De Europeesche Oorlog.
DERDE BLAD.
HAARLEM'S DAGBLAD
ZATERDAG 13 MAART 1915
Verspreid nieuws
ven da oorlogsvelden
HET BELGISCHE LEGER.
In oen officieel© Belgische mededoe-
Jing over het Belgische leger wordt
verklaard, dait dit opnieuw. evenals
bij het begin van den oorlog, beschikt
over zes divisies, terwijl er thans twoo
cavaleriedivisie® (vroeger slechts eon)
zijn.
Elke eenheid is op oorlogssterkte
gebracht; het kader is vol tall tg. De
bewapening met mitrailleurs is uit
gebreide. do artillerie ia volledig aan
wezig en bovendien versterkt met
zwaar geschut. Duitsche® miliciens en
vrijwilligere worden in kampen. ge
oefend. Een bijzondere school ter op
leiding van officieren telt talrijke
leerlingen.
HET GEVECHTSTERREIN IN
CH< KPAGNE.
In don „Matin" geeft majoor do
CivTieux een beschrijving van het
gevechtsterrein iri Cluiitpagno, wuar
de laatste weken zoo hevig gevochten
is en waar de strijd binnenkort wal
liei-vat zal worden.
Het plaatselijk offensief, dat hier
door de Fransohe troepen, is ingezet,
i- beperkt tot e&n front van GO K M.,
bogreoed door de omgeving van Reims
en het Maasgebied. Dit front loopt
langs do reeds zon vaak genoemde
dorpen Perthes ein Mesnll, welke het
gehucht Hu rins omsluiten, verlengt
zich langs de boerderij Béausojour,
gelegen in de ddopt© van eert dal; na
dert de hoogten om Masslges en over
schrijdt do Aisae ten noorden van
VieiHie-la-VlIle. Vervolgens loopt do
linie door het Gruriebosch (een deal
van het Argonnenwoud) en sluit langs
Y&ugertös door Mal an court aan op d©
steil torren van Verdun.
Het terrein ten westen van do A.r-
goimen biedt ©on eigenaardige aan-
blik. Het landschap ziet ©r uit als een
uitgestrekt, lichtelijk graeci den tee-rd
terrein. Maar in werkelijkheid biedt
peen terrein meer gelegenheid tot ver
rassingen on tot het maken van ach
tereenvolgende loopgraven! ix.ios, voor
wan van onzichtbare verzamelplaat
sen en verbonden door natuurlijke we
gen. die uitnemend beveiligd zijn voor
vijandelijk vuur. Talrijke beken heb
ben rd. in den kr ij tachtigen onder
grond prachtige gedekte wiegen uitge
graven, waarlangs de kolónnes ge-
lieel onzichtbaar zich kunnen bewe
gen, terw ijl do verward, door elkaar
liggende kopje» kommen vormen, die
zich uitstekend kenen voor hc-t sa
mentrekken van troepen vóór een aan
val. In den zachten on brokkeligen
grond kunnen snel sappen en paral
lellen worden aangelegd.
Deze streek is eenzaam en verlaten.
Bewoond© oorden zijn zeldzaam. En
kele boerderijen liggen op groot© af
standen verspreid do meeaten zijn
in do vorige eeuw gebouwd door vroe
gere Afrikaanse!:© soldaten en door
hen gedoopt met grootsch klinkende
nam on als Mcdéals, Algiers, Constan
tino. Mnzagran, Sé bas topoi. De en
koio dorpen, die men hier aantreft,
liggen verborgen in de dalen, zooals
Perthes Mesnil, Tuhui-o. Hier en daar
vindt men boschpartijen, welke ge
makkelijk zijn door te trekken, maar
die met ijzendruadwersperringen enz.
tot sterke stellingen zijn to maken.
Do tusschen ruim ton rijn begroeid mot
kort gras.
EEN BAJONET-AANVAL IN
\Y EST-VLA AN DEREN
Een vrijwilliger geeft in d© T&frti-
Kne Rundschau een zeer levendig©
beschrijving van een bajonet-aanval
in West-V Iaanderen.
..Plotseling zagen wij In de verte
in wilden galop een divisie-adjudant
aankomen. Du he te eken do, dat hot
iil; was met de rust Allen drongen
zich heen om den kapitein, om ten
minste iets op te vangen. Reeds u't
de verte zwaaido de adjudant met
een papier, het bevel tot den aanval.
Waar 13 do kapitein? Deze toekende,
zij vergeleken de horlogee en weg
was de adjudant weer. naar de vol
gend© afdeel mg. Bagage in orde, om
hangen, geweer in de hand in groe
pen aantreden. Nu begon het. In
groepen, n et vijftien pas tusschen-
ruimte, uitzwermen.. De voorste
groep volgen.
Toen we achter onze huisdekking
vandaan kwamen, begon de zaak cr
toch reeds onaangenaam uH te zien.
Do kogela kwamen led ijk dicht bij.
Eerst ging het nog in de pas, geweer
onder der anrn. Ongeveer honderd
meter, tot onze eerste loopgraaf. Een
klein© pauze, tot alles bij e'kaar
was. Spoedig is het een bonte men
gelmoes. Kameraden van verschil
lende compagnleön door elkaar. Do
bevelen zijn nauwelijks te verstaan.
Mijn afdeefing maakt een sprong
vooruit. Wij gaan in looppas. Na
vijfbg meter, waarbij het kletteren
van het mcnagegorel en het klappe
ren van spade en bajonet tegen el
kaar. zich mengt met het fluiten van
kogels en het gevloek van een.' dl©
struikelt, klinkt liet bevel; liggen t
Daar lagen we- Midden tusschen de
mooiste bieten. Een paar man trok
ken er eenlge u't en staken ze in den
zak. Bij den broodzak kon men n'ot
komen zonder een te groot doel to
bicden. Wij kregen juist tijd om een
beetje tot adem te komen en toen
ging het weer vooruit, tot iin de
voorste loopgraaf, die uitstekende
de kking bood. Hier haddon wij reeds
de eerste dooden. Snel riepen we de
andoren toe: Pas op. hier hggen do©-
do kameraden. Ondanks den kogelre
gen weken zij dan uU, om den slaap
van de gevallenen niet te storen.
Wij hadden nog mets van den vij
and gezien Nu zagen we in liet licht
van de ondergaande zon in het dorp
en in het boschjo voor 0x1a gedaan
ten zich bewegen. Een kameraad zegt
me. Hoe zwaar moet het vallen m
deze zon te sterven. Doch voor droo-
rnen 's er nu geen tijd. Voorwaarts.
Lri groot© sprongen bereiken wij de
eerste en spoodig ook de tweede vij
andelijike loopgraaf. Ilier konden
wij cersi zien, wat on© nog wachtte.
Voor ons. ongeveer zeven k echt hon
derd meter open void met slechts ge
brekkige dekking achter eenlge hoo-
pon mest. Daar achter in het licht
van do avondzon een park met dicht
kreupelhout, waaruit hier'en daar de
huizen van het dorp te voorschijn
komen.. Dc heel© rand van het bo3cli
spuwde vuur. Van alle hoornen en
daken ontving ons oen krankzinnig
vuur van de machinegeweren. Het
was of de hc! was los gelaten. Daar
moesten wij in. Twee sprongen had
den wij weer voorwaarts gedaan. T>e
commando's werden luid van rnan
tot man gebracht. Alles lag thans
achter de mesthoopen. Vaak acht tot
tien man achter zoon hoopje, dat
niet meer dan drie kwart meter
breed en hoog was. M n moest zijn
hoofd in den grond steken en snel
nvn de handen wat aarde daar voor
bij elkaar scharrelen. Lang duurden
doze tupsclienpoozen 'n hot voor
waarts ©tonnen niet. Twei of di'e
minuten op zijn hoogst schoen het
steeds te zijn. Men verliest echter het
vermogen om onder deze omstandig
heden den tijd te bepalen. Hot kwam
ons voor, of het evenveel uren wa
ren.
Terwijl we nog liggen komt het
commando: De bajonet op liet go-
weer' En reeds blazen het ook a'te
trompetten. Dan onmiddellijk daar
op schettert het oude Pruisische aan-
va!wig-na*!. Alles springt op Dof
dreunen van all© kanten do trom
mels Daar tusschen door klinkt het
voortdurend door alle horens gebla
zen voorwaart» signaal. De vij
and haalt uit zijn geweren wol er
uit te halen is. 't Is of de machinege
weren brullen. En daar tussohendoor
barsten de echrapnells van de met
snelvuur werkende artillerie. Doch
er kwnt geen wankelen In den storm
loop. Rechts en l'nks, zoover het oog
reikt voorwaarts stormend© infan
terie. De zon schittert op al'e wa
pens. Met een donderend hoera ren
nc-n wij voorwaart®. Nog twee maal
werpen wij ons neer. De voorste Unie
vuurt. Aan een beek met wilgen er
lang» wordt snelvuur geopend op
den vijand in de boomen. Het zijn
©'echte korte oogenb'ikiken. Alles
dringt naar voren naar den vijand
Wij willen den kerels den dood van
onze kameraden met de bajonet be
talen. Het hoera wil nog maar moei
lijk uit de heesche keel. Het wordi
een gebrul, waarin men te vergeefs
een menschel ijk geluid zou trachten;
te herkennen. Mij:n huurlieden heb
ben wijd open gesperde, mot bloed
doorioopen oogen. De gezichten zijn
var. woede vertrokken Ieder voed
slecht® drang naar voren. R-eohts en
links vallen kameraden. Men heeft
stee li te oen blik voor hen over: ,,Ook
jij. arme kerel" en alles rent verder
Nu Is r geen tijd. „Wacht maar, wij
zullen het jullie betaa'd zeilen."
Eindelijk zijn wij aan het dorp
Een hooge muur rnct twee rijen
schietgaten staat voor ons. Gelukkig
heeft, onze artUert© er bressen in g©
schoten Wij springen cr door heen
Daarachter is echter niemand Ge
weren, ransels, en oude uitrusting®
«tukken, dal is alles. I1'ranse he mari
niers. Zwarten en Bc-gen loepen
daar ginds 111 do bosschen weg
Slechts eonige dapperen zijn achter
gebleven. Mot hen is het «nel uit.
Hun dood is nutteloos, want de aan
val is toch niet meer t© keeren.
Reeds zijn de eersten door het
boschje en do tuinderij daarachter
in de eerste huizen van het dorp.
Van Ier zijde door de «nel ingeslagen
muren toornen 'zij binnen. Doch ook
daar is niemand. De verdedigers zijn
Vivg. Op etraat kunnen wij niet. Ma
chinegeweren striemen daar met ko
gels, alsof sproeiwagens aan liet
weik zijn. Wachten dus.
Nu eerst zien wij met hoe weinigen
wij nog zijn. Wij hebben hulp noo
d"g want te vete kameraden liggen
er bu'ten op het veld. De tijd gaat
voorbij, maar er komt geen verster
king. Wo moeten dus terug. Terug
in den schemerden avond. De bran
deride hoeven van ons eigen front
dienen one al© wegwijzer. Het t'ep
ons niet mee vandaag. Maar we ko
men terug Wij kwamen ook terug
Echter eerst eonigen tijd later, liet
dorp echter of Juister gezegd, datge
ne, wat onze artillerie aan roofeende
pulnhoopen ervan had over gelaten,
kwam in ons bezit..
Ter Zee.
Uit Londen wordt aan d© N. R, Ct.
geseind
„De correspondenten In de Unie
der Vtereenigde Staten van de Engel-
scli© bladen weiden uit over de ver
ontwaardiging, di© in de Vereoulgde
Stalen hecrscnt naar aanl&iding van
hot in den grond boren van de „Wil
liam P. Frye". Zij achten die daad do
biutaalste 'minachting voor hel intcr-
natinooal recht, ooit in de laatste 50
jaar betoond. De William P. Frye'
was een Amerikannsch schip onder
Amerikaanficbo vlag en met een niot-
contrabande lading aan boord. Dc
„Prlnz Eitel l-'riodrtóh" is oen offi-
cloel oorlogsschip, met schepelingen
en officieren, aangesteld door de
Duitsche admiraliteit en rechtstreeks
optredende onder de bevolen van de
Duitsche regeertog. Do Duitsche hulp-
kruiper had niet liet minst© recht, de
„William P. Fry©" te vernietigen of
haar gezagvoerder en bemanning ge
vangen te nemen. Blijkens de uit
spraken van juristen, di© zich met het
Internationaal recht bezig houden,
valt het gebeurde te beschouwen als
e«n vijandige daad en zal Duitscb
land de volledigste genoegdoening
moeten geven aan de Voreeuigde Sta
ten en aan de eigenaars van bet schip.
Zoo niet, dan zal de regeering ge
dwongen zijn do politiek van presi
dent Wilson, vervat in de nota van
1') Februari LI., te gaan toepassen.
Men acht het van zelf sprekend, dat
Duitechland verontschuldigingen zal
aanbieden en schadeloosstelling zal
geven.
De gezagvoerder van de William
P. I-'rye", die uit Baltimore afkomstig
13, kapitein Kiehno, zeide dat zijn
zeilschip zijn weg vervolgde onder
allo aanwijzingen voor een snellenen
aangenarnen overtocht, toen de
„Prinz Eitel Fried rich" het den weg
ven-s|m rda en een schot loste. Kapitein
Kieh.11© liet zijn schip stoppen, or
kwam oen boot van den kruiser
langszij, en nadat de schee pspapie
ren van de „William P. Frye" wanen
nagekeken, werd den gezagvoerder
1. eUegeueeld, dat zijn lading contra
bande was en overboord gegooid
moest worden. Dit viel voor op iff Ja
nuari, om twee uur 's middags. Juist
op dat ©ogenblik werd in de verte een
tweede zo lschip gezien. De Duitsche
officier, diö de visitatie aan boord van
ue „William P. Frye" had geleid» en
zijn manschappen werden door ste
nen teruggeroepen, doch spoedig
daarop kwam weer een boot met Duit
sche matrozen aan boord, die begon
nen met dc lading overboord te
gooien. Daarbij had een Diutsch offi
cier de leiding.
ln tusschen was do „Prinz Eitol
Friedrich" met volle vaart wegge
stoomd, om het gesignaleerde schip te
achtervolgen, dat spoedig achter
haald was en liet Franscho schip
„Pierre lx>ti", v;»n Nantes, bleek to
wezen, dat van San Francisco onder
weg was naar Engeland met een la
ding graan. Een vuurzuil aan den
horizont kondigde het lot aan, dat de
Pierre Lotl" trof. En in het schijnsel
van do vuurzuil ©toornde de „Prinz
Eitel Friedrich" terug naar de „Wil
liam P. Frye". [Hier ontbreekt een
stuk uil het toegezonden telegram,
Red.].
De „Daily Chronicle" verneemt uit
New-York, dat de „Prlnz Eitel Frie
drich" nan de eene zijde wit, aan de
andere zwart Is geschilderd. Dit ver
klaart, hoe het schip cr in had kun
nen slagen te ontkomen, toen het eo.i
paar weken geleden door een kruiser
was nagezeten. De „Prinz Eitel Frie
drich" was in een mistbank geloopen
en daar rankte de vervolgende krui
ser liet schip kwijt. Kort daarop ont
moette d© vervolger oen wit schip, da'
werd oangezien voor een passagiers
vaartuig, dat in do vaart was op
Zuid- Amerikaansehe haven©. De-var
volgende kruiser had zelfs aan hei
witte schip gevraagd, of dat geen
zwart schip had zien voorbijs toom en.
De gezagvoerder van bot witte «hip
antwoordde, dat hij ca> 18 mijl weste
lijk een' zwart schip was voorbiige
stoomd, Ka de kruiser volgde dade
lijk niet volle kracht het volsche
spoor.
Do „Prlnz Eitel Friedrich" hoeft
één Fransch stoomschip, twee Fran
se!»© zeilschepen, één Russisch zeil
schip, twee Britsche stoomschepen,
één Brilsch zeilschip en het Amerl-
kaansch© zeilschip vernietigd.
De Times" verneemt uit Washing
ton, dat mon het or daar algemeen
over eens is, dat de Amerikaansche
regeer hi.2 ter zake van de vernieling
van de ..William P. Fi-ye" een krach
tige houding zal aannemen, tenzij met
zekerheid zou kunnen worden aange
toond, dut de lading vun do „William
P. Frye" rechtst reeks bestemd was
voor het Britsch© leger of de Brilschs
vloot. In "at laatste geval zou Duitsch-
land misschien in staat zijn, het be
slaan van bijzonder© omstandighe
den nan te voeren, een regel waaraan
de Amerikaansche rcgocring bij de
Londen.sehe conferentie zijn goedkeu
ring had gehecht. Men gelooft te
Washington echter niet, dal Duitsch-
land in staat zal wezen, het daartoe
verelschto bowijs te leveren. En zelfs
indien liet daar al in slaagde, zouden
nog andere punten opheldering vra
gen.
Do Londerisch© Verklaring, waarin
„special© omstandigheden" worden
erkend, kan hier niet gelden.
Aan den anderen kant is waar
schijnlijk het Verdrag van vriend
schap en hundek in 1799 door Prui
sen en de Vereentgde Staten gesloten,
wél van kracht en in dit verdrag
gaven de contracteerend© partijen ©en
vrij besliste belofte, dat onder geen
omstandigheden het In den grond bo
ren v«n neutrale «hepen zal zijn toe
gelaten, zelfs Indien dl© schepen con
trabande mochten vervoeren.
En dat is niet alles. D© Vereenlgde
Staten zijn tegenstanders van de ver
tinden ng buitengaats van koop
vaardij schepen 111 oorlogsvaartuigen.
En er lieatoat aanleiding om te ver
onderstellen, dat de „Prinz Eitel
Friedrich" in Chin© esc he wateren als
hulpkruiser is toegerust met (1© bewa
peningsstukken, afkomstig van twee
kleine Duitsche kruisers, die te
Sjanghai waren onttakeld.
Waarom voert Engeland
oorlog
We lezen In 't Alg. Handelsblad
Het artikel van de „Times", waarin
hc-t blad zeide, dat men grootelijks
dwaalt als men meent, dat Engeland
in den strijd ging om België, want
al zou Duitschland Belgiö niet zijn
binnengetrokken, zou Engeland toch
door eigen belang gebonden geweest
ziji. Frankrijk te steunen hoeft in
on buiten Engeland grooten indruk
gemaakt.
Want zooals d© „Times" nu spreekt
heeft Engeland niet steeds gesproken
Nog In zijn redevoering van 27 Augus
tus zeide de minister Asquith
„Het is van belang zich juist voor
oogen te stollen, waarom wij in don
ijd 1 tobben ingegrepen. Dat ge
schiedde teen wij voor de keua wer
den gesteld, ons© plechtig© belofte te
houden of te breken, de keus of wij
ons woord zouden houden of cms bui
tren voor hot ruwe geweld. Toen wier
oen wij do scheed© weg Wii betreu
ren ons besluit niet. liet gold toch
een plicht te vervullen, dien gocn
groote, zelfbewust© natie, tenminste
©ene die op ons te ami punt van bo-
schavln# staat, kan verzuimen na te
komen, zonder voor altoos lui ar roep
te hen ad colon. Wij hadden ons tn
duidelijke en plechtige bewoordingen
verplicht, do betuigde onafhankelijk
heid vun een kleinen neutralen staat
to t«escl¥>rmen. België werd do©r geen
zelfzuchtige beweegredenen geleid."
Ook de „Star" komt op tegen de
meening van de „Times", die naar
hH -blad zegt, een twistappel hoeft ge
worpen in da Kngelsch© maatschap-
pij-
liet la moeilijk na te gaan, wat het
nut kan zijn van zulk een daad, en
het is beslist dwaasheid te sproken
over de vraag wat Engeland zou hob-
Leu gedaan, als Duitschland niet ge
daan had wat het d^ed Niemand kan
lowiizoa, wnt F.ngoland zou gedaan
hebben, als de toe-tand anders was
geVTScat. En het ltriu-eh© volk bestaat
niet uit Ca.iuïsten, die niets liever
doen dan haarkloven, en wien hot
arlikel van de „Times" eon prachtig©
gelegenheid voor dien uuttetoozen ar
beid biedL.
De „Star" is overtuigd, dat het En-
gelsche vokk in die imperelistisclK-
theorie van den oorlog, in die Jingo-
opvatting, niet zal doelen. Het Kngel
sch© volk wilde geen oorlog, totdat
Duitschland do neutraliteit van Bel
giö bcltond Het was die daad, welke
Engeland naar hel zwaard deed grij
pen. En alios wat ver dor gebeurd ;s
moet hot besluit hebben aangewak
kerd, om niet den strijd te staken,
voordat Europa bevrijd i© van liet
Pruisische militaiiisma Doch Belgiö
was de eerste aanleiding voor Enge
land, om zich in den strijd te men
gen Geschiedschrijvers mogen later
gaan hespreken wni Engeland zou
hebben gedaan, indien Duitschland
do neutraliteit van België niet had
geschonden, maar zij zullen dat nooit
kunnen bewijzen. Wat iemand niet
gedaan heeft kan riten niet bcoordec-
lcai do wil van c&n volk ia vrij, even
als die van een individu. Totdat
Duitschland Belgiö overrompelde was
Engeland vrij. Toen het dit had ge
daan, hadden wij geen andere keus.
dan trouw te zijn aan ons gegeven
woord.
Dit ia *t standpunt van de „Star".
Allerlei
W.AAR ZIJN DE BELGISCHE
KUNSTWERKEN?
D© oorlogscorrespondent van het
„Berliner Tageblatt," Wilhelm
Schrn'dtborn, schrijft ©on en ander
over de Belgische kunstwerken cn
erzokert, op grond van wal hij van
temaud vertiAin. di© het boste daar
medcdceiingen kan doen dat,
bijv uit Antwerpen geen enkel
kunstwerk is weggebracht door d©
Duitschers. Allee wt genoteerd is
den catalogus van ..Het Museum
voor Schoone Kunsten" aldaar, is
nog aanwezig Wat zich in dc- ker
ken van waardevolle zaken bevond,
's natuurlijk in veiligheid gebracht.
Het boste w in het Koninklijk Muse
um geborgen.
v. zijn de wereldberoemde Ru-
berisstirkk 1 ri„De Kruisoprichting"
cn de „Kruisafname", die deteiids
'n 1794 door de Franschen naar Pa
rijs medegenomen werden en 'n 1818
weer teruggegeven zijn, en ook Ru
bens' ..Maria hemelvaart" nog
aanwezig
Uit de Augufrtinus kerk U van
Dyck'e „Visioen van den te lteen
AusrusUmis" en Rubens „Huwelijk
van de heilige Katharine" >k op
veilige plaat© bewaard. De schilderij-
en vr.n dc St. Jaeobakcik werden 'n
de gewelven onder die kerk eurobor
gen. In de kelder» van do Akademis
bevinden zich schilderijen van
waarde Wat er in Moeteden aan
kunsiwei'ken gered kon worden i® te
Antwerpen thans in veiligheid, zegt
Schrilidtborn. zo» bijv Van Dijck's
„Christus aan het krui.-" en de vijf
entwintig schilderstukken op hout
met de legende van den Heiligen Ro-
nuildua uit do 15e eeuw Uit de Lievo
Vrouwekerk te Moe helen word ge
red „Petrus, het wereldberoemd©
triptték". ILct meesterwerk der Oud
Vlaamsche schoot to Gent zou. vol-
i het „Vlaamsche Nieuws" naar
Londen zijn gebracht, doch van dit
werk „De aanbidding van het Lam"
(door de gebroeders van Eyck) zijn
liet dan de copiön, want de echte
zijn. volgens Schmidtborn. te Ber
lijn. Hot g.iat hier over de'vleugels
van dat ©tuk die ook eerst naar Pa
rijs zijn medegenomen door de Fran-
schei, daarna voor f 8000 door den
HoUandschen Kunsthandelaar Nieu-
wenhuis zijn gekocht di© ze later (na
1815' verkocht heeft voor 100.Ö0Ö
francs aan een Enge lachman Hc»
Berltjnsche museum kocht die echt©
vieugolstukken voor 410.000 francs
weer uit Enge'ant! liet transport
van de zware gv-redde schilderijen
en het onderbrengen in de bomvrije
bergplaatsen te Antwerpen, heeft
heel wat tijd en inspanning gekost.
Hot duurde tot midden September.
Iedere Antwerpenaar heeft destijds
den buitengewoon grooien platten
vrachtwagen, z.ien lu-en en weer rij
den. waarop 'lo schilderijen lagen. In
hst Antwerpeche muséum is alles
veilig, ltet gebouw staal 51 Meter
van de omringende huizen af en geoq
enkde granaat heeft dit Museua
nóg getroffen.
De correspondent spreekt ook be
slist tegen dat to I.'er en Leuven
Rubens' stukken verbrand zouden
zijn Volgens Rosenberg „Kla&s'ker
der Kunst" is trouwens nooit te L>er
of te Leuven ot-n stuk van Ruben»
gOWiCSt.
Haarlemmer Halletjes
EEN ZA i'ERDAGAVOND-PRAATJE.
Da deuren van don schouwburg
gaan Ixiast niet meer dioht. J© kunt
niet over den Jansweg komen, of er
bangt een kleurig affiche aan do
deuren, onder het leclijke balcon, dat
07i de tien Jaar alleen gebruikt wordt
voor con Jubiló van Bouvrmoester. Hij
ïiad er een zek&r recht op. wartt nle-
inand anders dun oiizo groote Louis
hooft hot Haarlemsch Tooneelgczol-
sctiup gesticht, dat na dien tijd, zoo-
ann een behooilljkcn komedie-
troep post, alweer tot ontbinding
reumtï© kennen zo in dat vak niet,
omdat de eröme ©r al lang van afge
schopt word) is overgegaan. Sedert
beeft niemand het weer geprobeerd.
Onee glorie van oon Haarlerneci» Too-
n cel gezel schap ls van korten duur
geweest.
Nu zijn w© ln 't gohikkig bezit van
©ori Haarlernseh toorieolstuk ©o eon
van onze ingezetenen, die terecht in
mij bijzonderen a-anl&g. voor het too-
ïiocl vennoedt, omdat ik een neef ben
van oen beroemde opera van niemand
minder dan Beethoven di© inge
zeten© dan vereert mij met een
6ct.ri.ivcn, waarin hij vraagt, of ln het
niouwo stuk vun Van Eeden, „De
Heks-van Haarlem", het nationale
niet vereenigd Is met bet locale. Het
national©do «trijd lusadien het
c cru wen goledon naar d© hegemonie
strevende. .Amsterdam ©n het gezag en
liet locale. „Het locale vooral",
schrijft hij (en Ik laat "hem r*u voor-
loopig hot woord). „Er ging Don
derdagavond ln den Schouwburg
•en zucht door de «aal, toen Frans
Hals ten tooneele verscheen. Even een
aandrang om hom door applaus to
dsi ken voor zijn „Halsen". En
dan het burengeklbbel tusschen
Amsterdam en Haarlem, waarvan
eens Brodor© zong.
't Zit er nog in, die afgunst, ©n ik
vermoed dat in zijn binnenste hart
geen Haarlemmer den Amsterdam
mer ooit vergeeft, dot hij met behulp
van zijn nalionalen held Gysbrecht
van Aemstel „gevolgd door Kloris en
Roosje" den anders ietwat langwiili-
gen Nieuwjaarsavond zoo mooi weet
door te komen.
Gysbreoht van AemaLel. de nationa
le held van Amsterdam 1
Welnu, d© Heks, de nationale
heldin van Haarlem 1
Dat k.'iri zij worden. Daarvoor moet
zij eiken Nieuwjaarsavond op de
planken, misschien wat gefat
soeneerd, misschien nog wat localer
gekleurd, misschien met het oog op
de steeds hoopvolle Nieuw jaarsstem
ming rnct een ©nkcl lijk mindert
Dr. Froderik van Reden houdt van
Haarlem. Welnu, zal hij niet bereid
wonden gevonden ciu, als dat moet,
zijn stuk, zijn schepping wat om te
werken Desnoods voor Haarlem al
leen Mij dunkt, het la wat waard om
da schepper te zijn van een locaal-
nntion-ale heldin
En dan Kloris en Roosje na, zonder
geleendon Niouwjaarswensch van Am
sterdam voorts eon burgemeesters
loge dan, van waaruit deze hoog©
magistraat mot reerbuigend© vrien
delijkheid de tot hem gericht© woor
den in ontvangst kan nomen. Dat be
hoort er zoo bij 1
Dau vinden de Amtserdammors
gaen reden meer, orn op hun Gys-
broöht te stoften. Want dun i»obl>on
du Haarlemmers hun „Heks" en bo
vendien een aangewezen manter orn
een toch, welbeschouwd, katterige"
avond als dien van Nieuwjaar behoor
lijk door to bomen."
Tot zoover het schrijven van down
toorieel-1 icf 11 eb hor.
Ik geef zijn denkbeeld ernstig in
overweging aan den boer Van Gaste
ren, aan wien het feitelijk door hem
is opgedragen. Do Gysbreeht to, om
de waarheid t« zeggen, knap verve
lend, met uitzondering van 't ver
baal van Vosmeer do Spie, onder
voorwaard© nog, dat het voorgedra
gen wordt door Bouwmeester. En als
wc er in dc eerste dagen van Januari
in grooten getal© naar too gaan, dan
is dat meer voor ons fatsoen, clan wel
omdat we bot stuk zoo gezellig vin
den. Mijlpalen, Grompia, Huzaren-
koorts zijn véél leuker.
En waaróm zouden wa ©ons per
jaar dat specifiek Amsterdamse he
stuk gaan zien, Wanneer er een Haar
lemsch is Waaróm Amsterdamsch©
korstjes, terwijl we onz© cigon Haar
lemmer Halletjes hebben
Alleen virwt ik het niet heal plezie
rig, dat de locanl-H-aartemsch© kleur
nu juist door een hek© zou moeten
worden weergegeven. Laat ons niet
vergelen, dat er in llnarlom 5000
vrouwen méér wonen, dan mannen.
Vijfduizend schoon© vrouwen, bemin
nelijke vrouwen, verstandig© vrou
wen. Hot zou haar in ©cn verkeerd
daglicht stellen, wanneer oen heks
de locale kleur Ln Haarlem veri»cr-
aoonüjkeai moest. Daarom, al» er ooit
wat van konten mocht, dat Van
F."den3 stuk onze Nieuwjaarsavonden
zal verfraaien daarom hoop ik, dat
hij er wat meer Hals ln zal maken en
wat minder Helt». Wat Van Eeden
des te gemakkelijker zal valiea, om
dat do Helt© toch alleen bij de gratie
van 't penseel van Hals
voortloven.
hl ij ven
Het 13 de tijd, nu of nooit, om e©ns
ronduit cn openhartig <lc vraag te
stellen„Waarvoor dient in den
schouwburg de pauze?" Niet do klei
ne tnsselionjKxwen, waarin tiet
tooneelpersoneel de décors verandert,
maar de groote pauze, d e pauze.
On» rast te geven aan d© ©pelera
Het lijkt er niet naar. Dan moest do
pahZ© in 't rn.id.den van de vertooning
vallen en dat doet ze niet. Al© eau
stuk vier bedrijven lang is, komt du
pauze na 't derde ©n al» 1 vijf be
drijven telt, na 't vierde. Dat een©
bedrijf zal voor de arlisten dus geen
beletsel wezen om door to spelen.
Moet hel publiek dan uitrusten
Waarvan? Dat zit gomakkelijk op
zijn stoel «n kun er liast tegen, wan-
neer d© vertooning doorgaat. Is er
soms pauze in die meest modern© VAD
alle schouwtoonoelen, d© bioscoop
Niemand denkt eraan en toch zou
daar voel meer reden wezen, c»m aan
do toeschouwers een kwartier lang
rust t© gunnen voor hun oogen.
De maiischen willen wat gtfliruften!
Juist. Damon en P.vthlas waren niet
inniger met elkaar bevriend, dan
Pauze eu Buffet. Nauwelijks hoor Je
dan ook aan <1© zoldering bet on
harmonisch knarsen, dat de neer
daling vun hot brandsci.écro aan
kundigt, nauwelijks zt© je d© tuuid
van don souffleur het bordje PAUZE
togen zijn hok zetten, of vijf an negen
tig procent van d© mannen vertrekt
en iaat acht en negoutig procent van
d© vrouwen (twee procent gaat mee
naar de koffiekamer) ln d© zaal ach
ter. Velon gaan ©on biertje of ©en kop
koffi© drinken, vandaar ito naam
„teit doistig© geslacht", maar noo
:oed al© allen, die uit d© zaal vcr-
wenen, moeten een sigaar of een
igaret rooken. Dat kan niet wachten,
geen uur en geen minuut. Zeor juist
daarom dl© andere naam. waarmee
de mannen worden aangeduid het
o o k e r i g geslacht.
Terwijl aldus de koffiekamer moer
dan vol Is, blijft de schouwburgzaal
ongezellig teeg. 98 procent vrouw©»»
i procent mannon wachten tot het
spel weer böglnL Ze bedenken ®net
weemoed, >ioe plezierig liet zou we
ien, twintig minuten vroeger thuis te
zijn, zoodnt het niet zoo laat word
niet naar bod gaan, ho© gemakkelijk
ze huil train naar buiten zouden kun
nen halen.... als die nar© pauze maar
werd afgeschaft.
Aon den anderen kant van 't gordijn
vervelen zich de artis en, <li© in het
laatst© bedrijf to maken hebben, in
hun saaie kleedkamers Duurt 't wat
lang met de pauze, dan rekenen zo
uit. of or, vóórdat d© laatst© trein
vertrekt, nog tijd zal wezen voor be
hoorlijk ofscluniuken en verkleeden,
of dut het, ovenals den vorigen keer,
op een drafje zul moeten gaan.
Weg niet de pauze Dorstig© kelen,
di# geen drie uur zonder vocht kun
nen, moeten dan maar tusschen de
bedrijven Ln d© zaal eon verfrlssching
nomen. Ais dat wat discreet gebeurt
011 aai, de stoelen ©en practiach
plankje wordt gemaukt om kopje of
gluasje op t© zetten, gaat dut best.
Zoo lijdt niemand schade, ook het
buffet niet. En hoeveel grauwe ver
veling wordt aan d© achterblijvende
procenten (zie hiervoor) niet bo-
apaard I Ja, ik woi-zie daar oen toe
nemend schouwburgbezoek van, want
de vrouwen zullen den maatregel
toejuichen m zij zijn liet ia de ge
zinnen, die beslissen of men zal uit
gaan Niet do mannen.
Ik geef toe, dnt zij hun sigaar of
cigaret een half uur moéten uitstellen.
Dat is geen bezwaar. Het Is altijd
roe>g genoog, om je geld in rook t©
doen opgaiui t
Do (bakkers te Renpebroek hebben
besloten, «lil jaar aan hun klanten
geen Paasclibrood meer cadoau ta
doen. In Amsterdam praten te daar
ook al over. Weliswaar gaan <1©
Bennebroekeiu niet zoo ver als htm
Amsterdams©!»© collega's, die A-ggcn,
dat het publiek toch „tegen heug en
meug" dat Paaschbrood eet.
Dat i© een doekje voor 't bloedon.
Do klanten lusten het wel degelijk.
Er was wel iets gemoedelijks in diö
cadeaus. Eon Paaschbrood van den
bakker, een paar schaapjes uit do
eerste gras boter van den boterboer,
op sommige plaatsen een duivekutor
met Kerstmis er lag iels huiselijks
ln. Toen is er eoo tijd gekoniou, dat
endeaux wel hoofdzaak en de waren
zelf bijcaak schenen. Als j© in dien tijd
aan de monsclien vroeg„hoe koiu j«
nan die vazen of aan dnt schilderij T'
dan antwoordden re„van tante
Margarine".
Tante overdreef di© geschonken zóo,
dat ze ex- van zelf me© moest ophou
den.
En nu vervallen wc in het ander*
uiterste ©n krijgen al goon PauSfh-
brood ook >neer.
Wat d© monschen j© nog present
wille® geven is niet veel plezierig©.
Onlangs was ik bij Wouter, toen een
groote enveloppe bezorgd werd. „Dat
moot wel ©en gewichtig stuk wezen",
zei ik.
,,J© kunt het van ine cadeau krij
gen", bromdo mijn neef.
Het we» een bulastlngbiljot.
F1DBI.IO.
