r>E VLUSC-ENIËfcS IN HEN OORLOG
•Kén Iwdtenaiit nit Brcmon geeft in
fton brief, dio in bot „Berl. Tagoblatt"
gepubliceerd wordt, de volgende be
schrijving van do actio van vliegers
en <le uitwerking van 1 «ommen:
,.ln mijn iautsten brief deold© ik
mede. dot do Franssche vliegers het
ons zeer lastig begonnen to makom
Nu is 'het ve.'l beter geworden, want
wij hebben ri.nda eon i go dogen een
prachtige bescherming door onze ,bal-
Son-kanonnen". Wanneer deze begin
nen to wciken, dan verdwijnen de
vijandelijke vliegers gauw. Het is 4
uur 's middags. Ik ben voor bij do
batterij op den vorkenningspost. Ik
heb mijn kapitein afgelost, die nood-
zakeliik wat moet "intrusion. Ik wil
je even wat vertellen viui onze „bal
lon-kanonnen Ik hoop niet gestoord
te wonten. liet kar/on werkt juist we
der. een l't gelscho vlieger is rechts
van mij. Hc*t schijnt hem niot te> be
vallen, want hij verdwijnt. Gisteren
heeft ons kanon een Engelsche vlieg
machine naar beneden gehaald. Door
de granaatscherven went <le verken
ner gedood ©n do bestuurder gewond-
Deze probeerde echter nog to ontko
men. D© machine kreeg bij de beschie
ting plotseling een ruk naar bene
den., doch kwam nog in een glijvlucht
200 M. vooruit; daarop viel zij echter
van een hoogto van. 50 meter. De
vliegmachine waf» merkwaardig ge
noeg', slechts weinig beschadigd en
is daarom nog goed to gebruiken.
Hoe dankbaar wij voor onze ballon-
kanonnen mogen zijn, blijkt uit de
volgende kleine episode, die zich af
speelde toen wij nog zender deze be
scherming wt.ron. Het was 5 1/2 uur
's avonds. Wij lagen in het bivak, te
gen vliegers door een klom boschje
beschermd. Het is natuurlijk ternau
wernood mogelijk, om zich legen een
aanval van boven te dekken. Plotse
ling zagen wij brio vliegers, waar
van twe© Fi-ai.t-clu.il. Zij kwamen pre
cies op onze batterij aan «i hadden
ons zeker bemerkt. Geweervuur is
volkomen doelloos.
Do een© vlieger beschreef boven
ons een cirkel en daarop kwam het
naar beneden, eeral fluitend, steeds
luider, daarna suizend. leder dook
waar was de granaat ingoslagen?
Als een roofvogel vloog <lo vlieger
boven ons. Wij waren met in staat ons
to verdedigen, wij schenen een troep
kippen, die tevergeefs probeeren. zich
to verbergen. Maar het hep goed of.
Do bom was door den wind afge
dreven en viel aan den rand van net
boscli, waar een kleine beek stroom
de. Een der stuk rijders van. onze bat
terij, dio juist aan don rund van de
beek zal, w c-rd door een scherf in zijn
rug gewond. Do vlieger kwam daar
op weer in grooto kringen, op ons af.
De tweede vloog intufrclue-u in een
andere richting verder. De derde
vliegmachine vloog zeer laag over
ons lieer..
Plotseling weer dat verschrikke
lijk gesuis. Een bom te midden der
soldatc-n! Een vreeselijke ontploffing,
stof en rook, ©en ©ogenblik stilte
en <Laama hoorde men plotseling het
gekerm en geschreeuw van de gewon
den. Er waren vier doodien en eenige
gekwetsten. Toen ilv naderbij kwam,
wig ik vier kameraden liggen, in
stukken gescheurd, verschrikkelijk!
Het waren oude reservisten, diie eoret
veertien dagen geleden bij ons waren
gekomen.
Maar liet drama was nog niet geëin
digd. Inmiddels naderde weer de eer
ste vlieger, die oy on9 reeds een bom
had geworpen.
Weer het suizend geluid van den
vallenden bom, daarop de oorvenloo-
vende ontploffing. Ik kon don val van
den bom volgen in de batterij! Snel
liep ik er heen; zes paarden dcod, vier
gewond en vior man gekwetst. Geluk
kig dne er vail zijn met ernstig, liet
Paaid van mijn opyosrar stond nog,
hoewel aile uigewvuidcu uit den buik
hingen. Vlug greep ik mijn revolver,
een kogel en het arme dier was uit
zijn lijden verlost....
SOLDATEN ALS HOLBEWONERS.
De Duitsdie Alg. Ilandelsblad-cor-
re-sponden, schrijft:
„Twee dagen en twee nachten lig
gen de soldaten In de loopgraven. Dan
hebben zo recht op verpoozing en
Hekken zij naar het bol, een, kilome
ter ongeveer achter do govechtslinie
in den leeriüiodem gegraven.
Jk ben in zoo'n hol goltiropen en heb
do overtuiging gekregen, d-u'i het er
best huizen is voor memscJien, die
warmte en droogte zoeken en een ge
zonden slaap na afmattend werken en
.waken.
liet hol, waarin plaats was voor een
zestig liggende mannen, zal ongeveer
dertig meter lang, driö nieter breed,
twmo meter hoog geweest zijn, één
meter onder den grond, één nieter er
Doven. Stevige boomstammen, ho'ni-
zontaal en verticaal, dragon den
leem zolder work van pioniers
waaraan een paar lampen bengelen.
Dik szroo op den grond. Haken in de
boomstammen voor ransel en helm.
Zelfs is cr een lucht- en lichtgat, dat
gesloten kan worden. En lurt dak van
liet hol is zorgvuldig gedekt met step-
pelzoden, zoo dat een vlieger niet zal
kunnen zien uit de hoogte, dat inen-
schen daar beneden een woonruimte
gemaakt hebben.
Het is ©r warm, zelfs broeiwarm In
dit hol. En ik kan me ©r ln denken,
dat voor de soldaten, die twee etma
len doorbrachten in do loopgraven,
het verblijf in dit veilige oord een
heerlijkheid moot zijn. Doch twee da
gen slcchis duurt deze lieer! ijkheid,
welke dan plaats maakt voor een nog
gTOOtere weelde, voor een kwartier in
een naburig dorp, in een echt huis,
misschien wel met een echt bed. Met
kamers, waarin een tafeJ en stoelen.
Met een pomp voor de dear, waar e>en
jnensah zich eens eindelijk wasschen
kan.
Twee dagen later volgt dan weer
do wandeling naar do loopgraven...
De soldaten zijn mollen geworden
ln den modernen oorlog.
En de moordinetrumenten van de
zen oorlog zijn zooveel mogelijk im
den grond gegraven. Men l'oopt over
machinegeweren, ronder dat men bet
merkt. Wanneer niet hot vierhoekige
gat gewezen word, waarvoor een
monding staat, een gat van misschien
een kwart meter lengte, een decime
ter hoogte, dan zon do leek niets zieD.
De soldaten, die de mitrailleuses be
dienen, zitten diep onder den grond,
in een aarden hut met planken ge-
sohraagd.
De kanonnen, lialf ingegraven,
staan in houten huizen, zorgvuldig
verborgen ouder groene takken, dio
een dak dragen In do kleur van den
akker, waarop zij staan. Geen vlieger
mag argwaan krijgen, geen vijand
mag met scherpen kijker ontdekken
waar de batterijen staan. In zorg
vuldig gebouwd© huisjes ligt de am
munitie opgestapeld, granaten en.
kartetsen. En bij da ingegraven bat-
terijen wonen do artilleristen, half bo
ven, half onder den grond.
Ik herinner me den artillerie-kapi
tein bij Th. echten Wuvtembenger,
niet een gezicht, zoo bruin gebrand
alsof bet in het. heetst van den zomer
was. Hij schiwftbcld© er lustig op los,
liet zijn ingegraven, toegedekte ka
nonnen zien, zijn eigen „villa', zoo
als hij zijn hul doopte, die. nu vellgroot
zou worden met een „serre". En
trotsch vertelde hij, dat den dag to
voren, zijn verjaardag, zijn mannen
hem bloemen gebracht hadden van
hot veld in een prachtige vaas. Een
Fransciho shrapnell huls als vaas.
Dagenlang lag hij nu al zoo .inge
graven, moor geen schot had hij ge
lost. De Fronschon vermoedden wel,
dat do Duhsche kanonnen daar in do
buurt waren, zij had don af en toe een
granaat of shrapnell in d© richting
gezonden, doch voorloopig was er niet
de minste reden om door een beant
woorden van dit vuur zijn schuilhoek
te verraden. Do Fransche vliegers, die
enkele dagen boven zijn batterij ge
kruist badden, schenen niets gezien
te hebben.
Hij. die don strijd op hel lee-ge slag
veld leidt, de arme© commandant, zit
rustig in een kamer, vijf, tien, soms
twintig kilometer achter hel from.
Door de telefoon krijgt hij de berich
ten van den slag. En door d© tele
foon geeft hij zijn bevelen naar het
slagveld.
De veldheer in den modernen oorlog
is onzichtbaar in zijn kwartier, meest
een grot huis in ecm dorp, waar hij
met zijn staf woont, of een kasteel op
hot land.
Soms ook, zoools bij Th,, liuisi de
divisie-generaal met zijn staf over
dag dichter bij het slagveld. Daar
was voor de officieren in een bosdhje
net groot genoeg voor een tafel, wat
net groot genoeg voor een tael, wa'i
stoelen en een paar telefoontoestellen.
Naast de hut een groot hoi onder dein
grond. Mocht de vijand dit belangrij
ke kwartier ontdekken en er zijn pro
jectielen zdnden, dan moest er red^-
ding gezocht worden in het hol, waar
van het dak door een dikke laag aar
de zoo sterk gepantserd was, dat een
granaat ©r wel niet door zou slaan'.
VERDIENT VLIJTIGE BERTHA
HAAR NAAM?
We lezen in de „N. R. Ct.""1
Vlijtige Bertha teen naam voor het
42 c.M. geschut) zou, minder eervo-,
ra:.ar wellicht juister, driftige Ber
tha, of onstuimige Bertha genoemd
kunnen zijn. Naar verluidt, kan zij
om het half uur een schot lossen, en
dat werk kost misschien niet me-w
tijd dan één-honderdsté seconde. Na
honderd schoten is zij evenwel op en
versleten. Het Ls zeker niet eervol,
in een leven niet meer dan één secon
de te hebben gewerkt .daarom is het
daa billijk te berekenen wat in dien
tijd voor arbeid verrictit is.
Het blijkt dan, dat Bertha er zijn
mag. Volgens een schatting in de Ar-
ti'Ieristische Monatshefte is het ge
wicht var: haar granaten ongeveer
11GÜ K.G. Als aanvangssnelheid wordt
340 Meter aangenomen, wat bij de be
reikte schootsverheid van 2 Duitsche
miilen, d. i. pl m. 15 K.M., niet te
veel is. Het arbeidsvermogen, dat een
granaat heeft bij 't verlaten der mon-:
ding, bedraagt volgens de formule A
- 1/2 m.v.2 dan 5.9 miliioen kilo-
prammeter. In de veronderstelling
dat honderd schoten gelost kunnen
worden, wat sumen 1 seconde duurt,
verricht do schielmachine dan in die
seconde 590 miliioen kilogrammeter
arbeiu, een wel imposant, maar op
zich zélf weinig zeggend getal.
Een etoommuchine van 100 paarde-
krachten verricht per seconde 7500
K.G.M., dus per uur 27 mi'lioen
K.G.M. arbeid. Do machine zou dus
ongeveer 22 uur, bijna een etmaal,
door moeten werken om2 evenveel te
doen, a's het kanon in een seconde.
Zij stelt dan ook veil beiclivdener ei-
scnen- behalve dat zij na dien tijd
niet noemenswaard minder is gewor
den, verbruikt zij daarbij maar voor
ongeveer 20 a 125 steenkolen, en is
nuttig bezig.
Het kanon, dat met zijn noodzake
lijke mechanische Inrichting voor de
bediening, speciaal voor het laden,
licht etn paar ton gouds kan kosten,
is goed voor den elooper geworden,
en ieder schot heeft, naar analogie
van ander zwaar geschut, ongeveer
ƒ2000 gekost. De arbeid van Vlijtige
Beriha wordt dus zeer duur betaald,
en de gevolgen
Naar ooggetuigen zeggen, doet de
luchtdruk bij de verbranding van de
kruitlading, die meer dan 40 K.G. zal
moeten bedragen, alle ruiten ln de
buurt springen. Het geluid van bet
projectiel is als dat van een suizen-
den eterken storm. Op 4 K.M. afstand
staande, kan men het 20 seconden
lang hooren.
De sterke forten van Luik waren
na eenige echoten tot puin in c'kaar
gevallen, niet alleen door het ge
wicht en de snelheid- der ontploffen
de lading van het projectiel, die
(weer naar analogie van kleinere ka
libers) op 100 a 200 K.G. geschat kan
worden, dus eenige malen meer ar
beid kan ontwikkelen dan de lading
die het projectiel wierp. Volgens Duit
sche berichten overtreft de werking
var één schot verro die der hevigste
aardbeving, en de lucht is door de
verstikkende gassen zóó vergiftigd,
da', dc ademhaling onmogelijk wordt.
Vijf schoten vernielden een der
sterkste Luiksche forten. Wat zal de
vernieling zijn voor ccn zoo n vuur
mond het aflegtI
Vlijtige Bertha noemden haar de
Duitsche artilleriemannen, ter eere
van Bertha Krupp.
EEN ONDERSCHEIDING.
Gemeld wordt dat de Belgische ge
neraal Meiser, commandant van 't
Belgisch© leger aan den Yser, be
noemd ia lot commandeur van 't Le
gioen van Eer. In 24 uur lieeft hij
met zijn manschappen 15 aanvallen
afgeslagen.
DE 52 c.M. KANONNEN.
Er wordt gemeld, dal „een van de
nieuwe Duitsche 52 c.M. kanonnen
naar het eilaned Borkun» is overge
bracht.
VORST.
De winter ia op 't Oostelijk oorlogs
ter rein al in aantocht, ln Oost-Prui
sen vries 't al 2 graden, m Archangel
15 graden.
DE DUITSCHE KEIZER
heeft, op uiüioodiigiug der bondsvor-
steo, voor zichzelf 't ijzeren kruis lc
en 2c klasse aangenomen.
In Belgiö.
IN ANTWERPEN,
Een Hagenaar, de heer Ch. Bom,
dieolt in cl© N. R. Cs. zijn ervaringen
med© over een: tocht door België. Veel
nieuws weot hij niet meer te vertellen,
alleen bevestigt hij zijn verhaal nog
©ens, dat de Duiitsche-rs Jast gegeven
hebben, dat dc bewoners Osteawte niet
mogen verlaten. Dit is om te bewer
ken. diat de geallieerden zullen afzien
van een bombardeeren van Often de-.
Tot heden is slechts nf ear toe op de
stad gevuurd, waardoor maar gerin
ge schade is aangericht.
In Ostonde worden vete gewonden
binnengebracht, alle linteis en vele
particuliere woningen, zijn tot hospi
taal ingericht. Van Ostende worden
ook veel gewonden per spoor doorge
zonden.
Rafael Verhuist heeft in „Antwerp-
PChe tijdingen" een pleidooi getemd
voor do ambtenaren die wit do stad
gevlucht zijn voor dcro gebombar
deerd werd en nu door de stede yke
overheid met straf bedreigd worden.
De schr ijver schetst do omstandighe
den van de vlucht: brandweerlieden,
politie-beambten, geneeskundigen heb
'benook vrouwen en kinderen- die door
gevaren bedreigd wXWcn. Aangedron
gen wordt om do straffen kwijt te
schelden.
„Edelmoedigheid! Eon prachtig,
doorzichtig, veelzeggend woord gelijk
orifze Vlaamsohe taal or zooveel heelt.
Het bevat liet woord adel nobles
se oblige1 en moed: de twee deug
den die den. held uitmolken.
Eén gevoel van solidariteit moot al
len Ixy/iielende kwijtschelding, ten
minste voor wat den broode aiuiigaat,
moet algemeen zijn."-
De Alg. Handelsblad correspondent
meldt: „Wat die voeding betreft, die
gaat nog steed's normaal. Er ja nog
geen gebrek. We zijn niu ook aan :t
„noodbrood" geraakt, waartoe gijlte
Hollanders al sir.d» een paai- weken
veroordeeld zijl. Wal alleen dreigend
wordt is het gebrek aan brandstof,
steenkool en petroleum. Maar de gas
fabriek levert nog steeds grooto hoe
veelheden ook«s.
Van inkorting onzer vrijheden heb
ben we vooralsnu evenmin te klagen.
Er is aftsen een Duitsche „censuur".
„Wie djrukw orkdu-, .dagbladen^
prenten of platen enz., die door de
Duitsche censuur met goedgekeurd
werden, uitgeeft of drukt,, tentoon
stelt, koopt of verkoopt, wordt vol
gens de oorlogs wetten gestraft. Deze
straf treft vooral zeer streng degenen
die in bezit zouden gevonden worden
van dagbladen -met antn-Duitsche
strekking of waarvan de inhoud de
bevolking tegen Duitschland zou op
ruien'.
„Sleede zijn dc trainen met terug
keer end© Antwerpenaars stampvol.
Maai- men merkt op dat de treinen
die weer terug rpar Holland gaan
minstens even vol zijn. Vele ingezete
nen k-omen inderdaad maar eens kij
ken om poolshoogte te nomen, 't oen
of ander uit hun woningen weg te ha
len ,om dün weer spoedig naar veilig
Holland terug te kite-ren. Dit is voor
al het geval met do meer gegoeden-.
De volkswijken ziijn nu eau zou te zeg
gen weer heelemaal bewoond".
De Duitsche Kommandiantur te Ant
werpen ontving van gouverneur Fiiei-
herr von der Goltz die volgend© -mede-
deoling: „Oiwlor de Belgische vluch
telingen in Holland is het gerucht
verspreid geworden, dat, wanneer zij
eenmaal naur Belgie teruggekeerd
zijn, de Duitsche overheid hun terug
keer naar Holland verbiedt om hun
ne familie af te lialcn. Dit gerucht,
dat het hernemen van normale toe
standen langs liet grensgebied in den
weg staat, moet ten stelligste gelo
genstraft women, en vluchtelingen
moeten toelating l>ekoinen, om hunne
famiüietedeii uil Holland terug te ha
len, teit/,ij bijizondere mk-nen beston
den, om zulks te beletten".
Men deelde aan den „Tel. "-corres
pondent te Antwerpen mede, dat
Dinsdag het „Handelsblad voor Ant
werpen" weer verschijnen zal.
Aan de „N. R. Ct." wordt geseind
Zondag ©n Zondagnacht hoorde
men in Antwerpen hevig geschutvuur,
komende uit de richting-I-ookeren.
De toestand daar blijft onveranderd.
Onder de Duitsche soldaten heerscht
een zeer gedrukte stemming en ge
vallen van desertic komen herhaalde
lijk voor. Muziek, zooals voor een
paar weken, wordt niet meer ge
hoord. Do Duit-schers treden op als
bewakers der stad, gedragen zich
steeds ordelijk, maar zien er geens
zins als overwinnaars uit. Door de
burgerij worden zij zooveel mogelijk
genegeerd. Vragen zij Inlichtingen,
dan worden die óf niet begrepen, óf
zakelijk maar zeer beleefd beant
woord. Verschillende Duitsche mili
tairen, dio lk sprak, vertolden mij,
dat het hun in Antwerpen in 't geheel
niet bevalt, Zij klagen er over, dal
men in Antwerpen zoo kool legen hen
was en dat de prijzen dor waren in
do café's enz. zoo bijzonder hoog wa-'
De Duitsche hospitalen liggen vol
gekwetsten. De Belgisch© ambulance
houdt zich nu in hoofdzaak bezig met
de zorgen voor vluchtelingen, wolke
geen onderdak of geen voedsel meer
hebben, en met het verzorgen van de
zieke burgers. Volgens bevel van de
Kommandantur mogen do tot hospi
taal ingerichte particuliere huizen
niet ontruimd worden en de bedden
niet verwijderd.
De scholen zullen over een week
weder geopend worden. De onderwij
zers. die zich nu nog niet aangemeld
hebben, verliezen hun betrekking. De
openbare inrichtingen werken alle
betrekkelijk goed. D© wuterleiding
gaat in de meeste huizon weder tot de
hoogste verdieping. Gas- en etec-
triscli licht is ©r nu voldoende. De
©lectrische train rijdt op bijna alle
lijnen 50 pCt. van het personeel is
aan den arbeid. Het dradennet ismen
bezig te herstellen.
Het officieele uur is natuurlijk het
Duitsche. D© burgers blijven zich
echter steeds aan den Belgischen tijd
houden en bedienen zich daar ook
zooveel mogelijk van. Vraagt men hoe
laat het is. dan krijgt men steeds den
Belgischen tijd te hooren.
In de gevangenissen zijn de meeste
gevangenen terug. Begrafenissen vin
den regelmatig plaats, De overleden
Duitschers en ook de Belgische mili
tairen worden steeds op het kerkhof
te Wilrjjck gegraven, Besmettelijke
ziekten komen niet voor.
Voedsel is er nog ruim voldoende,
doch de prijzen worden verbazend
hoog Het meel is met 25 pCt. opgesla
gen en kost thans fr. 35 per 100 K.G.,
de petroleum kost 50 centimes per
liter, lucifers 10 cent per pak, zout
25 A 30 centimes per pond, eieren 25
A 28 centimes per stuk. Het vleesch
en de boter zijn goedkoopor dan vóór
den oorlog.
DE BRÜS9ELSCHE OORLOGS
SCHATTING.
Na langdurige onderhandelingen is
d© Brusaeiseh© oorlogsschatting op 45
miliioen francs vastgesteld. Dit be-
teekent een veirn.iiidering met 5 mil-
lken. Wekelijks rnoe>t 12 1/2 miliioen
worden «J'oetaaïd, zoo jmeüdt d©
N. R. CL
Op Zee.
DE GETORPEDEERDE ENGELSCIIE
KRUISER.
De Engelscbo legatie in Den Ilaag
deelt mede, dat d© geheel© bemanning
van de „Ilermes" gered is. De „Her-
mes' werd in het luatst alleen voor
transporten gebroikt.
Allerlei.
IN PARIJS.
De correspondent van het „Alg.
Handelsblad" deelt mede, dat Parijs
zijn vertrouwen terugkrijgt. De stad
neemt, nu de eerst gevluchte burgers
meer en meer tenigkeeren, allengs
weer het gewone aanzien aan. Ook
worden er maatregelen genomen om
den handel en de industrie weer te
doen herleven.
Maar verder schrijft bij
„Men is hier vol vertrouwen, en de
gunstige berichten, die van het front
aan de Yser gekomen zijn, hebben dat
vertrouwen nog doen toenemen. Toch
gedraagt men zich nog altijd alsof
een aanval op Pax ijs tot de te voor
ziene gebeurtenissen behoorde. De
enorme voorraden aan levend vee,
aan graan en meel, aan bevroren
vleesch, aan levensmiddelen van al
lerlei aard, worden aanhoudend aan
gevuld, als kou men eiken dag inge
sloten worden. Om dezelfde reden zijn
de Parijsche hospitalen voor het
meerendeel nog lang niet zoo vol als
ze wel zouden kunnen zijn. Meestal
worden van de treinen met gewonden,
dio Parijs passeeren, slechte de zwaar
gekwetsten, voor wie een voortzetting
van de reis noodlottig zou kunnen
zijn, hier gedeponeerd, en de anderen
verder naar bet Westen en Zuiden
gebracht."
DE UITVINDERS DER 42 c.M.-
KANONNEN1
De faculteit voor wijsbegeerte aan
de hoogeschool te Bonn heeft Krupp
von Bohlen und 1-Ialbach en voorts
een der leden van de directie van de
firma Krupp, prof. Rausenberger, de
samensteller der zware mortieren, als
erkenning voor de buitengewone
praestaties van het zware geschut van
Krupp, tot doctors honoris causa be
noemd,:
GEPROTESTEERD.
De Pruisische gezant bij 't Vaticaan
heeft geprotesteerd tegen de houding
der Framachen die d© kathedraal
van Iteims bjijvon gebruiken als
waarnemingspost. De Franschen treft
thans de schuld wanneer de kathe
draal beschadigd wordt.
ENGELAND TEGEN DE VIJAN
DELIJKE RESERVISTEN.
Officieel wordt uit Londen het vol
gende medegedeeld- Naar aanleiding
van de maatregelen, genomen door
de Duitsche troepen, in België en
Frankrijk, om a'len die geschikt zijn
voor den militairen dienst als krijgs
gevangenen weg te voeren, heeft de
Engelsche regeering gelast dat alle
vijandelijke reservisten, die op sche
pen van neutrale mogendheden ont
dekt wordfen, krijgsgevangen ge
maakt moeten worden.
Ofschoon deze maatregel door zijn
groot belang noodzakelijk is, koes
tert de Engelsche regeering den na-
drukkeljjken wensch dat dit bevel zaï
worden uitgevoerd op zulk een wijze,
da; de neutrale mogendheden er zoo
weinig mogelijk last van ondervinden.
Hei bGlang van dezen maatregel,
die-alleen is te beschouwen als een
beantwoording van dien der Duitsche
en Oostenrijksche autoriteiten tegen
iedereen, die den leeftijd heeft om
voor den militairen dienst iu aan
merking te komen, wordt duidelijk
aangetoond door het groot aantal
Duitsche en Oostenrijksche reservis
ten, die zich nog in de verschillende
neutrale landen bovindon en slechts
op een gunstige gelegenheid wachten
om zich naar het oorlogsveld te be
geven-
INGEZONDEN
Van ingebonden nlttkkwi, roplnaUt of
ntet geplaatst, vordt da kopie den inzender
niet teraggegeven.
Yoor aon inhoud uuior rubriek itelt da
BednoUo zleü niet aansprakelijk.
Haarlem, 30 Oct. 1914.
Aan den geachten winkelier, inzen
der van het ingezonden stukje in
Haarlcm'S Dagblad.
Waarde collega,
Met zeer veel genoegen heb ik uw
soik gelezen, 't is zoo juist op z'n
plaats; ook ik ben aangezocht tot me
dewerking en steun in dele abnorma
le tijden, waaraan ik gaarne voldoe
©a naar vermogen offer. Wanneer al
dio Vragers(sters) om step en hulp
zich eens afvroegen: Zou ecm Haar-
lemsche winkelier niet meer kunnen
offeren, als wij onz© inkoopen meer
in Haarlem deden? geloof ik zeker dat
het een begin zou zijn van betere ver
houdingen. Hot is ook meer dan er
gerlijk, hoe een deol van het publiek
immer nog vasthoudt aan een verou
derd gebruik om te Amsterdam t©
koiopen. Is het daar werkelijk goed
koopor?
Men zegt: er is meer keuze! Ik heb
dit echter nog niet kunnen o'i ut dek
ken. Als oud-Amsterdamsch winkelier
weet ik beter! Ik kon niet nalaten,
waaneer ik te Haarlem kwam, prij
zen en voorraad te vergelijken, en
moest immer zeggen: de llaarleansche
winkelstand mag er zijn, ik kon maar
niet 'lot de overtuiging komen, dat
men bij ons voordee'liger kocht.
Meermalen kon lk een spotlach niet
bedwingen, wanneer een goede
Haarlemmer in mijn winkel kwam
koopen en dan als Tecla Ainsterdam-
sche prijs pl.m. 5 meer moest be
talen, enkel en alleen maar omdat hij
dacht in A. goedkooper af te zijn.
Een mijner buren te A., ook oen
winkelier, vertelde mij ©ens lachend:
„lk heb een paar landslieden ik
ben ook Haarlemmer van je in mijn
winkel géhad om een cost/num te koo
pen. Krijg ik spoorgetd terug, ik kom
expres uit Haarlem? Zeker wel, zei
mijn zegsman, en hij lacht© opnieuw,
keek mij vragend aan alsof hij zeggen
wilde: geloof jij ook aan den onzin?
Men gaat naar Amsterdam! Hel is
ergerlijk als men hooren moet: ..je
kar, dit artikel in Haarlem niet goed
krijgen", ergerlijk ook hierom, dat
een Haarlemsche winkelier, die even
goed met zijn tijd medegaat als zijn
Amsterdamsche collega, het liefst uit
de handen van den grossier- blijft ou
rechtstreeks zijn waren van de fa
briek laat komen. Waarom zou h>j
duurder zijn? 't ls waar, op de Nieuw-
markt kan men eiken dag een verle
gen lap goed voor een, koopje ka-ij gen,
maar dat kan men hier op de Boter
markt ook!
Bij mijn vestiging to dezer slede
bood ik mij persoonlijk bij verscliil-
lende verbruikers aan, verzekerend©
dezelfde artikelen, die men gewend
was te A. te koopen even billijk, te
kunnen leveren.
Van een der verbruikers kreeg ik
tot antwoord: „Ach, mijn grootvader
kocht te A., mijn vader eveneens, en
nu doe ik het ook maar!'
Wat een kostelijk motief 1? Voor
eenigen zijd outmoette ik in den trein
naar Amsterdam een familie, man,
vrouw, dochter en zoon, die ieder
voor zich te A. een costuum gingen
koopen. De man moet speciaal van
den Haarlemschen winkelstand leven.
Ik vroeg hem: Man als gij uw we-
keüjksch werk verricht, vraag dan u
zeiven eens af: waarom ga ik toch
eldea-s koopen.
Geachte winkelier, ik kan zoo mak
kelijk begrijpen wat bij den winkelier
omgaat, als hij het geld naar Am
sterdam ziet brengen, terwijl men in
deze tijdsomstandigheden Juist bij
voorkeur bij den winkelier aanklopt
om steun, wellicht ten behoeve van
hen die hun geld naar Amsterdam
brengen. Doch wij willen als Haar
lemsche winkeliers hoog staan, niet
waar? en ondanks alles met pleizicr
naar vermogen offeren. Zou er in
dezen abnormalen toestand geen ver
betering zijn aan te brengen?
Allereerst is noodig éénheid en sa
menwerking, en die is in Amsterdam
meer en bete'r dan in. Haarlem, ik be
vestig dit als o utl-A m st er dom soli win
kelier.
Ik zou b.v. zeggen; Winkeliers die
ten behoeve van het onderwijs aan
uw kindoren dingen of zaken noo
dig hebben, belet dat die elders ge
kocht worden, denkt aan het leven
en laten leven! Er is in die richting
veel te doen!
Een bekend en zakelijk blad alhier
laat b.v. voor advertenties van fir
ma's buiten deze stad aanmerkelijk
meer betalen. Bravo! Zulk een blad
zal zijn advertentiekolommen immer
grooter zien worden.
UW MEDE-WINKELIER.
Binnenland
DE NEST-VISSCHERIJ.
Verschenen is het rapport van de
visschörij-inspecüe naar do oest-vis-
scherij. Er wordt allereerst op gewe
zen dat de eendeidiouderij in Noord-
Holland bloedt door de vocdcrmg met
nestviscli. Overwogen is om deae mest-
visch als eendenvoedsel t© vervan
gen door moaselen. Ongeveer 29 mil
iioen KG. mosselen zouden dan per
jaar noodig zijn. In die behoefte aan
mosselen kunnen onz© Waddenaee en
Noordelijke Zuiderzee voorzien. Slaagt
de proef der mosselen dan zou de
nest-visscherij geheel verboden kun
nen worden.
KAMERVERKIEZING ROERMOND.
De minister van blnnoiilandsch©
zaken, overwegende dat, ton gevolge
van de bevordering, met Ingang von
1 November, ran den lieer M. C. E.
BonflOÊJ-ia tot inaenieur van den
rijkswaterstaat 1ste klasse, in bet
kiesdistrict Roermond een verkiezing
moet. plaats bobben voor een. lid vun
de Tweede Kamer der Statcn-Gen©
raai, heeft bepaald, dat dio verkie
zing zal plaats hebben op Dinsdag
17 November, d© stemming, zoo noo
dig, op Donderdag 26 November, de
herstemming, 200 noodig, op Donder
dag 3 December. (Stct.)
INGEZONDEN MEDEDEEL1NGEN
80 Cts. per reg®L
op RIJWIEL.. RIJTUIG, ca AUTOBANDEK I
waarborgt w>UdIt«it.
Fain-teg Htven, Hoogezand(Oroainf«i.)|
Stocmvaartbïrichten
STOOMV.iMIJ. NEDERLAND.
Het st. Krakatau (uitreis) arriveer-
de 2 November te Port, Said.
Het st, Roepat (uitreis) airiveerd©
2 November te Sabang.
Het st. Vondel (thuisreis) arriveer
de 2 Nov. te Gravesend.
Het st. Banda (thuisreis) vertrok
1 November van Marseille.
liet st. Prinses Juliana (uitreis) ar
rivnerde 1 November te Sabang.
Het st. Nias (uitreis) passeerde 30
October Kaap Roca.
Het st. Sumatra (thuisreis) ie 30
October Gibraltar gepasseerd.
Het st.. Boeton (thuisreis) passeerde
30 October Kaap Blanc.
Het st. Grolius vertrok 29 October
van Batavia naar Amsterdam
Het st. Karimoen (uitrois) vertrok
30 October van Suez.
ITe; st. Oranje (uitreis) vertrok 30
October van Suez.
Bali vertrok 1 Nov. van Amsterdam
naar Cardiff.
Billiton van Saigon naar Amster
dam, ai-riveerdo voor 28 October t«
Marraille (verb.)
Riouw vertrok 1 Nov. van Araster
dam naar Java.
HOLLAND—AMERIK A-tHN.
Het st. Andijk. van Rotterdam naar
New-Orleans, pass. 30 October Praw-
lepoint.
liet st. Themisto vertrok 31 Octo
ber van Rotterdam naar Philadel
phia.
Het st. Westerdijk, van Rotterdam
naar Newport News en RaMimnre,
pass 30 Oct. Prawlepoint.
Het st.. Aliot'h, van Rotterdam naar
New-York, passeerde 30 October St.
Catharine's Point.
Maartensdijk, ran Rotteivlam naar
New-York, parseer<te 31 Oct. 5 u. 30
romi-ckl/ifi" Prawlepoint.
Het st. Rijndam, van Rotterdam
naar New-York, passeerde 2 Novem
ber 8 uur voorm. Prawlepoint.
Ilet st. Soestdijk arriveerde 1 No
vember van Rotterdam te New-York.
Het. st. Zijldijk, van Rotterdam n.
New-York, passeerde 1 Nov. Dun-
gen ess.
ROTTERDAM-SCHE LLOYD.
Ilet. st. Ternate (thuisreis) arrivecf-
de 1 November te Hull.
He 1 st. DeU (thuisreis) is 1 Novem
ber Sagres gepasseerd.
Het st. Djember (uitreis) is 1 Nov.
Wight gepasseerd.
H'-t st Kediri (thuisreis) is 1 No
vember Kaap Blanc gepasseerd.
Het st. Merauke (uitreis) vertrok 1
November van Suez.
Het st. Goentoer (thuisreis) passeer-
do 29 October Point do Galle.
Sindoro vertrok 1 Nov. van Rotter
dam naar Batavia.
KON. HOLL. LLOYD.
Het st. Rijnland (uitreis) arriv. 30
October te Rio Janeiro.
Het st. Salland (uitreis) passeerde
30 October Dungeness.
Ilet st. Zeelandia (thuisreis) vertr.
29 October van Vigo.
Het st. Delfland (uitreis) passeerde
31 October Fernando Noronha,
Het st. Eemland vertrok 2 Novem
ber van Buenos-Ayres naar Araster
dam.
Zioeland'ia (thuisreis) arriveerde 1
Nov. t© Plymouth.
Ilet st. Zaanland (uitreis) vertrok
31 October van Santos.
KON. NED. STOOMBOOT-MIJ.
Ilet st. Medea vertrok 30 Octobet
van Londen naar Genua.
Het et. Stella vertrok 30 Octobei
van Kirkwall naar Kopenhagen.
Het st. Tellus, van Ma'aga naai
Londen, is 30 Oct. Ouessant gepas
eeerd.
Het sL Titan vertrok 31 October van
Rotterdam naar Santander.
Het st. Vesta vertrok 30 October v.
Gibraltar naar Catania.
Ilet st. Zeus vertrok 30 Oct, var
Gibraltar naar Almeria.
KON. WEST-IND. MAILDIENST.
Het st. Commewyne (thuisreis) ver
trok 1 November van Madera.
Het st. Prins Frederik Hendrik
vertrok 30 October van Paramaribo
naar Amsterdam.
Het st. Lodewijk van Nassau, var
Amsterdam naar Montevideo, pass.
30 October Dungeness.
Jan van Nassau, van Rotterdam
naar Montevideo, pass. 29 Oct. Dover.
STOOMVAART-MIJ. OCEAAN.
Het st. Polyphemus arriveerde 21
October van Java te Liverpool.
Het st. Antenor arriveerde 2 Nov,
van Java te Amsterdam.
Marktnieirws
GROENTENMARKT.
gehouden te Haarlem op 2 Novem
ber 1914.
Aardappelen, aangev. en verk. 23
H.L., f 3-13.50 per H.L.
Appelen, aangev. 176 en verk. 124
H.L,, f5—f10 per H.L
Peren, aangev. 93 en verk. 90 H.L.,
f 5-112 per HL.
Bloemkool, aangev. 9000 en verlf
8000 sluk-s 310 cent per stuk.
Roode kool, aangev. 5000 en verk
4000 stuks, 27 cent per stuk.
Witte kool, aangev. ©n verk. 40t
stuks, 2—5 cent per stuk.
Savoye kool, aangev. en verk, 3000
stuks, 2—10 cent per stuk.
Wortelen, aangev. en verk. 50C
bos, 5—7 cent ner bos
