BIJZONDERE UITGAVE VAN De Europeesche oorlog is uitgeurokeu. :crc«c 2 AUGUSTUS 1914. 11 uur voormiddags. PRIJS PER NUMMER 5 CENT. Het laatste nieuws van Zondag. HAARLEMS DAGBLAD Dultschiani stelde nltlmatias au Rnslud ei Frankrijk. De antwoorden waren veor Initsebland onbevredliend. Dnltsckland verklaard aan Insland en Frankrijk den oorli|. Italië houdt zleb - altkans roorloopii - onzijdig. Het Is nog onzeker of Engeland party zal kiezen, lewegingen van de Engelsche en Duitsche vloot, loe sterk de legers zün. Dnitschland bezet Lnxeabnrg. DE ALGEMEENE TOESTAKD. Zaterdagavond half 11. Voor ons bureau in de Groote Hout straat verzamelt zich gedurende den geheelen avond reeds een groote me nigte, die da ai- met gespannen belang stelling het daar meegedeelde nieuws leest. Velen .blijven lang wachten, nieuwe tijdingen verbeidend maar zij ma ken dat de menigte blijft aangroeien. Daardoor geeft men de politie op dit drukke verkeerspunt veel werk, dal achterwege kon. blijven, als men na lezing der berichten voortwandelde en later terugkwam, om dan geko men uieuws te lezen. De toestand kan zich elk uur wijzi gen en het laat zich niet ontkennen, dat de met veel vertraging binnen komende telegrammen één uit Amsterdam bleef zelfs 8 uur onder weg den toestand ernstiger ma ken. Orn ;ion uur ontvingen wij het be richt. DAT OM VIJF UUR ZATER DAGMIDDAG DE DUITSCHE MOBI LISATIE DOOR AANPLAKKING WAS AFGEKONDIGD Natuurlijk - beteekenl ook dit. nog het begin van den oorlog niet, maar bet ber'oht is stellig van ernstige» 'aard. Om kwart over elven bereikte ons; het Volgend bericht uit Parijs: DE TERMIJN AN T ULTIMATUM. •DAT DUlTSCHLAXrj TOT FRANK RIJK RICHTTE. VERZOEKEN- DE OM VOOR ZATERDAGMIDDAG 12 UUR BEANTWOORDING VAN DE VRAAG. .110 F. DE HOUDING VAN FRANKRIJK ZOU ZIJN BIJ HET UITBREKEN VAN EEN MOGE LIJ KEN OORLOG TUSSCHEN RUS LAND EN DUITSCI-ILAND, NA GE- M E ENiSC HA PPE LIJ K OVER I.E. G DER REGEERINGEN MET 48 UREN WAS VERLENGD, DUS TOT .MAAN DAGMIDDAG 12 UUR. Hoewel de verlenging van de span ning met. twee malen 24 uren in deze kritieke tijden zeer ernstig is, kan het tijdwinnên misschien gunstig resul taat hebben. Evenwel, dadelijk daar op volgde het bericht uit. Parijs: DE FRANSCHE REGEERING 'HEEFT DE ALGEMEENE MOBILI SATIE VAN FRANKRIJK OP ZON DAG GELAST. Z o n d a. g m-or g e n 7 u u' r. Zonnda.gnïorgian /heel in de vroeg ©tanden d o be langstelt enden .ree weer voor ons bureau. Vooral ihet tal -soldaten, was «opvatilend groot. Toen we ons l.une-ou hein udèn sttfeir: don die manische» op ons af. - Is enieuws? En - hela; isien Dultschlind verklaart aan Rusland dan oorlog! Dit Petersburg wordt ain du N R. Ct geseisd: De gizint reu Dultscbland beeft Zaterdagavond te 7'/, uur aan de Russische re giering de eorlogsverklirlsg orer- handlgd. De teerling i-s 'du.s geworpen! De grocie .oorlog zal beginnen. De groote Europeesche oorlog, die zoo 'Hang gevreesd is (geworden, maar die men bijna tol de (onmogelijkheden ging rekenen:, door die 'verschrikkin gen die ons1 da-arvan vooreipeld wer den- In de laatiste idagen werd hei. oor logsgevaar tfusschen Dnitschland' en Ruslamid Inzake hel conflict t.u-s- solten 0'os):eniHijk-l-liongairijie en Servië steeds dlrellgond'er. Eersll had men hoop, dat de bemiddeling van Enge land de ramp voorkomen zou, te meer daar volgens -de vev.ekeriogen -- de Duiit'sche flceiizex' ien -zijn; negeend rag toot het uiterste 'dien virale zouden be- waren. Van dag 'toV id rag, va.n uur tot uur, verminderde de kans op liet voorbijtrekken va.n de dreigende on weerswolken.... -En nu te nog .omve"- wiuoIk gauw de (bliksem ,in het kruit huis geslagen. Wrc schreven: de ramp vaili een Eu- TQpeeschen oorlog is uitat te overzien, 't -Is evenwel, 'terwijl wc -Gid schrij ven) nog geen (besliste zekerheid, cl.it bell, liiot een geheelen Europeescheii oodlog zal komen. Ooisten rij k-Hongarij e en Servië vech ten, al. Dnitschkind cn, Rusland gaan bet nu ook doen. Heft gevolg is, dat de krijg .natuurlijk ook loopt uisschon Rusland en Oosten." ijk-Lt ngarïje. Nu ontvangemi we van het per .-bu reau Vaz Dias liet volgende telegram: Uit Londen wordt gomoid, dat de Londensohe bladen in apooiale edities berichten, dat Dnitschland aan Rusland en ook aan Frankrijk den oorlog verklaard heeft. Uit Berlijn, is nog .geen bevestiging va.n dit bericht: on) vangen. De Duitsche ultimatums. Reuter seinde uit Rome aan ,,'i Alg. Handelsblad"De „Messagero" bevat de volgende mededeelingDe Duitse he gezant, begaf zich Vrijdag avond te 81/4 uur naar den ItaUaan- schon minister di San Guiliano en deelde dezen mede, dat Duitschland tegelijkertijd een ultimatum zond aan Rusland en een aan Frankrijk. In het ultimatum aan Rusland wordt gevraagd binnen zes uren (te mobilisatie te staken, in dal aan Frankrijk binnen 18 uren mede te doelen of Frankrijkzoo Duitschland in oorlog komt met Ruslandneutraal zal blijven. De gezant verzocht ingelicht te worden omtrent de door Italië aan te nemen houding, in geval van oorlog tusschen Duitschland en Oostenrijk tegen Rusland cn Frankrijk. „.Mggjagcrti" voegt da ara-- 'dat. ui Sai Gul La no zij A" 2fl voorbehield' totdat hij met minister Salandra zal hebben gesproken. Het onderhoud tusschen ai San Gui liano en Salandra had onmiddellijk daarna plaats, en duurde tot midder nacht. De „Messagero" meldt, dat de hei de ministers volkomen eenstemmig waren over de te volgen gedragslijn in de tegenwoordige crisis. Volgens de „Messagero" handelt't niet over een defensieven oorlog en zal Italië zich er toe bepalen te con- stateeren, dat de bepalingen van het bondsverdrag Italië niet verplichten de wapens op te nemen en zal liet dus neutraal blijven. De „Messagero" voegt er aan toe, niet te gelooven, dat de neutraliteit duren zal tot. het einde van den oor log. Italië zal zich dus bditen den strijd houden, zoolang liet de zekerheid heeft, dat. zijn belangen niet worden aangetast- De „Messagero" besluit met de mededeeling, dat verslag van den toe stand gezonden is aan den Koning, die zou goedgekeurd hebben, dat de regeering deze verklaring publiceer de. Later werd officieel te Rome mee gedeeld, dat 't onjuist is dat Duitsch land aan Rusland en Frankrijk 'n ulti matum met bepaalden tijdsduur zou hebben gesteld. De bepaalde tijdsduur doet er even wel niet toe, 't ©tellen der ultima tums beslist alle*. De „Nordd. AUg. Zeitung" (de spreektrompet der Duitsche regee ring) schreef Zaterdag Nadat de, op verzoek van den Tsaar zelf, onderno men bemiddelingsarbeid door de Russische regeering verstoord is ge- woorden door de mobilisatie van leger en vloot, heeft, de regeering van den 'Keizer beden te St. Petersburg laten weten, dat de mobilisatie van het Duitsche. leger verwacht kan worden, indien Rusland niet binnen twaalf uur zijn oorlogstoebereidselen staakt en hieromtrent een besliste verkla ring aflegt. Tegelijkertijd is aan de Fransche regeering de \raag gericht, welke hou ding Frankrijk zal aannemen in ge val san een Duit-sch-Russischen oor log. Een duidelijke bevestiging dus van 't bericht over 't stellen der ultima tums. Duidelijk blijkt, thans uit de ver schillende oorlogsverklarSngeu, dat Duitschland op zijn ultimatums geen bevredigende antwoorden ontvangen heeft. ItaliS neutraal. Van bevoegde zijde wordt te Parijs medegedeeld, dut minister di San Giuiiano aan den ambassadeur van Duitschland heeft medegedeeld, dat Italië neutraal zal blijven, daar de verplichtingen, die zij jegens het Drie voudig Verbond hooft aangegaan, haar alleen hinden in geval van een defen sieven oorlog. Zij verklaart zich dus ontslagen van alle -verplichtingen, daar Oostenrijk, gesteund door Duitschland, een zuiver offensieven oorlog voeri.. Di Algtmetns mobillaatlt li Rualaid. De T i mes''-correspond en t te Pe-I tersburg deelt het volgende mede over' de afkondiging der algemeene mobili satie in Rusland „Nooit, heefl Rus land een dag van zulk een groote emu-' tie meegemaakt. Donderdagavond laat werd tot de mobilisatie besloten. Deze maatregel was volgens den correspondent aan Rusland opgedrongen door de mili taire toebereidselen van DtiiisclilanW en uit strategische 'overwegingen. Het was duidelijk geworden, dat Duitsch land met opzet de officieele aankon, diging van zijn mobilisatie vertraagd., om Rusland ju een toestand van info rioriteit te iirengen. Langer aarzelen zou een ramp tegemoet inopen zijn Rose aanplakbiljetten maakten be kend, -lat de Tsaar besloten had alle strijdmachten van 'liet rijk - onge^ veer vier imlljoéti man pp voet vart" oorlog te brengen, dat a lie* reservist, zonder onderscheid zich Zuterdagmo gert om zes uren aan liet naastbijzij de politiebureau te melden hadden. 1 Witte aanplakbiljetten doelen aan de reservisten mede, dat scliadevei goedingen. afwisselende van 15 ko I peken toi 5 roebels, zullen betaald j worden voor schoeisel, lijfp«~' ie zij 1 Rusland zelfs zakdoeken, De toestand 'Duilschers li oenen tellen in hoofdzaak door de zeer Jut er i n Ruslan inbrengen.' •b';t erspreide breide spionnagediêiïët is. De mobilisatie in Dultscbland. j Nadat de mobilisatie uit de extra- bladen, die de rraeiischen elkander baast' uit de handen rukten, na een dag van eindeloos wachten in Berlijn bekend wafs geworden, stroomden te- I gen zes uur tienduizenden naar liet ruime plein voor het paleis, waar zij den Keizer, die zich aan de menigte vertoonde, geestdriftige ovaties bracht j Het volk zwaaide met hoeden en zak- doeken er werd. „hoera" geroepen en vaderlandslievende liederen ge zongen. De stemming was érnstig, maar zeer vastberaden. Voor bet paleis van d-en kroon prins werden eveneens geestdriftige ovaties gebracht, ook aan den oud sten zoon van den kroonprins. Op straat -heerscht een ernstige stemming. Buitengewoon d'ruk was het om 'hét Station, waar de opgeroepen militai ren zich bevonden met de fami lie! p- den, die lvun uitgeleide deden. In Duitschland kwam een stemming van ongeduld. 't Tarten van Rusland werd men moede. Luister naar eeuige pers- oordeelen: De „Lokal Anzeiger": .liet in waarheid vredelievende Duitsche volk gaat niet lichtzinnig te werk, doch zal, met het gevoel: het moet zoo zijn, zijn lot met offer vaardigheid aanvaarden. Evengoed als wij verleden jaar zonder eenige aarzeling tot een ongehoorde leger- uitbreiding besloten, evenzoo zullen wij thans onbevreesd dit. machtige leger den vijand tegemoet zenden. Het zal volk en Keizer niet te schan de maken. Het zal het zwaard zóó voeren, dat hoi zijn wapen met eere weer op lean, steken." Het „Berliner Tageblatt: Uit de ambtelijke mededeeling blijkt duidelijk, dat de Russische re geering tegenover den Keizer en de Duitsche regeëriing'. dubbelhartig spel speelde Het is duidelijk, -dat de Rus sische minister Sasonof opzettelijk die quaestie op den spits dreef, om dat iuj met eenige grootvorsten en andere Duitsche vijandig gezinde elementen elke toenadering wijlde verijdelen. Hij laadde, daardoor de verantwoordelijkheid op zich. welke zelfs voor grootere mannen te zwaar zou zijn. De „Voss. Ztg. „De vijand zal een waarachtig eensgezind Duïtsch volk, dat schou der aan schouder staat, en als broe ders elkaar steunt, vinden, Met. bloed eri ijzer werd onze eenheid verkregen bloedig en met ijzeren vuist zullen onze legers hel groote Duitschland rijk verdedigen. De „Tagliche Rundschau" schrijft: De wereld zal verstomd staan, als /.ij hoort, en leest tol. welk een grand van onwaarheid deze Russische po litiek gegaan is. Zelfs de Tsaar zal de smaad ni«t kunnen uitwisschen, dat hij zijn kei zerlijken vriend op de snoodste wij- jtó persoonlijk bedroog. Puit se h e eonsulsve r 1 r o k- k e n uit K a a p s t a d. De Duitsche consul-gene'raal, de vice-consuls en het personeel van het 'consulaat verlieten met spoed Kaap stad aan boord van de Saxon. Het Duitsche consulaat is gesloten. De boudlag van Regelend. Uit Londen wordt aan 't. „A'gem iHandeléblad" bericht, dat de hulp van Engeland nog niet officieel aan Rusland en Frankrijk is toegezegd. Wel is waar 'is een deel der pers van, oordeel, dat Engeland's verplich tingen meebrengen Frankrijk te hel pen, doch aan den anderen kant moet men niet vergeten, dat er in dit land' ook een groote partij is. die van een deelnemen van Engeland aan den oorlog niet. gediend is en de stand van zaken Engeland daartoe niiet verplichten kan. Ook Zaterdag maak te b v. de „Daily News" zic,h nog eens op krachtige wijze de tolk dergenen, die zoo redeneeren en geheel onver schillig kan de liberale Regeering voor -de uitingen van dien kant niet blijven. Opmerkelijk is thans ook Wel hoe zeer de openbare meenling van Enge land tegenover Duitschland veran derd if. Enkele jaren geleden hoorde men allerlei onaangename opmer kingen tegen Duitschland en ware toén een crisis als deze ontstaan, men zou misschien gaarne de gelegenheid hebben aangegrepen gezien om Duitschland aan te vallen, Thans daarvan geen spoor geen sterve ling. die één woord tegen Dutïtschland uit, intpgendeel een ieder is over tuigd dat de Duitsche Keizer alles in het w:erk stelt om te pogen den vrede te bew'aren en iedereen hoopt, dat hem dit. met de hulp van Sir Edwabd Grey gelukken zal. De ..Daily News" noemt het. den plicht van de regeering, zich buiten den krijg te houden, en haar stipte neutraliteit te proclameeren. Nog eens de Engelsc.h- Fransche e n t e nte. Tn? ,.OtO. x*/»Wrijft... ut. thans in Engeland de vraag op aller lippen ligt, in hoeverre het lana ui een oorlog op het vasteland kan worden betrokken. Hierbij wordt dan inzonderheid gedacht, aan de En- gelsch-Fransche entente. ..Wij kunnen," schrijft het blad, „ons beroepen op' den eersten minis ter en den minister van buitenland- sche zaken voor de verklaring, dat er geen geheime verdragen met Frankrijk of eenige andere natie be staan. waardoor de vrijheid van han delen van Uit land ut het geval van oorlog tusschen twee of meer groote Europeesche mogendheden wordt be perkt. „Onze overeenkomst, met. Frankrijk draagt, gelijk bekend is, niet het ka rakter van een verbond en legt op ons ook niet de verplichtingen van een verbond als dat hetwelk tusschen Duitschland en Oostenrijk bestaat. ..Aan den anderen kant ;s te ken nen gegeven dat wij- gehouden zijn, de integriteit van Holland en België te handhaven en er kunnen zich om standigheden voordoen dat dit. doel slechts door daadwerkelijke tusschen- komei zal kunnen worden bereikt. Bovendien is er nog de factor eigen- be'ang, die ons niet. zou toestaan om kalmpjes toe te zien, indien Duitsch land eed overwegende plaats in Eu ropa zou dreigen in te nemen." liet. blad herinnert dan aan de ver klaringen in 1913 en op 28 April de zes jaars resp. door den eersten mi nister en den minister van builen- landsche zaken afgelegd, naar aan leiding van in het Lagerhuis gestelde vragen betreffende het bestaan eener militaire overeenkomst met Frank rijk. Asquilh verklaarde dan in 1913: Zooals herhaaldelijk is verklaard, bestaat voor dit land geenerlei gehei me verplichting, welke ons zou dwin gen tot deelneming aan een oorlog. „Met andere woorden, indien er een oorlog uitbreekt tusschen lui ro pe esc be mogendheden, dan zijn er geen niet openbaar gemaakte over eenkomsten, welke do regcering of het parlement zouden beiemmeren ïn hun vrijheid om te beslissen of Groot- Brittanniè al of niet aan een oorlog znl deelnemen. „Hei krachten te* - «ee en Ie land zou den gemaakt, indien regeerii parlement «ouden 'besluiten 'tel oorlog, is iO«n rtregirijip?1'ijk© tree geen zaak. waarover te voren i openbaar niieded'eeiiiigcii kunnen detirgeda- rd Apr. Ed vv l j 1. op de i'aV'bcl ,IIet oud', be- ■king hij adelen rd »vp lier eerste deel ittko.imend. Wat bólt laiita'U' deel bot,reft. de posisitiie nog dezelfde, als op 24 M.-uwi 1913 door het oogpunt va gen," die imperiale bela.ni- Engela n cl miD t'aire v o o r- zorgen neemt. .AIaar et' word" officieel op ge wezen, dat alle maatregieleni van Ert- gelninl sfedhits vo o r z o rgen zijn. Ban vreemd birlcbt. De „Westminster Gazette" bevat' een zonderling telegram, naar het schijnt rechtstreeks van het Duitsche ministerie van builenlandsche zaken ontvangen. Hef. luidt „Duitschland mag niet hopen, dat Oostenrijk in onderhandeling zal tre den niet. Servië, waarmede hel op voet van oorlog staat. Iiitusschen zou een weigering van Oostenrijk, om met Rusland in overleg te treden, een ern stige fout zijn. Dpitschland is besloten zijn ver plichtingen als bondgenoot te vervul len, maar weigert in een wereld oorlog te worden gewikkeld, omdat Oostenrijk onzen raad niet wil opvol gen. w. g. BETHMANN HOLLWEG." Als dit telegram geen mystificatie is, zal het vermoedelijk gericht zijn geweest tot de Engelsche regeering en door deze afgestaan aan de „West- minster Gazette", het offidéuse regee- ringsorgaan. 't Zou een poging van Duitschland kunnen zijn om den zeeoorlog met En geland te voorkomen. Nadere toelichting is evenwel noo- Di algemsena mobllliatls In Ooitanryk-Hongirlji. 'De staatsbladen te Weenen en Boe dapest zullen heden. Zondag, bet vol gende openbaar maken „Ingevolge officieele mededeeling van eten 31sten Juli heeft de Keizer de algemeen© mobilisatie van legeren vloot eu van cle landweer in Oosten rijk en in Hongarije gelast, benevens de oproeping van den landstorm. „Dit besluit vindt zijne aanleiding in de. door Rusland geboden mobili- ea tie. De door den Keizer bevolen maat regel heeft geenerlei agressief optre- den op hel oog. Maar hei geldt hier :zi clijiighei d sh a 'V© jretrof f en .uizirhti egSnug .-..i Ti óhprming' der Esjg: ircK In Frankr|k. Zaterdag waren de Fransche con- ra.m:m zee r ipessi'mtatiscih gestemd en. hadden, vrijwel olie hoop op "n vreed zame- o.plos-ing opgegeven en bedien den zich voor höil meerendeel van den term. waarmede Sir Edward Grey den itosstand aanduidde: er zou een mi rekel noorig zijn om den oorlog te voorkomen...." In een hoodfartiikel schrijf. Pichon: „Tot op ihet laatiste. oog..:, 'lik hebben wij willen (hopen., tegen alle hoop tin. Wij hebben .enze adhaesie igetgevien .ran alle plannen die tlgroet, naties, die men do ,/geci'viIiseerde" noemt, zonden kunnen 've-hmderen., op el nen. Wij «ijn er niet ue sla gdv dan Frankrijk den, .oorlog niet gezocht lieeft. en dat als hij- uitbiveki. Jieigeen men uit aL les moet opmaken, he.ii miert, Frankrijk is. tbr, du - es-el ijke veixin^twoorde lijk beid draagt, Europa im gloed en vuur gebracht f-e hebben. De Matin" oordeelde: „Evenwel, deze oorlog, die tzach AOj/uirns aam ons voordoet., wij 'kunnen, er tegenover de gezamenlijke gecivi liseerde naties luide de veidunltiemis toe aanga tn: Wij zullen hem niet-ver klaren, wij zullen, er egtsmover de historie de veiruntwooidelijtoheid niet „Al© hij komt, zuil cm wij hem be groeien mot onmetelijke hoop. AA"ij zijn ov®!»u>ig<l, dat hij ons de Iheitaeil- limg cam onze rechten brengen, zal. „Maar ui wat ter wereld .gedaan, kan worden om hem ito vermijden. zullen wij gedaan he)>ben. Zaterdagmiddag werd aan de Fran sche ambassade te Londen reeds ge zegd (ofschoon niet officieel), dat cle Duitsche gezant dien avond waar schijnlijk Parijs al zou verlaten. De ulgemuene mobilisatie in Frank rijk begint heden, 2 AuguSttusJ, en. moet. in 24 uur afgeloopen zijn. Dit andire lande*. Is Portugal met En g e- 1 a n d v e rbonden Een verrassing lu een te Lissabon gehouden minis terraad beeft de regeering zich bezig gehouden niet dén toestand in Euro pa. De minister van buitenlandsche zaken kreeg de opdracht den partij leiders den huidige» toestand uiteen te zetten en te wijzen op den ernst Duitschland bszst Luxemburg, Het Persbureau Vaz Dia» seint 0D8: Liiembnrg Is doer Daltschland bezet. 40 wagggis rast Duitsche militairen zijn daar aangekomen. Di stations •n spoorlijnen zijn bezet ei worden bewaakt. De eerste geveohten. In den loop ran den nacht bobben Rasslsshe patrouilles do spoorbrug over de Wartbe. bij Elehenrit, aangBvallen. Op verschillend! plaatsin trokken de Rnssiscbo troepin Diltscb- land blinon. Uit Engeland. Masndig komt het Engel sche parlement bijeen. Uit Duitaohland. Ie Duitsche pakketboot „Prins Eitel Friederlch' is nit Sban- gai vertrokken zonder passi- giers en mBt verzegelde orders Een enwaereehijnlljk bericht. Hit Persbunau Vaz Dias aalot ooi: Revolutie in Frankrijk: In Keulen leopen geruchte* dat in FrankrUk aen revolutie zou -if.M.br.lrpn r,i ^sruchts-5 zU* niet bevestigd. Wel ontving een Keulscbe bank instelling de madadesllng. dat di revolatie in aantocht Is. HET TAAL-EN LETTERKÜHDie CONGRES IN HAARLEM Maandagavond wordt een spoedilschindo vergadertag gebonden vai de regelings- comml8sie voor het Tail- ei Litterkuidlg congres om de vordiglng van het Cingros tg hacpriken. Vol l tot ,111.1. ikele bladen zou P o r ral z i c li m e e it v e r d v a t Engeland v e r p 1 i c h h ebben h o n cl e r tl cl uizent S p a a je is niet aan F r a n k- r ij k g e b o d o n. De minister-president heeft de pers uitdrukkelijk verklaard - in verband met daaromtrent in omloop zijnde ge ruchten -- dat Spanje door geen cn-

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1914 | | pagina 1