peil f/.ooals Las Islettes, Lo Neufour,
La Chalande) tusschen velden en wei
den. De eerste Duitsche loopgraven
bevinden zich in hot Gruriebosch. De
Fransch© loopgraven liggen noorde
lijk van La Chalande, vlak in do na
bij heid.
Dat do loopgraven der tegenstan
ders zoo dicht bi] elkander liggen,
komt herhaaldelijk voor. Op sommige
plaatsen bij Reims was het gat, waar
do Duitschers zich verborgen hielden,
slochts '50 M. verwijderd van do grep
pel. waar do Franse-hen do wacht
hielden. En zooals de mcnschen te
midden van de grootste wanorde ten
slotte voortdurend terugkomen op
weiten en verdingen, zoo worden ook
overeenkomsten tusschen deze oor
logvoerend© partijen getroffen. Men
spreekt bijv. al, dat op bepaalde uren
mei geschoten zal worden; Duitschers
en Frauschen komeii dan uit hunne
schuilhoeken te voorschijn, lmlen wa
ter en doen andere karweitjes. Is de
lijd voorbij, dan verbergen de iöen-
Belten zich weder en wie het dan
waagt bet hoofd boven den rand van
do loopgraaf uit te steken, kan on
middellijk op een kogel rekenen.
Er wordt ook ruilhandel tusschen
de loopgraven gedreven; op een gege
ven teeken verschijnt bijv. een
Fransch man die aig&rran op een steen
legt, oenige minuten later komt een
Duitscher, die op dezelfde plaats oen
fLesch wijn deponeert, die de Frunsch-
man later weghaalt
Een officier veraepfl&rd® mij, dat
men zich steed® stipt aan diie afspra
ken houdt. Hij vertelde verder, dat er
ilicht bij Reims twee loopgraven zijn,
rlio zes M. van elkander verwijderd
liggen. De soldaten spreken er gere
geld met elkander. Op zekeren dag
riep een der Franschen er waren
er zes de Duitschers toe: ..Komt
toch voor den dog, wij schieten niet".
,.AIs wij ons vertonnen, komt gij dan
ook?" Na een lange ]>oos van stilte
.weerklonk uit de Duitscho loopgraaf:
,,Oui". Toen kwamen de Franschen
aan den rand van de loopgraaf, do
Duilsch ers eveneens. E n ©ogenblik
zagen deze soldaten, die dag en nacht
op elkander loeren, elkander zwij
gend aan, tooi doken zij plotseling,
als bewegen door dezelfde vree®, we-
der in hun schuilplaat® terug.
Op dezelfde plaats vonden de Pran-
-schen op zekeren dag een pakjra mol
een brief, waarin stond: ..Schiet toch
niet den seheeJen nacht-, wij kunnen
niet slapen".
Wanneer de loopgraven ®>o dicht
bij elkander liggen, gebruiken de sol
daten moer hun handen dan hun ge
weer. Zij werpen nl. granaten, waar
van een enkele voldoende is Om con
aantal menschen to dooden. liet is
ook voorgekomen, dat twee vijande
lijke soldaten order dra aarde niet het
houweel in de l-arnd plotseling tegen
over elkander stonden. Dan zorgden
zij snel, dat de aarden muur, die zij
juist doorbroken hadden, weder geslo
ten werd.
In don eersten tijd was deze loop
gravenoorlog heelemaal niet naar
don zin der Franschen. Ik heb in Oc
tober gewonden gezien, die rilden bij
de gedachte weder naar die koude en
vochtige holen terug te moeten. Thans
schijnen de menschen zich echter
meer aan deze wijze van oorlogvoeren
te hebben gewend. De loopgraven
worden thans ook beter en rui mor
aangelegd en er heerscht zelfs ©enig
comfort. Er werd verteld van een
Fransche loopgraaf, waar een dou
che was en vlak daarbij moet een
Duitse!» loopgraaf gelegen, hebben,
waar men zelfs oen piano had.
In het Argonnenwoud liggen tus-
schen het Grurierwoud en dat van Ia.
Chalande de loopgraven ook zeer
dicht op elkander. Wanneer men in
een Duilsch of Fransch communiqué
leest: Wij zijn in Argoime gevorderd",
dan wil dat zoggen, dal de Duit
schers of de Franschen een sprong
van öO. 100 of 200 M. hebben gedaan,
dat zij op dra een of andere plaats
over een rviertje ol door een dal zijn
getrokken of een weg hebben bezet,
waar zij een of twee vijandelijko
loopgraven hebben genomen.
Wij gaan hot woud Sn, het. woud
tnel zijn dik tapijt van afgevallen
bladen. Tusschen cLe bladeriooze beu
ken en eiken steken de sombere den
nen hun stammen de lucht in. Men
hoort het gedonder van het geschut
eu de drukte van den weg hiot meer.
lien smal pad leidt door het dichte
kreupelhout. Wig komen aan open
plekken met vijvers, waarin het
blauw des hemels zich weerspiegelt.
Wij ademen "de geurgie harelucht in,
wandelen voort door liet stilte woud,
maar stuiten dun plotseling op oen
kanon tusschen don wirwar der ge
broken takken. Ais wij nader komen,
zien wij een geheel e batterij van. viur
stukken, kanonnen, ili© zoo verdekt
zijn opgesteld, dat alleen de monden
boven de takken uitsteken. Do on-
zichtbare artilleristen staan een eind
je verder. Zoo is liet gekeete woud
ingericht voor den oorlog, vol vallen
cn hinderlagen, vol kanonnen, gewe
ien en gewapende mannen. Aan den
zoom van het woud dra ad versper rln-
gen en struikgewas in een onontwar
bare mengeling.
Het geschut dondert weder. Wij
gaan af op het gehoor. Eeu officier is
zoo vriendelijk onze wegwijzer te
willen zijn. Wij" komen bij een onder
do bóomen verschoten troep. In d.e
buurt huist de bevelhebber van de af-
deeling. llij heeft in de loopgraaf,
die diep in de aarde is ingegraven,
ec-n soort veldbed en op een tafel lig
gen kranten en daarnaast stuat op
een kastje een telepl oontoestel. Van
hier uit leidt de ko.'onel de bewegin
gen van zijne afdeel ing.
lntusscheu liooren wij vuren op on
geveer ICO M. afstand. Wij er op of.
De kanonniers Jaden en vuren kalm
en zwijgend op een doel. dat wij niet
kunnen zien. De richting wordt aan
gegeven door een officier, d'ira tole-
phonisch verbonden is mei oen voor
ons oncsichtharen. opnemer.
Men begint met groote snelheid te
vuren. De vijand heeft blijkbaar do
plaats van de batterij ontdekt ou
heeft deze onder vuur genomen. Een
granaat springt met een zworen slag
in onze nabijheid. Het wordt tijd, dat
wij maken dat we wegkomen,
EMUg© rv.ivi. verder nooi t men niets
zneer van liet krijgsrumoer. Er is alls
het ware een gordijn neergelaten uvT
'Jo afgrijselijkheden van den Oorlog,
liet woud zwijgt weder. Er heerscht
stilte als in een kerk. Wij loopen snol
en komen ten slotte -uit brat Argon
nenwoud te Clermont aan. De puin-
hoopen der in brand geschoten stad
strekken zich uit tengs den weg. Den
gehraelen nacht door trekken wij door
dorpjes voorbij soldaten, wagens on
paarden, die bij de pompen staan te
steigeren.
In do halve duisternis ondorsoltei-
den wij oen zwarte, stikdonkere stad,
wij zien later hooge muren en een
monumentale poort, een ophaalbrug,
en huizen Hagende in don manoscliijn
wij zijn te Verdun".
DE STRIJD OM MORSEEDE.
De correspondent van dd „Daily
Ghron." seint uit Duinkerk©» («Ld.
15 Dec.):
l>e DuUschers openden den aanval
op Yperen met eon scherp bombarde
ment uit St. Elio. De liondgonootcn
trokken voorwaarts onder dekking
van h-un zwaar geschut en stootton
op krnchtigen tegenstand bij Mors-
ledo aan den spoorweg Yperen R-
solaere. De Dui'isdhers openden oen
heftig vuur uit gepan'iiserde waggons
zoodat de bondgenooten moesten te
rugtrekken en ihet verband herstel
len. Dc Duitschers nikten voort tot
Zorovobeke, waar het terrein bosch-
aohtig is. De bondtgenooten, die stel
ling hadden genomen op do Ihtoiuyeits
bij Oholuwe, brachten dien aanval tot
staan, rukten daarna voorwaarts en
wisten nogmaals Morslode te berei
ken, waar het station vroeger roods
zwaar beschadigd was geworden door
het vuur van do bondgonooten. De
Duitschers waren niet in staat net
dorp te houden en moesten terug-
trekken.
De aanvallen van de Duitschere op
Poelcapolle, Passohendaele, Lange
nutnok en Bixsckoote roisdukten alle.
Op Zee.
Een aanval van DuiCsohe
sohepen op de Engeleohe
kust.
Voor de tweede of derde maal is
door de Duitsche vloot een aanval ge
daan op de Eugelsche kust.
Den eersten keer was de aanval dor
Duitschers gericht tegen Yarmouth,
welke havenplaats in den ochtend
van den 4den November gebombar
deerd werd. zonder dat de oude En
gelse!» oorlogsschejpen, die duar voor
anker lagen, noemenswaardige scha-
de opliepen. Zoodra een BngeUch es
kader kwam opzetten, verdwenen de
Duitsche oorlogsschepen, zonder hot
tot een gevecht te laten komen.
De tweede onderneming der Duit
sche vloot tegen de Engelse!» kust
had enkele dagen geleden plaats, teen
Duitsche onderzeebooten een aanval
deden op Dover. Maar over dit geval
waren dra berichten zeer vaag, zoodat
hot nog aan twijfel onderhevig kan
zijn, óf er wel vijandelijke onderzee-
booten bij Dover geweest zijn.
Nu, voor de derde maal, hadden de
Duitschers het voorzien op de Noord-
Oostkust van Engeland, op Scarbo
rough, Hartlepool en Whitby.
De Britsche Marinestaf meldt o.o.
„Woensdagmorgen hield een eraka
der Duitsche kruisers een demonstra
tie op de kust van Yorkshire en bom
bardeerde Hartlepool, Whitby en
Scarborough.
Een aantal van de snelste Duitsche
schepen werden voor dit doel ge
bruikt. Zij bleven ongeveer een uur In
het gezicht van de kust en werden
aangevallen door Britsche oorlogs
schepen, die op patrouille waren, de
ze trachtten hun den pas af te snij
den.
Maar de Duitschers vluchtten full
speed en verdwenen in den mist.
De verliezen aan weerszijden heb
ben weinig te beteekeneh.
De Admiraliteit neemt deze gelegen
heid te baat om te verblaren, dat der
gelijke demonstraties tegen niet-ver-
sterkto steden of handelshavens
hoewel gemakkelijk uit te voeren,
wanneer tegen ecnig gevaar niet
wordt opgezien van geen militaire
boteekenis zijn. Zij kunnen het leven
kosten aan een zeker aantal burgers
cn schade toebrengen aan particulier
eigendom.
Dit zijn zeer betreurenswaardige
zaken, die echter geenszins wijziging
mogen brengen in de algemeens
vleolpolitiek."
Uit Berlijn wordt officieel gemold
„Eenige schepen van de üuilscii©
vloot hebben een aanval gedaan op
de oostkust van Engeland en in don
.vroegen ochtend van 16 dezer de beide
versterkte kustplaatsen Scarborough
cu Hartlepool beschoten.
Over het verder verloop van dezoti
•.inval kunnen op het oogenblik nog
geen mededeelingen worden gedaan."
De commandant van het fort ten
Westen van Hartlepool rneldt, dat het
fort door de Duitsche oorlogschepen
beschoten werd. De Duitschers wer
den teruggeslagen.
Reuter meldt nog
l>o autoriteiten te Scarborough ont
vingen vroeg in den morgen de tij
ding, dat een aanval op de kust werd
voorbereid alles voor de verdediging
werd zorgvuldig gereed gemaakt
artillerlo en infanterie begaven zicb
naar do aangewezen posten.
Lloyds te Londen deelt mede, dat de
schade te Hartlepool aanzienlijk is.
Van veel huizen zijn de daken afge
schoten. Een granaat trof oen gas
houder, die vuur vatte.
De uit de geschiedenis welbekende
filiilij van Whisby is gedeeltelijk ver
nield.
De Duitsche kruisers verdwenen in
noordoostelijke richting.
De bevolking van Scarborough snel
de in opgewondenheid uit dc buizen,
velen vluchtten per trein naar Huil.
Ongeveer 50 granaten zijn op de stad
afgevuurd.
De „Evening Chronicle" meldt, dat
drie Duitsche kruisers bij het bombar
dement van Hartlepool betrokken wa
ren. Nauwelijks hadden zij het vuur
geopend of 4 Engelsche torpedojagers
Bonden met hen den strijd aan.
Do cijfers over 'de slachtoffers loo
pen uiteen. Reuter meldt, dal bij het
bombardement van Scarborough 12
personen gedood zijn on 24 gewond,
maar do „Star" geeft op 20 gedood en
80 gewond.
Uit Londen wordt aan de „N. R.
Ct." goseind
Onnoodig te zeggen dat do aanval
oj> do Oostkust hier eon diepen indruk
heeft gemaakt, hoewel de rustige aai>
blik van Londen heel niet is ver
stoord. De menschen wachten verlan
gend naar de verdere ontwikkeling
der gebeurtenissen.
Intusschen blijkt uit de berichten
uit do beschoten steden dat de schade
niet onbelangrijk is.
De „Yorkshire Evening Post" zegt
dat de beschieting van Scarborough
er velen toe gebracht heeft uitvoering
te geven aan hun van te voren reeds
vastgesteld plan om zich bij een in vei
te borgen. De treinen uit Scarborough
vervoerden veel meer menschen dan
het normale getal, terwijl do wogen
die naar 't binnenland 'oidea, druk
waren door het haastig l>ewerkstel-
ligde vervoer van hen die niet b'even
wachten om de uitwerking van de
beschieting te zien, maar 't eerst
hun veiligheid dachten.
Een ooggetuige van het gebeurde te
Scarborough heeft aan een verslag
gever van genoemd blad verteld, dal
duizenden menschen uit hun huizen
de straat omstroomden en weldra
naar het station holden en in de rich
ting van de voornaamste wegen naar
't binnenland. De meeste vrouwen lie
pen in hun haast met loshangend
haar en moeders hielden haur kinde
ren tegen de borst gekiemd. Maar
weinigen hadden iets bij zich. De
moesten verlieten te York den trein.
Van den trein uit gezien was het op
den hoofdweg een lieele optocht van
menschen die versohrikt 't binnen
land in trokken, met kinderen op
karren en alle mogelijke voertuigen
geladen.
Dc correspondent van de „Star" to
Whitby seint, dat Woensdagochtend
tusschen 9 en 10 uur twee Duttfiche
kruisers die plaats hobben beschoten.
Enkele granaten werden afgevuurd
en de historische abdij werd bescha
digd. Verscheidene huizen zijn fn
puin geschoten. De grootte van de
6chade is nog niet bekend.
Dc correspondent van de „Exchan
ge" le Whitby zegt dat Woensdagoch
tend tusschen 9 en 10 uur twee DuU-
6Clie kimisers op 3 mijlen afstand©
van Whitby verschenen en de stad he
vig beschoten, waarbij het eeinsta-
tion werd vernie'd en verscheiden
menschen gekwetst raakten.
Naar gemeld wordt is één persoon
gedood en een aantal huizen ver
woest door het granaat vuur. De cor
respondent bevestigt dat de histori
sche abdij gedeeltelijk vernield is.
Uit Scarborough wordt aan de
„Slur" geseind Juist toen de dag
aanbrak werd een Duilsch oortogs-
eohlp (opvallend is dat 't getal Duit
sche schepen dat opgegeven wordt
veel verschilt red. H.'e D.) van het
kruiser-type buiten de haven opge
merkt. 1-Iet naderde tot zeer dichtbij
en echoot een ha'f uur lang voortdu
rend granaten op de stad, waardoor
aanzienlijk© schade is aangericht,
Een vrouw, die achter een toonbank
in een winkel stond, werd op d® plaats
gedood en haar man gekwetst. Onge
veer 40 granaten hebben de stad ge
troffen. Zij waren blijkbaar gericht
op het stadhuis en het station voor
draadloozc telegrafie. Dit laatste is
onbeschadigd gebleven, hot stadhui®
is slechts licht getroffen. Andere ge
bouwen in de nabijheid hebben zeef
geleden en vertooncn een schouwspel
van algeheels vernieling. De ruiten
zijn gesprongen, - groote gaten zijn
in de muren geslagen.
Het oorlogsschip dat langzaam voor
bij de stad stoomde en onderwijl al
door schoot, verdween in Zuidelijke
richting. Later werd dof kanongebul
der blijkbaar op grooten afstand, ge
hoord.
Van de beide Engelsche havenste
den die gebombardeerd zijn ia zoo
doolt ,.De Telegraaf" medo Scar-
borough in een baai van het graaf
schap Yorck gelegen, do voornaam
ste. Het is de grootste havenplaats
tusschen de Humoer cn de Theems.
Scarborough zelf is een open stad,
maar de haven wordt door kustbatte-
rijen beschermd. Ook als badplaats is
Scarborough over de geheele wereld
bekend.
Ilartlepool ligt in hot graafschap
Durham, op een in de Noordzee voor
uitstekend gebergte. Het is een be
kende badplaats. Of ook deze ha ven-
©tad door kutstwie-rkKsn verdedigd
wordt, is door ons niet met zekerheid
to zeggen.
Voor deze aanvallen moest dra Duit-
eohe vloot haar veilige ligplaats bij
dö vaderlandse!» kusten verlaten.
„De tactiek van de Duitsche v'oot-
comm&ndanten is blijkbaar zoo
schrijft 't Alg. Handelsblad dat de
Duitsche vloot onverwachte uitval
len moet doen om de kans te hobben
een deel van de vijandelijke vloot te
ontmoeten, dat minder sterk is, om
aldus de overmacht van «le vijande
lijke vloot 'langzamerhand te ver
minderen.
De Engelse!» vloot, door do Engel
sche zeeën verspreid: in het Kanaal,
bij do Theems, ton Noorden van Schot-
land. heeft daar dicht bij de kust van
Yorkshire waarschijnlijk slechts een
deel van haar schepen.
A11 ara hangt er dus van af, ten eor-
hoe groot dó Duitschers het aan
vallend eskader d3t blijkbaar de®
nachts volgens den kortst en weg,
recht West, de Engelsche kust be
reikt heeft hebben duiven maken-
Alles op één kaart -zetten, met zijn
KOhocJo vloot uitvallen, dat zal de
Duitscho vlootvoerder wed niet ge
daan hebben."
Ho© t zeegevecht is afgeloopen is,
terwijl we dit Overzicht schrijven,
nog niét bekend. Alleen is er een vaag
gerucht, dJat twee Duitsche kruisers
beschadigd waren, en dat men te Mid-
dilobrough geloofde, dat ze gezonken
zijn. Wat diaarvan waar is zal nog
wel blijken.
,,Oj) verschillende punlon zijn onze
flotilies staags", zegt dra Engelsche
admiraliteit. „Daar blijkt dus uit
zoo merkt 't Alg. Handolsbl. op dat
meer dan één EngeLsch smaldeel in
hol gevecht betrokken is. Maar Koe
sterk deze flotilies zijn is niet bekend.
Walllcht heeft do bevelhebber van
do Duitsche vloot gemeend dat dra ge-
lógonlieid voor een uitval thans gun
stiger is dan zij b.v. over een viertal
weken zal zijn: de vervolging van hot
Scharnluwst''-eekader in den Atlan-
tischen Oceaan heeft vele seiiopen van
de Engelsche zeeën verwijden!. Ge
ruchten liepen, dat ook Dreadnoughts
aan de vervolging deelnamen, maar
het ia vrijwel zeker dat l»t Engelsche
zware kruiser eskader geheel of ge
doe J tel ijk naar den Zmd-Aiiantisciien
Oceaan is vertrokken on aan den
flag bij Folklands-eilandcn heeft
doeigenomen."
HET LAATSTE GEVECHT VAN
DE „EMDEN".
Een officier van den AusiraJtechen
kruiser „Sydney" geaft (naar we in
de Telegraaf lozen) m een brief oe.n
zijn vader de volgende interessante
inschrijving van den strijd tusschen
da „Sydney" en de „Einden';
Op 9 November bevonden wij ou©
met ons schip op ongeveer 50 mijlen
ten Oosten van da Cooos-ailanden. (ten
Zuidwesten van Java), toen wij des
morgans om 7 uur een draadloos tele
gram, verzonden door Unci station
voor draadloo®e telegrafie op ge
noemde eilanden, ontvangen, dat als
volgt luidde: .Vreemd oorlogBradhii/p in
do nabijheid van de haven Van de
Melbourne ontvingen wij daarop be
vel om met vollen stoom naar de ei
landen to gaan en een onderzoek in
to stellen.
Ik nam juist een bad, toen een mij
ner collega's binnenkwam en mij ver
telde, dat de vijand zich op 40 mijlen
afstand van ons bevond. Ik dacht
eerst, dat het een mop was, maar ten
slotte wist hij mij te overtuigen, cn
ook de groote snelheid, waarmode wij
voorui'..stoomden, bewees, dat er irats
aan de hand was. Ik weet niet, wat
de andoren op dat moment gevoelden,
maar ik was ernstig gestemd en
vroeg mijzelf af, hoe het met mij zou
afloopen.
Om kwart over negenen kwamen do
kokospalmen der Keeling-eilanden in
het gezicht en vijf minuten later ont
dekten wij de Emden, of liever haar
sclioorsteenen, op een afstand van on
geveer 15 mijlen. Om tien minuten
over half tien opende zij van oen
grooten afstand het vuur op ons en
kort daarop stoomden wij op haar toe.
Het heetste gedeelte vtan den strijd
was voor oas het eerste half uur. Om
te beginnen openden wij het vuur
met de kanonnen aan bakboordzijde.
Ik stond bij kanon No. 1, 'toen de
adelborst Atkins tot mij zeide:
Moet or geladen worden, sir?
Neen, antwoordde ik, wacüiit tot
het bericht daartoe-komt..
Do Emden vuurt reeds, merkte
hij even later op.
Goed, laad dan, maar geef nog
geen vuur.
Later hoorde ik, dat het bevel om
te laden reeds 10 minuten eerder bij
de andere kanonnen ontvangen was.
Enfin, mijn treuzelen had gelukkig
een nodoeligo gevolgen voor ons.
Even later hoorde ik een gekraak
zag ik, hoe een granaat terecht
kwam in de nabijheid van kanon
No. 2 aan stuurboordzijde. Ik wist
echter niet, dat alle kanonniers, die
dot stuk bedienden, er door buiten ge
vecht waren gestold. Daar ik geen
vlammen of rook bespeurde, en er dus
geen brand ontstaan was, ging ik met
mijn werk door, dat al mijn aandacht
in beslag nam. Het laden der slukken
ging uitstekend, maar het aanbren
gen van munitie liet nog wel iets le
wensohen over en het was bovendien
een zeer gevaarlijk baantje. Voortdu
rend hoorde ik de ontploffine van pra-
naton in onze nabijheid. Eenige oo-
genblikken later hoorde ik, dat het
schild van kanon No. 1 aan stuur
boordzijde door een granaat wegge
slagen was. Een der mamsdh&ppcn
kwam mij vertellen, dat hij juist oen
officier, die gewand was, naar bene
den had gebracht en verscheiden an
dene mannen eveneens gewond wa
lk beval hem om naar kamon no.
2 aan stuurboordzijde te-gaan en eens
te kijken, waarom met dat kanon
niets uitgevoerd werd. Hij ging er
heen eri bemerkte, dat er juist brand
uitbrak, doch spoedig slaagde hij er
im met eenige andoren het vuur te
bliussohien, Later bespeurd© ik ©enigen
rook; ik snelde er heen en bemerkte,
dat die rook nog afkomstig was van
het brandje, dat juist gebiuecht was.
Ik zag echter ook iwee mannen lig
gen, waarvan de oen aan den voet en
do ander in den rug gewond was. Ik
droeg aan een der matrozen op voor
de gewonden te zorgen en. rende
daarop weder naar mijn mannen toe
Al dien tijd voeren wij met een snel
heid van 25 26 knoopen. Eenige oo-
genblikken later moeeten wij ons naar
do kanonnen aan stuurboordzijde be
geven. A-kins plaatste ik bij kanon
No. 1, daar een der kanonniers bui
ten gevecht was gesteld. Plotseling
hoorden wij eenige mannen juichen.
Wij vroegen wat er aan de hand was
en hoorden toon, dat de Emden ver
dwenen was. Tot nog to© had ik van
liet schip zoo goed als niets gezien.
Maar nu nam ik zelf ook een kijkje
werkelijk van het scfliip was nieis
te bespeuren. Tic riep hierop onmiddel
lijk: „De reddingbooten uit. Daar
zullen wol'mannen in'het water zijn' -
Juist warm mijn mannen bezig mot
de booten uit zotten, toen iemand
riep: „Zij vuurt nog altijd', waarop
iedereen, weer naar dc kanonnen liep.
Wat was gebeurd? Een lichtgele rook
wolk had hol schip aan ons oog ont
trokken; «oodat het werkelijk scheen,
alsof het geheel verdwenen was. Tom
de wolk optrok zagen wij, dat de voor
mast en drie sclioorsteenen van hel
schip weggeschoten waxen en dat er
bovendien brand aan boord ui(ge
brek on was. Wij gaven dc Einden
nog een paar maal de volle laag,
waarna hot schip op het strand liep.
Om 20 minuten over eflvm staakten
wij hel vuren.
Wij warm wel ernstig getroffon,
Op drio plaatsen had hot sohïp gaten
bekomen, terwijl enkele andere gra
naten minder belangrijke schade had
den aangericht, belialve een, die op
het onderste gedeelte van de brug to-
reclïigekomen was.
Een kolenboot, die zicti in de nabij,
held van do Emden bevond, werd door
ons achtervolgd, doch toen wij in de
nabijheid waren gekomen, bleek het
schip in zinkenden toestand te zijn.
Wij namen de bemanning aan lioord,
die vertelde, dat zij de luiken hadden
opengezet.
Om vier uur naderden wij weer do
Emden cn zagen, dat ex op het schip
met cm wiet© vlag gezwaaid werd.
Maar daar het reeds donker werd en
wij vreesden, dat de Kaniig&berg in de
nabijheid was, kon er geen poging tot
redding ondernomen worden. Wel
hadden wij dim dag reeds vier leden
van de écjuipage der Emden gered.
Den lOen November vroeg in den
morgen begaven wij ons naar liet, te
legraafstation cn hoorden daar, dat
de afdoeiing, die door de Randen, aon
land gezet was, met een schoener was
vertrokken.
Om tien minuten over elf 's mor
gens kwamen wij weer bij de Emden.
In eon van de kotters werd ik er hoen
gezonden. Door de branding was lwvt
aan boord komen zeer moeilijk. De
Dultsohere hielpen mij edhter cn
werd ontvangen door dm kapitein
van de Emden. Ik vertelde hem van
onzen kapitein, dat, als bij zijn eere
woord wilde geven, de kapitein bereid
was de geheele bemanning aan boord
de Sydney te nemen en naai* Co
lombo te brengen.
Nu moésten d© zwaargewonden m
de booten gebracht worden. Er waren
er vijftien. Wij brachten drie zwaar
gewonden in iedere boot. De Duit
schers leden allen vreeselijken dorst,
daarom lieschen wij de watervaten uit
de booten aan dek en gretig braken
zij s© open, waarbij zij desi gewonden
eerst water gaven.
Ik zeide tol den kaptiein van de
Emden: „U heeft heel goed gestreden,
mijiuhecirHij scheen csenigszins be
dremmeld en zeide: „Neen'. Uk ging
rnaar even later kwam hij naar
me 'toe, en zeidie: „Ik dank u zeer voor
wat u gezegd hebt, maar ik ben niet
tevreden, wij hadden het beter moe-
doen. U had veel geluk, toon u al
mijn schoorsteen en in hiel begin weg
schoot'
Toen ging ik het scfliip eens lx>kij-
ken, Ik kan het haast niet beschrij
ven. Hot geleek oen slachthuis; het
gwzidht was vreeselijk. De Dut toch©
dokter verzocht mij, om morphine to
vragen.
Te Colombo brachten wij ai Lu go-
wonden. 1 biigelachen en Duitechers,
aan wal. Uit het aantal gereddon kon
den wij hun verliezen Opmaken. Do
DuitscAiera kunnen niet minder dan
180 doodvn gehad hebben, 20 ernstig
gowonden en ongeveer hetzelfde aan
tal licht gekwetsten.
DE AANSLAG IN DE DARDA
NELLES
Mol groote- waardeering spreekt de
maritieintj medewerker van de „Ti
mes" over de vermetele daad van den
Uritschcn onderzeeër B. 11. die het
Turkache slagschip „Messoedié" in de
'Dardauellcn torpedeerde. Vooral hel
feit, dat de B. 11 onder d© mijnen-
reeksen, in de Dardanelien gelegd,
wist door te gaan, prijst de schrijver
zeer, omdat de snelle stroomingen in
dc Dardanelien de ouderzeesche vaart
hier zoo gevaarlijk éa moeilijk maken,
"jor zulk een tocht is niet alleen
erleg en durf noodig, maar wor
den ook stalen zenuwen geëischt.
De schrijver herinnert, dat roeds
aker in dezen oorlog Britsche onder
zeeërs onder een vijandelijk* mijnen
veld zijn doorgegaan. Zoo do E. 6 bij
Helgoland.
Do B. 11 stond onder bevel van lui
tenant Ilolbrook, die sedert 12 jaren
hij do marine dient en sedert 1900 uit
sluitend bij den onderzeedienst werk
zaam is.
Een telegram uit Konstaiitinopel
meldt evenwel
„liet oude linieschip „Messoedié is
op do ankerplaats gezonken, ten ge
volge van een lek. Het schip ligt nog
gedeeltelijk boven water. De goheelo
bemanning kou het schip verlaten.'
Uit den Balkan.
'it Konstantinopral wordt gemeld:
.Gevechten aan de oostgrens van
het vilajet Wan (Armenië), d e ver-
sclioiden dagen aanhielden, zijn gun
stig voor de Turken.
De stelling hij Sarai, die door de
Russen hardnekkig werd verdedigd,
is. nadut Turksch© troepen een om
trekkende beweging hadden gemaakt,
Turkse!» handen gevallen. De Rus-
.,.,a trokken terug in do rich'.ing van
Kotur, (grensvesting in de Perzische
provincie Aaorbeidjjau), achtervolgd
door do Turksehe cavalerie.
Turksclift troepen zijn Sarai bln-
eri getrokken.
Allerlei.
AAN WONDEN OVERLEDEN.
Du zoon van den Franschen oud-
minister Barthou, een jongen van
achttien jaar, die als vrijwilliger had
dienst genomen, is aan kwetsuren,
die hij in den strijd in den Elzo© op-
geloopen had, gestorven.
HOEVEEL DE BELGISCHE
DORPEN LIJDEN.
Do correspondent van hot „Alg.
Handelsblad" meldt
„Hot ergst zijn de dorpen er aan
too, die in de vechtlinie zijn gelegen.
Do meeste bewoners hebben deze dor
pen verintendie er nog zijn, brengen
bonuuwdo dagen door. Het verkeer ia
geheel gestremd. Zonder levcnsgi,
vaar kan men zich niet op don wc*
Ingeven, omdat nooit te zeggen 1
wanneer het gevecht weder zal begin
nen. Op het onverwachtst fiuitej
soms duizenden kogels door de Jucht
springen aan alle zijden de granaafl
kartetsen. Voedsel is er niet rticeif
Opdat de menschen niet van hongrf
omkomen moeten zij door het Duit
sclie leger gevoed worden. Als contra
praestatic wordt op verschillend!
plaatsen van hen geëischt, het voedsa
klaar to maken. De meest nijpende hol
hoeft© is die aan.... drinkwater. Za
ki r, water is er in overvloed. Door d<
stormen der laatste dagen heeft dfl
overstrooming nog een veel grooteré
uitgebreidheid gekregen. Maur goed
helder drinkwater is er haast niet ta
krijgon. In het overstroomde gebied
liggen overal de krengen van paar*
den te rotten. De lijken van do ge»
sneuvelde soldaten worden zooveel
mogelijk begraven.... maar voer d/
ssl is geen tijd."
DUITSCH EN OOSTENRIJKSCH
BEZIT IN RUSLAND.
Uit Petersburg wordt aan de „Ti-
mes" gemeld, dat volgens de „No vol a
vVromja", de Duitscho en Ooztcnrfjk-
scho onderdanen binnen zes muandco
de bezittingen, welke zj in Rusland
nebben moeten verkoopen. Geschiedt
dit niet, dan zullen de bezittingen in
bot openhaar worden verkocht, of in
dien zulk een verkoop niet slaagt,
worden onteigend door middel der
boerenbanken.
riYVTRABANDE EN NEUT° AI E
SCHEEPVAART.
De „Morning Post" verneemt uit
Washington, dat in de belamrrijksla
Amerikaanse!» havens een onderlin
ge schikking is tot stand gekomen
tusschen de consuls van de geallieer
de sloten en de eigenoare van neutra-
lo sciiepen me«t officfeuse voorken-
n!._ van de regeering te Washington
waarbij de lading der schepen
door vertegenwoordigers van do oon-
sulra zullen worden geinspec; - rd,
waarna dan de afwezigheid van ron-
trabande zal worden geinsperteerd.
Zoo zou het uitladen en 't onderzoek
in Britse!» havens onnoodïg worden.
SPIONNAGE.
Do „Morning Post" meldt uit Pa
rijs ©en geval van splonnage. „Een
Fr.mschman en zijn vrouw worden
betrapt op hel geven van seinen a on
den vijand in een voorstad van Reims
uit Ivun huis, in welks nabijheid twee
Fransch© batterijen waren opgesteld.
Een telefoon w,is opgesteld in d© bo
venkamer, doch de vrouw gebruikte
in den kelder een andere telefoon, om
de Fransche bevelen aan den vijand
over Ie brengen. De man 'had een stel
sel van seinen met een zakdoek in
den tuin.
Man cn vrouw werden doodgescho
ten. Do man was vroeger looper ge
weest bij oen Duitsche champaignette-
mix.
Eon Duitsc/h officier, die jaren
lnng in Reims had gewerkt in een
öluampagnefabriek, kwam dagelijks
in d© voorstad in Fransch© officiers
uniform gekleed om n" berichten
to 1 talen. De spion was, voorts in het
bezit van roode en blauwe vuurpij
len, waarmede hij des nachts seinen
gnf uit een naburig bosch, om do
aankomst van ammunitie of ren
vooien of hot verwisselen der solda
ten in d© loopgraven aan te geven.
Een ander geval van spionnaga
dat van een Duitscho schooljuf
frouw en haar man, die doodge&elio-
ten werden bij Rome guy. De vrouw
stond glimlachend tegenover de sol
daten van het vuurpeloton, en hield
haar mans hand'vast.
Hei was ontzettend dat zij wel een
kwartier moesten wachten, terwijl de
gendarmes worstelden met een
ch soldaat, die ook moest wor
den doodgeschoten wegens pluride-
ng."
MEXICO.
Bij wijze van voorzorgsmaatregel
zullen door de Vereenigde Stalen drie
regimenten infanterie, een tauter ij
y r.M. kanonnen en twee batto
ri jon 4,7 c.M. houwitsers onmiddel
lijk, overeenkomstig het verzoek zon
gen ei-aal BI is® te Naoo, naar d© grens
an Mexico worden gezonden.
Stadsnieuws
Deba t verg^Ö erin g.
De Landelijke Federatie van bouw-
vakarbeiders houdt in samenwerking
met het Plaatselijk Arbeids-Sracreta-
rwxat alhier oen openbare debatvergo-
dcring op Vrijc'ag 18 Dec. a.s.
Spreker is de lieer C. do Klerk, voor-
litter van hel Nationaal Arbeids-So-
notariaat. Onderwerp: „Oorlog un
Arbeiders".
1>© heer C. Valkenburg, hoofdbe
stuurder van don Ctnlralen Bom! van
Bouwvakarbeiders, is uitgenoodigd
voor debat
UITVOER VAN BLOEMBOLLEN
GEDURENDE OCTOBER 1914.
Een beknopt en duidelijk overzicht
voor vergelijking der cijfers van uit
voer naar de verschillende landen in
de maand October 1918 en de maand
October 1914 geeft onderstaande ta
bel.
Uitvoer van bloembollen naar
Vercenlgde Staten van Noord-Ame-
rika on CanadaOctober 1913
413.800; October 1914 419.300.
Groot-Brittannië en Ierland Octo
ber 1913: 1520.900; October 1314:
1.073400.
Zweden October 1913 33.500 Oc
tober 1914 69.000.
Denemarken October 1913 12 200j
October 1914 22.500.
Noorwegen October 1913: 7.400 j
October 1914 14.100.
Duitschlamd en OostenrijkOcto
ber 1913 497.400 October 1914:
717 400.
Be'gië en Frankrijk October 1013:
10.200October 1914 64.700.
Rusland October 1913 42 800 Oc
tober 1014
