DE HAARLEMSCHE MACHINEFA
BRIEK v. li. GEBR. FIGEE.
Op vriendelijke uitnoodiging van de
Directie der f\'. V. Hoarlemsche Ma
chinefabriek, voorheen Gebr. Figee
hebben we Woensdagochtend een be-
eoek gebracht aan da werkplaatsen,
die Keiegen dijn a&n de Leidsche
Vaart en aan het Noorder Buiten
Spaame. Die nieuwe werkplaats aan
het Spaarne is nog niet zoo goed be
kend als de fabriek aan de Leidseli©
Vaart. Zoo lang timbers wordt daar
reeds geklopt, gehamerd, lloe lang
we!vertelde ons de heer J. F. Huls-
wit, die met don heer F. C. Dufour
ons inlichtingen verstrekte In ruime
mate.
Do fabriek is opgericht omstreeks
1850 door den heer Hendrik Figee.
Opgericht is eigenlijk 't juiste woord
niet. De fabriek is daar gekomen on
der den drang der omstandigheden.
Langen tijd deed men er niets dan
kisten vervaardigen, voor de katoen
drukkerij op den Kinderhuissingel
en iiad diaar, zocals te begrijpen
is, heel weinig machinerieën 1100-
dig. Maar de oude heer Figee was
iemand, die zich levendig interesseer-
do voor allerlei machines en vaak
werd zijn advies ingewonnen, wan
neer in een der Haarlemsche fabrie
ken een machine defect was. In de fa
briek van de firma Wilson, die oude
Haarlemmers zich nog wel herinne
ren, was do lic-er Figee zoodoende
ftïeu onbekende. Er brak een tijd aan,
dat er veel vraag was naai- JiaiHllio-
ten; in de' werkplaats van den heer
Figee legde.man zich op de vervaar
diging er van toe, de zaken gingen
naar wensch, en... do fabriek tot ver
vaardiging van materiaal, dat tot hot
heffen van zware voorwerpen gebe
zigd wordt, was in haar eerste sta
dium. Spoedig asoocieerdo de lieer
Figee zich met den heer Slingelandt
ïn ook tijdens deze associatie liep de
fabriek, waaraan ook een reparatie-
werkplaats verbonden was, uitste
kend.
Geleidelijk ontwikkelde zich de on-
dornemjne. De zoons van don heer
Fi»ee zeiten liet bedrijf voort, totdat
in 18% onder het beheer van den
heer Hendrik Figee Jr. de N. V. Haar
lemsche Machinefabriek v. h. Gebr.
Figee werd opgericht 't Is onder
zijn bestuur ook, dat aan do N. V.
een belangrijk werk werd opgedra
gen. Duor liet Rijk werd nl. in 189i
een prijsvraag uitgeschreven over de
inzending van een electrisch en oen
hydraulisch plan voor de bewegings
werktuigen der sluisdeuren te IJm ui-
den.
Het door de N. V. ingediende elec-
trische plan kroeg den eersten prijs
en aan de H. M. F. werd de levering
opgedragen.
Thans werken aan de fabriek, die,
ZOOOls we zeiden onder leiding staat
van de heeren Hulswit en Dufour, on
geveer 400 werklieden. Natuurlijk
kwam bij ons bezoek even de crisis
ter sprake en de inv.oed daarvan op
do bedrijven. Het bleek, dat men op
H. M. F. voorlonpig niet lo veel last
van den toestand ondervindt.. Na
tuurlijk is het met aangenaam, dat
er nogal wat personeel onder de wa
pens is; daardoor is er zelfs gebrek
au.i eciiigë draaiers en bankwerkers.
Ja het kantoor hingen ecnige sta
tistische gegevens omtrent belang
rijke zaken van de fabriek. O.a. bieek
het, wat de leverantie van kranen
aangaat dat voor 't grootste gedeel
te electrisch gedreven kranen de fa
briek verluien, dan volgen die met
stoom en dan die hydraulisch. In wer
king gesteld worden.
Jn 80 jaar bobben de toekenzalon
heel wat uitbreiding gekregen, 'loon
was er werk voor zeven; nu voor
tientallen teekenuars. In twee af drie
lingen is het t. eken werk gescheiden:
J11 een zaal maakt men onder de lei
ding van ingenieurs de construct!e-
teekeuuigen, terwijl in do andere het
werk 200 wordt gedetailleerd dat men
daarmee in do werkplaatsen met het
grootste gemak pan den arbeid kan
gaar..
Thans begon onze tocht over de fa
briek zelve. Het eerst werden ons de
verschillende mactómedeelen getoond,
dl. elders gegolen werden en zoo nog
vrij ruw in de fabriek kwamen.
Dadelijk wordt dan om de bestem
ming aan te geven het stuk van het
orde-nummer voorzien en aldus gesor
teerd ligt te wachten op den tijd dat
het in bewerking kan worden geno
men.
Doch de fabriek zelf heeft ook een
ijzergieterij, al is die op vrij beschei-
schaal ingericht. Daar worden
eenvoudige onderdeelen gegoten,
waarvoor de modellen ook im de mo
delmakerij vervaardigd zijn.
In die modelmakerij was men druk
bezig, daar cirkelden de lintzagen (die
hij v üze van drijfriem over twee wie
len loopen en aldus onafgebroken za
gen; en werden de verschillende ruo-
doJh-n zorgvuldig afgewerkt. In giet-
zanl worden dan de vormen overge
bracht, en deze vormen met vloeibaar
ijzer gevuld.
r draaierij was hierna aan de
h' Werkjes van voorzichtigheid
zijn het hier. Het materiaal moet
hier juist op maat gebracht worden.
Belangrijk is dit al op ziahzelf, maar
wat nog meer onze aandacht vroeg
waren de verschillende tandensnij-
machines, die gebruikt worden ter
vervaardiging van tandraderen.
Do raderen zelf zijn klaar, als de
machines hun werk "gaan beginnen,
maar de tanden moeten er nog in ge
bracht worden. Door een vernuftig
uitgedacht samenstel van roteerende
behels, natuurlijk van het allerbeste
staal, is spoedig een hoeveelheid ijzer
verwijderd, de opening tussrihen twee
tanden.
Een deel van de draaierij is inge-
riclvoor gereedschapsmagazijn.
I r liggen duizenden beitels en an
dere gereedschappen, die ter beschik
king van de werklieden worden ge
houden. Tevens worden daar de ver
sleten gereedschappen hersteld.
Een belangrijk deel van onze wan
deling beforof de stelplaats. Juiist rol
de boven onze hoofden een loopkraan,
«en van die geweldige hefwerktuigen,
"die tegen lasten van 5 'tot 7 1/2 Ion
niet opzien. Hier in do Btolplaats wor
den de machines gereed gemaakt,
waarvan de onderdeelen vervaardigd
zijn in de fabriek.
In de grofbankwerkerij was bet rtoo-
dig, dat een zware ijzeren plaat werd
doorgesneden. Mot behulp van een
zuu rsloofapparaat werd het ijzer wit
gloeiend gemaakt, zoodat het geen
moeite kostte, een deel van de plaat
te verkrijgen. Daar in de grofbank-
warkerij was men bijna gereedgeko
men met een olectrisdhe kraan, die
dienen zal, om locomotieven van de
Staatsspoor qp vlugge wijze van kolen
te voorzien.
In de montagehal weid juist een ke
tel verplaaïst. De loopkraan, die ook
in die werkplaats is aangebracht, ziet
kans, lasten van 25000 KG. te ver
plaatsen, zoodat. deze ketel niet het
minste bezwaar opleverde. Met ket
tingen wordt de last natuurlijk opge
heven, en een aardige bijkomstig
heid is, dat men den arbeiders
bij sommigen werktuigen in zulke
mate te gemoet is gekomen, dat het
losmaken der kettingen zelfs automa
tisch gaat Door middel van saam-
geperste lucht worden werktuigen in
beweging gebracht, die liet mogelijk
maken, dat in bijzonder korten tijd
twee ijzeren platen aan elkaar geklon
ken worden.
Hoeveel beweegkracht wel nood'ig
is, 0111 al die reusachtige machine
rieën in beweging te brengen, laat
zich denken.
Ln een centrale inrichting worden
door drie dynamo's vensoitillende soor
ten stroom opgewekt; respectievelijk
kunnen zij 500, 1000 en 700 ampère's
leveren, terwijl inrichtingen voor be
weegkracht met saamgeperste lucht
en hydraulische beweging evenmin
ontbreken.
Nog even brachten we een bezoek
aan de smederij, waar een staaf rood
gloeiend ijzer juist onder den kolos
salon stoomhamer werd ge'egd, d'ie
met wie weet welke kracht op 't me
taal los-beukte, en verlieten toen het
terrein, om met het bootje van de fa
briek den tocht naar de werkplaats
aan het Noorder-Buiten-Spöarao ons
te begeven.
Het volgende diene, om een indhik
te verkrijgen van dit terrein, dat door
de N. V. is aangekocht Op een stuk
grond, lang 300 en breed 140 M. ver
heft zich 't gebouw, waar met kolos
sale letters de naam van den eensten
directeur staat vermeld. Deze werk-
plaats is 60 M. lang en 20 M. breed,
Ilier worden de groote stukken ver
vaardigd, waarvoor in de „oude" fa
briek geen plaats Is. Zoo was mon
thans bezig aan een ijzeren hi jee fi
rn ast, 30 M. hoog. Bij gedeelten lag 't
gevaarte in de werkplaats. Dezelfde
werktuigen als aan de Leidsche Vaart
heeft men hier. Onder Leiding van den
lie>er Dozy, bedrijfsleider, wordt hier
gearbeid. Een flinke bestelling wordt
voor de Koninklijke Stoombootmaat
schappij gereedgemaakt, n.L een üen-
tal kranen één er van bezichtigden
wij. Een driota' motoren verrichten
hier het werk. Alles was reeds in ge
reedheid gebracht. Zoodra de kranen
op de p'aats van hun bestemming
aangekomen zijn, behoeven ze slechts
aangesloten te worden op het stroom
net. om voor het gebruik gereed te
zijn.
Er bestaan groote plannen voor de
toekomst van dit terrein. Reeds is een
walschoeüug van gewapend beton
aangebracht, waarlangs rails zullen
worden aangelegd, waarover een
kraan zal rijden, die verschillende
materialen uit de schepen in het
Spaarne naar de fabriek brengt. 1
De fabriek zou worden uitgebreid
totdat ongeveer 6 k 8 maal zooveel ter-
rem bebouwd is. Een opslagplaats
komt aan een der breedtezijden van
de fabriek, van daar worden de ma-
terialen door de fabriek ge voord en
bewerkt, om de werkplaats aan den j
anderen kamt weer te verlaten. Aan
die zijde wordt een haven aangelegdi
voor de transportschepen.
Ons gezelschapje stapte weer op 't
bootje van de Machinefabriekspoe
dig was do Nieuwe Graohl bereikt,
waar we 't vaartuig verlieten, da
vriendelijke®. directeuren dankend
voor al, wat ons getoond was, en den J
indruk medenemend. dat deze
inrichting van nijverheid, die over de
gelieele wereld reeds zulk een uit
stekenden naam lieeft, ongetwijfelde,
nog een schoons toekomst vóór z:ch
heeft.
Rubriek voor Vragen
Geabonncorden hebben het voorrecht,
Wagen op verschillend gebied, mits vo«
beantwoording vatbaar, iu te renden bij de
Redactie van Haarlem's Dagblad, Groote
Houtstraat 53.
Alle antwoorden worden geheel kosteloos
gegeven en 100 spoedig mogelijk.
Aan vragen, die niet volledig naam
woonplaats van den inzender vermelden
wordt geen aandacht g; schonken.
VRAAG: Mijn zoon ia inet dc mo
bilisatie in dieast gekomen. Wanneer
hij gaat trouwen, krijgt hij dan buiten
zijn salaris nog bijzondere ver
goeding?
ANTWOORD: Indien hij land-
weerplichtige is kan hij eene vergoe
ding van hoogstens f 1.50 per uag
krijgen; is hij milicien, dan valt hij
voor hoogstens f 1.— per dag in de
termen.
VRAAG: Wanneer een soldaat
op het slagveld sneuvelt, heeft de
overheid dan het recht om zijn bezit
tingen, dio zich op hem bevinden, ln
ontvangst te nemen, of worden zij zoo
begraven.
ANTWOORD: Ieder militair moet
voorzien zijn te velde o.a van een
identiteitsplaatje en veldzakboekje.
Dezen bevatten met zijn zakboekje al
de gegevens betreffende zijn persoon,
alsmede het adres zijner naaste fami
lie. De op een gesneuvelde gevonden
voorwerpen worden naar dat adres
opgezonden.
VRAAG: Mijn zoon, oud 18 jaar,
wenscht zich in den wapenhandel te
oefenen. Welke inrichting zou een
goede leerschool voor hem zijn?
ANTWOORD: Hij kan zich aan
sluiten bij volksweerbaarheid, bij
„Vaderland en Koning" of bij de land
storm.
VRAAG: Een dienstbode is 1 De
cember in betrekking gekomen en ont
ving f G.50 godspenning. Heeft ze
recht op een nieuwjaarsfooi?
ANTWOORD: Ja
VRAAG: Een dienstbode is per
maand gehuurd. Nadat zij twee dagen
in betrekking was, werd haar gezegd
dat zij wel weer vertrekken kon, om
dat het vorige dienstmeisje weer
kwam. Nu wil Mevrouw haar alleen
f 2.— voor de reis naar huis geven.
Waarop heeft ze recht. Haar gods-
penning, die haar beloofd was. heeft
zo ook niet ontvangen?
ANTWOORD: Een maand loon.
VRAAG: Mijn verloofde is 24 j.
Haar ouders willen geen toestemming
tot ons huwelijk geven. Waar moet
zij zich vervoegen om dit zonder toe
stemming van haar ouders te doen?
ANTWOORD: Bij den Kanton
rechter.
VRAAG: Hoevdel bedraagt de
nieuwjaarsfooi voor een dienstbode,
die voor halve dagen werkt en wier
loon f 2.50 per week bedraagt?
ANTWOORD: f 2.50.
VRAAG: Een dienstbode is li da
gen in betrekking geweest, maar werd
weggestuurd met de boodschap dat er
geen werk meer voor haar was. Op
hoeveel loon heeft ze recht?
ANTWOORD: Op zes weken loon,
als zij voor onbepaalden tijd was aan
genomen.
VRAAG: Een dienstbode is per 3
maanden gehuurd en ontvangt haar
loon per week. Mevrouw heeft haar
rnet 14 dagen opgezegd. Heeft de
dienstbode het reclit haar St. N'ico-
lauscadeau te behouden?
ANTWOORD: Ja.
VRAAG: Heeft hot gemeentebe
stuur van Zandvoort het recht om een
particuliere pomp, slaande op een af
gesloten erf, af te sluiten en te verze
gelen?
ANTWOORD: Het antwoord op
deze vraag hangt af van het motief
voor de afsluiting en verzegeling.
Gelieve nader op te geven waarom
deze handeling is geschied, zulks zal
den eigenaar wel niet onbekend zijn.
Gev. Voorwerpen.
Terug te bekomen bij: P. de Wilde,
Gr. Houtstraat 45, een porteunonnaio
met inhoud. J. do Vos, Castelij nst-raat
15. hondenzweep. C. Harteadorp, Pa
pentor ensvest 78, een oorknopje. P.
Joqgerburg, Bakkerstraat 39, een pad-
inderatouw. G. R. Smit, de Cleroq-
slrc 107, abonnement N.Z.H.T. P.
Boerhofst, Essenstraat 24b, hand
schoen. W. Redeker, Burretstraai 16
rood, handschoen. R. van den Berg,
Lange Heerenstraat 43 rood, rozen
krans. J. Lambooij, Mr. Lottenstraat
33, U.K. kerkboek. C. Kloos. 2e Voor- j
uitgangstr. 13, zweep. L. Staphorst,
Brouwersstraat 87, handschoen. Ch.
Prinsen, Waldeck Pyrmontstraat 47,
handschoen. C. v. Twuijsver. Kok-
sleog 16, rozenkrans. J. Broekman, j
Oranjestraat 169, damestaschje. P. v.
Twiesele, Kolcsteeg 9, beursje met in
houd. J. Roning, Baljuwslaan 22, por-
tcanonnaie mot inhoud. J. Steeman,
Z. B. Spaarne 154, handschoen. W.
Kruijenaar, Kennemerstraat 48, bril j
in étui. B. Pon na, Gen. Joubertstr.
94, (ktmesringetje. Tonville, Zijlstraat
55, armband. G. Dreijer, Papentorens- j
vest 8, een paar sokken. II. Vocke,
Ged. Voldersgracht 41, een R. K. kerk-
boekje. G. Zwcers, l>a Costastraat 24,
een broche. D. Houtgraaf, Kleverlaan
6, Bloemendoal, een domeslasch-je. R.
Nelissen, Doel straat 8, een rozen
krans, N. v. d. Aar, Voortingstraat
15, een medaillon. G. v. Berlos, Gen.
Cronjéstraat 87, Schoten, een horlö-
geketting.
INGEZONDEN
Van la«eaond«n «lokten, Kopl*al»t of
Met geptuaUt, wordt de kopie aon ln eender
tile» ternggegwren.
Voor den inkoud deeer rubriek stelt de
Bedeel!» Ooh niet aaniprekeiljk.
BOOMEN TE HEEMSTEDE.
In groote steden is het bepaald een
behoefte langs grachten en in brcedo
straten boomen te hebben, ten eerste
om de vo.le kracht der zonnestralen
te breken, en ten tweede ter bevorde
ring van natuurschoon en om het
vreemdelingenverkeer te vermeerde
ren. Ieder zal dan ook moeten erken-
non, dat de Keizers- en Heerengrach-
tcn, en vooral de Nassaukade om
van andere buurten niet te spreken
te Amsterdam, zoowel als de grach
ten en wegen in en cm Haarlem, een
reputatie bezitten. .Maar men ovcr-
drijve nimmer door te veel boomen
naast ot bij elkaar te plaatsen, ik be
doel niet te dicht naast elkaar, want
dat maakt somber. Men ziet dan ook
in vele steden, dat men daarmede re
kening houdt, door hier en daar
zoo noodig boomen te rooien, of
zware en oude te verwissdien met
jongere.
Zoo zag ik ook langs een der wegen
in het Zuiderhoutpark te Heemstede,
dicht bij Haarlem, van de twee rijen
hoornen, die daar stonden, telkens om
den andere een boom wegkappen en
rooien, zoodat tusschen de verschil
lende boomen meer ruimte ontstaat,
waardoor zon en licht zich een weg
kunnen banen eu de boomen zelf zich
beter kunnen ontwikkelen.
Nu is het wel jammer, dat men
daarmede begonnen is in een buurt
nog zoo weinig bebouwd en bewoond.
Er zijn zoovele wegen, bijv.: Bron-
steewog 011 Binnenweg, enz., waar
men zoo noodig boomen dient weg te
nemen.
Een ieder klaagt vooral op don
Binnenweg over kille vochtige
woningen. E11 personen, die het we
ten kunnen, vertellen mij, dat do oor
zaak ligt in de velo te dicht naast el
kaar geplante boomen, die in den
lo >p der tijden ouder en daardoor dik
ker zijn geworden. De kronen der boo
men hebben een omvang genomen,
vyaardoor de takken in elkander ver
ward raken. (De wortels in den grond
zullen een harden strijd voeren om
elkaar het voedsel te betwisten).
De reden, waarom ik deze regelen
onder <le aandacht van het Gemeen
tebestuur van Héemstedo of aar. den
opzichter over de plantsoenen aldaar
wil brengen, is, om dezen te verzoe
ken: Geeft den bewoners van Bin
nenweg (en Bronsteeweg) meer zon
ea licht! Dit is zoo noodig voor deu
menech. Van de zon gaat geneeskracht
uit. Zonder zon en licht geen leven.
Vooral de kinderen kunnen niet tio-
ren, wanneer er gebrek aan zon en
licht is.
Doch. niet alleen dat men klaagt
over vochtige, kille, koude wonin
gen, ook des zomers; maar men hooit
ook mopperen over donkere, sombere
bovenkamers (meest slaapvertrekken)
en die hebben toch het meest zonlich
noodig.
Langs den Binnenweg, beginnende
bij de Kocdiefslaan, moet bijv. aan
weerszijden van den weg om den an
dere telkens een boom worden ver
wijderd. Dus, om een voorbeeld te
noemen, moeten aan de ovenzijde ver
dwijnen de boomen nos. 2, 4, 6, 8 enz.
en aan de overzijde de boomen nas.
1, 3, 5, 7 enz. of omgekeerd.
Wanneer het Gemeentebestuur nog
in dit seizoen caartoe wi'de overgaan,
zou zij vele bewoners zeer aan zich
verplichten. Het is tevens een prac
tisch middel voor werkverschaffing
gedurende dezen winter.
U, geachte redacteur, dankende
voor de verleende plaatsruimte, tee-
ken ik mij
M.
Welke lost de bewoners van den
Binnenweg van de boomen hebben,
kunnen wij niet beoordeel en; op dc-u
Bronsteewiig kan die evenwel niet
groot zijn, omdat bijna al de huizen
daar op oeuigen afstand van de boo
men gebouwd zijn ©11 dus geen last
van verduistering of vocht kunnen
hebben.
Redactie.
VERPLICHTE WINKELSLUITING.
Wat leven wij toch in ©en heerlijken
tijd,
Waarin de Mare wordt verspreid.
Dat eerstdaags een wet is verrezen,
Die half Haarlem doet vreezen.
Wat zal het worden op den duur,
Dat gedwongen sluitingsuur.
Als dit nu moet gebeuren,
Zit menigeen te treuren.
Ja ja, het is een schoone lijd,
Wanneer je alles wordt benijd.
Ze hebben het ons al lang beloofd,
Dat'men van zijn brood wordt be
roofd.
Na negen uur mag je alleen nog
loopen,
Pas op, dat je geen sigaar gaat
koopen.
Doch wel, wat heerlijk is en friseh,
Men wel mag koopen gebakken visch.
Als men een sigarenwinkel heeft.
En men dan steeds naar drukte streeft
Dan is dat billijk, dat is wijs,
Eikeen stelt, dit op hoogen prijs.
Ma-ar na negen uur is het afgeloopen,
Dan mag men geen sigaren meer
verkoopen.
Of men handelt in 't groot of kleLn,
Wel mag men naar den kastelein.
Die maakt wel, dat er sigaartjes zijn,
En men weet het, altijd fijn.
En als men die niet hebben wil,
Wees dan gerust maar dadelijk stil.
Te negen uur, nog een sigaar in den
brand?
Dat gaat niet, ik doe U wat anders
aan de hand.
Neem geen sigaar, maar een koekje,
Hier vlak bij, de winkel op 't hoekje.
De Gemeente brengt meer lichten aan,
In straten en langs grachten.
Je blijft or gewoonweg, verslagen
van staan,
Doch nu, nu wil men trachten,
Met al dit licht (nu opgelet)
Worden de winkeliers in donker gezet.
Het loon, van den arbeid dien men
verricht,
De winkeliers, in 't algemeen, zijn
te beklagen,
Men doet niets om hen te behagen.
Want wat kan men toch meer gaan
doen,
Dan werken, winkelen met fatsoen.
Men wordt in alles al meer bekort,
Geen wonder dat m' ontevreden wordt
'k Kan niemand noemen dien dit past,
Elkeen voelt daardoor een zwaren
last.
Maar wat zijn nu onze grootste
grieven.
Toch zeker wel de bolastingbrieven.
Want die zijn stellig toch niet mis,
En alle jaar hooger, dat is gewis.
En dit is toch stellig niet accoord,
Het stemt niet zooals toch behoort.
Niet meer verdienen, maar wel
betalen,
Waar moet men het nu vandaan
gaan halen?
Nu winkeliers in 't algemeen,
Laat ons de handen sluiten in ©en
Denkt om den dwang ons voorge
houden,
Want stemt Gij toe, wij zijn
verkouden.
Ik zeg 't voor U en ook voor mij,
Laat Haarlems handel voor ieder vrij.
Wij willen wel winkelen, al is 't nog
zoo lang,
Doch niet met het juk: „De
sluitingsdwang."
EEN ABONNé.
Tas de Residentie ia kaar
biwonurs.
CCLXXXV.
Dames, die op soruat Kerstliederen
zingen, lk meen dat Don Haag1 het tot
een eer mag rekenen, ze het eerst in
zijn midden te hebben gelhad.
Een half dozijn dames uit de goede
kringen waren op het denkbeeld
komen, door het zingen op sera at van
liederen, die in deze dagen vaslal l n
huis weerklinken, de menschen wat
gruller dan gewoonlijk te stemmen lot
het geven van geld. Na afloop
het gezang werd, ten bate van höl
Steuncomité met een Kokje rondge
gaan, nel als de legendarische poedel
van den blinden orgelman deed.
Het succes was groot en van straat
jongens-onhëbbelijikheden: als rnee-
lallcn met vuil gooien, hard 'us-
schen de toehoorders door loopen,
bleef men verschoond.
De Koningin gaf het voorbeeld ran
weldadigheid door, nadat iiet gezang
op het voorplein van h»t Paleis weg
gestorven was, een milde gift aan het
zestal tor hand te doen stellen..
En niet alleen op straat werd gieeon-
gen; ook in de groot» koffiehuizen en
de lunch-rooms, tea-rooms of hoe :ie
Hollandache inrichtingen tot maag
vulling verder mogen heeten, kwamen
de dames hun eigenaardige Kersiga-
v© bieden. Ook bij de Witte, maar een
streng© wet verbiedt daar aan alles
wat vrouw is, den toegang en daar
om kocht de Witt©(fear men de da
mes niet onvoldaan wilde Intern gaan
„het gezang af' voor f 200.
Het weer was voor den straatzang
boven verwachting geschikt. Weinig
regen en niet te koude wind. De op
brengst van deze poging tot het doen
loeien van geld in de kas van het
Steuncomité ij nog niet bekend,
maar hel bedrag zal ongetwijfeld
aanzienlijk zijn.
Voor het eerst na hui ge wéken is
..eer wittebrood verkrijgbaar gesteld.
Een van de weinige directe gevolgen
van den ongewonen toestand is daar
door weggenomen- Kunnen B. en W.
er toe besluiten- om de gasverlichting
weer op de gewone sterkte te bren
gen. dan zou het tweede algemeen
merkbare gevolg van d'-n toestand
verdwijnen. Veel kans daarop schijnt
echter niet te beslaan. Het Gemeen
tebestuur is hang voor stagnatie in
den toevoer, laat daarom van elke
twee straatlantaarns er maar een
branden en van de booglampen wordt
er geen enkele ontstoken. De gloei
lampen, onderaan de palen bevestigd
waaraan de bocglami>en hangen,
moeten in d.3 voornamere straten heit
licht geven.
Half duister i3 ireestal troef, voor
al op maanlooze avonden. Op drukke
punten, bij bruggen of spoorwegover
gangen is het 's avonds dikwijls wer
kelijk niet zonder gevaar en het is
m L alleen oan het betrekkelijke ge
ringe verkeer in onze stad te danken,
dat er tot dusver slechts een paar on
gelukken gebeurd zijn.
We zitten minder in het roode licht,
dan anders 111 dezen tijd ven het ja3r.
Waarschijnlijk omdat er toch niet
gekocht wordt, zien de winkeliers af
van liet onder rood licht brengen van
hun „uitstallingen". Wel was SL Ni-
colaas voor menigeen van hen niet
onvoordeelig, niemand weet vooruit
of het publiek nog kooplust heeft;
voorzichtigheid ie meer geboden dan
anders en 7.00 blijven advertentie-ko
lommen in de bladen ongebruikt en
de uitstallingen op gewoon peil.
Den Haag is ten deele zichzelfamb
tenaren en gepensioneerden zijn nic-t
geldelijk achteruit gegaan en behoe
ven geen zorg voor de toekomst te
hebben, maar veel van de vermogen
de Indische families doen het heel
kalmpjes aan. In de publieke verma
kelijkheden is dat duidelijk te mer
ken Op do eerste rangen ontbroken
de Indische klanten, die er geduren
de jaren stamgasten waren en heel
wat families zijn bliide dat ze door
dc- mobilisatie met goed fatsoen van
hun auto afkwamen naar het uiter-
ijk hernoemt Den Haag zoowat haar
uiterlijk van weleer. Maar wie naar
meer dan het uiterlijk kiikt, ontdekt
veel wat h-ij niet vermoed had.
SINTRAM.
INGEZONDEN MEDEDF.ELINGEN
k 30 Cts. per rè geL
op RIJWIEL-, RIJTUIG, en AUTOBANDEN
vrauborgt •olullult.
Fabriek Mevea. Hoogtzaofl (Qrooiogenj|
Amsterdamsche Kout
151.
De Kerstdagen,
oe zal op allerlei wijzen, in dicht
en ondicht, met vlijmend sarcasme '>f
vol innige droefheid gewaagd zijn van
t schrille contrast t-usschen het Vre
desfeest der Christenheid en de ellen
de van den oorlog, die woedt ook, ter
wijl bij ons in de intieme interieurs
en van hoog© torentransen het „Vrede
op aarde" klinkt
Wij zijn een volk, dat, het goede
waardoerend waar wij het vinden,
gaarne ïets wat ons sympathiek lijkt,
uit den vreemde overplanten op eigen
bodem. Zoo heeft zich bij ons het
Kerstfeest ingeburgerd, het feest dat
in Duitschland en Engeland vooral
het glans-feest van hot geheele jaar
is. En nu het ook bij ons tot meer
algemeen feest verheven is, nu vin-
we het toch ook wel heel aantrek
kelijk en mooi.
Onze groote stad heeft tegen Kers;-
mis het eigenaardig aspect rood
verlichte winkel-etalages tot in d<
rsie buitenbuurten, van vroolijke
menschen, die fcerstboomen als vrien
delijke verrassingen van de markt
naar huis brengen. De cafés, ook do
grootore, hebben hun hulst- en roode-
kapversierlngcn. Ze zitten vol met
uitgaande menschen, die van de woel -
de van drie vrije dogen achtereen vol
op genieten.
Onze knrsdeestviering heeft een be
gin vol wijding sn schoonheid. Don
derdagavond beierden de klokken ran
verschillende carillons hun zilverrei
klank over de stad. We zijn onzen
groot en carilioneur Vincent weer eens
gaan hooren, den beiaardier, die Ixet
klokkenspel van den Paleistoren op
den Dam mot zoo groote virtuositeit
bespeelt. Do trams hadden in 't win-
teravonduur uit alle oorden van do
stad duizenden aangevoerd, die tij
dens de bespeling vol aandacht ston
den te luisteren. Duizenden en dui
zenden ruiden Set wijde plein, tol
diep de aangrenzende straten en
straatjes in. De trams tinkelden niet,
maar reden voorzichtig door do me-
nig-ii door oen waakzaam politie
agent voorafgegaan.
En hoog van den toren klonken ie
vrome, gewijde liederen en brachten
eon stemming van eerbied onder de
menigte. Het waren de bekende Kerst
zangen die kraöhtig en heldor klon
ken in den stillen, winterscluen avond.
Merkwaardig zoo'n still massa-eor-
bied op een van de drukste punten van
onze- woelige stad, maar aangrijpend
en ontroerend. Wat zullen er een Bel-
geweest zijn onder die luisteren
de menigte.
Zij weten van klokkenspel mee te
praóen. In de goede dagen toen hun
land nog niet was verwoest plachten
zij te luisteren naar den beiaardier
ar hun stad of dorp, in groote aan-
dacht, zooals nu het volk waar zij
gastvrijheid genieten. Ik moest aan
do arme Belgen denken, toen ik het
„Stille nacht, heilige nacht statig
h,wTv*e klinken hoog uit den hooge.
Verleden jaar zal wel In hun eigen
milieu hun eigen beiaardier de kkrk-
ken hebben laten tinkelen en galmen,
Jubelen en dreunen, vol statige wij
ding en blijden jubel. Nu hebben ij
misschien met tranen In de oogon, het
hoofd vol droeve herinnering gestaan
tusschen de menigte, die op den Dam
en elders'de klokken hoorde beieren
op Kerstavond...
Om Hen uur was het mooie apel der
klokken uit en gingen de menschen,
stil -n ernstig heen, onder de beko
ring en den machtigen indruk van die
vriendelijke muziek in den mooien
avond.
En ze gingen huis-toe, om den
kerstboom of '1 boompje in orde te
maken of zetten zich in een van da
lichfetrolende, drukke, gezellige café's
neer.
Van deze Kerstdagen 1014 zal mij,
behalve de indruk, dien ik hierboven-
reaf, nog een aardig» herinnering
bij blijven; n.l. van 't bezoek, dat ik
eersten Kerstdag gebracht heb aan
tentoonstelling der „Onafhanfedij-
ken", in het gebouw aan den Amstel-
veenschen weg. Indertijd heb ik eens
ctein en ander verteld van zulk een
jury-vrije exnosilie. Men ginzr er toen
ln hoofdzaak om de „vreemdigheid'
heen. Daar hadden heeren als Ka-
dir.sky en zijn niet minder bizarre fu-
turistische volgelingen allerlei
vreemdsoortige rarigheid van metaal,
hert en doek bij mekaar getimmerd,
het voorts met verf ovorstreloen en
het een onbetrriioelijken naam oege-
De menschen randen het heel
aardig en grappig. „Zog. je moet dat
ook eens gaan zien, bil de onafhan-
kel ijken", ging van mond tot mond en
het h&7.oek was z©er bevrediVond
Ook nnx weer is het bevoek. naar ik
or, zeer ruim maar, dit moet mei
blijdschap erkend worden er is thans
heel veel goed, ernstig werk te zien.
Er zijn natuurliik ter opluistering
eenige futuristisch» ondofnirerbanr-
heden, maar die ziin verreweg in de
minderheid Er is hier inderdaad een
kemr-eellecti© serieus, knap werk bij
eengebracht. Men ga eens zien en
men zal het met mij eens r.ün dat hier
uitnemende werken ziin peSrnosoerd.
Een aardig» indruk. Vrijdagmid
dag.
In oan der middenzalen slaat een
vleugel en een met een eenvoudig
kleed gedrapeerd podium.
Middenin een kaehelt'e en daarom
heen. gezellig ongedwongen, een ge
mr id gezelschap van artiste® en uit
gaande menschen. Een niet te groot
ensemble, maar dat te luisteren zit in
c- sfeer van prettige intimi'ieif. Me-
juffrouw Betsy van Praacr sis pianis
te, mejuffrouw Mary Maurice, die
ons op haar teere harpspel onthaal
de, de heer Dirk Gootjes, d'ie hoogst
verdienstelijk vioolspel 'co venirtra -mt
en een heer, die aardig Franeche
chansons voordroeg. Een vriendeliik
lamplicht scheen over ons heen. en in
di.e eigenaardig aardiee arR^ten-om
geving aan de wanden de schilderijen
en teekeningen, "e mensehen in hoi
licht en mooie muziek was dit
alles van wondere bekering.
Ik had d-e zalen doongedrenteW en
ginv de gezelligheid van dit intieme
concert zoeken, toen het nJ wat begon
te duisteren, net was een buitenge-
woo aardig contrast, de warme ze-
zelHgheid bij t kacheltje, onder de
lamp en de leog» verinten. dmA-erende
zalen daar rondom heen...
Toen Ik buiten kwam lagen de ver
re weiden langs den Amstelvoenschen
weg onder de ruige vorst en een
zacl - nevel schemerde over de stad
in de verte, die de lichtjes aanstak. De
blijde lichtjes van den Kerstdag.
We hebben van dezen Kerstmis iet»
gemist: De actie van het Leger des
Hei Is. We hebben de potten, metlwlst
gesierd niet gezien om de liefdegaven
e zamelen. De Ker?tmanden-uit-
deeling heeft niet plaats gehad en
het Kerstmaal dor armen in het Pa
leis voor Volksvlijt niet. Er moet al
zooveel gegeven worden in deze dogen
van bittere ellende, maar wij missen
het 'ioch. Het behoorde eigenaardig bij
Kerstfeestvierende Amsterdam
van de laatste jaren.
Wat we niet gemist hebben is dt
gebruikelijke Kerstrede van Mr.
Troelstra, die dit jaar in Rellevue op«
trad voor zooveel hoordereasen f®
hoorders als de zaal bergen kon, ter.
wi een groote menigie teleurgesteld
moest worden afgewezen.
Mr. Troelstra heeft van zijn stond
pp deze droeve oorlogsdagen bef
sproken.
'AMSTERDAMMER.
