kwam. Nauwelijks hulton do stad ont-'
vaarden wij hoog in de lucht een
vliegmachine, Deze machine» boeze
men in den modernen oorlog ontzag
on vrees in. V\ ij wildon vorder, maar
<10 Duitscho wacht gebood ons, te
lu ij ven waar wij waren. De machine
schee® dichter te komen: oen drom
van nieuwsgierigen had zich op de
hoogten langs de tram naai- Bland«i
eaajngedrongen. Hei setucten door
uo Duilschers lueldaan, evenwel zon
der succes.
Plotseling raast in dollo vaart oen
auto langs ons heen Eén officer
zeeft bevelen. In do auto zat blijk-
baar een dar aviateurs, wiens heest«
In Tie loods te Bierbeek is geborgen.
Benige spannende oogenbiikkt».
De vilder öm. Fransche zwaait
bevaihg in groote kringen boven do
landstreek. Voor het vuur uit de Duit-
Khe geweren stijgt hij ietwat. Dan
b.'.'ft hij weer draa.en.
Plotseling hooren wij nieuw geluid:
een der Duiische vliegers is opgeste
gen. Dat scheen don F ranse hen te
verrassen, want snel beweegt hij aieh
omhoog bijna loodrecht liuagt de
machine, terwijl de Duitscher m de
Juoht razend vlug z:ch beweegt en
honderden scholen lost.
De Fransche vlieger schoot niet,
maar stoof als een pijl aoo snol naar
het Zuiden. Nog hooren wij boveoa in
<lo lucht eenig© trompetsignalen, die
het geraas der motoren overstemmen.
Da Duitscher achtervolgt den F ran
se hen aviateur, die het boven de linies
der Duitschers misschien nog warm
oa;l krijgen.
Heden vernemen wij, dat de Fran-
fcho aviateur e>en goed geslaagden
aanslag gepleegd heeft op de initro-
leum- en munitiövoorraden te Fohiy
(•-•on plaatsje in Henegouwen, n-i-t
ver van Nijvel). Eèn bom, door hem
geworpen, moet daar een trom met
mumtietransport getroffen hebhj®. en
dnc waggons in de lucht doen vlie
gen. Van verschillende zijde wordt
mij dit gerucht bevestigd.
BRIEF VAN EEN BELGISCH
SOLDAAT.
„De Telegraaf" mocht een brief
pub-iceeren van een Belgisch soldaat
aan zijn meisje.
"Ik ,-,s^rijf ,u uil 'd,J .'oopgracht,
wnar i* nu wat rust geniet. Hoe al-
toch toegegaanwi© had dit
vermoed, toen wij m den voorzomer
zoo genoeglijk wandelden, rondom
ens lief dorpje, waarvan ik wel niet
rmiil?iTW,tdefd' maar toch do
Duitsche hnies gescheiden benl
t Is me soms al gelijk een droom.
Ia ons land nu waaHijk in oorlog?
B-n ik soldaat, die schieten moet
maar medemenschen. Schieten om te
aooden! God, welk een jaar 19111
-Mijn gelukkigste oogenbükken zijn
nmg a Ik aan u 0l!^>st00rd derikcQ
Ongestoord Ja... Dat is lang niet
a ttid mogelijk. Ge begrijpt wel, waar
om niet.
Maar houdt moed, liefste N.
'f'1, lk,heen moest en wij van elkaar
afscheid namen toen hebt ge mij
,r°zerikl"ans gegeven. En deze is
u i.v. ii J't Als .'k bld' denk 'k aaa
rriij bidt g'J Mer V€el voor
„J?ieIst?- 90d zal ons weer vereent-
gen. Houd moed en vertrouwen I
hens komt de dag van vrede, en ook
g' ™aar°P ik.u noax het altaar
0r'f, dorPskerkje leiden mag. En
wat. zullen we elkaar innig bemin-
m tl, nu onze liefde door deze beproe-
vuig gelouterd is!
>>nT*;n ooriog zelf vertel ik nu
rif dat,n'e'. a's ik aan u
echr.jf. Al'een wilde Ik wel. dat gij
LlrtmÏIIJn uKdfraardsch kamertje eens
pw a u6n' 1 reel or'der don
fcrond. Hier is 't er beter dan boven.
De oorlog, waarom dat alles? Maar
moed, liefste en vertrouwen
n.nof i'Jn fet ver van Gander, toch
,brlj£ naar Frankrijk, dan
KWrf weér over de naar
Ju i» h 611 kon 'emand, die
JSürTP11 za,Eu gee{ da°
n-'Lf mee... O, een brief van u welk
ten zaïgheidt Ik ken den laatst en
me* f,w Uw liefde draagt
uk. uw gebed steunt me, moed
en hoop bezielen me."
GELUIDLOOZE KANONNEN.
Naar aanleiding van een bericht uit
London, dat Duitsohland in Noord-
Frankrijk nieuwe gehiidlooze kanon
tien zou gaan gebruiken, meldt de
„Aftenposf dat deze kanonnen wer-
«•■v.. bestaan. Zij zijn uitgevonden
floor tl en Nooroclien ingenieur Auion
die oot lie in den Hnlkanoorl.ig voor
lie. esnst gebruikte lmndgranaton
hoeft uitgevonden.
Het kanon wordt vervaardigd uit
geslagen plaatijzer, weegt 8 K.G., kan
onder den arm worden gedragen
host ongeveer 100 kronen. Het 1
met de groots'je handgranaten schie
ten en bij zuiver mikken Oip 400 M
it.stand treffen. Het kan-on werkt eo-
heel geluidloos.
'T BEZOEK VAN KONING GEORGE
AAN FRANKRIJK.
Gedurende zijn bezoek aan Frank
r-.k heeft de Engelse he koning, niet
a'leen aan veldmaarschalk French
de öi-de an Verdienste verleend,
maar tevens aan de generaals Joffre
en Foch he-i grootkruis van de Bath
orde en aan zeven andere Fransche
generaals het grootkruis van de or ie
van St. Michael en St. George.
Voordat de koning uit Frankrijk
vertrok, vaardigde hij een hieronder
un, waarin hij zegt: „Het is mij 0an-
genaam geweest, mijn leger v> velde
te hebben kunnen zien en eenig denk
beeld te kunnen krijgen van het le
ven dat gij leidt
Door tucht, beleid en uithoudings
vermogen hebt gij de tradities van het
F.ngelsche leger gehandhaafd en aan
zijn geschiedenis nieuwen luister bn
gezet
Ik kan uw moeilijkheden, gevaren
en successen niet deelen, maar kan
u verzekeren dat ik en uw kmdgenoo-
tro(s vertrouwen in u stellen
on u dankbaar zijn. in onze du.ge.lijk-
BOhe gedachten volgen wij u op uwen
leiden Zeker de herwinning &a,l
RUSLAND's KRIJGSGEVANGEN EN.
Router meldt uit Kief, dat deze etad
vol Oosteurijksche en Duitsche ge
vangenen zit. Woensdag werden er
tienduizend binnengebracht. Slivde
hel begin van den oorlog zijn 130 000
soldaten en 2500 officieren ais krijg»-
gevangenen door Klef gebracht.
GEWONDEN IN DEN SCHOUW
BURG.
Soldaten in „veldgrauwe" uniform,
zijn thans in de schouwburgen te
Berlijn een dagelijksche verschijning,
zegt de „Vorwfirtê". Des avonds ziet
men hen gaan naar de theaters en de
kino's, de gewonde strijders, die, voor
zien van vrijkaarten, hun door de
directies van verschillende onderne
mingen verstrekt, strompelend op
krukken, of met een der armen in
een draagband, onder begeleiding
van pleegzusters, eenige genoeglijke
uren gaan doorbrengen in een gezel
lige localiteit, hetgeen de eentonig
heid van hun bestaan gedurende een
dikwijls langdurig herstel aangenaam
breekt.
Velen dezer ve'dgrauwe bezoekers
komen voor het eerst in een theater,
of tenminste in een zoogenaamd be
ter theater, zooals b v het Opernhaus.
Een nieuwe wereld gaat voor hen
open, zij voelen zich een'ge uren aan
het werkelijke -leven ontrukt en ver
geten de doorstane ontberingen. Met
gespannen aandacht volgen zij het
stuk en lachen hartelijk met de ande
re toeschouwers mede, als de komiek
daartoe redenen geeft. De houding
van het publiek tegenover de gewon
den is zeer welwillend, hartelijk bij
na on het is geen zeldzaam verschijn
sel, wanmeer een rijk weldoener in de
pauze een heele groep aan het buffet
Inviteert en op zijn kosten onthaalt.
Vooral de met het ijzeren kruis ge
decoreerden trekken de aandacht.
STUN STREUVELS OVER DE
DUITSCHERS.
Van een bezoek bij Stijn Streuvela,
die bij deze gelegenheid zijn indruk
ken over de Duitsohers gaf, voor zoo
ver hij met dezen in aanraking kwam,
vertelt een correspondent van <tv>
„Maasbode" eenjge bij-zonderheden.
Wij ontleenen aan de uitlatingen
van Stijn Streuvels het volgende:
,,In den beginne, zeide hij, schenen
do Duitscheau mij geheel met rust te
zullen laten. Mijn huis was blijkbaar
te eenzaam gelegen en zij trokken alle
verder op naar het dorp, waar zij zich
kwartieren zochten. Allengskens
raakten zij met de bevolking op meer
vertrouwelijken voet en zoo kreeg ook
ik op eoa dag bezoek van een achttal
officieren en adj'udanten.
Terstond voelden zij zich bij mij
«eer goed thuis en verschillende dagen
heb ik met hen in vollen vrede en alle
huiselijkheid omgegaan. Zij waren
niet indringerig of lastig, maar ge
droegen zich doorgaans als deftige
inenschen, die mij niet den geringsten
overlast wilden aandoen. Wij aten
gezamenlijk en onze gesprekken wa
ren ongedwongen en gul.
Op ern de<r dagen was mijn voor
raad uitgeput. Ik maakte mijn be
zwaar aan den luitenant bekend, hom
zeggend, dat er dien middag niets op
tafel kon komen, daar alles was op
gebruikt. Doch geen nood; aanstonds
trok de luitenant er zelf op uit en des
middags werd een keurig maal opge
diend, waarbij ik als gast genood igj
werd. Achterdocht kenden zij niet het
minste, 's Avonds gingen zij naar
hun slaapkamera en hmgon revolvers
en degens gewoon in de vestiaire alsof
zij thuis waren.
Er waren een paar hartstochtelijke
lezers onder hen, die een druk gebruik
maakten van mijn bibliotheek, zoodat
zij tot laat in den nacht bleven snuf
felen en lezen. Zij brachten alles eren-
wel terug op de plaats, waar zij het
genomen todden, zoodat Ik, ofschoon
in den beginne daarvoor vree zonde,
peen enkel boekje mis. Hun bezigtie-
den gedurende den dag bestonden
hoofdzakelijk in het gaan ter jacht,
's Avonds kwamen zij dan terug en
brachten geregeld een sohooncn buit
mee, dien zij naar de regels der kook
kunst wisten klaar te maken.
Ook mij vroegen zij tot tweemaal
toe om mee op Jacht te gaan. Si ren
vois, zoiden zij, neem u geweer, dan
gaan wij er samen op uit. Ik meende,
dat zij mij een strik wilden spannen
Toon Ik hun evenwel opmerk Ie, dat tk
mijn geweer had mioeten inleveren on
dat het bijgevolg ver van huis was,
duwden zij mij een amler in de han
d-en en bleven aandringen dat ik me»
ter jacht zou gaan.
Zoo is het mij uit meerdere dingen
gebleken, dat het waarlijk oprechte
kerels waren. Op een der dogen had
den zij gemeend een verren tocht te
moeten maken. Zij vroegen mij toen,
of ik hun niet wat wijn kon medege-
ven. Natuurlijk voldeed Ik aan hun
verlangen, maar als zij voor den tocht
gereed stonden, kwam er opeens een
tegenbevel en moesten zij thuis blij
ven. Eem der adjudanten zag daarin
een schoone gelegenheid ora voor zich
zelf beslag te leggen op de flesschen,
die zij mij hadden gevraagd. Ik liet
hen begaan, maar toen de lijd van
vertrek gekomen was. nam ik den
overste even ter zijde en vroeg hem.
of hij tevreden was over het verblijf
ten mijnent
„Gewis", antwoordde hij. Welnu,
zeide ik daarop, wanneer ik u dan
goed ontvangen en gehuisvest heb,
door u alles voor te zetten, wat ik u
geven kon, zou-het mij toch verdrie
ten, wanneer uw bezoek mij de onaan
gename herinnering liet, dat ik daar
bij nog noodelood van den geringen
voorraad, dien ik héb, ben ontlast ge
worden.
Wel hoe, siprak de overste, wat wilt
ge daarmee zeggett
Pk deelde hem heit geval vnn dein
adjudant mede en boe deze nog oen
dozijntje flessahen wildo meevoeren
tegen den dorst in later tijd. Terstond
moest de adlndxnt verschijnen en vrLi
onv*rien<leilijE word Eem gelost, 'de'
flesschen wcor neitjes neer te loggen,
waar hij ze genomen had. Dat is al
mijn avontuur, schetste Sbreuvels,
ai Ik van de Duitschers.heb beleefd.
Als vriendelijke en goedschikache
menschen zijn zij bij mij aangeko
men; goedschiks en vriendelijk ook
wederom vertrokken".
Ter Zee,
DE „AUDACIOUS".
De „Frankfurter Zeitung" geeft uit
de „New-York Times" van 16 Novem
ber een uitvoerig verslag over de
schipbreuk van de Engelsche opper-
dreadnought „Audacious". Het ver
haal is afkomstig van den stekvoer-
der en een lid van het muziekkorp-
aan boord van de „Olympic", die op
27 October op de Iersche kust de be
manning van de „Audacious" gered
en te Lough Swilly geland heeft
Hoewel de redding van de ongeveer
900 man, die aan boord waren, zeer
moeilijk was, kwamen slechts twee
opvarenden orn het leven.
I)o „Olympic", van New-York geko
men, zag in den ochtend van 27 Octo
ber bij de Tory-eilanden twee oor
logsschepen voor zich uit, waarvan
er een met de achterplecht zóó diep
gezonken was, dat de golven er voort
durend overheen sloegen en het schip
zwaar slingerde. Dit was de „Auda
cious". de ander de kruiser „Liver
pool" (4800 ton). De „Liverpool"
voer heen en weer voor de „Olympic",
om zich te vergewissen, dat er geen
mijnen waren.
De „Olympic", naderbij gekomer,
maakte eerst aan bakboord 14 redding-
tooien- voor het strijken gereed, maar
ten slotte werden die aan stuurboord
neergelaten. Een boot, die met 5 man
van de „Audacious" afstak, sloeg om.
Een man verdronk. Na een half uur
waren de reddingtooten aan de
„Audacious". De lucht aan boord \vu3
voorbeeldig. Op do brug gingen de
officieren, met de handen op den rug,
hoen en weer. leder wachtte zijn
beurt af om in de booten te gaan,
Tijdens het reddingswerk Kwamen
vei scheid ene torpedobooten, visschers-
stoonrtooten en kleine kruisers, door
de „Liverpool" dradeloo3 geroepen,
er bij. Van de bemanning kwamen er
250 aan boord van de „Olympic" en
450 werden er over de andere schepen
verdeeld. Er bleven 200 man op bet
voorschip van de „Audacious" om to
t rechten het schip te bergen.
De „Audacious" lag nu zeer diep.
Om 8 uur had de mijn het schip ge
troffen. De bakboordskanonnen sta
ken uit den grooten toren net nog bo
ven water uit.
Om 1 uur w as de bemanning van
de „Olympic" weer aan boord. De 14
booten liet men drijven. Bij tot ruwe
woer kon men ze moeilijk weer aan
boord hijschen.
De torpedojager „Fury" haalde een
behendig 6tuk uit, door een dunnen
staaltros van de „Olympic" op do
„Audacious" te brengen. Daarop
werd een zware tros ttjsschen de tweo
schepen bevestigd, maar het bleek on
mogelijk tol schip voort te slopen.
Telkens brak de tros en tegen den
avond stoomde de „Olympic" weg.
Een machinist vail de „Audacious"
vertelde nog, dat dadelijk na het on
geluk het andere linieschip van het
eskader, krachtens tot bevel der ad
miraliteit, wegvoer. Eerst later koer
de hot terug. Het commando had in
de machinekamer geklonken „Tor
pedo aan bakboord, alle waterdichte
deuren sluitenEerst later kwam
men tot de overtuiging, dat het schip
op een drijvende mijn was gestooten.
's Avonds om 9 uur is de „Auda
cious", volgens den muzikant en an
dere opvarenden van de „Olympic
op bevel van den commandant opge
blazen. Dat was hem dradeloos door
de admiraliteit gelast, vertelden «eni
gen van de 200 man, die op de „Auda
cious" gebleven eei later door torpedo-
en vrischersbooten op de „Olympic"
gebracht waren.
Om de zaak gêheim te houden werd
do „Olympic" een week te Lough
Swilly vastgehouden. Alle passagicis
toloofden, te Belfast geland, niets te
vertellen.
Men noemt aan, dat de admiraliteit
het schip heeft laten opblazen, op.lnt
het wrak niets zou uitbrengen. Het
water is ter plaatse 50 M. diep. Dus
kun de scheepvaart er geen hinder
van hebben.
Een dagbladcorrespondent, die zich
aait boord van de „Olympic" bevond,
geeft nog de volgende beschrijving
an de ramp
Dinsdagmorgen zagen wij op de
hoogte van Ierland op een afstand
van vier of vijf K.M. een Engelse-hen
dreadnought, een kruiser en oen tor-
pedpboot. Wij stuurden erop aan en
vonden de „Audacious", die ons sein
de, dat zij zonk. Herhaaldelijk poogde
het oorlogsschip aan de „Olympic"
een kabel toe te werpen, om zoo in on
diep water te worden gesleept, het
geen eerst gelukte toen een Zweedseh
koopvuurdijschip verscheen. Nauwe
lijks echter gaf de „Olympic" vollen
stoom, of de kabel brak door midden.
Toen de geheele bemanning van bet
ootlogsschip gored was, vertrok liet
passagierssclrip naar Lough Swilly
uuu de noordkust van Ierland. Plot-
seling klonk een zeer geweldige slag,
zooals ik in mijn leven niet gehoord
heb. Een roode kring van verblindend
licht, minstens duizend voet in door
snee, hulde den hemel en den oceaan
achter ons in een schitterenden gloed.
Nauwelijks 39 seconden later was al
les weer in duisternis gehuld. Het
kruitmaguzijn van het reusachtige
vaartuig was in de lucht gevlogen en
een der grootste Engelsche corlogs-
schepen, ©en waarde van 30 inillioen
gulden vertegenwoordigend, was in
den oceaan verzonken.
Allerief.
KEIZER WILHELM ONGESTELD.
Officieel wordt uit Berlijn gemeld:
De Keizer beeft zijn vertrek naar
het front, dat Dinsdag zou plaats heli-
ben, ten gevolge van ongesteldheid
(koortsigheid en bronchi alkatarrli)
e enige dagen moeten uitstellen.
Maandag en Dinsdag echter kon hij
wel .het rapport aanhitoron van den
chef van den general en srtaf over den
oorlogstoestand.
WAPENSTILSTAND?
Uit Berlijn wordt gemeld: Z. II, de
Paus heeft aaja de staatshoofden van
do oorlogvoerende naties de bede ge
richt tor eere van de Christelijke vre-
desgedachto op Kerstmis een wapen
stilstand van één dag te sluiten.
EEN BOODSCHAP VAN PRESIDENT
WILSON.
In zijn boodschap aan het Congres
verklaarde Wilson, na erop te heb
ben gewezen, dat de oorlog menschen
hulpbronnen op een ontzettende
schoaJ vernietigt, dat de Europeeecho
volken hun hoop hebben gevestigd op
Amerika ora hun bijna ledige markten
te vullen.
Hij sprak de hoop uit, dat Amerika
de aan een volk nog zelden beschoren
gelegenheid mocht hebben vrede en
oraoening weder tot «hand te bren
gen.
DE NEUTRALITEIT VAN ITALIë.
Do Italiaarschó Kamer heeft met
SM tegen 49 stemmen (de socialisten
en eenige republikeinen) een motie
vun vertrouwen in de regeering aan
genomen, voorgesteld door admiraal
Bettolo. De motie luiddie: „De Kamer,
erkennend dat Itoliè's neutraliteit af
gekondigd w erd mot volkomen recht
matigheid en gezette overweging, ver
trouwt dat de regeering, bewust vun
haar groote verantwoordelijkheid, op
de juiste wijize aal optreden in over
eenstemming met de hoogste natio
nale belangen".
ZAL PORTUGAL AAN DEN OORLOG
DEELNEMEN?
Do „Times" meldt uit Lissabon, dat
het ministerie is afgetreden. „Uit een
officialise mededeeling blijkt, dat nu
de mogelijkheid van een deelneming
vun Portugal aan den Europeeschon
oorlog aanstaande is, de president
van do republiek bït aftreden van het
kabinet wonschei ijk achtte en de vor
ming van een nieuw ministerie uit de
leiders van alle partijen", zoo meldt
't Engelsche blad.
PERZIë.
In 't Perzisohe parlement is door
den Sjah een troonrede vodi^elezen,
waarm met nadruk gewezen is op de
onzijdigheid van Perzié in dezen oor
log.
DE TOESTAND IN BRUSSEL.
De „Times" verneemt van Belgen,
d e in Noord-Frankrijk aankwamen,
dat de toestand te Brussel droevig en
neerslachtig is. Er is geen gebrek
aan voedsel, maar er kan alleen bruin
brood worden verkregen tegen 40 et a
I>or kilo. Uit Nederland wordt vol
doende kaas, molk, boter en vee aan
gevoerd. Alle Fnem?che en Engelsche
burgers zijn gevangen genomen. Alle
hospitalen z'jn vol gewonden, die voor
het grootste doel (35 pCt.) Du its .tors
7-ij.n. Na den slag aan de Y9er kwamen
27 treinladingen, niet gedood© Dull-
«chers te Brussel aan. De lijken wer
den to Namen verbrand. Er zijn nu
12.000 Duitscher3 te. Brussel, alleen
landweer en landstorm.
SYMPATHIE-BETUIGING,
Eenige professoren vun de universi
teit te Athene hebben nan lrun coi
gn's iu Oavtenrijk-Hoogarij© cn
Duitschland ©en sympathie-betuiging
gezonden.
DUM-DUM-KOGELS.
De Duitsche regoering komt op te
rn een towering, dat voor 't Duit
sche legerpistool dum-dum-kogels zou
den worden verstrekt. Er worden
slechts patronen gegeven flie in over
eenstemming zijn met de bepalingen
•an het oorlogsrecht.
Wanneer het juist mocht zijn, dat
bij een gevangen genomen Duitschen
officier dum-dum-patronen voor een
Mauser-7/c lil aal gevonden zijn, was
dat pistool niet bet bij het Duitsche
leger gebruikelijke wapen.
De officier moet dit wapen en de
kogels tegen de voorschriften in bij
zich gestoken hebben.
NIEUWE REVOLUTIES IN MEXICO.
D© Europeesclie oorlog neemt vrij
wel allo aandacht in beslag, en zoo
hoort rnen tegenwoordig weinig over
Mexico, Jlier echter is de toestand te
genwoordig woer uiterst kritiek. Na
uen val van. Huerta betwistten <le
toeren Carranza en Vilia eikaar do
heerschappij en naar ex-president
Roosevelt in de New-York Tunes"
vertelt, plegen de soldaten vun die
bokte aanvoerders de ergste gruwe
len.
Nu Huerta is heengegaan is 't dus
nog niet gewonnen!
Intusschen or zijn in Mexico noff
veie anderen, ilie ook wel Ln troebel
wutor willen visschen en zoo komt nu
tot bericht van een-nieuwe revolutie
ui Chihuahua, waar de generaals Sa-
lusar en Canipa troepen tobben sfiiuii-
getrokken. Do oude ops tondel mg
óioza schijnt bij deze beweging to
trokken t© zijn.
Esperanto.
Een Esperautist zendt ons tot vol
gende uit „La ondo esperanto "-
Een brief uit het
Oorlogskamp.
Onze geestverwant, de heer Temer,
die deelnam aan een grooten veldslag
tegen de Oostenrijkers, zond mij oen
zeer interessanten brief betreffende
Esperanto in den krijg: „En nu be
treffende Esperanto? Gij, waaide
vriend, zult zeker verwonderd uitroo-
pen: „„Kan men in zulke tijden nog
uau Esperanto denken?"" Ja, mijn
heer, onder deze verschrikkelijke om
standigheden, dacht ik er ook niet
aan, maar de oogenblikkeu die ik be
treffende Esperanto doorleefde, maak
ten op mij zulk een indruk, dat ik mij
met kan onthouden, U iets mede
te doelen, over wat ik geheel niet ver
wachtte.
't Was avond, slechte nat weer
reeds de tweede dag, dat wij ln de
loopgraven den vijand wachtten; op
het veld heerschte doodelijko stilte,
zóó, dat men het gezoem van vliegen
zou kunnen hooren. Vat» tïj'd lol tfjd
werd een fluisterend woord gehoord,
dat de een den ander toesprak
Een koude wind deed me rillen en op
nieuw heerschte doodelijko stilte
Plotseling boor ik, dat iemand een
ander in 't Esperanto vraagt, boe laat
het is. Ik geloofd© mijn ooren niet
droomde ik, hoorde ik werkelijk ce>n
Esjx>rauto-zin? Ik spitste mijn ooren,
wende mijn hoofd om en zag:
iemand, die op zijn horloge tuurde en
in de duisternis poogdo te zion, hoe
laat het was Eindelijk hoor ik het
antwoord: ,,'t Is tien uur.... nog
vroegJa denk ik, dat is zui
ver Esperanto. „Heercn, heeren
roep lk ook in Esperanto. Ik bemerk,
dat mijn woorden de sprekers ontstel
len en roep opnieuw: „Heerori, geest
verwanten!„Tot uw dienst, waarde
heer" is liet antwoord. „Wees zo<>
good in onzen salon te komen!" klinkt
schertsend een andere stem \an een
tweeden aanvaL
Nu kwam spoedig de'zaak tot klaar
heid. De een was een Armeniër uit
den Kaukasus, de ander een Rus uit
het Radomar gouvernement. Van t
begin af dienden beiden samen en tot
nu toe werden ze niet gescheiden
op weg naar het oorlogsveld troffen
ze in verschillende steden Esperantis
ten aan, die hen hartelijk ontvingen.
Do Armeniër was een spraakzaam en
verstandig jongman.hij over
stroomde ons met nllerlei geestige-
verhalen. Hij vertelde mij dat in zijn©
compagnie vijf esperantisten waren,
drie Polerts een llus en een Armeniër.
Ik was de zesde nu. Ik moot U verkla
ren, waardo vriend, dat ruijn ge
moedsstemming hierdoor heel wat
verbeterde, ik vergat koude en den
honger. NA"ij spraken over den oorlog,
over België cn zijn tolden, die
voor hun recht streden, over de
crisis in do wereld en over alles,
alsof er geen gevaar ons boven "t
hoofd hing. Jammer, dat die tijd niet
lang duurde. Er kwam een bevel om
ons voor de verdediging gereed te
houden en we zeiden elkaar vaarwel.
Daar werd het eerste schot gehoord,
welks geluid in de verte wegstierf;
dan klonk een tweede schot, een der
de, en nu verhief zich het kanonge
bulder, de kogels vielen als hagelkor
rels, en gonsden als een reuzen bijen
zwcrui om onze ooren. 't Was gevaar
lijk het hoofd omhoog te heffen, ik
wild© opnieuw mijn geweer laden,
maar oen kogel trof mijn schouder en
ik verloor het bewustzijn.
Wat er verder gebeurde, weet ik
niet, maar toen ik bij kennis kwam,
bemerkte ik, dat ik mij onder verpl©
gers van den vijand bevond, ik en nog
©enige van onze soldaten.
Men bracht ons in een klein stadje
Het was reeds dag, toen wij, verge
zcld van een klein escorte, een binnen
plaats opgingen, waar veel Oosten-
rijksche soldaten waren. Uit het huls
kwam ccn overste, die onze namen
vroeg. Daarna gaf men ons te eten
De soldaten, onder wie Oostenrijkers
en Hengoren waren, bekeken on3 met
belangstelling. Er ontstond een alge
meen gelach en gespot... aan het ge
lach kwam geen einde de een wilde
den ander al overtreffen in spotter
nijen.
Ik vestigde mijn aandacht echter op
een Hongaarschen soldaat, die bewe
gingloos mij doordringend aan bleef
staren. Van tijd tot tijd peinsde hij en
fronste het voorhoofd, alsof hij zich
iets in herinnering wilde brengen.
Zijn blik iracht mij in verwarring, ik
to greep niet wat hij hiermee bedoelde.
Hij maakte een beweging om op mij
toe te komen, maar tegelijkertijd be
zon hij zich. Toen kwam er een over
ste, die mij in oen hospitaal aan de-
ielfdo binnenplaats liet brengen de
andere gevangenen werden elders
heengevoerd.
Den volgenden dag kwam een sol
daat dezelfde soldaat, die rr.ij den
vorigen dag zoo aandachtig be-
sctouwd had. Hij lachte en vroeg
„Zijt gij ©en Esperantist Ben Je
niet mijnheer Temer?"
Ik was zeer verbaasd en eei
Ja, mijnheer, hoe weet g© dat?"
„Heel eenvoudigzei hij, „ik ben
de esperantist Adolf Arkövy, uit Boe
dapest, de broeder van Paulina, met
wie gij correspondeert.... ik zag bij
haar uw fotografie en nu met veel
moeit© kon ik u herkennen."
Welnu, mijn waarde vriend, stel u
mijn blijdschap voor. Wij passeerden
buitengewoon prettig den tijd, hoe
wel ik gevangen© was. Maar na enke
le dagen kwain er beweging men
mankte aanstalten om de binnen
plaats en de omgeving te verlaten. Ik
bemerkte, dal ons hospitaal ook ver
plaatst zou worden en werkelijk,
mori mankte mot koorteachtigen spoed
zich gereed tot vertrekken maar het
wns te laat.-.- het Russische leger
wam en bevrijdde ons.
Dezen brief schrijvende kan ik bijna
niet getooven, dat ik dit werkelijk
doorleefde, en alles klinkt mij als een
fabel in do ooren. De oorlog doet aan
Esperanto zoowel als aan alle andere
zaken schade, maar tegelijkertijd l<c-
wijst hij de hooge noodzakelijkheid
van oen internationale taat.
UIT EEN JAPANSCHE COURANT
MET BEHULP VAN ESPERANTO
Do kunst om honderd jaar
te worden.
1. Vroeg opstaftn en vroeg naar bed
gaan.
2. Zes of zeven uur slapen in een
geheel donkere kamer met geopend
venster.
3. Zoo lang mogelijk in de frissche
buitenlucht te blijven.
4. Eens per dag slechts vleesch te
eten.
5. Niet te veel thee en koffie drin
ken nooit tabak of alcoholhoudende
dranken gebruiken.
6. Zich eiken dag in zeer warm wa
ter baden.
7. Eén dag per week voor rust be
stemmen cn dien dag noch lezen,
noch schrijven.
8. Te sterk verwarmde plaatsen ver
mijden, in 't bijzonder die met cen
tral© verwarming.
9. De afgesleten organen vernieu
wen door gelijke dierlijke organen te
eten.
10. Sterke ©moties en overvloedigen
geestelijken arbeid vermijden.
11. (Voorde mannen): Indien gij
jongeling zijt, huw don indien gij
weduwnaar zijt, zorg dadelijk ©en
nieuw© levensgezellin te verkrijgen.
Stadsnieuws
1,0E MEstopiRREN DEKt\s"
MAAKT.
p»ptond"tJ;s5Xcsa^r,ïi''
SSSïï
"ot v«n grwtc «ftueUnf 3
0 -M M"r'f .mddelgrco, lor
dP» 70 4 80..ouram"„
Voor ©cn cénpersoon i,
2 12 4 3 „„„J, git f 'e"3"
deken van nlm t ma. dan Cön
waarvoor men' 50 A mc^r,
bniikt. 50 A 60 couranten ge-
2 maal 2°?ourente5 6 een8 k V gevcn
t"to- Natuurlijk gowle af,n°-
zijde dor courant snia"a
zijn- Dat wordt dus iVfn s<5ke<-'''d
40 couranten. 66,1 deka»-ic van
k unn e'ri' worden' jto*01"de dek<?8
goed gefrommeld^«ki ,°°t0n z!>
on dat wol zoolang worden,
zachtheid heeft v-m ra- PaP'er de
daartoe vaTtte Mcn maa"
mep telkens „«er SSfkt d"™
meuw in elkaar te k„jkt °m °P-
Ken n.w.ri, 0 k,l,JPen en te wri-i-
percouranl «„soveerVSoE ,S
dork to do haml hÜ S°'ZÏK'
goed aluti n v. i bCrjJkt men hut
opMbt d.t 'e1"'" d«*« lerdew
courant ,tou»l t» voj5£n"°°Tmh"a*
ïran" mrdt M
«SSawKiW!
'£hu tffto mot
binnen—, dan od d© naar
flanelsteek of "ad.,sn,met een
«leze niet van «ikSèr ^tk' zoo,iat
W'Ï'L Nu «ort? h ,dek 'ucWte
.ïïss
«■■«rtongs ook het sleeki^KeS'
!SE«-="-=5
1 en slotte stikt men op plm 20 c\f
afstond do doken door mot oëntoS) 1
steek, dien men bovnnon trned vos.
knoopt. Ook toer niet Ie Tok^J-K''
hot hot oo8 op het inscheuren,
JANSSTRAATVEREF.NIGBNG.
Dinsdagavond werd de jaarverga,
de mg van d© Jansstraatvereeniging
tohouden ,n do groote bovenzaal' der
Socipteit „de Nijverheid".
Natu-urlijk was voor het allergroot-
wff de avond ®°wiid a^n d©
lucliitelingen, die in de Jansstraat
gei nis vest zijn, en wien men eon ge-
zeJhgen avond bereid had. Met de
1 "dltelingen mede varen ©r oncre
'eer »0 personen.
De jaarverslagen van secretaris cn
pcuningmeester werden goedgekeurd.
h€GI^n A. M. Verkerk, 1© secreta-
s on Sctoevaart, le commissaris,
erdon herkozciL
Van den arbeid, die de vereeniging
sinds 1 October op zich heeft geno
men, gewaagde de heer G. A. J. Duyn
in z:jn red©, die den feestavond in-
leMd©.
Ofsclieon er zooveel treurigs voor
valt, aldus sprak hij ongeveer, mogen
de Jnnsstraatbewoners en de vlucht©-
1 ragen toch wei eenig recht op feeste
lijkheden laten gelden, nu reeds lan
ger dan tweo maanden tot heil dor
vluchtelingen is gearbeid. Dm, 5©n
October was het, dat de leden het b©
stuur machtiging verleenden, maatro-
gelen te nemen in het belang van d«
vluchtelingen. Den volgenden iag
kon aan drie gezinnen reeds een
onderdak verschaft worden. Spoedig
werd moer gepresteerd. Bij voortdu
ring bood de Jansstraa'ivereen iging
aan, vluchtelingen aan wocvng-el'ogen-
heid te helpen en voorts aan levens
behoeften enzoovoort.
AJ. dpze zorgen ruiten stellig door
