De Europeesche Oorlog.
EF.DE BLAD.
HAARLEM'S DAGBLAD
ZATERDAG 15 W.EI 1913
Op het Westelijk
Oorlogsveld.
D Hi I.so.ft sUiflericht:
„Krachtige Ergx-lsch© aaiival'cn
tegen 't door do Duitschers voor Ype
ren opnieuw gewonnen front misluk
ten onder zware verliezen voor <le
Enge'schcn Aan den straatweg Me©-
iieti— Yivjien woiiii.n do Duitscliera
verder terrein in do richting vani
llooge.
In do streek ten zuidwesten van
Bijsstl .loden de Fianschon, na krach
tige voorbereiding door do artillerie,
slechts ou enkele .la atoom aanvallen.
Allo aanvallen werden afgeslagen.
Aan de Lorettc-hoogto en ten noor-
«frm van Atrecnt verliep de dag be-
trekker:It rustig. Verdere aanvallen
van do c':-!!leerden kwamen niet
voor. I >r- Duitse lie verliepen hij de
\r-ro\ei mg var. Carency door de Frau-
ciien bedragen 600 a .00 man.
Een nieuwe pt-ging van de Fran
s-dien om ten noordwesten van Bcrry-
au-bac liet door de Duitscliera her
wonnen stuk loopgraaf weder te ne-
men, mislukte wederom.
Tus-'dion Maas en Moezel misluk
te een Fr&nsch offensief in het üois-
lo-Prétro voor do Duitsche stollingen
en 't Duitseho vuur.
De bemanning van ean bij lïage-
nau tot landen gedwongen Franschen
tweedekker is s-oan^en genomen."
F r a n s c li communique:
..Sedert 13 dezer regent liet zonder
opIioikVmi. Ia den nacht van Donder
dag op Vrijdag vermeesterden de
Fnaiiseïu-ri. ondanks do moeilijk© tor-
reingeeteldheid; verschillende Dmt-
soïio loopsraven ten zuidwesten van
Souche/. Zij handhaafden zich op
het overigo front van Loos—Atrecht
op liet den vorigeu diag gewonnen
terrein.
De vermeestering vu.n Carency
bracht veel Duitse! i materieel in het
b.v/.it dor Fianschon, dat echter nog
niet voliüoinen kan worden- "pgotre-
ven. Heels lelde ns«n 2 kanonen va:
77 mM.. oen houw itser, 2 mortieren,
een ia mijn-werpers, 3000 geweren
groom voorraden projeotielen en pa
IrmK-ll.
Tn het Bois Colo 125 vonden de
Franschen do lijken van drie Duit-
s he corni'sgcleen, «lie door de Fra
echo artillerie waren vernietigd.
fn den middag van Donderdag be
schoten de Diiitsehore Carency zonde:
resultaat. De Franschen bleven metvs
tér von Caroiu-y en maakten vorde
v ringen in noordelijke richting, wan:
ze zi'-'i meester mankten van Ablair.
Sf. Nazme, dat ze bijna geheel m
bezit hebben, on enkele huizen nti
aan den oosteliikeii rand. waai
strijd hot voorlduurt De Franschen
maakten vete honderden gevangenen.
Bij het terugtrekken zotten do Duit-
schers do l'oift van het dorp in vlam.
To Netiville St. Vu ast vermeester
den de Franschen nog ©enige huizen
groepen in het noordelijk <tecl van
het dorp.
In het Aispédal vernielden de Fi-an-
echen viicu* 'Duitsche iblokluiiken
verschillend© locpnavon. Bij Bi
let Ie in do Argonnon werden twee
Duitsche aanvallen van welko
'nochtelijkc aanval afgeslagen.
De aanval op don dag was zeer
lloftig".
(Ten slot',-? wordt in dit communi
que iii.r reus melding gemaakt
de reeds meegedeelde vo'ledigc vcr-
ovei-iiiT van het Bois le Prêlre door
de Franschen).
EEN DANKBETUIGING.
Ilnvas seint uil Parijs:
„Naar aanleiding van do schitte
rende gevechten ton nomd.cn van
Atrecht, heeft de Franschc minoster
van oorlog, Millerawl, oen sclirijv&n
van gélukwensclit gericht tot dan op
perbevelhebber.
Dit schrijven besluit: De superiori
teit die we verkregen' op den vijand,
die- vi.«ir geen misdaad terugschrikt,
is een nieuw gelukkig voorteeken van
zijn nederlaag. Uwe logei-s en gij
hebben opnieuw de bewondering en
dankbaarheid van het land verdiend".
Op hst Oostelijk
Oorlogsveld.
Duitse h sta/bericht:
,,De gevechten bij Schawlki zij l
ook üoiulcrdug nog niet tot een eind/3
gebracliL
Ten no© uien van do Njeuicn aan
do beneden Doebissa maakten do
Duitsohe-rs JVj een nachtelijk offen
sief 80 gevangenon.
Ten westen van l'rasnysz bereikten
dooien va i hot eerste Turkestauscho
k'giercorps na vier maal herhaalde
mislukte bestormingen dj voorslo
Duitsche loopgraaf. Des avonds wa
ren de Bussen echter overal weder
verdreven. Zij leden zvvaro verliezen.
In Duitsche lmnden bleven 120 gov an-
genen.
Op liet suid-oostelijk oorlogstooneol
nat de voorhoed© van liet lc-gcr van
von MaCkensen voor Przemysi en den
linkeroever van den Beneden-San. Do
Murbon* len Duits/oh- ü/ljfien rijk sch-o
troepen zetten de vervolging voort in
da richting van Dolin-a— Dobromil tor
eeno zijde, over Poianic© (aan den
Wcichsftl) en Kielca Lor andere zijd?.
Ook in Polen aan de Pilica bij Iuow-
lodz hebben de Bussen hun stellin-
gc'a niet kunnen behouden en bevin
den zo zich in snellen aftocht in oos
telijke richting".
Oos ten r ij k sch slafberiebt-
„De terugtocht van de Bussen in
Russisch Puien duurt voort en lr-girit
ook i.i liet PilitzafronL Van ton oos
ten van Pc-trjkaw tot den bovcn-
Wciehscl vervd'gen de verbonden
Duitsc-h-Or stm i-rij k-cluv legcrg roepen -
Woyrsj en -Dank. do terugtivkkendo
Russen. JIum troepen hebben zich ge
nesteld in liet bcrg'laud ten noord
oosten van Kieleo.
Voor hel leger van den aartshertog
Josef Ferdinand trekken do Bussen
terug in .Mïddcn-Gaiicïë over de San;
zij wijken uit de oingoving van Do-
bromil-Suiry Sam hor voor de voor
hoeden der legers Boroevitsj en Böhm
Ermalli in noordoostelijke richting.
Oostënriikscho troepen hebben de
hoogten zuidwestelijk van Dobromil
cn Stary Sambor ouder achterhoc-de-
jSovochton bereikt.
Aan do algeiueone voouweartsclio
beweging hebben zich thans ook do
v/n-bc-ndlen I/uit sc)i-( rosten ril kso he
troepen van hot, Joger-Linsiiigen, die
over Turka en Shale oprukken aan-
geolotm.
Do strijd in zuidoost Galici-- duurt
voort. Sterke Itussische strijdkrucli-
t'-n zijn doorgedrongen Ut voorbij
('bsrtyn. noordelijk van Snlatyn en
.Muhala".
Russisch stafbericht:
„Bij Shawl! neemt de strijd een
voor de Russen gunstig verloop. Do
Bussen niaaktcu in den loop van de-n
dag ruim duizend krijgsgevangenen
en veroverden iicg«n mitrailk-uis.
In West-Galicië namen de gevecli-
t-Ka in hevigheid af. Russische troe
pen verzamelden zich den lOcn gelei
delijk aan de Sanrivier ten einde een.
meer geconcentreerde opstelling in tc
nemen.
Den llc.-i ontruimde het Oostcnrijk-
sche leger zijn krachtig versterkte
stelling van Bystritza tot de Roe-
meonscho grens over een lengte van
MO werst en trok den 12un ijlings te
rug over de Proeth. De Oostcnrijk-
sche cavalerie die zich opofferde om
den algemeenen terugtocht door clihr-
ges te dekken, werd door Russiscli
vuur uiteengejaagd.
Russische cavaleriedivisies braken
op verschillende plaatsen door het
Oosteurijksche front en slaagden
wanorde to brengen onder de mar-
cheerendo kolonnes.
De krachtige vervolging wordt
voorlgozcl onder voor do Russen
zeer gunstige omstandigheden.
Het aantal krijgsgevangenen noem',
steeds toe
EEN DAGORDER.
D-? opperbevelhebber vun het Oos-
tennjkscho leger, aartshertog Frie-
drich, heeft den volgonden dagorder
gegeven. „Do afgeloopen acht ooilogs-
dagen hebben een nieuw roemvol blad
toegevoegd aan de geschiedenis van
do Duitsche en Oosten.vijk-lJongnur-
selio artillerie. Met grooto moeite heb
ben do verbondenen, door een doel
bewuste opstelling en niet een uit
muntend, door goede sclxiettechniclc
tot do giootste uitvvoiking voerend,
vuur alles vuorbcreid Oil bun wapen
hrojders met overweldigende kraclit
ondersteund.
Versciii'teiule reeksen goed versterk
te Russische stellingen zijn in ons be
zit. Zij getuigen zoowel van don hel
denmoed van onze infanterie ais van
de vernietigende uitwerking van ouzo
«ïailerie. Sedert bogeleidt deze, zon
der zich aau do ontberingen te storen
en onder dé moeilijkste omstandighe
den, rustel0C9 de vervolging van den
terugwjjkond.en tegenstander door do
infanlorie, om diens nederlaag te vol
tooien en ieder en nieuwen tegen
stand; onmogelijk te maken. Ik beiuig
aan do geheels artillorio van het 11e,
4e. 3e en 2e legercorps, voor de tot
nu too betoond© opofferingen, voor
haar samen wei king met do infante
rie. lllijr. dank en mijn volle tevre-len-
lu.id en ben vast overtuigd, dat ten
doortastende infuiiUtriovei'volgiiig,
vcoruliirend ondersteund door teil
goede, samenwerkende artillerie, die
econ offers schuwt, tot de 'gohcelo
overwinning zal voeren en de strijd
krachten onzer taaie tegenstanders,
»al vernietigen."
Uit den Balkan.
DE STRIJD OM DE DAl'.DANElJ.EN'.
To Athene is vun Mytiteno bericJit
gekomen, da*, een Fransch eskader
oader admiraal Baillou b j Tenedqs
is aangekomen ter versloiking van
de verbondicn vloot bij de Daruaiial-
len.
Een Rcuter-telegram van Moed ros
meldt: „Do geallieerden coneentreu
ren nu Inrn strijdmacht voor een of
fensief togen de versterkte hoogten
van Aohibaha, ten oosten van Kri-
tbia. Do hoogten worden voortdu
rend beschoten door do oorlogsscbe-
pen, zoowel binnen als buiten de
Dardanelien gelegen, welker vuur
ondersteund wordt door veld- en vcs-
tmggeschut, dal aan wal is gebracht
ter voorbereiding van den aanval.
Do Turksche legermacht in dit deel
van liet scliierciland is nu feitelijk
ingesloten door do Britten, die van
west on noordwesten haar bedreigen,
door do Australiërs die viui het noor
den ,on oosten en do Franscliop d;o
van zuiden en zuidwesten oprukken.
De strijdkrachten der gealiieerden
winnen, naar gemeld wordt, voortdu
rend terrein, de Turkc-u terugdrij
vend uit de ©ene linie loopgraven na
de andere naar hun hoofdstelling,
waar de strijd definitief zal moeien
worden uitgevochten.
De afzonderlijke F ransel ie actie
van 'Koemkale (aan den Aziatisolusn
oever) uit diende eigenlijk alleen om
de aandacht der Turken af te leiden
van do ware punten van aanval. De
vooraf vastgesteld© terugtocht der
Franschen die eerst plaats had, na
dat dezen een aantal gevangenen
hadden gemaakt, gaf den Turken ge
legenheid om het belachelijk verhaal
van een overwinning te verspreiden.
De troepen die dozen dienst aan de
geallieerden bewezen, werken nu met
do Ilritsclic strijdkrachten samen hij
de hoogten van Achibaba. De strijd -
krachten der geallieerden te land wor
den voortdurend versterkt met nieu
we troepen, aangebracht uit Egypte
cn Frankrijk.
Du verovering door de geallieerden
van het belangrijk© gebied lussclieu
Kilidbahr en Knap Hellas, wordt nu
zeiter geacht. Kilidbahr en Soean-
dere moeten nog slechts do eenigo
forten aan den Europeeschcn oever
zijn, die 't vuur der geaiiieerdeni nog
zwak beantwoorden".
DF, VERLIEZEN DER GEALLIEER
DEN AAN DE DARDANELLES'.
Ongerekend /Ie als mijnonvisschcrs
dienst cte©n<lo stoomtrawlers bestaan
do voornaamste verliezen dk?r geal-1
lieordea. bij Jiunno operatics tégen
<!o Dardanolku voor zoover uit do of-
flcieole bevestigingen is na te gaan,
hot boden uit do navolgende schepen.
Engeland:
lrresistiblo (slagschip) '1)8 15.000 (cn.
Ocean (slagschip) 98 12.950
Goliath (slagschip) '98 12.950
E 15 (onderzeeboot)
Ali 2 (onderzeeboot) '12 725
Frankrijk:
Burnet (slagschip) '90 12.205
Saphyr (onderzeeboot). 390
Op Zae.
DE VERLIEZEN TER ZEE.
Naur liet tyjio van het ooiiogisschip
Ingedeeld, waarbij natuurlijk niet ver
goten moet worden, dat verscheidene
isciliopon- ilioor hii'u- ouderdom van be
trekkelijk wciirdg militaire waarde
zijn, kan men do verliezen ter ze©, tot
dusver door de oorlogvoerende landen
geleden, zoover na te gaan is, (naar
't Alg. I lande Lub lod meldt) aldus sa-
menvatten
ylagsehopen Engeland verloor vijf
frUi.gscIiejM.-n, Fiujikijjk één cn Tur
kije ook één.
BanLseikruisers Engeland verloor
er vijf. Du'-tsclilaiid ook vijf. Frank
rijk één, Rus!:uid één.
Kleine kruisersEngeland vijf,
DuitsehLand e'f, Japan één. Rusland
één-, Turkije 6©n en Oostenrijk twee.
TorpedojagersEngeland twee,
Diritseli'and ncgon, Frankrijk twee,
Japan één.
Kan om i eorbo o teilEngeland twee,
Diiitechlaiid tien, Frankrijk één,
Rusland twee, Turkije tiw©©. Oosten
rijk één.
Ondci/ooboob i. Engeland vier,
DuitsclWund ongeveer vij.f. Frankrijk
twee. Het aan Uil gezonJren ondcr-
zoeérs van Engeland en Dultschkmd
is, wanpeer men ile niet-offic'iiolc be
richten gelooven mag, nog meer.
TorpcdoboofenDaitechlaud pl.m.
vier.
Hu! pic raisers Engeland: 7,
Diiliscililian-d' 18 cn Rusland. 1.
Da ondergang van d©
„Lusttsnia".
DE VERKLARING VAN KAPI
TEIN TURNER.
We lozen in de Telegraaf o.a.:
Maandag 1.1. heeft de kapitein van
de „Lusitania", Tu ner, vixir den
coroner cn diens jury t© Kinsale zijne
verklaringen afgelegd. Aan dez© on
der cede afgelegd© getuigenis ont
lecmen wij dc volgende, nog niet be
kende bijzonderheden, dio er op
nieuw liet hunne toe bijdragen, om
do beweringen der Duitschers, als
zou do „Lusitania" bewapend zi.ia
geweest, te ontzenuwen.
Kapitein Turner verklaard1»?:
„Wij verlieten New-York op 1 Me:.
Ik heb geen persoonlijke waarschu
wingen ontvangen, behalve die, wel
ke in de dagbladen stonden. D© reis
zelve leverde niets bijzonders op. Ik
wist alles af van de bedreigingen, om
het schip te torpcdecren".
J)e oorciner: ,,\Yas de Lusitania be
wapend?"
Getuige: „Neen."
Coroner: „Welke maatregelen
naamt gij in verband met do bewus
te bedreigingen?
Gei.; „Ik had alle slot-pen gereed
laten maken, om dadelijk tc kunnen
worden uitgezet, cn do s- h-,'.deuren
doen sluiten, tóen wij in dc gevaar
lijk© zóne kwanten. Wij kwamen cm-
trtcii 't uur voorbij jut Fast net Tus-
schen dat tijdstip en liet torpedcoren
zag ik niet "t minste of geringste van
een duikboot. Het was ©en bccljo
heiig op de Icrseho kust, eu in de
buurt van het Fastihet temperde ik
de vaart tot 15 knoopen. Ik stond ge-
durend© den gansclicn overtocht in
draadlooz'.- gerneenscbap met de kust"
Coronei': „Heeft u ecnig telegram
cmtvangen met betrekking tot de
aanwezigheid van duikboot?n op do
lersche kust?"
Oct.: „Ja".
Coroner: „Hoe luidde dit telegram?'
Oct.: ,,Ik moet eerbiedig naar de
admiraliteit verwijzen, om op dezo
vraag te antwoorden".
Coroner: „Heeft u spociale instruc
ties betreffende d©zo reis .ontvain-
gen?
Get.: „Ja,-sir".
Coroner „Hebt gij vrijheid, om ons
rnede te doelen ho© zij luidden?
Get.: „Neen, sir
Coroner: „Hebt gij z© ten uitvoer
gelegd'?"
Get.: „la, zoo goed het in mijn ver
mogen was".
Coroner: „Werd gij op eenige wij
ze gewaarschuwd vóór uw schip ge
torpedeerd werd?'
Get.: „Geenszins. Alles kwam ge
heel onverhoeds".
Do jury-president „llccft u, met
het oog op de bekende waarschuwin
gen, zieli tot d© admiraliteit gewend,
om geconvoyoerd 1e worden?
Get.: „Neen, dal heb ik aan haar
overgelaten. Dat is. haar zaak, niei,
de mijne. Ik h©b eenvoudig het rnij
gegeven bevel, om ze© tc ki©zen, op
te volgen, en ik zou dat weer doen.
als het moest
Coroner: „Het verheugt mij zeer,
u zoo te liooren spreken, kapitein".
Duitschland en de
Vereenigde Staten.
Router seint uit New-York
„Do pers van de Vereenigde Staten
is vrijwel ©enslcmming in de goed-
ke-uring van Br} an's nota. Vooral
stelt men op prijs den gematigden en
lech vasten toon. De bladen veE-.Ia-
rni, dat President Wilson op don ze-
ueli;k..n en mate li'.©ten steun un 't
volk kar rekenen.
to nota aan Duitschland Ixapre-
i-or.de, zegt. de New-York Times" dat
zij Duitschland voor de keuze stelt
met alleen voor wat het antwoord zal
zijn, maar ook voor wat zal volgen,
Du Sun" verklaart dat het land zon
der hartstocht hot Duiteöbo antwoord
alwacl t. D© World:" zegt dat lictmo-
t'cf van eiken zin is een duidelijk
yoornenn n van den j>r©sidont om do
interuationaJe wetten voor de scheep
vaart tc herstellen en wc' zonder
een ij'© schikking De „Ohicago Ite
rate' zegt dat Duitschland to kiezen
heeft tUM-etien den vrede en den oor
log Do „Philadelphia Leclgor" merkt
ori dat do nota geen oorfogsbedr-eijjirig
is tenzij cto Duitseh Regeoring dat c-r
van maken wil. De „Boston Globe"
/.egt dai de nota duidelijk aantoont
dat Duitschland toegeven moet of
a'li© gevolgwcn te aanvaarden hoeft
w.iariiH wij zullen bestuiten."
De Anier'kaanséhc Kanier van
Koojiteimtel t© Parijs heeft, volgens
een Havys-bericht van daar, een
sclier|.v? motie aangencwneiiwaarin
protest wordt aangoteokond t -gen de
vernieling van dc „Lusitania". Deze
motie, 1 - - aan de regoer'ng te Wash
ington zal werden tc-gezonden. en»-
ihgt aidus „De Kamer is van oordeel,
dat <lo waardigheid dor Vereenigde
Staten cn hun pl'ch? jegens e'k van
hunne burgei's elschcn, dat er voMo-
tllgc en algeheel© voldoening zal
worden gegeven voor dezo misdadige
iliandebiiig en dat ©r ten spuedigste
krachtdadige maatregelen worden ge
nomen om de Amerikaaneche burgers
t© beschermen Jjij d? vrije uitoefe
ning van hun vredelievende werk-
zaamhed n over <h' geiieole wereld."
Oud-pre: ld Roo.v o»t is (naar d»
N. B Ct. ini Mii zeei verstoord ore.-
11Ivcsluil van president Wilson oni
li'.: gebeurde met dc Lusltariiu met te
Zal Italië aan den oorlog
deelnemen?
't Alg. Handelsblad scln ij'ft
„liet moest belangrijk© bericht van
heden i-s ongetwijfeld het Wolff-
bericht uit ltomo, meldend, dut do
Jlaliaanscbo ïninisterraud, nu or bij
du regeeiing en de staatkundige par
tijen geen ceiiÉtermingheid lieerselit
over de to volgen buiteiilancLselie
staatkunde, besloot, dat het ministe
rie bij den hoiwng zijn ontslag zou
indienen. AI heeft do Koning zich zijn
beslissing nog voorbehouden, liet feit.
dut bet kabinet Sjalund:a zijn porte
feuilles ter beschikking stelde, schijnt
er ói) to w ijzen, dat de invloed van do
vredespartij voorloopig althans ster-
kcr dan die van do oorlogspartij.
Het optreden van Giolitli htioft den
voorstanders van een neutrale poli
tiek nieuw© kracht gegevencn liet
ministerie heeft liet niet aangedurfd,
om tegenover dezen, nu zij den steun
verkregen van den grijzen staatsman,
dio in liet politieke leven van Italië
ccn zoo g'.-wcldigou invloed oefende
en nog oefent, zijn oorlogszuchtig©
plannen d-.-or t© zetten.
Het draagt do beslissing over aan.
den Koning, wiens woord thans den
doorslag zal geven in do voor Italic s
toekomst zoo gewichtige vraag van
oorlog of vrede. liet zal nu weldra
blijken, welko staatslieden met hun
adviezen don grootsten invloed oefe
nen. Aanvaardt do Koning Inct ont
slag van lif.t ministerie Salandra,
dan mag men hefwedcr-optrcdcn vau
Giohlti verwachten en daarmee vvaar-
bcliSjnJijk ook do voortzetting van
1:.die's neutraliteit. Do rcgcerüig zal
zi»:h dan tevreden elellen met de te
gemoetkomingen, dio Oostenrijk he-
renl aan ltaiié's nationale weu-
sclicii tc geven cn Italië zal niet het
zwaard trekken om nog een weinig
meer te krijgen. Trouwens, indien het
juist is vvui. de afgevaardigd© Cir-
nieiii, een persoonlijk vriend vau
Giolitti, in do „Stampa" omtrent de
door Oostenrijk aangeboden tege
moetkomingen meedeelt, moet men
zich met verbazing afvragen, wat d<>
oorlogspartij nu eigenlijk nog meer
meent te kunnen winnen, tenzij men
zuu moeten aannemen, dat zij den
oorlog om den oorlog wil. Want wat
Italic door ec'ii samengaan niet dc
entente mogelijk in Mem-Azie zou
.kunnen winnen, is nog slechts een
wisj^elop de toekomst, di© eerst ge
honoreerd zul worden, indien werke
lijk dezo oorlog tot ecu volkomen ne
derlaag van de Midden-Europetsclte
bondgenootjii en Turkijo zoude lei
den. t.'it de mededeel in gen van Cir-
nieiii blijkt, dat Oostcurijk ami Ilaliü
aanbood afstand van liet l'nlia-an-
sdic deel van Tirol, het z.g. Trenli-
no ofstan-i v.'ui het gebied aan dc
Isoiibo met ml>egrip van Gradisca
volledig© autonomie voor Triest met
instelling van een Italiaansch© uni
versiteit en een vrijhaven afstand
van Oostennjk's belangen in Zliid-
Albanië ten guii6tc van Italië en on-
nnddellijko erkenning van het Ita
liaansch bezit van Valonu. Eindelijk
nog do overweging van den afstand
vun de stad Görz (aan de Isonzo) en
van éejii-g© eilanden aan de Dalmati-
sclic luist.
Men zal moeten erkennen, dat dit
een flinke koopprijs is voor neutrali
teit Natuurlijk bestaat dc mogelijk
heid. dat Italië door deelneming aan
den oorlog meer zou kunnen winnen
maar hiertegenover staat toch ooit
de kans on verlies. En uit den loop,
dien de zaken thans hebben genomen,
mag worden opgemaakt, dat dc Ko
ning dez© kans groot genoog acht om
te aarzelen den door zijn minister:©
aangewezen weg t© volgen."
Reuter eeint nog
Velgen© boriohten uit Turijn aan
de Petit Parisien", maakt Rotno
iriooiüjke uren door. Erhcorscht firoo-
te opgewondenheid in dc hoofdstad.
Donderdag hadden herhaal de li j-k be-
toogingeu plaats len gunste van in
terventie. Duizenden betoofitrs t>ega-
V'-n zich in optocht naar de Oostei;-
rijksche ambassade en het Quirinaal.
Haarlemmer Halletjes
EEN ZATERDAGAVOND-PRAATJE.
Do vereenigui« HacrJcm, die in do
jaren van buar bestaan al heel wat
goed© en aardig© dingen deed cn,
zooals we graag hopim, jiog lang niet
aan het eind© van haar programma
gekomen is, heeft nu weer een paar
oude lanlaarnjjalen uit Broek in
Waterland aan de gemeente vereerd
en Burgemeester en Wethouders stel
len voor, dat geschenk met dankbe
tuiging to aanvaarden.
Daar kan'niemand iets tegen heb
ben maarwaar moeten die palen
fctaan liet is met. die cadeaux een
maal zoo gesdhapen, dat je ruimte
hebben moet om z© l© bergeji cn wel
■op een plaats, waar ze passen. Waar
kunnen nu Brock-in-Watcrlandscho
lantaarnpalen behoorlijk worden
neergezet Op do hüincnplaats van
het Museum zouden z© niet passen,
op die van 't Pand, bij de gevelstcc-
jien. ziet niemand z© en 't is toch de
bedoeling, dat zo wol opgemerkt wor
den. Andere haddon de paleu even
goed in Broek kunnen blijven. Mot
bescheidenheid wil ik in overweging
geven in het huis aan de Kruisstraat,
waar het gasbedrijf gevestigd is. een
retrospectief ïduseuui in to richten,
waarvoor deze lamaarnpalen het bo
gin zouden kunnen zijn.
Er is nLet veel verbeeldingskracht
uoodig om t© begrijpen, hoe belang
rijk zoo'n museum zou kunnen wor
den. In alle eeuwen, long vóór hot
ontstaan zelfs van do Broek-in-Water-
lautelsclio lantaarnpalen, liecft het
vraagstuk der verlichting een groote
rol gespeeld. Jarenlang werd dot
eenvoudig zoo opgelost, dat wie
's avond uitging zijn lantaarn voor
zich uithield en deftige lieden door
hun knecht worden voorgelicht. Dat
was om zoo te zeggen de zelfzuchtige
verlichting, want ieder zorgd© daar-'
bij voor zidh. D© lantaarnpaal kan
dus, als bewijs van o.penbar© ver
lichting, voor symbool van bescha
ving gelden.
En als we, liefst naast elkaar bran
dend, in zoo n Museum do heel© rij
van verliclitingsmlddclen zagen, da?)
zouden we pos waardeer en wat er nu
bereikt is. Na de vetkaar© was d©
waskaars ©en triunif, na de waskaars
de modciatourlamp, na dozo do pe
troleumlamp in haar verschillende
vormen, dan het gaslicht, de gloei-
kjous, het elcclrisch licht, het pers-
gasja ik heb wel eens gedaoht,
of liet niet goed zou wozen, af en toe
een straat In 't midden van do stad
met ouderwctscb© vleermuiobranders
te verlichten, om het verschil met
gloeikous en clectrisch© lamp te loten
zien, Dat -zou de mensdicn lot vvaar-
deering brengen en waardecrlng is
geluk. Maar hoe zouden de bewoners
van Koningstraat of Kleine Hout
straat over zoo'n proefneming den
ken Stellig zou deze courant te klein
wezen om al do ingezonden klachten
te bevallen
Bovendien, nu het wel aoo goed als
zeker is, dat we op een verkieringsL
strijd afgaan, hebben de kiozers licht
noodig. Veel licht. Kiezers moeten In
zulke dagen voorgelicht en bijgelicht
worden, candidaten doorgelicht on
hun plannen en programmate toege
licht. Een is er bijvoorbeeld, ©en
voorloop:#© camlidaat, di© aanbevo
len wordt o. a. op grond, dat hij de
voorman is van da actie tegen ©er.
schouwburg op liet Wilsonsplein. Als
deze heer gekozen wordt zal hij dan
•bij do rondvraag, gelijk Cato in den
Romeinschen Senaat aandrong op dc
verwoesting van Carthago,' iederen
Woensdag om do veertien dagen
plechtig verklaren „Mijnheer dc
voorzitter, er mag geen nieuwe
schouwburg op 'net Wilsonsplein ge
bouwd worden 1" Zal daarop de bur
gemeester, even regelmatig om de 1»
darren, antwoorden „Mijnheer, de
Kan»L heeft daartoe in 1914 al beslo
ten 1" Komaan, als dozo candidaat
kan worden aanbevolen als goed
bouwkundige lt«b ik er niemendal
tegen, maar laat ons toch geen rnen-
sclieii aanbevelen op grond, dat v.o
zijn tegen een genomen Raadsbesluit.
Of gaan we nog verder ln di© rich
ting? Krijgen we tegenstanders van
geitouwen, die ul staan Van het Mu
seum bijvoorbeeld, of van d© nieuwe
11. B. S.-Handelsschool
Groot is toch het aanpassings
vermogen van deji mensch, dat hij in
tijden van ontzettende gebeurtente-
s'en zooals nu, nog strijden wil Over
de vraag, of A. dan wél B. op een
stoel in d© zual van 't Prinsenhof zal
zitten. Toen ik Jong was moesten wij
kinderen, als 't in den nacht lievig
onweerde, ons bed uit. Met wat w<:
inderhaast aangetrokken hadden za
ten we dan, bevend van slaap, «wij-
gend bij elkaar, zagen door d© ope
ningen van de houten luiken den fei
len bliksem" en luisterden met <ik
onw.ag naar dan rollenden donder.
De maatregel schijnt niet geschikt
om kinderen te harden tegen vrees
voor onweer, maar men möct niet
'vergeten, dat we destijds in ©en hou
ten huis woonden, dat in een omme
zien totaal in vlam kon staan.
Welnu, eons in zoo'n nacht was liet
onweer buitengewoon heftighot
flitsende vuur was niet van den ho
rn ©1 en het huis schudde vo.n don
dreunenden donder. Two© van ons,
kinderen, twistten over eon prenten
boek.
„Kinderen", zei mijn moeder, „hoe
kun jelui in zulk woer ruzi© maken
W© zwegen, lieten allebei het boek
los, dat op den grond viel. En terwijl
alten tuurden naar de stervormige
opening in het luik, waardoor een
vuurwerk scheen te stralen eai luis
terden naar do knetterende donder
slagen, dacht niemand er meer aan,
het boek op te rapen.
Maur w ij gaan naai- de stembus
voor de Raadsverkiezing I
Toen in Juli 1914 zeilwedstrijden
werden gehouden op het Braassemei -
meer. was het weer precies even
guur en koud als op den Hemelvaarts
dag bij de roeivvedsirijden op het
Noordizeekanaal.
,,'t Is altijd slecht weer op water
feesten", mopperen de rnensclicn. Dat
ia lieeleiiiaal niet waar. Maar daarin
ons gematigd klimaat wanne, zonni
ge dagen in de minderheid zijn, blijft
do kans groot op een dag, dat mooi
weer gewensoht is, juist kou en regen
te krijgen, Precu-s als in een loterij,
waar toch altijd meer nieten zijn, dan
prijzen
Overigens zie jc met bo en verwon
dering, dat het jong© geslacht zich
om kou »>n regen weinig te-kommert.
Jonge meisjes zaten in open bootjes
©n trokken zich daar niets van aan,
Er zijn er, die urenlang erheen en
teruggorpc-idL zijn. liii zulke gelegen
heden zotten ze een allereenvoudigst
hoedje op, model bloempot of waocli-
kom en klaar is Kees, of liever Cor
nelia. Haar eenige bekoimmeniis, dc
grootste zorg van een vrouwelijk we
zen, is dut hcur haar in de war zal
raken en dat er dan in het lieele
bootje geen spiegeltje voorbanden is.
Bij zoo'n afgrijselijk»; gedachte incet
iemand het bloed in de aderen dan
ook stollen 1
Hoe staat het in dit opzicht met de
mannen geschapen Burgemeester
Van Leimep had, toen het bosclx van
Groonendaal geopend werd, verzocht,
dat men wegens do landelijk© om
geving niet met don Imogen hoed zou
verschijnen. Gelijk verzoek zou odk
bij dezen roeiwedetrijd gepast heb
ben, want water en een hoog© hoed
pusson even weinig bij elkaar ais Uit
hoofddeksel bij booiuen. Onze Com
missaris van dc Koningin in Noord-
Holland nu hadeen grocnacbiigo pet
opgezet en verruilde d;o pas toen de
officieel© tribune in t zicht kwam,
tegen den hoogeu hoed. Burgemees
ter Sand berg droeg d»;n hceien dag,
van zijn vertrek uit Haarlem uf tot
zijn terugkeer daar toe, het inarto-
laarschup van den Imogen zij© als
een held. Maar burgemeester Tcllc-
goji had een compromis getroffen tus-
schen do i>et en den hoogen lioed en
droeg een 6lap hoedje.
Wat Amsterdanv. Stedeinaayd d&dr
wel van zegt, zal ik die juffrouw
zoodra ik haar spreek, ©ens vragen.
Wol is de hoogo hoed niet in de ge
meentewet voorgeschreven, maar er
zijn van die ongeschrevén wetten,
ditevijls nog veel strenger dan do' ge
schrevene en dio eischen stellig, dut
de eerste burger van do eerst© stad
van Nederland zich op een eerste
rangs gelegenheid met <?cn eereter
soorts hoed vertoont. Waar moot liet
heen, wanneer een magistraats-
persóon zic.li als icelevo.©» met een
jolig hoedje vertoont, ja misschien
zelfs zonder hoed verschijnt 1
Neen, dan hadden do Brock-in-
Wu'crlandere, om tot hen terug te
keeren, meer zorg voor hun ktocding
en omgeviiwg Als die in hun pronk-
kiuner kwamen, dan trokken ze do
klompen uit en gingen over d© onbe
rispelijke matten op kouecn of met
haastig aangeschoten pantoffels. Di©
hechtten als aan hun leven oan het
pronkbed, dat jo altecu met een lad
dertje kon beklimmen, waar welis
waar niemand ooit gebruik van
maakte, omdat een pronkbed, niet
waar dient om te pronken cn ntet
©ai op t© slapen. Koitom, die zeiden
in hun pronkkamer U tege 1 zich
zelf.
Amsterdams burgeihccster zander
hoogen hoed
Laat ik aan de vrouwen, di© wij
mannen zoo vaak bespotten ©m haar
gehechtheid aan hoeden cn kloeren,
©on geheim vertellen wij zijn ver
kleefd aan den hoogen hoed. Dat we
li cm smaden en verguizen is huiche
larij. We zijn op den hoogen hoed
cesteld, tot in 't diepst van ons hart.
En de dag waarop hij in oubruik
raakt zal voor ons een pijnlijk oogmi-
blik wezen Maar als ons dezo voor-
ki.ur verweten wordt, ontkccnen we
die uit alle macht,
FIDE1.10.
