt Do ervaring der
laatste dagen heeft geleerd, dat do
concessie geen dag mag worden ver
lengd. De katholieken hebben zich in
dozen strijd minstens even good ge
houden als de andere richtingen. In
deze dagen een uitstel te verleenen
tot October is niet mogelijk. We moe
ten eerst weten, wat we aan de direc
tie hebben, voor wo weer de 16 gaan
verdienen. De in uitzidiit gestolde
groopsvortegenwoördi'giug kan niet
worden aanvaard, cn de vrije organi
satie dient nu te worden e'rkeawl. Do
directie wtl wel, zegt ze, met hot per
soneel onderhandeion, maar zo (a3t
aan het vrije recht van véreenigen.
Van eenige onderhandeling kan geen
sprake zijn, als de directie dat zal
hebben afkond. Spr. gelooft niet dat
de Raad hot Vrije recht van organisa
tie zal knotten.
Een oom van den directeur dor tram
mr. Stipriaan Duisciub, geeft in oen
imgeoonden stuk als zijn meaning, dat
het nu met de staking maar moot uit
zijn, en eewige lieden uit ttset perso
neel maar eens naar de directie moe
ten gaan. (Gelach). Da directie, zegt
de schr., kan het langer vol houden
dan het. personeel. Dat moet blijken,
zegt spr. En dan raadt hij het per
soneel toe te geven wil het niet in
zijn ongeluk loopen (Gelach), Omler-
Ihiandelen, zegt spr., graag, maar op
volkomen voet gelijkheid, door deze
mannen (spr. wijst naar het siaklngs-
comité). (Applaus). Het is met eeu
staking als met een pa'riij touwtrek
ken. Do zaak staat er goed voor. We
zullen don strijd winnen ten koste van
alles, en niet rusten voor we de te
genpartij aan dezo zijde van de streep
hebben.
De voorzitter deelt mede, dat het
geld voor de eerste uiitbeoring pré
sant is.
Eenbriefvandestakers.
Het stakingscomité keoft zooals
w e roods in het kon aankondigden
een brief gericht tot B. en W-., uit
overweging, dat „geen enkele poging
onzerzijds mag worden nagelaten,
om de beëindiging van het conflict
zooveel mogelijk te bespoedigen.
In dit, schrijven deelt heit comité
aan B. en W. het volgende mode:
Onmogelijk kan van ons worden
verwacht, dat wij door de enkelo be
wering dei- directie, dat zij vóór 1
October a.s. een arbeidsreglement zal
samenstellen, zonder dat deze verkla
ring behoorlijk verzekerd aan ons
werd gedaan en zonder dat (zij Hic<
ook niet in details) gezegd wordt, wat
er in dut a'rbeidsreglernent zal staan,
de staking zouden opheffen. Wel
wordt er gezegd, dat het reglement
bepalingen zal bevatten over groeps-
verlogenwoordiging, scheidsgerecht,
miinmurri-loonen, verlofdagen, doch
welke grondslagen daarbij worden
aangenomen, wordt niet gezegd.
,,Het geschil koait echter door deze
verklaring in meer zakelijke banen.
Er kan nu over deze punten gespre
ken worden. Hooi goed begrijpen wij
eveneens, dat in den tijdsduur, waar
in wij liet conflict zouden wilton be
ëindigd zien, het niet mogelijk is eon
gd :'eel pasnend arbeidsreglement te
ontwerpen.
„Het is daarom noodzakelijk, wil
er van oen ernstige poging tot over
eenkomst sprake zijn, dat de partijen
zich vastleggen op de hoofdpunten,
die den vrede weer zouden kunnen
herstellen.
„Als zoodanig rnoenden wij onder
uwe aandacht te mogen brengen,
dat doze punten van ovetreenatem-
ming zouden kunnen bestaan in do
navolgende:
a. Partijen zijn bereid in een col
lectieve arbeidsovereenkomst gedu
rende 3 jaaj- ven kracht zijnde, de
dienstvoorwaarden vast te leggen.
b. l>oze arbeidsvoorwaarden zou
den moeten inhouden verbeteringen,
gevraagd b ijons schrijven van 3 Juli
aan de Directie, terwijl wij gaarne
bereid zijn omtrent enkele punten
daarvan nader overleg te plegen. Op
de instelling der groepsvertegenwoor-
diging stellen wij absoluut geen prijs.
c. In dit contract op ie nemen oen
clausule, waarbij arbitrage wordt
voorgeschreven omtrent alle verschil
van meening betreffende de toepas
sing dor bepalingen van dit contract.
d. Door de Maatschappij worden
gaan ron-oun e-maatregel en genomen,
terwijl liet stakende personeel even
eens belooft op do meest verdraagza
me wij zo met de Maatschappij cm de
werkwillig gebleven beambten, weer
samen te werken.
e. Alle ontslagenen, ook de Zon
dagsconducteur Van Putten, worden
weer op hun oude plaatsen in dien3t
gesteld.
f. Het loon wordt gedurende do da
gen, dat gestaakt is, doorbetaald.
g. Dit to maken contract treedt in
werking uiterlijk 1 October 1914.
„Door deze punten in een collectie
ve arbeidsovereenkomst vast te leg
gen wsschen de II. '1'. M. en do drie
organisaties" aldus het stakmgs-
comité „zal er geen sprake van
kunnen zijn, dat het personeel eenzij
dig do voorwaarden, waarop liet zou
willon werken, vaststelt, zooals do
prestdentroommiasaria, de heer Van
Houten, in zijn bekend aohrij'ven zegt
te Vreezen, terwijl de gemeente boven
dien verzekerd is van een rustigen
voortgang van Lot bed ij f, gedurende
den duur van de overeenkomst, die,
eens bestaande daar zijn wij zeker
van na afloop gaarne zij t dan
ook in onderdeden gewijzigd weer
zal wórden verlengd èn door do Di
rectie dor H. T. M. èn door de orga- i
nisatio van het persóned.
Wij vertrouwen, dat dit schrijven
tot geen verkeerde conclusie zal aan
leiding geven. Hot is ons ingegeven
door den oprechten wensch, om zoo
ispoedig mogelijk weer een goede e'r-
liouding te schoppen tussclion Tram
weg-Maatschappij en personeel,
waarmede het algemeen belang 'inet
beste zal zijn gediend."
Werkwilligen.
Do „Tel." meldt
Donderdagmorgen wisten de postors
van het stakend II. T. M.-personeel
een vieital Brabanders, die in Den
Haag per spoor waren aangekomen,
eu dienst wilden nemen bij de II. T.
M., te bewegen naar hun woonplaats
terug (o keeren. De posters zetten hen
den stand van zaken uiteen en boden
hun reisgeld. Slechts één van het
viertal maakte vau dit aanbod ge
bruik.
GELD VOOR DE PEST-
BÊ-STIUJD1NG.
Tot op 13 Juli is bij den penning
meester van het eere comité binnen
gekomen een bedrag van f221.738.73.
Hierbij is nog niet. begrepen het be
drag van ruim f 20.000, door dc plaat
selijke Haagsche commissie verza
meld. Reeds een zeer groot aantal
plaatselijke commissies uit het gehee-
io land zonden huu bijdragen in, ter
wijl nog van vele andere plaatselijke
commissies bijdragen kunnen inge
wacht worden.
DE ZUID-AFRIKAANSCHE LAND
BOUWERS IN ONS LAND.
Donderdagochtend is uit Engeland
via den lloek van Holland in de resi-
dentio aangekomen liet. gozelscliap
Zuid-Afrikaansche landbouwers, dat
gedurende acht dagen ook een studie
reis door ons .land zal maken.
Aan het Hollandsche Spoorstation
«werd bet gezelschop, bestaande uit 56
pe>;v nen, onder wie 1 dames, ontvan
gen door bestuursleden van dc Ko
ninklijke Nederlandsche Landbouw-
vereeniging, namens welke de vice-
president, jhr. mr. G. L. M. H. Ruys
dc Beerenbrouck. Commissaris der
Koningin in Limburg, den Zuid-Afri-
kaanders een hartelijk welkom in ons
iauu toeriep.
Namens de Zuid-Afrikaansche land
bouwers dankte dc hoor G. A. Kulbe,
uit Philipponis, voor de hartelijke
ontvangst.
In de voormiddaguren werd door de
landbouwers in twee groepen aller
eerst een bezoek gebracht aan het bo-
tercontrOlfi-ètaticm. Donderdagavond
was or een maaltijd in Hotel „Witte
Brug cn daarna ontvangst van de
gasten door de Regeering in dc Rid
derzaal.
Bij den maaltijd zalen o.a. aan de
ministers van BuitenLandsclie Zaken
en van Landbouw, Handel en Nijver
heid.
Velschillende hartelijke loan, en
worden ingesteld, duidend op de ver
wantschap en goede betrekkingen
tusschen Nederland en Zuid-Afrika.
Bij do ontvangst door Uo regeering
in do Ridderzaal waren o.a. tegen
woordig de Ministers van Buiten-
landsche Zaken, Justitie, Financiën,
Oorlog, Landbouw eu Koloniën.
Hedenochtend vertrok het gezel
schap naar Rotterdam, om later naar
Amsterdam te reizen. Van daar gaat
du reis naar Hoorn, Leeuwarden. De
venter, Apeldoorn en den 24sten de
zer naar Rotterdam terug.
HONDERD JAAR.
De heer Sjoerd de Boer, landbouwer
to Tinaurloo (geméente Vries) vierde
onder groote belangstelling zijn hon
derdsten verjaardag. Deze krasse
grijsaard geniet een goed© gezond
heid dagelijks doet hij nog wande
lingen.
Gemengd Nieuws
DE SUFFRAGETTES.
De heer Mc Kinnon Wood, de secre
taris van Schotland, die, naar een te
legram meldde, door een tweetal suf
frugettes, die met hondenzwepen wa
ren gewapend, werd aangevallen, is
er blijkbaar zeer goed afgekomen. Hij
kon de elagen afweren en kreeg geen
letsel. De beide dames zijn tot 20 sh
boete, subsidiair veertien dagen ge
vangenisstraf, veroordeeld.
Duur is een poging om een minis
ter af te rossen in Engeland dus blijk
baar niet.
ON WEDER.
Men meldt uit Hamburg:
Woensdagmiddag brak boven den
Taunus 'n zwaar onweder los, gepaard
graande met een hevigen orkaan. Door
een wolkbreuk werd op de akkers
groote schade aangericht Do bliksem
sloeg op verscheidene plaatsen in.
In Oberstedten brandde een groot
gebouw tot den grond af. Do toren
van do kerk werd zwaar bescliudigd.
SPIONNEN?
Do Pruisische hoofdonderwijzer,
dr Nagel, Ls aan de Russische grens
door de grenswacht als spion gearres
teerd. Dr. Nagel is gevestigd te Az-
klurn en bracht oen bezoek aan de
Russische grensstad Dobrzyn. Bij het
wandelen door do etraten ruaakte hij"
aanteekeningen van opschriften, van
f.rma-namen enz daarbij werd hij
gearresteerd en door de gendarmes
naar Rypin gebracht.
Spionnage Ls eenvoudig onmogelijk,
omdat er te Dobrzynniets te spi-
omiocron valt. Dr. Nagel, die een
speciale studie van Poolsche tjuaes-
ties maakte en daarover voordrach
ten hield, bracht in verband daarme
de een bezoek aan de Poolsch Russi
sche stad. De aanteekeningen die hij
in eun boekje maakte, waren geste
nografeerd. wat do ijuaestie eenigs-
zins moeilijker xnaakt.
Nagel heeft dadelijk den Pruisi
sche»» Landraad laten waarschuwen,
doch deze kon niets ondernomen.
Dat arresteeren van onschuldige
burgers als spionnon wordt een rage.
Maar he: wordt nog gekker als hel
gaat als in dc Pruisische stad Boyeri.
Daar werd iemand gearresteerd dio
als Russische majoor werd aangege
ven, en die aLs spion in de gevange
nis word gebracht; maar het bleek al
spoedig, dat dc gearresteerde eren
Pruisisch majoor was, die bij" den
commandant der vesting logeerde. En
deze werd als spion gearresteerd.
DE COLORADOKEVER.
Zooais wij reeds meedeelden, is
het voorkomen van den Colorado-ke-
ver, een der ergste vijanden van den
aardappel, ontdekt in de nabijheid
van llohenwedclom den kever to be
strijden wordt het geheele verdachte
terrein omringd door een sloot, waar
in petroleum wordt gegoten binnen
die grens worden kevers, larven en
eieren opgezocht, de aardappelplanten
verbrand en de akkers gedesinfec
teerd.
Men vermoedt, dat de Colorado
kevers zijn ingevoerd in bananen-
streo, dat een der pachters in Ham
burg kocht, on als m&st gebruikte,
of tot bedekking van de zaai-aardap-
pelen.
De hoop, dat de kever zich beper
ken zou tot het eene aardappelveld
bij Ilohonwedel is niet bevestigd
Reeds zijn op vier velden kevers ge
vonden de eerste drie grenzen aan
elkaar, maar het vierde veld ligt ta
melijk ver van de drie anderen, zoo
dat de 6trïjd tegen de kevers moeilij
ker en omvangrijker worden moet.
MOEDERMOORD.
In een put te Bouor (Frankrijk)
heeft men het lijk gevonden van de
weduwö Pierrot. Haar zoon en haai
sohoondochter hadden, ten einde haar
niet lunger do weinige huurpenningen
te moeten betalen voor liet gedeelte
van het huisje, dat zij van haar be
woonden, het besluit genomen, zien
vau haar te ontdoen.
Toen do oudé vrouw water ging
halen uit de put, hadden zij van deze
gelegenheid gebruik gemaakt, om
haar er in to gooien, zoo meldt tie
Tel.
OPZIENBARENDE UITING VAN
DEN DUITSCHEN KROONPRINS.
Uit Berlijn wordt aan de N. it. Ct.
geseind:
Da kroonprins heeft aan den gepen
sioneerden luitonant-koloiiel H. Fro-
bonius, die een brochure geschreven
heeft onder den titel „Dos Doutsehen
Reiches Schicksalsstunde", 't volgen
de telegram gezonden: „Ik heb uw
voortreffelijke brochure met de groot
ste belangstelling gelezen en wonscli
haar onder ons Duitsche volk de
grootst mogelijke verspreiding toe".
Dit telegram zal zeer do aandacht
trekken, daar de brookure tot de vol
gende conclusie komt: „De geprikkel
d6 wraakzucht van Frankrijk tégen
het Duitsche Rijk, de ontvlamde haat
van Rusland tegen Oostenrijk-Hon-
garijo ,dat zijn streven in den weg
staat, hebben in beide landen een ge
weldige ojidrijving van oorlogsuitrus
tingen veroorzaakt, die slechts een
korten tijd gehandhaafd kan worden.
Feitelijk is deze \oorbereiding niet
meer te onderscheiden van gereed
heid voor den oorlog en in het voor
jaar van 1915 zal deze zoo volledig
zijn. dat men ioderen dag hét binnen
rukken kan verwachten van zoo ge
weldige legers als in Europa, ja, op
do geheele aarde, nog nooit aan
schouwd zijn. Dan zal voor het Duit
sohe rijk en voor zijn bondgenooten do
Schicksalsstunde slaan."
Stadsnieuws
Eea bulteclaodscb wsrk over
Haarlem.
ii.
Aan hesgeen wij gastei en opmerk
ten omtrent hot stratenmet in 't mïd-
deleeuvvscho Haarlem voegen wo nog
hot volgende toe:
Men logde zich er op toe, dó hoofd
straten zóó leiden, dat zo alle op
het marktveld uitkwamen.
In het midden van een vierhoek,
die begrensd word door twee rechie
(Noordmuur Bakene^oigracht, eon
concave, (Oude en Kraayenhorster-
gracht) en een convexe zijde ('t Spaar-
ne) bevond zich de Groote Mark.. De
verschillende uitmondingen der stra-
en verleenden aan het plein zijne
bijzondere waarde. Zoo uuèdl bij
voorbeeld da hoek, gevormd door
Zijlstraat en Burteljorissiraat als een
motiet op, cn nio. als eon toevallig
zoo uitgevoerd denkbeeld.
In het boek wordt de aandacht
voorts gevestigd oj> een z.g. vorkn»>
tief in den bouwstijl der straten. Op
twee plaatsen komt. dit voor: In het
zuiden waar do Gierstraat- van de
Groote Houtstraat afwijkt en in het
Noorden, waar Barteijorisstraat en
Smedeatoiat zich tot Kruisstraat ver-
eeïllgen. Deze punten zijn van bij
zonder belang als men bedenkt, welk
looi ij k voorkomen de smal tool no
pende gevels van beide .straten in
onze groote stad, vaak hebben. Hier
echter heeft men alles gedaan, om dc
schoone lijn te inhouden.
Ten slotte wordt her. ©en en ander
opgemerkt omtrent de breedte dor
straten.
Dc bloei van den stcdelijhcn bouw len
lijde van Lieven de Key.
Do Spaanscho tijd en de belegering
van Haarlem (1572—73) en ook vooral
do bij de Unie van Utrecht. In 1579
bezworen afval van de Noordelijke
Staten der Nederlanden, hebben niet
nagelaten grooten invloed uit te oefe
nen op dc bouwgeschiedenis van onze
stad. Het bewustzijn der burgers werd
wakker geroepen, en „ten tijde als die
(etad) wederom gekomen was onder
het gouvernement van den Princen
van Orange", zag men roods do eerste
sporen van een lust tot bouwen, dio
vlug toenam. Ongeveer 50 jaar
later vervaardigde Pleter Sacnrcdam
zijn tot in de kleinste bijzonderheden
uitgewerkt beeld van dezen bloei in
een zeer goed bouwplan.
Het was natuurlijk, dat een stad,
dio den barbaarschen zendoling van
FiLips II zoo moedig weerstaan bad,
en daardoor andere plaatsen in dap
perheid vvas voorgegaan, in den bur
gerlijken vrijheidskamp hiervan de
govolgen vertoonde. Ook in de twis
ten tijdens het twaalfjarig bestand
1 (1609—21) sprak Haarlem een woord ie
mee. Na het bestónd voeren de naar
Ionische linnenwevers wel bij oprich
ting der VV.-I. Compagnie. F,en bcwijt,
er voor, hoe gezocht dit artikel was,
zij, dat bij' het huwelijk van Hendrik
IV in 1598, deze als huwelijkscadeau
ecu stuk Haarlcmsch linnen ten ge
schenke kreeg. Een el van deze stof
kostte15 gulden!
Gelijken pas niet de politieke en in-
dustrieelc ontwikkeling hield de so
ciale beweging. De daden der Water
geuzen hielden nog steeds ieder bezig.
In socialen vorm uitte zich oók het
kunstleven, behoefte en bevrediging.
Naast de Geuzenliedjes hoorde men
de dichtwerken der Rederijkers.
Hier dient ook melding te worden
gemaakt van de giiden, die iu den na-
tioualen kamp hun waarde bewezen
hadden. Door hen uitte zich de be
hoefte naar kunstvoorwerpen voor
don middenstand, allereerst op het
gebied van kunsthandwerk.
De pas bevrijde staten waren in dier.
tijd gevormd tot een aristocratische
Handelsrepubliek, De nog immer in
vloedrijke adel trok zicli nicer en meer
terug van do van politieke rechten
verstoolen mindere bevolking
Vóór en gedeeltelijk in dezen
tijd leefde de groote Haarlem
mer Lieven de Key. Hij was in Gent
geboren, in Engeland tot bouwmees
ter opgevoed en voelde zich na eenige
jaren verblijf hier thuis. Zijn reizen
en trekken is zeker van invloed ge
weest op zijn inzichten. Vau alle kan
ton hoorde men vau nieuwe uitvin-
dingen cn ontdekkingen; natuurlijk
vwucii dit bchingi line factoren in hel
cultuurleven. Dc kunsi maakte deze
ontwikkeling rnede. Jan van Scorel
had hierbij als scinldor reeds zijn
naam gevestigd. Ook in het werk van
Lieven de Key is de invloed van dezer
tijd zeer goed ie bemerken.
Het innerlijk leven uur Nedcrlan
dera was er heel andere uan vóór eer;
halve eeuw. Na alie kerkelijk gewoel
was bij de geloovigen een Wreedzaine,
bijna oii-kerkelijke vroomheid geble
ven en in dat wereldlijk-burgerlijke
trad de stad Haarlem alweer naar vo
ren. Met het oog hierop schreef Sa
lomon de Bray, een zoon der stad, in
zijn „Architecture modernn„Ver
wacht dus noch ouderwetsche, noch
zeldzame zaken, noch mausoleën.
noch hangende tuineu van Semira-
iiiis, noch Rorneinsche theaters, noch
Neronische circussen, maar kerken,
raadhuizen, poorten, burgerhuizen,
die door onze landaard en ons kli
maat natuurlijk eu gebruikelijk zijn."
Evenais de schilderkunst reageerde
de architectuur op de politieke en in-
dustriëele verschijnselen des t i.ids In
de eerste jaren van dit tijdperk hield
men zich met de herstelling van d«*
vestingwerken bezig. Vooral in het
Noorden van de stad. De gracht moest
afgedamd, de stad vernieuwd, de mu-
ruu cn bolwerken versterkt worden.
Daarna begon men auu Uuu bouw van
poorten en torens: op den 23cn Juli
1589 ving men aan mul den arbeid
uan den Calrijnetoren He: ontwerp
was van ecu stads-steen,houwer, Mees
ter Willem Dircsz. den Abt, die met
Pieter Pieterszoon, den stadstimmer
man, de leiding over liet stadswerk
had en in die hoedanigheid de voor
ganger van Lieven de Key was. Rcctn
den 12en November van datzelfde
jaar was hei werk afgeioopen. In
1590 volgde de Janspourt, door dun
zelfden bouwmeester uitgevoerd en
daarop de Kruiepooft, In liet Zuiden
werd de in 1571 gebouwde Kleine
Houtpoort reeds in 1578 gedeeltelijk
verbouwd. In Mei 1590 begon men
uuu de vernieuwing van de Grooti
Houtpoort.
De nieuwe vormen uw,i...-ji we
hot meest bij de Groote Houtpoor
uiu De kern van het bouwstuk we
in baksteen opgetrokken. Het dak
was 4-zijdig pyranüdcvormtg. Aan
de hoeken van het hoofdgebouw ston
den zware achthoekige -oreus, vv.er
spitsen tot, aan do halve hoogte van
hot dak reikten. Voor do gracht vei
hieven ziol» twee achthoekige torens
die beide een sch'Vihoudenden leeuw
droegen en door een breedori gang
mol de poort verbonden waren. Vooj
deze omvangrijke bouwwerken wa-
eeu si.eenon boger.brug over «Ie stads
gracht gelegd.
Mochten als bouwwerken du m:es
to overige poorten hot bij deze afleg
geu, over li« algemeen gaven zi
toch bewijzen van wat de bouwkunst
in dezen tijd vermocht.
Die bouwkunst spruit ook uit d<
verstoringen, dio men moer on mooi
begon aan te brengen. Had de- Groot1
Houtpoort twee leeuwen, aan d.
Kleine Houtpoor? merkte men or
twee groote gedenksteencn in renai-
sancevorm, d;o de wap ns van Haar
lom cn van Holland drocgeu en el?
liet jaartal 1571. 12 Februar- 158'
werd verrekend: Van hei vaenige:
met tie: wapen van Haarlem mettei
croon op den papentoren ill L
in dezen tijd begon men ook au:
hot verkeer le denken. Bruggc-n vvoi
den hersteld, grachten uitgediept ei
straten van plaveisel voor/ion li
1586 moest dc „Strantmaekor" Olivïe
Coeckolen zijn vrije ambLsvvonir.
aan tiet Prinsenhof afstaan en ont
ving ais vergoeding daarvoor... 2
guldens!
De voortdurende ?.»«:nva.s «Ier bcvo
king was oorzaak, dat de binnenste
al meer cn meer bebouwd we>*d. E.
was nog iKiuwgvond genoeg.
Nog in hot jaar 1625 kon Samui
Amp'zing zoggen:, toen liet Sint Jan
Iluijs aan do stad vermaakt w-
door den laais-en orderidd-u.
„Een prinzelyk getoou, ten bogner
ruytn cn wijd;
Gaf God maer eens genu tot bet rin
van den tijd
Er kon daar menig huis in plaeu«
van de boomen
Een voor do lege pluotv. veel vw
ndng'-plaetzen komen!
In dezen tijd werd het Pesthui
dut i»i de tegenwoordige Tuchthui
straat stond, in gevangenis vera
derd cn hot oudo Magdalononconvc
word Pesthuis. Een on ander g-
sctiiedde uit oen oogpunt vau bygu
no. De tijd van Lieven de Key bn
aan. Zooals reeds Ls meegedeeld w.
do Key in 1560 te Gent geboren.
GEVANGENIS.
Mot 1 Augustus a-s. wordt di
lieer. Dr. D. II. Htonsch, officier VS
1 Gezondheid le klasse, eervol oath
