s;
riet ac lessen, die te trekken waren
j:t de belegering van Luik en Nomen
floor do Duitschers, en zal zich dus,
bij een eventueele belegering er uict
loo bepalen den aanval van de forten
uit to beantwoorden, maar overgaan
tot ten sedert geruimen tijd voorbe
reid actief defensief.
In liet geheele district zijn verdedi
gingswerken aangelegd, allo plaatsjes
in het gebied van do vesting zijn tot
kleine vestingen ingericht en to Bol-
foct zelf heeft men stukken van het
zwaarste kaliber opgesteld.
L-'.r zlju overal verschansingen op
geworpen en eon aantal kanalen ge
graven, zoodat men de streek onmid
dellijk onder water kan zetten.
Allo dorpen in het gebied liggen vol
soldaten. De streek van Datnmerkirch
tot Pfcttenhausen vooral is bijzonder
krachtig versterkt.
DE DUITSCHE VOORZORGEN.
We lezen in ,,Oe Telegraaf"
Dc correspondent van de „Times",
die de krijgsbedrijven in oostelijk
Frankrijk volgt, deelt in zijn beschrij
ving daarvan ook een en ander me
de omtrent de wijze, waarop de Duitr
tchers ook hier lang van te voren de
voor hun zwaarste geschut verslech
te betonvloeren hadden weten aan te
leggen
„Dicht bij het fort in het Romein-
schc Kamp. dat de Frarischen na een
verbitterden strijd hadden moeien
verlaten, inaar dat zij nog juist kans
hadden gezien, op te blazen vóór do
vijand er binnentrok, richtten de
Duitschens in een versterkte stelling
hun Ml c.M. en de 42 c.M.-houwitsers
der Oostenrijkers op. Vandaar bescho
ten zij (zooals breedvoerig vermeld
is! gedurende korten tijd de stadjes
Lórouvilie en Sampigny, en daar het
fort St. Mihïel een groot gedeelte van
het Woövre-gebied beheerscht, is het
voor de Franschen van het grootste
belang, het te heroveren, wat echter
niet zal gaan dan met de uiterste
krachtsinspanning, daar de Duit-
Bchers er alles op zullen zetten, het
in bezit te houden. Het werd ver
werd door de Duitschere door goed
ichie'.en, zoowel als door een roor
litzienden geest, zooals het volgende
jenvoudige verhaaltje zal bewijzen
Twee jaar geleden huurde een
Duitsche maatschappij, gevormd met
het doel, om de fabricatie van chemi
sche stoffen te exploiteeren, een
groot stuk grond dicht bij St. Mihiei,
voor 3(1 jaren. Het was een groote
maatschappij en zij had groote ge
bouwen niet stevige fundamenten
uood'g. En dus werd er een vloer van
250 meier lang en 30 meter breed ge
legd, die al buitengewoon stevig kon
worden genoemd, want hij was van
dik beton
En toen werd de maatschappij ont
bonden, nadat zij verklaard had, dat
zij door haar geld' heen was, en de fa
brieksgebouwen tot haar spijt niet
kon neerzetten. Maar hot grondstuk
en do stevige vloer, die netjes bedekt
was met een laag aarde voor de ar
beiders weer vertroken, bloven haar
toebehooren.
Toen nu het leger van Metz ten too-
neele verscheen, was een der solda
ten zoo nieuwsgierig of zoo schran
der, eens te onderzoeken wat er wel
onder die laag aarde zou kunnen
schuilen, en deze weid dus verwij
derd' Eu daar vonden do Duitscheia
liet stom geluk is nog altijd de w
reld niet uit niet alleen een zeer
hechten betonvioer, maar in dien
vloer een aantal uithollingen, waar-
In, wonder boven wonder, de steun
punten van het zware Duilscho
BChut precies bleken te passen."
EEN STEM HIT FRANKRIJK.
'Aan een brief van een Franschinan
uit het zuiden, goed kenner van
Frankrijk en het Fransche Tolk,
waarvan een gedeelte in de „N. Ck"
Is opgenomen, ontieenen wij de vol
gende zinsnede
„Ja, 't »s een ontzettende oorlog!
Mijn zoon was den 8sten nog In leven!
Mijn schoonzoon den 6dem_De eerste
rit m Lotharingen, waar men het
flink uithoudt j de tweede is hccle-
mual in liet noorden. Allebei zijn ze
huzaar.
Het moreel der natie is bestmen
koestert geen zot, blind vertrouwen,
doch is evenmin moedeloos. Wij moe
ten, dunkt me, wel winnen. Ik ben
overtuigd dat de inneming van Pa
rijs, die altijd nog mogelijk ia, boe-
wel niet zeer waarschijnlijk, ons niet
tc-u doen bukken.
De strijdkrachten der Verbondenen
worden met den dag grootcr.
Eergisteren was ik te Marseille ge
tuige van de aankomst van 27.<XK>
Hindoes van allerlei kleur. Zij instal-
lecren zich in een kamp, om daar op
hun vei haal te komen en zich marsent
vaardig te maken. Ze hebben dat ter
rein voor 3 jaar gehuurd de Engel
sche intendance stond daarop.
Dit was de derde aldeeling, die te
Marseille aankwam en dan zijn or
ook nog te Nice, te Celte en te Bor
deaux. Zo hebben elk een reserve-
paard en de artillerie heeft twee
reservespannen.
De Schotten zijn ook uitnemend.
Men heeft hier geen gebrek aan ge
reed geld. De soldaten worden door
hun families ondersteund de giften
voor de noodlijdenden kwamen in
voldoende mate in an (blijven komen,
„de kous" is nog welvoorzien en men
koopt schatkistbons.
Ik wil niet beweren, dat die rijk
dom op zichzelf een bewijs Ls van
kracht. Rijke natiën gauu ten onder
doch in elk geval ia hij een kracht,
een kunstmiddel, dat nog eenigen tijd
dienst kan doen.
In BolgSë.
KONING ALBERT EN HET BEL
GISCHE LEGER.
Sinds de Belgische regeering te
HAvre is gevestigd, geeft het ministe
rie van oorlog driemaal per week een
blad uit, „Le Courrier de l'Année",
een soldatencourant in de Fransche
en Vlaamsche taal. Elke compagnie,
escadron en batterij ontvangt gere
geld tien exemplaren.
In het nummer van 20 October is
een verklaring van koning Albert op-
-enoiuen, waarin hij herinnert aan
daten, gij liebl gedurende twee maan
den mot voorbeeldige» moed cn zeld
zame volharding gestreden. Tocli ver
mocht gii do invasie nlot te stuiten.
Maar België is niet onderworpen en
het Belgische leger niet vernietigd.
Dank zij don verstandige» maatregel
betreffende den terugtocht uit Ant
werpen, zijn belangrijke strijdkrach
ten intact gebleven. Door aanvulling
met rccruten en vrijwilligers kan het
veldleger weer volledig op sterkte ge
bracht worden, zoodat hot. den strijd
kan voortzetten aan do zijde van de
Fransche on Engelsche legers.
Te zanten zufllen de bondgenooten
voet voor voet den vijand terugdrin
gen., die den oorlog heeft voorbereid
en tegen ons geweldige strijdmidde
len in actio hooft gebracht.
Soldaten! Ónze steden zijn ver
brand. onzo velden verwoest, onze
huizen vernield De rouw In ons ge
liefd vaderland is algemeen. Maar
nog gruwelijker rampen zullen onze
landgonooten treffen, als gij hen niet'
bevrijdt van den indringer. Dit is
biedende plicht voor u.
Eens, ti a oen nederlaag, zei de een
groote koning van Frankrijk: „Alles
is verloren, behalve de eer! Gij hebt
uw ongelukkig vaderland bedekt met
room. Thans moet dat vaderland we
der worden opgericht. Soldaten, voor
u Is er meer te winnen dan roem al
leen» gij kunt uw vaderland bevrij
den, met de hulp van onze dappere
bondgenooten."
VOEDSEL IN ANTWERPEN
De ..Antwerpsehe Tijdingen" be
spreekt in haar hoofdartikel de be
langrijke quaestie van de bevoorra
ding der Scheldeatad. Het stelt de
vraag: „Kan Antwerpen in zijn ei
gen onderhoud voorzien I"
Dat daaromtrent niet moet worden
ingegaan op al te pessimistische be
weringen, wU de schrijver van dit
artikel, dat in een zeer bemoedigen
den loon is opgesteld, in de eerste
plaats doen uitschijnen»
In zeer groote mate kan en moet de
Scheldestad voor de voeding van haar
bevolking en van haar krijgsbezot-
ting zorgen. Ze wa6, en is er thans
nog toe ingericht. Eerst sedert een
viertal weken kunnen de Sinjoren
zich rekenschap geven van de uitge
strektheid der etrcek die door de mi
litairen „versterkte stelling Antwer
pen" wordt genoemd.
Met al de sleden, vlekken en dor
pen, die binnen de buitenste forten
liggen, van aan Stabroek, op de
IioJlandeche grens, over Braeschaat,
'e-G ra venwezel, Broechem, Lier,
Waalhem, St. Amands, Rupe'monde,
Nieuwkerke-Waas, Dool en zoo terug
naar Stabroek, omvat liet verschanst
kamp dat ons omgeefft zoowat 59 000
hectaren met een bevolking van meer
dan zes honderd duizend zielen.
Iu. lijd van oorlog wij weten het
nu ook roeds tot onze groote schade
stijgt die bevolking, gezwollen door
de krijgslieden en de personen die ge-
roepon zijn om het leger te bedienen
en lo bevoorraden, verder door heel
het personeel van de uit Brussel over
gekomen. en ten laatste door de drom
men vluchtelingen uit alle oorden des
lands, tol het mlllioen.
Van de toestanden die zij nu in een
paar maanden tijHs doorleefd hebben,
vormden do Antwerpenaars zich
voren noodt eon denkbeeld.
Omtrent de herkomst van hun.
levensmiddelen waren zij aller
minst bekommerd. Toch heerschte
algemeen hot begrip dat „wij" hoofd
zakelijk op uit den vreemde ingevoerd
goed bestonden. Deze goweldige we-
reddkrijg le noodlg geweost om ons te
loeren dat wij eerst en vooral ge
spijsd worden, en bijna uitsluitend
gespijsd kunnen worden als het moet,
door de landelijke bevolking van de
streek die ons omgeeft binnen of v'ak
bij onzo forten.
Die streek is zandachtig in het
Noord-oosten, hoewel ook daar menig
sappig welland tusschen de barre
heiden en magere sparrebosschen
prijkt. Overal elders bestaat zij ech
ter uit inatoche beemden, welige gras
landen en rijke velden en luimen,
waar al de vruchten ten overvloede
tieren die op de markten der wereld-
sleden met liooge prijzen worden be
taald Hoe verbazend talrijk de bees
ten zijn, die den veestape! uitmaken,
waarmede Antwerpen wordt voorzien
van uiclk, boter en vlcesch, weten
degenen, die, voor de beschieting
vluchtend, langs de wegen naar de
Hollandsche grens zijn getrokken.
Graan alleen :s er In onvoldoende
boovoolhcid, dat moet gezegd, en ook
de bakkers van de buitengemeenten
verwerken vreemde bloem. Dat wil
niet zeggen dat er niet heel, heel veel
inlandsche meelsoorten verbakken
worden en er dient rt-kening gehou
den van de honderden duizenden kilo
grammen aardappelen, dte in de na
bijheid van dc stad gewonnen wor
den.
Aangenomen dat, ondanks het ver
nielen van duizenden tonnen graan
diior liet afgetrokken BolgLsch-Eu-
gelsch leger, nog groote voorraden
ter plautso voorhandsn zijn, mogen
wij ook aannemen dat Antwerpen
geen gevaar loopt te verhongeren, op
voorwaarde dat alwie voor de weder»
zljdsche voeding is zich in tijds bin
nen den kring van hot verschanste
kamp bcviride: stedelingen en bui
tenlieden.
Voor vluchtelingen uit' da rest van
liet land zullen wij voortaan, nlot meer
te zorgen hebben, vermits enkel de
bewonen» van de overeenkomstige ge
meenten door de Duitsche overheden
hun woningen mogen tcrugkee-
ren, En wat het bevoorraden van het
bezet tings 'egor aangaat, zoo ligt het
voor dc hand dat dit laatste nog hot
kwart miet zal opeten van de hoe
veelheden die Antwerpen vóór de
overgave te leveren had aan de Bel
gen en Engclschon en aan de duizen
den personen die onze regeering en
de bureaucratie uitmaakten, geduren
de hot korte tijdperk waarin wij als
hoofdstad moesten dienst doen.
In die omstandigheden mogen wij
dus gerust aannemen dat Antwer
pen, uitgezonderd een zekere hoeveel
heid graan, suiker en misschien zout,
zichzelf tamelijk voeden kan met be-
gebeurtenissen van de laatste zetting cri al, en dat wij vooralsnog
maanden, aan de woorden van dengeen etensnood hoeven te vreezen, in-
minister president op 4 Augustus in dien wij alien voor elkaar werken,
het parlement gesproken: „Belgioj Maar aUeman moet aanwezig en
kan overwonnen worden, maar mrn-;aan den arbeid zijn, en de verwoeste
me'o®<|envorP®°',i en. vervolgt dan gedeelton van 6tad en dorp moeten,
.Officieren, onderofficieren en col- zoodra het kan. hcxjsfeld worden In
(te mate van hef mogelijke, 'ten einde
de bewoonbaarheid dor huizen en
werkplaatsen te verzekeren en de be
drijvigheid te doen terugkooron.
Hoeven schuren en stallingen moe
ten in orde gebracht worden, kamers
In de stad en op den buiten togen
koude, regon en sneeuw beschut, door
het inzetten van ruiten, enz. Zoodra
wij goed aan don gang getogen zijn
met henstellen zal er veel geld van
handen verwisselen en uit het groote
kwaad van den oorlog zal althans
een beetje goeds ontstaan en een
spoorslag geven aan de verslapte be
drijven en neringen» Er zal gomot-
seld en gesmeed worden en onze be
proefde Aritwerpsche stad xnot haar
omgeving zal gedleelteflijk uit haar
doodslaap opstaande boeren zullen
terug ter rnarkt komen met zuivel,
melk en groenten en onze v'eosch-
houwer» zullen weldra weer uitpak
ken met prachtige uitstallingen.
Aan kleedingstoffen is geen gebrek:
dekking en schoeisels kunnen dus to
gen den winter vervaardigd worden
waar het noodig blijkt. Welstand ia
er nog voldoende om onze bohoefli-
gen bij te staan en de hoop schijnt ge
grond dat onze stad zal zegevieren
in haar oorfog tegen dc ellende,
dit opzicht is het vertroostend dat
hier ook aan brandstof geen gebrek
zal wezen.
Een Antiwerpsche berichtgever van
't Alg. Handelsblad seint»
„Sinds drie of vier dagen zijn de
Duitsche troepen druk bezig met den
voorraad van allerlei aardlevens
middelen, wijnen, vooral dekens, uit
de Antwerpse he magazijnen weg te
halen en op te laden ui treinen, die
vertrekken voor een hier onbekende
bestemmingbekommerd ziet de be
volking- dit aan, vreezend dat weldra
weinig meer van huar voorraad zal
overblijven."
VAN 'T STRIJDTOONREL.
De correspondent van „De Tijd"
seint Geen van belde partijen weet
te vorderen. De afrijd hoeft dagen ge
duurd in een hevigheid, zooals ze'fa
in Frankrijk nog niet voorkwam, Dc
Engelsche vloot heeft in dezen strijd
een groot aandeel genomen cn tot
Zondagmiddag -donderde onophoude
lijk het zware scheepsgeschut. Sinds
Zondagmiddag echter heeft het ge
bulder opgehouden, nadat Ostende
gedurende twee dag on gebombardeerd
is. In verband met dit bombardement
is w-el van gewicht de volgende pro
clamatie, die in Ostende «n omstre
ken werd aangeplakt.
Die proclamatie luidt in do Vlaam
sche vertaling»
,,-Het beschieten van Engelsche ho
tels en Engelsche onderdanen op de
Belgische ku-st legt. mij dien monsche-
lijken plicht op, tot -bescherming van
dê hier verblijvende Britsche onder
danen de noodlge veiligheidsmaatre
gelen te nemen. Ik beveel dus, dat
alle Engelsche onderdanen in Oston
de en in de aanpalende kustplaatsen
ten spoedigste deze plaatsen verlaten.
Zij moeten zich plaatsgewijze verza
melen en zullen onder zeker geleide
naar de HoUandsche grens overge
bracht worden. Ik moot er van afzien
welke verantwoording ook te nemen
voor de ellende, welke de nuttelooze
Engelsche beschieting op die wijze
over de tot nu toe onder do Duitsche
bescherming staande vrouwen
kind-eren brengt.
De afdeel in gecoimnandanten moe
ten ervoor zorg dragen, dat de uit
wijkende personen met alle zorg uit
het door het schieten van de Engel
sche schepen gevaarvol bereik ver
wijderd worden.
Ostende, den 23sten October 1914.
VON SCHK&DER admiraal.
Brugge heeft niets, hoegenaamd
niets geleden. De straten, café's en
winkels zijn alie druk bezocht, maar
zoowel de burgers als de militairen
bewaren de grootste kalmte Deze
laatsten zijn trouwens, behalve eeni-
ge duizenden marinematrozen, allen
Beiersche soldaten, die de laatste da
gen uit Antwerpen zijn komen afzak
ken. In de café's be: tellen ze hun
potje bier en praten wat onder elk
ander of met de „civilisten" en spe
len een partijtje schaak of dam. Op
straat .wandelen" ze en bezoeken de
Winkels, waar ze alles prompt beta
len. In één woord, ondanks de bui
tengewoon groote bezetting is de stem
ming onder bevolking en militairen
uitstekend. Op de Markt is het post
en telegraafkantoor tot „Feldpost"-
kantoor ingericht en alleen militai
ren hebben toegang. Ook het stadhuis
is van onderen tot boven door hen
bezet
Op het Marktplein zelf is er druk
militair vertoon, en er staan vele ge
wone en vracht-anto'8 opgesteld, pre
cies als op het Stationsplein. Daar
komen voortdurend nog meerdwro
troepen aan voor frontversterking.
De kerkklokken luiden en roepi
de geloovigen o-p Ier kerke. De elec-
trisch© trams rijden door de stad- cn
zelfs is de dienst daarvan op Gent
geopend.
De eerste vlag, die ik in Brugge
zag, was een Nedcrlondsche. Deze
wapperde van het gebouw der Ne-
d-erlandsche Gist- en Spiritusfabriek,
welke in volle werking is.
Ook te Brugge zijn een tweetal pro
clamaties door de Duitsche overheid
aangeplakt. De eerste deelt mee, dat
de kerk van den Hallantaren een uur
3t ia, dus op Duïtschen lijd
gebracht, dat automobielen en rij
wielen. ais vervoermiddel vefrbodert
zijn en man zich na acht uur, Bel
gische tijd, niet meer over straat he
geven mag De andere is een kennis
geving, dat de stad door Duitsche
troepen bezet is en die eindigt tuet de
gebruikelijke waarschuwing„In
dien nu of in de toekomst tn uw stad
Duitsohe troepen aangegrepen wor
den wordt de bezetting er uitgetrok
ken en de stad zal zonder genade in
brand geschoten worden. Ik waar
schuw ui
De opperbevelhebber VON BE-SELER,
Generaal der infanterie."
OORLOGSSCHATTING van
BILSEN.
Men leest In An*w erpsche Tijdin
gen:
Aan de Be lgi s ch - Liinburgsche ge
meente Bilsan is eene oorlogsschat
ting opgelegd van 100.000 fr. in klin
kende munt. Deze som moet betaald
worden omdat, volgens de Duitsche
overïïdd, op 'den 'dag 'dat een Belgi
sche patrouille de tramlijn onklaar
maakte, door burgers geschoten wérd.
De Bilsenaors loochenen zulks; geen
enkel der burgers heeft geschoten,
maar wel uhlanen.
De hoer dr. Jan van Best, lid dor
Tweede Kamer van Nederland, die
zwager is van den heer Giolen, van
BJlsen, heeft over het feit een onder
zoek gedaan, en heeft getuigen genoog
gevonden om do onschuld der burgers
van Bllseïi te bewijzen. Genoemd
Kamerlid zal nu den commandant van
Lu-Jk trachten to overtuigen, dat dio
geëisebte oottdogabelashlng onrecht
vaardig is, daar liet rast staat dat de
burgdrs niet geschoten (hebben
Van de Zee.
DE ZEESLAG.
Een Engelsoh officier geeft lüet vol
gend verhaal van den zeesHag ein hot
zinken van do vier Duitsche torpedo
booten:
WIJ verlieten de haven van Har
wich. Alie» bleef rustig tot 2 uur,
toen wij noordwaarts langs do kust
lijn den rook van vier schepen be
merkten. Onze kapitein gaf onmid
dellijk last jacht te maken op de boo
ten. Wij stoomden daarop in volle
vaart met twee borpedobooten aan ie
dere zijd1© van ons schip op. De Duit
sohe booten maakten rechtsomkeert en
trachtten te ontkomendoch wij had
den een groot er snelheid en waren
sjtoedlg op den bepaalden afstand
vo ir ons 6 inch boeg-kanon en open
den het vuur. Daarop namen wij
vijandelijke schepen mei onze auto
matische kanonnen ondér vuur, ter
wijl onze torpedobooten op eigen gele
genheid opereerden. De Duitsche 'ter-
pedobooten veranderden daarop haar
koers, ten einde 'n betere strategische
positie in te nemen. Doch zij op er
't vuur, voornamelijk gericht op onze
torpedobooien. Spoedig verdween het
eerste vijandelijke schip in de diepte.
Een granaat had het beneden de com
mandobrug getroffen. De andere boo
ten begonnen haar torpedo's op
af te schieten. Voor zoover wij kon-
don wminiemen, werden acht schoten
gelost, die echter geen van. alle doel
troffen.
Tegen 3 uur werd de tweede boot
buiten gevecht gestold. Zij werd van
voren en van achteren door een gra
naat getroffen. Een hevige ontploffing
volgde en alles verdween In een dich
te rookkolom. Toen wij op de plaats
kwamen, waar de ee'reto boot gezon
ken was, kregen wij eenig© schipbreu
kelingen. in het gezicht, vastgeklemd
aan stukken wrakhout. Dit was een
treurig gezicht, doch daar wij nog
'twee l>ooten buiten gevecht moesten
stellen, kondeoi wij niet op zulk een
korten afstand Btopipen, daar drift een
te groot gevaar opleverde. Het tweede
schip zonk mu in de diepte Onze
'torpedo-booten. Loyal" en „Lennox'
begaven zich op ktfrtan afstand van
de beide andere Duitsche schepen en
spoedig werden ook dezê tot zinken
gebracht Om half vier was h-et ge
vecht geëindigd. Toen werd bevel
geven de booten uit te zetten en de
schipbreukelingen op te pikken. In
het geheel konden wij twee officieren
en 29 mam redden. Een der officieren
was ei" echter slecht aan toe ©n spoedig
na zijn redding stiérf hij.
Er zijn in het geheel 200 man ver
dronken.
DE „BADGER" EN DE DUITSCHE
ONDER ZEEèR.
Hot Duitsche consulaat te Amster
dam ontving van het departement van
buitanlandsche zaken te Berlijn de
mededeeling:
„Een officieel bericht uit Londen
zegt, dat de Engelsche torpedojager
„Badger1" een Duitsche onderzeesche
boot geramd en tot zinken gebracht
heeft, waarbij de vooreteven van de
„Badger" beschadigd werd. Hierte
genover kan worden medegedeeld, dat
hei fait van het rammen juist is, maar
dat de bedoelde onderzeescfae boot be
houden en zonder eenig verlies in de
ha/ven Is teruggekeerd".
Allerlei.
DRANKBESTRIJDING EN DE
OORLOG.
Na Rusland: Frankrijk!
De commandant van Parijs 6n
prefect van politie hebben, In
overleg, het verbod toft het verkoopen
van absinth uitgebreid tot al'le alco
holhoudende dranken.
De „Temps" juicht dezen maatre-
gol toe en spreekt den wenscb uit,
„daft deze bepaling niet beperkt moge
blijven tot Parijs, maar voor heel
Frankrijk geldend zal worden ver
klaard. De strijd tegen den kanker,
welke het Fransche ros vergiftigt, don
alcohol, is een quaestie van. nationale
verdediging. De thans reeds hier en
daar door militaire bevelhebbers ge
maakte verbodsbepalingen, waardoor
discipline wolrdt bevorderd, lwnnen
uitnemenden Invloed zijn en den
bodem bereiden voor een definitieve
hervorming. Hetgeen deze tijden te
zien geven, doet het beste verwach
ten. Wat toch was het geval vóór den
oorlog? Op lederen hoek van een
straat in onze steden (op hoeken im
mers is de lions op klanten grootcr
ten gevolge van het drukker verkeer!)
vond men een drankgelegenheid; op
allo pleinen trof men eenige café's;
telkens verrezen er nieuwe kroegen.
Herhaaldelijk werd In het parlement
de wenschelijkhoid en de noodzake
lijkheid bepleit van een inperking
van het aantal gelegenheden, waar
alcohol kon wo'rden gebruikt. Maar
al die goede bedoelingen liepen op
niets uiL De kroegbazen wonnen tel
kens weer het pleit.
Daar breekt de oorlog uit. En in
d«zon strijd van geheel het Volk ter
Wrdc'digTng van Ruls on fioT, pro arfs
et focls, wordt elke verzwakking van
de Fransche volkskracht beschouwd
ala ean soort verraad. Do militaire
autoriteiten zijn t-ussohen beide ge
treden: het groene vergif, de absinth,
is eindelijk in Frankrijk verbodeïi.
Maar hiermede mag deze kruistocht
voor de toekomst van het ras niet ein
digen. De strijd tegen den binnenland-
schon vijand moet ook ftot het bittere
einde worden gevoerd, opdat een ver
jongd m hernieuwd Frankrijk uit
doze worsteling te voorschijn komt."
DE BELGISCHE VOLKSVERTEGEN
WOORDIGING.
Do Belgische regeering is voorne
mens, de beide Belgisch© Kamers, die
jaarlijks op don tweeden Dinsdag ln
November samenkomen, naar Havre
op te roepen, waar thans de Belgische
rgeering gevestigd is.
Bij de vlucht uit Antwerpen moeten
vele afgevaardigden en Senaatsleden
hot ministerie naar Frankrijk gevolgd
zijn.
KEIZER FRANZ JOSEPH
is, naar uit Wecnen gemeld wordt,
goed gezond. Ongunstige berichten
over zijn gezondheidstoestand in het
buitenland verspreid, zijn onjuist.
ONDERWIJZERS IN HET
DUITSCHE LEGER.
Ongeveer 40.000 onderwijzers, dat is
moor dan een vijfde van liet geheels
korps, zijn ten strijde getrokken uit
Berlijn alleen 1000. Velen zijn reserve-
officier.
uit zuid-afrik;l
Uit Londen wordt gemeld
„Een-en-ncgentig man met twee
Maxim-kanonnen werden van de
strijdmacht van Moritz, die verschei
dene honderden Duitschcrs telde, ge
vangen genomen."
PORTUGAL.
Een telegram uit Londen meldt
„Wij zijn gemachtigd tot de mede-
doeling, dat ex-koning Manuel geheel
en al buiten de jongste gebeurtenissen
in Portugal staat en op alle wijzen
hoeft getracht diensten te mogen be
wijzen aan Groot-Brittannië in de een
of andere militaire qualiteït.
Koningin Amelia, zijn moeder, is
met het Engelsche Roode Kruis naar
lxet front vertrokken."
'ALBANI8.
Via Londen komt het volgende be
richt
Wij vernemen, dal de Grieksche ge
zanten bij de groote mogend lieden
kennis hebben gegeven van het besluit
van Griekenland om Epirus weder te
bezetten. Bij die mededeeling werd
nogmaals herhaald, dat de Grieksche
regeering zich aan haar vroeger be
sluit zal houden en tevens verklaard,
dat de wederbezetting slechts een
tijdelijke maatregel is, die ten doel
heeft de orde en de veiligheid te her
stellen, daar tengevolge van de voort
durende invallen van Bulgaarsche
benden de toestand aan de Grieksche
grens onhoudbaar is geworden.
Grieksche troepen worden thans
naar do genoemde streek gezonden.
Wat Valona betreft heeft Grieken
land nogmaals aan Italiè verzekerd,
dat hot die stad niet acht te behooreu
tot zijn invloedsfeer.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN
k SO Cis. per regoL
Stadsnieuws
EETBARE BLOEMBOLLEN.
Hierover schrijft prof. Ed. Verschaf
feit in het „Pharmaceutisch Week
blad" van 17 October het volgende
In de dagbladen heeft men onlangs
het bericht kunnen lezen, dat be
proefd is, meel van tulpenbollen on
der het tarwemeel te verwerken a's
grondstof voor broodberoiding". Wel
licht heeft het eenig belang, or aan
ie herinneren, dat de bollen van ver
schillende Liliaceeën, afgezien van de
algemeen in gebruik zijnde „Allium"-
soorten, tot voedsel strekken aan de
natuurvolkeren van sommige streken.
Dragendorff (Heilpflanzen, p. p. J211.
121) geeft er 'n lijst van, waaraan trou
wens nog eonige namen zouden zijn
toe te voegen. Zij bevat- soorten van
do geslachten Lilaurn", „Fritilla-
ria", „Calochortus", „Tulipa", .„Ery-
throntuna", „Ornlt'hogalum", „Ca-
massla". Ilct eerste en het laatstge
noemde geslacht zijn in. dit opzicht de
belangrijkste. De bolschubben van
verschillende Leliën worden gegeten
in Siberië, China en Japan. „Camas-
eia ezculenta Ltndl." Is inheemschin
de Westelijke Verocnigde Staten do
bollon dienen als voedsel bij de Paci-
fieche Indianenstaimnon, van Britsch-
Columbia tot Mexico. „Camass'
of „Quamash" is zelfs lu de dorrë
kuststreken van Noord-Californië, het
voornaamste plantaardige voedsel der
inboorlingen.
Evenals van andere planterideelen,
worden van do ,,Caina8sia"-bollen
koeken gemaakt. Zij worden in een
soort oven, onder don -grond, met be
hulp van heet gemaakte steenen ge
braden. komen daaruit als een kleve
rige, donkergekleurde massa weer
voor den dag, en zijn nu geschikt om
te worden gekneed tot koeken of
broodjes, dio men aan de zon laat
drogen, en soms jaren lang kan be
waren.
Door hun hoog gehalte aan koolhy
draten (zetmeel meestal, doch ook
soms laevulaan of mannaan) zijn de
Lilriacecön"-bol!en zeker uitnemend
voor de voeding gêschfR. Maar zfj be
vatten zeer vaak ook vergiften Dit
is hot geval met de tulp, waarin, al.
thans ln den verschen bol, een hart-
vergif schijn t voor le komen, dat ui on
tot do alkaloïden rekent, maar dat
chemisch nog weinig is onderzocht
Dergelijke toxische base» zijn in de
familie der „Liliaceeën" zeer ver
spreid'*, bij Wehder („Pljianzenstof-
fe") vindt men de literatuur hierover
opgegeven. „Amaryllideeën" schijnen
over het algemeen nog sterker wer
king te oefenen, al worden van een
enkele soort de bollen wel gegeten.
Trouwens, dc bereiding, koken, roos
teren., die de bollen ondergaat, heeft
waarschijnlijk als gevolg, dat do
schadelijke bestanddeclen. grooten-
deeris word'en verwijderdt
Een andere vraag is het., of dit al
les smakelijk voedsel levert. Men kan
zichzelf gemakkelijk ervan overtui
gen. dat muizen tulpenbollen versma
den, en evenmin aan de „Camassia"-
boUetjes knagen willen. De omuivorc
tuinslok, „Agriolimax agrestis", cel
wel van aangeboden sneedjea tulp
bol, maar verslindt, in vergelijking,
veel sneller ander zelmeeltioudend
weefsel, van den aardappelkuol bij
voorbeeld. Verder schijnt het dat men
tulpenbollen met succes zonder na-
deelige gevolgen, als varkensvoeder
heeft gebruikt. Wat den mensch be
treft, ie het aan le nemen, dat de be
reiding er veel toe zal bijdragen, do
bloembollen eetbaar te makenrneri
moet echter ook niet vergeten, dat.
zooals Bancroft vermeldt, de India
nen uit de Westelijke Vereenigde Sta
ten vrijwel alles eten wal het land
aan wortels en bessen oplevert, hoe
onsmakelijk dit ook voor ceu blanke
moge zijn.
Ten slotte een kleine historische bij
zonderheid. Reeds Clusius spreekt
over liet eetbaar zijn van tulpenbol
len. Hij heeft ze in 1592 laten confij-
ten, en acht deze lekkernij, wat den
smaak betreft, ver verheven boven
,,Orchis"-knoilenJ op dezelfde wijze
bereid.
KATHLEEN PARLOW.
Men schrijft ons-
De ook in ons 'and zoo buitenge
woon gevierde en beminde violiste,
Kathleen Parlow, heeft zich n'et
door de tijdsomstandigheden en de
moeilijke zeereis laten afschrikken
van hare concerten in Nederland.
Haar eerste concert, Woensdag j.l.
als soliste met het Utrectitsch Stede
lijk Orkest, onder directie van Wou
ter Hutschenruyter, was weder zulk
een buitengewoon succes, dat zij on
middellijk voor een tweede concert
geëngageerd werd. Verder zal
Kathleen Parlow optreden: 2C Oct.
te Apeldoorn, 28 Oct. te Den Hang
(met liet Residentie-Orkest onder Mr.
Viotta), 29 Oct. te Hengelo (Concert-
vereeniging), 30 Oct. te Deventer, 2
November te Haarlem, 3 Nov. te Rot
terdam, 4 Nov. te Zwolle, 7 Nov. te
Amsterdam. 12 Nov. te Amersfoort,
13 Nov. te Dordïechtf met liet plaat
selijk Orkest, onder leiding van don
muziekdirecteur Erde'mann), 14 Nov.
te Breda, 17 Nov,"te Delft, 19 Nov. te
Leiden, 20 Nov. te Arnhem.
Evenals vroeger hoeft de voortref
felijke pianist Charlton Keith de be
geleiding op zich genomen.
Het Tooneel
OPENINGSVOORSTELLING
„JACOB VAN LENNF.P".
De leden van „Jacob van Le».:nep"
kunnen hun bestuur dankbaar zijn,
dat het hun, Tiieltegcristnunde den
donkeren, tijd waar we in leven, een
;oed-verzorgde voorstelling aan
wam bieden.
De voorzitter gewaagde er hl zijn
openingsspeech van, hoe er gewikt
en gewogen was. eer men tot het
besluit kwam, toch dezen winter de
gewone uitvoeringen te geven. Dit
genomen besluit was ong-.lwijfsld
het rechte: er is behoefte aan wat
ontspanning en bovendien om in
dezen tijd, nu ieder geneigd of ge
dwongen is tot bezuinigen, zijn leden
te behouden, dient een vereeniging
iets te presteeren.
Eenige Belgen waren gisterenavond
de gasten van „van Lennep"; er wa
ren oude bekenden bij van den too-
neelwedstrijd uit Mcchelen, die zekw
verleden winter weinig hadden ver
moed, onder deze omstandigheden de
leden van „van Lennep" weer te zul
len zien.
De keus was gevallen op „De Trein
machinist", een drama uit de oude
school, toen men op het tooneel min
der dan tegenwoordig zocht naar het
uitbeelden van ingewikkelde en die
pe zielsproblemen. De handeling is
eenvoudig recht afgaande op he:
doel. In zooverre bezit een dergelijk
stuk dus groote geschiktheid om door
dilettanten vertoond te worden. Aan
dien anderen kant 6telt dil drama
liooge eischen van dramatische uil
heelding naar buitende handeling
is levendig en stijgend van spanning.
Even in 't kort de inhoud.
Mevrouw Boissot, een weduwe,
moet met liaar dochter Louise leven
van de opbrengst van een boekwin
kel. De zaken gaan slecht, er is huur-
schuld en de huisheer dreigt moeder
en dochter op straat te zullen zetten.
De moeder heeft Louise, een teer,
fijn meisje, verwend en vertroeteld
en zoolang mogelijk de zorgen voor
haar verborgen gehouden. Doch nu
gaat het niet langer en Louise, toch
al niet vroolijk van natuur, hoort mei
droefheid en schrik, wat haar en
vooral haar moeder te wachten staat.
Zij zou willen werken om den kost to
verdienen, maar wat kan ze doend
Ze heeft nooit werken goleerd.
Zoo is er nergens uitkomst.
Een jonge neef van mevrouw Bolfl
set, André, komt veel bij moeder en
dochter aan huis; tusschen hem en
Louise bloeit eeji stille liefde op, waai
ze nooit van spreken, doch waarvan
zij beiden het geheim kennen. André
moet drie jaar eo'daat zijn; hij re
keilt er op, dat Louiso dien lijd op
hem zal wachten, doch gaat heen
zonder van zijn liefde te spreken.
Dicht bij mevrouw Boisset woon'
Jean Dariot, een machinist, ijverige,
flinke kerel, die een duitje overga
spaard heeft. Hij ook houdt veel var
Louise, en als hij hoort van der
nood, waarin moeder en dochte:
verkeeren, springt hij bij met zijr
spaarduitjes. Tegelijk zegt hij rond
uit wat hij voor Louise voelt er.
vraagt haar, zijn vrouw te worden
Hij voegt er bij, dat deze kwesli'
