NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD.
Sae Jaarpang No. 9697
Verschijnt dagelijks; behalve op Zon- en Feestdagen.
VRIJDAG 29 JANUABI 1.915 A
ABONNEMENTEN ADVERTENTIËN:
per drie maanden: J»lM Van 1—5 regels 75 Cts.: iedere regel meer 15 Cts. Buiten het Arrondissement
Voor Haarlem1-20 Haarlem van 1—5 regels ƒ1.elke regel meer ƒ0.20. Reclames 30 Cent per regel.
Voor de dorpen In den omtrek waar een Agent gevestigd Is (kom der Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
gemeente)1-30 jtf Advertentiën van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing}
Franco per post door Nederland1.65 Mrf^5) 50 Cts. voor 3 plaatsingen k contant.
èïïS voor "tüm :8§w tedaclie en Administratie! Groot. Hootxnat 53.
„de omstreken en franco per post 0.45 Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie600 en der Administratie 724.
Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM. Drukkerij: Zuider Buitenspaurne 12. Telefoonnummer 122.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Einnen- en Euitenlandsch Advertentie-Pureau D. Y. ALTA
WarmoeSstraat 7678, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. Do Verzekering der (per week) geabonneerden wordt gewaarborgd door „The Ocean" Rokln 151, Amsterdam.
Dl 1" NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZJIDEN.
EERSTE BLAD.
AULNDA
ZATERDAG 30 JANUARL
Brongebouw: T. O. N. E. V. O.: Bal-
Masqué,
De Kroon: Biosc. voorstelling.
Apollo-Theater: Bioec. voorspelling.
Biosc. Tlieater, Gr. Markt: Voor
stelling.
Stadsnieuws
PROTESTANTSCHE KIEZERS.
Uonderdagavond had een openbare
Vergadering plaats iu het gebouw van
den Protestantenbond aan de Jacob-
struat. De vergadering was uitge
schreven door de afdeeüng Haarlem
van den Nationalen Bond van Protes-
tunlsche Kiezers in Nederland.
Madewerking weid verleend door
't (jeheelonthoudors Zangkoor „Kunst
'Adelt", directeur de heer P. de Nobel,
en inej. Betty Dijkstru, sopraan-
xiuigeres, met begeleiding van mevr.
De Nobel—Andrea.
De avond werd geopend met een
lied. gezongen door Kunst Adelt
„Bede voor het Vaderland" (uit Vale
rius' Gedenck-Clauck), welk lied uit
stekend ten gehoore werd gebracht.
Ook de solo-zang van mejuffr. Betty
Dijkstra was te roemen, eveneens do
begeleiding van mevrouw De Nobel
Andrea.
Daarna opende do voorzitter, de
hoer Mooyen, de vergadering en las
een hoofdstuk uit don bijbel, waarna
apr. den aanwezigen het welkom toe
riep. Het deed hem te meer genoegen,
nu bleek, dat zij, die de afdeeling aan
rieden met deze vergadering te wach
ten lot na de crisis, ongelijk hadden,
gezien de belangstelling in deze ver
gadering. Het zal geen politieke _ver-
gadering zijn, ook zal geen debat zijn
toegestaan. Toch meende do spreker,
dat deze vergadering noodig was. De
Bond was nog zeer jong, spreker her
innerde aan de oprichting in 1913.
Dus is het noodig, leven te toonen en
ook den strijd gaande te houden tegen
de coalitie.
Het woord was daarna aan den
heer H. C. Dif e ree, voorzitter van
den Nationalen Bond van Protestant,-
eche Kiezersspreker zou over het
onderwerp „De huidige Europee-
6cbc oorlog" spreken.
De lieer Diferee herinnerde aan de
belangrijke gebeurtenis, die in Augus
tus van het vorige jaar plaats vond,
en aan de rede van den Duitschen
Keizer, die toen gehouden werd in
den Duitschen Rijksdag.
Vervolgens werd in den breede deze
rede liesproken, evenals de rede van
den Rijkskanselier.
Nog werd behandeld de rede van
Minister Asquith in het Engelsche
Lagerhuis.
Daarna werd herinnerd aan de hou-
dl- van België.
Spreker hoopte, dat de Nederland-
Beha neutraliteit geëerbiedigd zou blij
ven.
Na de pauze werd door mej. Betty
Dijkstra gezongen „La Charité" van
Oh. Mercier, gevolgd door „Die Ehre
OnUes aus der Natur" van Beethoven.
Reide liederen werden met klankvolle,
heldere stem door de zangeres ten ge
hoor© robrecht, en zll oogstte dan ook
een welverdiend applaus.
Door het zangkoor word nog onder
Jeid'mr van den directeur, den heer
P. de Nobel, gezongen „De Nacht" van
Beethoven, waarin het Dubbel Kwar
tel mooi naar voren kwam.
De lieer TL C. Diferee vervolgde
daarna zijn rede.
Spreker meende, dat alle oorlogen
een diepere beteekenis Lebben, dan
«p)KU vlakkJg lijkt.
D.t blijkt ook duidelijk uit vorige
oorlogen zoo onder andere die door
Nederland vroeger gevoerd.
A's een der- oorauKfen gaf spreker
ida Balkan-politiek aan, en noemde
vervolgens de' enorme opvoering der
legers en vloten.
lu den breede werden vervolgens
behandeld de nationale en internatio
nale toestanden, die lot den oorlog
hadden ook de leuzen der verscha
lende oorlogvoerende landen werden
bt e pro ken.
Ten slotte wees spreker er op hoe
de ::rijd gevoerd moest worden, n.l
door te streven naar den vrede, ge
vormd door broederlijke liefde en met
be' vredeszwaard
-Va nog herinnerd te hebben aan de
«ware laak die op het landsbestuur
rut'., besloot soreker zijn rede, die
luide toegejuicht werd
De voorzitter, do heer Mooyen,
eloot. hierna de bijeenkomst, na aller
eerst een woord van dank gebracht
te hebben aan den spreker voor diens
iduiunend betoog en vervolgens aan
ot» p edfwerkenden voor het door hen
ien gehoore eebrachte.
„Kunst Adelt" zong hierna nog
met koor en dubbel kwartet een ge-
deelte uit Schiller's ,Lied von der'
Glocke", „Holder Friede", van A.
Romberg, waarna op verzoek van den
voorzitter door alle aanwezigen
bet „Wilhelmus" werd gezongen.
Vermelden wij ten slotte nug, dat
aan de zangeres Mej. Betty Dijkstra,
cu aan Mevr. de Nobel—Andreae een
fraaie bloemruiker werd overhandigd.
Ernstigs brand.
De ruslige Koninginneweg is van
morgen het tooneel geweest van een
ramp, waarbij helaas een inenschen-
leven to betreuren valt.
Ongeveer kwart voor zeven hoorden
eemge werklieden van de E. S. M.
om hulp roepen. Een roode gloed be
wees dra, dat ergens brand was uit
gebroken. Het eerst was de E. S. M.-
beambte C. L, van Looy ter plaatse,
die tot zijn schrik bemerkte, dat vuur
en rook reeds den weg naur de boven
verdieping, waar de in nood verkee-
ronde bewoners zich bevonden, had
den afgesneden. Hij wist daarom met
eenigo andere lieden den tuin achter
liet huls te bereiken, waar een vrouw-
voor een raam stond en om hulp riep.
De mannen spreidden een deken uit
en riepen de vrouw toe, den sprong te
wagen. Zij sprong en werd opgevan
gen. Slechts weinig letsel had zij be
komen. De vrouw bleek te zijn mej.
E. Essenius, pensionhoudster, wonen
de Koninginneweg 57. Zij was ge
waarschuwd door de dienstbode, Ma
rie Klein meer, die even te voren een
theelichtje had aangestoken in de
benödcn ach ter kamer, zich even hod
verwijderd en, terugkomende, de ka
mer vol vlammen vond.
Onmiddellijk waarschuwde mejuffr.
Essenius de dames, die zich natuur
lijk nog op haar slaapkamer bevon
den. Twee er van, mej. Binker en
mej. Jooslen, waren spoedig bui
tenshuis en bij buren binnengebracht.
Het was hoog tijd, want langs de trap
was, nadat genoemde dames het huis
hadden verlaten, geen gelegenheid
meer. weg te komen.
Op de eerste verdieping was de rook
reeds zóó hevig, dat het mej. Essenius
onmogelijk was, de derde dame, me
vrouw de wed. F. Pigeaudt, te nade
ren. Even te voren had zij haar van
de achterkamer naar de voorkamer
zien loopen, waarschijnlijk met het
doel, om de aandacht op te wekken
van degenen, die zich op den Ko
ninginneweg bevonden. Toen men
eepig© oogenblikken later het huis
doorzocht, vond men in de voorkamer
mevr. P. bewusteloos liggen. Dadelijk
werd zij naar heneden gebracht en in
de voorkamer van het perceel trachtte
men door kunstmatige ademhaling de
levensgeesten weder op te wekken.
Meer dan drie kwartier is men hier
mede bezig geweest, doch, hoewel de
ongelukkige na de redding eenige tee
kenen van leven had gegeven, stierf
zij vrij spoedig. De aandoening, zoo
wel door schrik als door den rook
veroorzaakt, bleek voor de 76-Jarige
dame te groot te zijn geweest.
We zeiden reeds, dat mej. Essenius
Inngs den gewonen weg het huis niet
moer kon verlaten. Zij begaf zich dus
nnnr haar eigen slaapkamer op de
tweede verdiepingen kreet om hulp,
zoodat. eenige mannen toeschoten, die
haar in een deken opvingen. Gelukkig
bleken de kwetsuren, die zij bij den
val had upgeloopen, niet van ernstigen
aard te zijn, zoodat zij vrij spoedig
naar liet huis van haar zwager, der.
heer H. van Riet, wonende Voorhelm-
plein alhier, kon worden vervoerd.
Treurig was de 22-jurige denstbode
er aan toe. Deze was, na haar
teres gewaarschuwd le hebben, de
straat opgeloopen en had, na eenige
stappen te hebben gedaan, een zenuw
toeval gekregen. Zij werd naar het
Diaconessenhuis vervoerd. Vanmor
gen te 11 uur was zij nog niet bij
gekomen.
Natuurlijk was spoedig „Jetje" ter
plaatse, evenals de „Tien", doch, hoe
spoedig men met voel water het vuur
bestreed, kon niet voorkomen worden,
dat de onderverdieping bijna geheel
uitbrandde. Na het blusschingswerk
waren vóór-, achterkamer en serre één
ruïne, waarin een paar kachels droef
na-gloorden.
De trap bekwam ernstige schade.
Ongeveer half acht was het vuur
geheel gebluscht er. kon het blusch-
materiaal weder inrukken
Het huis, dat aan den heer Gevl
toebehoort, is, zoowel als de inboedel,
verzekerd.
Handel, die dan de noodige maatre
gelen doet nemen, om in den loop
der maanden Maart of April de ver
kiezingen te kunnen uitschrijven.
Wat deze Kamer betreft, is de be
langstelling der kiezers, vooral van
orbeiderszijde, zeer levendig, en ook
nu is het one bekend, dat er van dien
kant reeds candidaten gestold zijn.
Elgenuardig echter is thans, dat
door de Staten-Generaal een wet is
aangenomen houdende bijzondere
maatregelen ten opzichte „van de Ka
mers van Arbeid, met het oog op de
tegenwoordige buitengewone omstan
digheden".
Deze wet is den 21slen December
door de Koningin bekrachtigd.
In artikel 4 dezer wet lezen wij,
dot door den Minster van Landbouw,
enz. de tijd, waarvoor de periodiek
aftreden den zijn benoemd, kan wor
den verlengd. Met andore woorden
de Minister kan de verkiezingen uit
stellen.
Nu is de vraag: doet de Minister
dit na al of niet hierover geadviseerd
te zijn, en zoo hij dit na Ingewonnen
adv'es doet, wie geeft hem dit dan?
het gemeentebestuur, de betrokken*
Kamer van Arbeid zelf of de organi
saties van werkgevers en werkne
mers?
De wet zelve laat zich !n geen ba
rer overige artikelen hierover uit,
zoodat de mogelijkheid bestaat, dat
de Minister zich te juister tijd tot hel
gemeentebestuur de Kamer of de
organisaties wendt.
Nog kunnen we hieraan toevoegen,
dut waar het gebied dezer Kamer zich
ooik over do gemeente Heemstede uit
strekt, danr de volgende week door,
een organisatie van arbeiders in de
wasscherijen het onderwerp zal wor-1
den behandeld.
UITKEER ING FAMILIEBETREK
KINGEN BELCISCHE MILICIENS.
D© cousul-gei.eraal van Brknë te
Amsterdam bericht aan de familie
betrekkingen van Belgische miliciens,
onder de wapenen, welke recht heb
ben op uitkeering van vergoeding als
bedoeld bij de wet van 30 Augustus
1913 en 4 Augustus 1914, en die ver
blijf houden in de hierna genoemde
gemeenten: Uennehroek, Beverwijk,
BloeniendaaL Haarlem. Haarlemmar-
liedo en Spaarnwoude, Heemskerk,
Heemstede, Scheten, Spaarndam, Vei
sen, Wijk aan Zee en Duin, ZaïKt-
voort, Aalsmeer, Alkemade, Haarlem
mermeer, HUIegom, Leimmdenen.
Lis30, dat zij zich te Vervoegen hebben
to Haarlem, hotel Royal, (Hulpcomité)
Stationsplein, op Zaterdag 30 Januari
1915, tusschen 10 en 12 uur des voor
middag?.
(Zij vervolg Stadsnieuws pag. 2).
Uit de Omstreken
VERKIEZING KAMER VAN ARBEID
VOOR DE CONFECTIEBEDRIJVEN.
Men schrijft ons:
Het 5-jarig tijdperk a's leden der
Kamer van Arbeid voor de Confectie
bedrijven alhier eindigt den 6en
Juni as. Een haif jaar van te voren,
dus in December, behoort hiervan te
worden kennis gegeven aan den Mi
nister van Landbouw, Nijverheid en
UMUIDEN.
HET SCHIETEN OP DEN STOOM
TRAWLER ELISABETH.
Omtrent deze ernrtige gebeurtenis
kunnen we 't volgend© mededeelen,
aldus schrijft onze berichtgever te
IJ mui den. Reeds tweemaal moest
door do militaire autoriteiten worden
opgei i-exlcin tegen schepen, die in ge-
bneike waren gebleven de militaire
orders nu te leven. De eerste maal
go.d 't een logger, die zonder permit
uitging, daarbij werd eve uw el geen
gebruik van vuurwapens gemaakt.
Met de Elisabeth is de toedracht als
volgt: Alle uitgaande stoom en zeil
vaartuigen mcetcn een permit hebben
om te mogen uitgaan. Aan den dienst
doend n schildwacht aan het sluis-
einde wordt een schriftelijke opgaaf
verstrekt van de nummers tan de vis-
sehersvaortuigen, die een permit lieb-
ben. Bij donker wordt dan het schip
gepraaid en om het nununer geroepen
dat bij opgaaf veigelcken wordt met
do lijst en bij accoordbcvüiding mag
het vaartuig passeer en. Daaraun
wordt streng de hand gehouden, en
zulks is aan alle reederijen en schip
pers van visschersvaartuLgen bekend.
De Elisabeth had een permit. Do No.
131 stond op het lijstje, weid aange
roepen, doch om een onverklaarbare
mien door den schipper niet beant-
w oord. Deze stoomde door, waarop de
dienstdoend© schildwacht 5 schoten
scherp in de lucht afschoot. Toen
daarop de trawler nog niet stopte
werden 10 schoten scherp op
trawler gelost, die niet geraakt werd
en dooi- stoomde. De bemanning ver
klaarde niet begrepen te hebben, dat
zulks op hen gemunt was. Dat ern
stige gevolgen hadden kunnen voor
konten bewijst, dat een der kogels
aan de overzijde der vi «chershaven
door de ramen en gordijnen is godron
gen van de ka«:oorloka en van de
firma Volker en Bos, aldaar tijdelijk
opgebouwd. Zooal3 we reeds meldden,
werd de trawler op zee aangehouden
en under strenge militaire bewaking
geplaatst, gedurende den ganschen
nacht, waarop geen onkelo opvaren-
de den trawier mocht verlaten. Nadat
een onderzoek had aangetoond, dat
niets kwaads bedoeld en grien opzet
in hert spel was, mocht de traw lor Don
derdag uitvaren, doch den schipper
werd verboden, de reis mede te ma
ken. Ons werd er op gewezen, dat liet
aanbeveling zou verdienen, ter voor
koming van ernstiger gebeurtenissen,
dan dienskloeiidou schildwacht een-
scheepsroeper Li geven, waai door hij
zich bij mm gunstig wéder beter ver
staanbaar kan maken.
HAARLEMMLRLILDE EN
SPAARNWOUDE.
Drauklokatiteiten.
Alhier is, ook met het oog op do
aanstaande militaire bezetting do vol
gende Politieverordening op Drank-
lokaliteiten door het Gemeentebestuur
goedgekeurd tn vastgesteld:
liet is aan tappers verboden, in
hunne lokaliteiten toe te laten of te
laten verblijven personen van wien
door liet Gemeentebestuur is medege
deeld:
a. dat zij, of leden van hun gezin
door één in deze of aangrenzende Ge
meente gevestigde instelling van wel-
zjidig-heid werden bedeeld, of door
ozii Steuncomité worden on de-r Round
b. dat zij. gedurende de 4 laatst ver-
loopen Jaren, drie of meermalen we
gens openbare dronkenschap zijn ver
oordeeld;
c. dat zij bij hen als openbare dronk
aards bekend slaan;
■d. dat zij, militairen in actieven
dienst aijnde ,zijn verbaliseerd wegens
openbare dronkenschap of stoormiis
der openbar© orde, verzet, mishande
ling, af soortgelijk misdrijf.
Drink watervoorzienlng.
Heb Rijksbureau voor Drinkwater
voorziening is zoo pced gerc-ed
met do plannen om liet dorp Halfweg
geheel van drinkwater te voorzien,
waarvoor een buizennet moet worden
gelegd en een watertoren moet wor
<ten gebquwd.
De jremeentebegrooting.
De gemeentebegreoting voor 1915 is
door Gedeputeerde Staten goedge
keurd op een eindbedrag van f 46624.27
in ontvangst en uitgaaf.
ZANDVOORT.
Veel animo.
Voor do vacante betrekking van
a.gent van politie alhier hebben zich
89 sollicitanten aangemeld.
Vervoeren van wildstrik
ken.
Door den jachtopzichter C. Hobo is
proces-verbaal opgemaakt contra J.
V. te Haarlem, wegens liet vervoeren
van wildstrikken in de duinen. Zes
strikken werden in beslag genomen.
SCHOTEN.
Goed afgeloop en.
Donderdagmiddag omstreeks ha'f
vijf had op den Schoterv.wg een on go-
val plaats, dat en der-goed afliep.
lEen ongeveer 16 jarige jongen roed
op een rijwiel waarop hij een bus
melk (pJ.m. 40 Liter! meevoerde over
de trambaan. Van beide kanton kwam
een tramwagen aanrijden en de jon
gen wilde daarvoor uitwijken, doch
door het spoedige zwenken met het
rijw'ol sloeg hij omver, en kwam
op -de tramhaan te vallen.
Door de activiteit van don bestuurder
der uit d-j richting-Haarlem komen
ds tram werd een ernstig ongeluk
voorkomen. Do wagenvoer Ier wist tij
<bg te stoppen. Dat het gevaarlijk is,
veel ballast op een rijwiel mede te
voeren, bleek weer eens.
HJLLEGOM.
Volksconcert
Het vo.ksconcert van de Harmonie
was Dund.Tdagavosrd druk bezocht;
de groot© zaal van „Flora" v
heel bozet. liet gezelschap gaf weer
een u en tal nummers ten beste en
kweet zich goed zijn taak. W anneer
da mobilisatie den normalen gang
van zaken niet verstoord hud, zou
men in dut seizoen het 20-jarig bestaan
der Harmonie feestelijk herdacht heb.
bon. Nu kon daar echter niets van
komen. Voor afwisseling van liet pro
gramma hield de heer Vrugt uit Haar
lem enkele leuk© voordrachten.
HEEMSTEDE.
Biljartmatch.
Vijif leden van de biljartclub van
café Kuipers te Haar.om speelden
Donderdagavond een match tegen vijf
Hoemstedenaars van de club „de Kas
tanjeboom". De eerste ontmoeting in
vijf partijen van eik honderd caram
boles, to Haarlem gespreid, was door
de Haarlemmers met 41 punten ge
wonnen-
De tweede match had tot resultaat
dat Haarlem weer won, maar slechts
met 0 pun-ten verschil. Heemstede
won in 3 van de 5 partijen. De uitsla
gen waren: Juffermans (Heemstede)
100 tegen Kuipers (Haarlem) 65; J. v.
Tonneren (Heemstede) 51 tegen Wijk
huizen (lia&rLsm) 100; L. Delissen
(Heemstede) 51 tegen Jansen (Haar
lem) 100; B. Zwart (Heemstede) 100
tegen Warmerdam (Haarlem) 76; J.
van Leeuwen (Heemstede) 100 tegen
d© Haan (Haarlem) 76.
Heemstede maakte dus 306 punten
en Haarlem 311, dat in totaal (in 2
matches) met 46 punten versohi] win
ner werd.
INGEZONDEN
Van ingezonden stokken, geplaatst of
niet geplaaut, wordt de kopie den imender
niet teruggegeven.
Voor den inbond dezer rubriek stelt d«
Redactie tioh niet aansprakelijk.
Haarlem, 28 Jan. 1915.
HET REFERENDUM TE ALMELO.
Mijn lieer de Hoofdredacteurl
Veroorloof mij, een geboren en ge
togen Afaneloër, u naar aanleiding
van het hoofdartikel van uwe hand
over het Referendum te Almelo, u
enkele bijzonderheden mede te deel en.
In 't jaar '71 of '72 besloot de ge
meenteraad van Almelo de kermis af
te schaffen. De burgerij liep te za
nten en vernielde bij den Burgemees
ter en al de Raadsleden de ruiten.
De Raad Het zoodra mogelijk de rui
ten en de kermis herstellen. Maar
deze werd bekort, en wel van een
week op 4 dagen, den len Dinsdag
In September beginnende Zoo b'eef
de toestand tot vóór 1 of 2 jaar, toen
de kermis woer afgeschaft werd Er
blijkt weer protest te zijn geweest.
wnt blijkt uit 't Referendum-be-sluit.
Tntusschen zijn de beide gemeenten
Sr-ad-Ahnelo en Ambt-Alme'o met in
gang van 'li tot één gemeente verec-
nlgd. De Rand wordt dus vergroot en
gewijzigd.
Ik wil geen commentaar geven, al
leen enkele feiten mededeelen Nu
bestaat er Ie Almelo behalve de ker
mis nog een andere kermis den 2en
Vrijdag tn Juli. Deze onderscheidt
z'ch van de kennis in September
daarin te doordat zij maar 1 dag
duurt 2e niet op 't marktplein ge
houden wordt, maar in een ander ee-
deelte der stad. en 3e. dat zij niet
.kermis" heet, maar .Jjisstneh",
epreek uit ..bizzlng". Er worden In
Nederland «lechts 2 „bissingh'e" ee-
houden en wc! te Almelo en te Om
men ook in OverijseL Vooral deze
laatste is beroemd en bekend.
Met dank voor de plaatsing.
Uw abonné
V.
Met vrtandeliiken dank aan den In
zender voor zijn inlichtingen, wil ik
toch even doen opmerken, dat de
Rond van Alme'o eertijds boter had
gedaan alleen de ruiten te laten
herstellen. Een gemeenteraad d'c-nt
ruggegraat te toonen tegenover een
stenengooiende burgerij.
De samenvoeging van Stad- en
Ambt-A'melo maakt de zaak inder
daad minder eenvoudig, dan die op-
pervlakk1 g bekeken wel leek. Het
kan noodig zi n, in zoo'n geval een
uït'n? der burgerij uit te lokken,
maar dan toch zeker niet bii referen
dum Mijn a!gen»eene bezwaren te
gen deze soort van uitspraak zijn na
tuurlijk niet weggenomen, hetgeen
trouwens de inzender ook niet be
doelde.
J. C. P.
STRIJD TUSSCHEN EEN BACTE
RIOLOOG EN EEN DIRECTEUR
VAN EEN GASFABRIEK.
Het lijkt op het eerste gezicht wel
een beetje krom als een bacterioloog,
een mon die Jacht moakt op bacteriën,
iemand wiens werk het is. gas te ma
ken, te leveren, to onderzoeken on op
allerlei manieren toe te passen op zien
van toepassing moet lezen: Schoen
maker houdtjebij Je leest,
zooals te vinden is in een ingezonden
stuk in Haarlem's Dagblad van 23 de-
Dat eeuwenoude spreekwoord had
minder hard geklonken wanneer er
op was gevolgd: Klop alt ij il op
helle er en p er ongel u k niet
o p j e v in g e r s.
Wat was het geval?
De Directeur heeft geleerd: ver
brandingsproducten zijn in het alge
meen, Koolzuuren Water.
Wanneer nu iemand in een badka
mer, waar een gaskachel heeft ge
brand, op een noodlottige wijze om
komt dan ligt het voor de hand dat
dit veroorzaakt is door ophooping van
K o o !z u u r g a s.
Mis, zegt de bacterioloog, hij dion ik
op het oog heb is omgekomen door het
inademen van Kooloxy degas en
bewijst met onaanvechtbare argumen
ten. dat dit zoo is geweest.
De badkachel had hier de lucht In
de badkamer vergiftigd met K oolo-
xyde en daar Koolzuur bij de
lijkschouwing niet gevonden is. geeft
dit te veel te denken.
Het Kooliuur was volgens zijn
natuur naar den bodem gezakt en zou
eerst doodend werken wanneer de
Koolzuurlaag de hoogte van di
ademhalingswerktuigen had bereikt.
Kooloxydeontstaat bij onvolko-
verbJrending zooals bijv. veei voor
komt wanneer bij het stokefi van Au-
thraciet ol Cokes ue luchttoevoer voor
een groot gedeelte Svordt afgesloten.
Staat nu u© kachelschuif open, dan
ontwijkt het K o ol ox y d e Uoor don
schoorsteen.
Is tie kuchelschuif le veel gesloten
dan zal het Kooloxyde op de een
ol andere wijze in net vertrek nach
ten te ontsnuppen en a© iuch; onge
schikt maken voor inademen.
Op zijn minst zal dit aunleiding
kunnen geven tot het zich onpasselijk
gevoelen
Het was, dacht ine, niet ondienstig
daarop even ie wijzen, omdat oij te
stoken van Authraael of Cokes ook
veel gezondigd wordt.
Bij het branden van gas ligt het voc i
de hand dal vun onvolkoiueao ver
branding en dus van de vorming v;.ri
Kooloxyde geen sprake zal zijn.
Als antwoord op de vraag hoe u i
Kooloxyde de lucht in de bedoel
de badkamer kan hebben verontrei
nigd dient liet volgende.
Het gebruikte gas zul een ui e n g-
b e l zijn geweest van Steenkool-
a s en Watergas.
Dit laatste nu bestaat uit Water-
stofgas en Kooloxyde en v o
"ooloxyde is een ruim perceni
ge in liet gasmengsel aanwezig.
De boosdoener is voorhanden, maar
bij goed Ingerichte budkaehels on
gasleidingen, goed achter slot en gren
del.
Op welke wijze kan nu de boosdoe
ner zijn uitgebroken?
Het ligt voor de hand door een
In den brander, een lek in de leiding
of dat het gas onverbrand uit een der
gaatjes van den brander stroomt.
Als er van een lek geen sprake is ge
weest, dan zou was nimmer vermoed
is Kooloxyde bij het branden ontsnapt
zijn, wanneer ook in acht genomen is,
waarop gewezen i» in het ingezonden
stuk in Haarlem's Dagblad, van de
hand van den heer Biom.
Met spanning zal worden uitge
zien naar den uitslag van een proef
neming in die richting.
Het kan van belang zijn, het baden
de menschdom, dat van gaskachel
gebruik maakt, te wijzen op een een
voudige methode om na te saan of er
een lek in de leiding of in den gas
brander is.
Sluit alle gaskranen, zet de meter-
kraan open, noteer den meterstand en
ziet hoe laat het is.
Na verloop van een uur li.v. wordt
de meterstand weer genoteerd.
anneer nu gosverlies wordt be
vonden dan stelt men den Directeur
der gasfabriek inet zi'n bevinding in
kennis. De rest volgl dan van zelf
Aan den heer Pr. R de Josselin «Ie
Jong, Prosector bacteriolorc der Ge
meente Ziekenhuizen te Rotterdam,
zijne medewerkers en Mej Pr. A'.
Grutferink. anothekeren scheikundige
van dat zelfde ziekenhuis, komt een
woord van dank toe voor het bèltei'.'J
maken van hunne bevinding cn de
aansporing om vooral in de badkamer
te zorgen voor goede ventilatie.
Geachte heer hoofdredacteur v-;n
Haarlem's Dagblad! In de meaning
dat het bovenstaande voor velen v m
uwe '.ezers van nut kan zijn en aanle:-
ding knn geven om te vermoeden d -t
de oorzaak van den noodlcttigen af
loop bij het nemen van e-m had wat
opgehelderd, wordt, beleefd eenige
ruimte verzocht door,
met de meeste hoocarhtinr,
J A RAKKER.
Bloemendaal, Januari 1915.
De directeur van onze gasfabriek, de
heer Blom. teekent hierbij aan, dut
het zoeken van lek door mirtdel van
het liter-rad van den gasmeter in h t
hier beschreven geval geen zekerheid
wordt verkregen, omdat het lek dan
zit tusschen de kraan en den brander
an de badkachel.
Alleen, wanneer de kraan van <*e
badkachel geopend wordt, treedt i:-'1
lek in werking, maar tevens de bran
der van de badkachel.
Het gevolg is, dat het lek niet wor ->
geconstateerd.
Kerk en School
ACADEMISCHE EXAMENS.
Leidon. Goslaagd: Doctoraal oil
men geneeskunde de h©eren E. P.
liortlleb en \V. F. Suenncndt.
Theoretisch geneeskundig exam-:r
d© heer F D. H. Bertels.
Doctoraal examen plant- en di»r
kunde mej. J. M. H. Voict.
Doctoraal examen rechten d« Ii-mJ
Eduard Beu je r.
Groningen. Geslaagd vc-or aanv l
lings-examen artikel 135 H O ws»
wis- en natuurkunde, II. L'bbena.
Leiden, 27 Jan. Geslaagd exau- z
Indische rechterlijke diens', mr. E. K
V. Brouwer.
Leidon. Geslaagd: Cnn Udaataos*
men Nederland sche letteren mejuf
1 fre-uw A. E. Gdton.
