NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD.
32e Jaaroana No. 9808
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
DINSDAG 1 JUNI 1915 A
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN A D V E RT E N T IËN:
per drie maanden: "«pilJ&oiï Van 1—5 regels 7* Cts.: iedere regel meer 15 Cis. Builen het Arrondissement
Voor Haarlem1.20 JV>-* Haarlem van 1 -5 regels/l.elke regel meer ƒ0.20. Reclames 30 Lent per regel.
Voor de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd is (kom der Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
gemeente)1*30 fAdvertentiën van Vraag en Aanbod, hoogstens zes regels, 25 Cts. per plaatsing;
Franco per post door Nederlandl.oo ^ts* voor plaatsingen a contant
CeXlSd Z~Sblad, 'voor Haarlem' t t t t t t t t t t 1 037M Kedac<ie en Administratie: Groote Houtstraat 53.
de omstreken en franco per post ,0.45 Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie600 en der Administratie 724.
Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM. Drukkerij: Zufder Buitenspaurne 12. Telefoonnummer 122.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALT A
Warmoesstraat 7678, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. Verzekering der (per week) geabonneerde* wordt gewaarborgd door „The Ocean" Rokin 151, Amsterdam.
DIT NUMMER REST A AT UIT
ACHT Bl.ADZJlDEN.
EERSTE BLAD.
AGENDA
WOENSDAG 2 JUNI.
Gemeenteraadsvergadering te halt
twee-
Cinema Palace: Voorstelling.
Apolio Theater: Voorstelling.
Biosc. Theater, Gr. Markt: Voor
stelling.
De Kroon: Oponharo verg. Spreker
ds. Li of ti nek.
De Zomoroonoerien
van de Haarlemsohe
Concertvereeniging.
't Was e'iitie Mei geworden en nóg
hadden wo niets vernomen van de zo-
merconcertcn, d'e de Haarlemsche
Cnncertvereonig'iig gewoon ie. haar
leden in den tuin van het Brongo-
houw aan te bicden. Hot gova' was,
dat de paohtcr van het gebouw hoo
gtere vergoeding verlangde, dan die
tot dusver betaa'd werd en zóó roos
kleurig zien de f'nanciën van de ver
eenighig er niet uit, dat het bestuur
daartoe zoo maar besluiten kon. Ten
slotte is het wat men noemt er over
hoen gestapt en hoopt nu maar, dat
de v e r eon i g i 11 gek as vergoeding zal
vinden in de vier avonden, dat de
heer Germans den tuin gratis wil
afstaan voor oen dufobelijesooncert
van 't Haarlemseh Muziekkorps.
De zaak Is dus nu 'n orde en de
data van de concerten zullen wel
gauw bekend gemaakt worden. Met
het ledental gaat het vrij wel Do be-
aoekende musici heibben eonige inge
zetenen weten te overtuigen, dat zij
zichzelf tekort doen door geen I'd
van de verecnigiiig te zijn en verschil
lende leden, die in den algemeen en
toestand aanleiding hadden gevonden
om te bedanken, rijn daarop terug
gekomen en lid gebleven.
Natuurlijk wil dat niet zeggen, dat
ie geen nieuwe leden meer wenscht
of gebruiken kan. Hoe meer hoe lie
ver! Die inochiriivlng sluit nooit, staat
te allen tijde oj>en.
Stadsnieuws
Om Ons lleen
In het Tweede Blad van dit num
mer vinden onze lezers een artikel
,,De goedkoope visch" in de rubriek
Om Ons Heen
HET REGEER INGSBSOOD.
Omtrent de kwestie of de proef om
het Regeeringsbrood van Gemeente
wege te verstrekken doorgaat, valt
verder nog niets te vermelden. Hot
Gemeentebestuur moet daarover bo
el issen.
De Brood com missie zal haar vol
gende hijeenkomst houden, wanneer
Mr. Thiel uit Hamburg teruggekeerd
Is. 7.iin tenigkomst is dezer dagen te
verwachten.
De secretaris der Commissie, de
heer A. Nagtzaam, is zich Maandag te
Leiden en s Giavenhage op de hoog
te gaan stellen van de verstrekking
van Regeeringsbrood in die gemeen
ten.
TEGEN DE TUBERCULOSE.
Ter kennismaking ontvn.gen wij
een propaganruboekje, getiteld „On
ze plichten ir. den strijd tegen do tu-
bercusose', een uitgave van de Haar!.
Vereemging Lot bestrijding der tu
berculose. Men vindt uaoriu een tien
tal sluitzegels net teekeningen van
Louis Rueiuuekers in kleurealicht-
druk. In woerd en beeld word't daar
op weergegeven de materieel© en mo-
reele plicht van ieder measch in don
algemeenei! si rijd tegen de zoozeer
gevreesde ziekte.
Het boekje is erzowdten naar alle
bij de Nederlondsclie Central.' Ver-
eenicing aangesloten Organisatie*
tot bestrijding der tuberculose in ons
lajid, om le trachten door gezamen
lijke en gerego.de propaganda finan-
tieel in gunstiger ocik itie te konen.
Voor slechts 10 cents is liet boekje
te verkrijgen. Gaarne wokken wij op,
om een of meer series van deze aar
dige leekeningetjes te koopen. De
aandacht mug no? gevestigd word.mi
op een goeden maatregel. Men hoeft
den achterkant van de zegels niet ge
gomd, om hot onhygiënisch likken
aan de zegels zoo weinig mogelijk Ie
bevorderen. Bezwaar zal dat we! niet
opleveren, nu bijna ieder een gom pot
je of een andere kleefslof in zijn on
middellijke nabijheid heeft.
GEREFORMEERDE KERK A.
Ds Wiel inga te Zwol .e heeft be
dankt voor het beroep bij de Gere
formeerde kerk A (Ged. Oude GrachU.
Zouden wij dit jaar Kermis
vieren?
Morgen, V\ oensdag, zullen B. en
W. in den gemeenteraad mededee
len, ol naar hunne meening dit jaar
de kermis zal moeten doorgaan of
niet Vermoedelijk is er over deze
zaak in 't College geen eenstemmig
heid, en zijn er onder de wethouders,
die de.kennis wdlen laten plaats heb
ben. Andera is 't niet te verklaren,
hoe de gewone oproepingen tot in
schrijving voor de kermis geplaatst
zijn.
Mocht onverhoopt de meerderheid
van B. en W. kermis willen laten
vieren, dam zal, naar wij verwach
ten, een voorstel uit den Rand komen
om dit jaar do kermis te stuiten. En
dat zal grooto kans op aanneming
hebben. Is dit een tijd om een open
baar, algemeen, of vrij algemeen,
feest te vieren? Moet hieraan do on
bemiddelde het geld offeren, dat hij
dringend voor ruidere dingen noodig
heeft?
Laat men nu niet komen met de
kiacht; ,,aau den kiemen man wordt
ook geen ontspanning gegund! Haar
lem levert taJ van gelegenheden op
tot verstrooiing eoi vermaak: concer
ten, bioscopen, om met te spreken
van de heerlijke gelegeniteid tot ver
kwikking i.n do vrije natuur.
In dat opzicht zijn wij Haarlem
uiers er betci aan toe, dan bewoner s
van kleine plaatsen, die óf natuur óf
muziek missen en toch hun kermis
uitstellen. llóogkarepel, Worrner,
Bussium, om er maar drie ie noc
mem ler zijn er eei meer) van wie hei
Raudsbc-siuit tot uitstel op 19 Mei door
Ged. Slaton is goedgekeurd.
Het moet voor Wormer en Hoog
karspel wel, liet kan voor Haarlem
niet een groote opoffering zijn, om
dit jaar de kermis uit- ol af te stellen.
Jammer, dat vereeuigurgen, dio
a 1 t ij d tegen de kermis zijn, ook
dit Jaar zich er tegen uitspreken.
Handig is dat mien, want zij roepen
het algemeen beginsel: kermis of
geen kermis, weer wakker. En daar
gaat het dezen keer niet om, de vraag
is: kennis of geen kennis onder de
bestaande omstandigheden? Wij ho
pen, dat '8 Raads meerderheid daar
op met- geen kermis antwoorden zal.
Dierenmishandeling.
Tegen C. J. B. uit de Brouwers
straat is proces-verbaal opgemaakt
wegens mishandeling van een paard,
dut hij op den Kam persingel met het
dikke eind van een zweep had gesla.
gen.
Men schrijft ons
Na afloop van het Internationaal
Congres van Vrouwen had het be
stuur der afdeoluig Haarlem van de
Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht
zoo gaarne ook de inwoners van
Haarlem in de gedegenheid willen
stellen, kennis te maken met eenige
der buitenlandsch© spreeksters, die
in Den Haag met zoo diepgevoelde
zeggingskracht haar toehoorders heb
ben weten te ontroeren.
Deze poging mocht evenwel niet
slagen - de spreeksters hadden te
veel haast om naar haar land terug
te keeren. Maar het plan geheel op
geven, wilde men daarom toch niet.
Het Haarlemsche publiek, dat niet
bij machte was geweest om in die on
vergetelijke dagen van einde Ajpril
maar Den Ilaag op te trekken, moest
toch de gelegenheid worden geboden
om, «enigermate althans, door te
dringen in de groote beteekenis van
die internationale bijeenkomst.
Het bestuur was nu zoo gelukkig.
Mr. Merchant, het welbekende Ka
merlid, bereid te vinden dit 'onder-
werp a.s. Vrijdag hier te komen be
handelen.
Het is zeker belangwekkend te hoo-
ren, wat een man als Mr. Marchant
over het Vrouwencongres te zeggen
heeft. Daarenboven zal mevr. Thiel
U'ehrbein spreken over „Wat leert
I de oorlog ons, vrouwen en moeders?".
Zij is een te welbekende spreekster,
dan dnt over hoor nog iets ter aan
beveling behoeft gezegd te worden
Jubileum.
Onder veel blijikon van belangstel-
j Hng herdacht, gisteren de beer W.
Men-sink, wagen lichter aan de Centr.
l Werkplaats der II. IJ. S. M.-, den dag
waarop hij vóór 25 jaar bij de Maat
schappij in dienst trad.
Namens de collega's werd den Ju
bilaris een prachtige sa'onlamp ge
schonken, terwijl hem namens de
.Maatschappij een enveloppe met in-
1 houd en diploma werd aangeboden.
HAARLEM'S KINDERKOOR.
Een paar leuke, gezellige uren heeft
Haarlem's Kinderkoor aan een groo
te massa ti.enschen bezorgd mei zijn
uitvoering van gisteravond. De groo
te zaal der er een i ging was prachtig
vol en het podium maar nauwelijks
ruim genoeg om de honderden kinde
ren die bij de-ze uitvoering betrokken
waren te bergen.
Kinderzang is prettig aan te hooren
althans als hij zoo goed verzorgd
is als gisteravond het geval was.
Daar heeft de dirigent, de lieer J. de
Nobel alle eer van. Alle liederen
onverschillig of ze twoe of zes rou-
plelten luidden zaten er muurvast
in. Er werd beschaafd gesproken en
den heelen avond door heb ik geen
valsehen toon gehooid. Dat zegt veel
waar die menigte kinderstemmen
maar door oen simplen vleugel wordt
gesteund. Maar, laat ik er maar da
delijk bijvoegen dat die vleugel dan
ook door een paar stevige, welge
oefende h. ik'en werd bospee d - n.m.
die van aiej. Emmy van Eden, die
zich door liaar flinke, ileurig-muzi-
kaie begeleiding ook der solo-liede
ren bijzender verdienstelijk heeft
gemaakt.
Als gewoonlijk bevatte het pro
gramma voor het eerste deel een aan
tal één- of meerstemmige liederen,
deels door het geheel e koor, deels
dbor de meisjes of de jongens afzon
derlijk gezongen. Het grootste en ze
ker niet het minst verdienstelijk uit
gevoerde van deze liederen- was
Zweer?' vierstemmige compositie
„Van een Zeeuwachen jongen" - - een
aardig prettig ding dat evenwel eerst
met zijn orkestrale begeleiding ge
heel lot zijn recht knn komen.
Worps cantate „Vacantïe" d'e het
tweede deel van den avond vulde had
voor mij als muziek weinig aantrek
kelijks. Het is een stuk, zooa'-s wij
er meer kennen oen reeks liedjes
van meer vorm dan geest, die, nu ja,
niet onaardig klinken a's ze goed ge
zongen worden, innar ten s'otte toch
moer vermoeien dan boeien. Heel aar-
dig werd door een meisje uit het koor
de groote solo in deze cantate gezon
gen het verhaal van Roodkapje. Het
kleine soUstje zong haar partij met
heldere stem, duidelijke uitspraak en
heel aardige voordracht. Maar behal
ve dit kleine eo'istje was er-nog een
groote, en wol niemand minder dan
onze alt-zangeres mej. Hermine Sohol-
ten. Deze zong in liet eerste deel op
haar talentvolle wijze Zweers' „Ster
ren"' en Wagenaar's „Lied". Daar-
voor toonden de menschen zich hoe'
dankbaar. Maar dé harten van haar
k'eine en groote toehoorders «tal de
zangeres toch ecret toen zij op haar
kostelijke manier een paar kinderlie
deren van Kor Kuiler („Waterwagen"
en „Muizepret gestoord"), en daarna
twoe liedjes met declamatie van den
Arnhemschen componist A. Amory
voordroeg Dk laatste genre we
konden daarbij mej. Scholten's klare
melodieuze spreekstem bewonderen
bleek bijzonder in den smaak te
vallen. Er kwam aan 't applaus geen
einde voor er een bie-nummer werd
gegeven.
Dus een niet enkel leuke en gezel
lige. maar deels ook artistiek belang
rijke avond.
PHILIP LOOTS.
N UTS-SPA A R'B ANK TE HAARLEM.
Vergelijkend overzicht over Mei
1915—1914.
Aantal behandelde posten 1059 (vo
rig jaar 1507).
Aantal inlagen 661 (v. J. 1012).
Aantal •rugbetalingen 398 (v. J.
495). -
Ingelegd 49.148.824 (vong Jaar
I 74.353.974).
Terugbetaald f39.781.544 (v. j.
37.256.86).
Meer ingelegd f 9367.28 (vorig Jaar
ƒ37 097.114).
Aantal nieuwe boekjes 40 (vorig
jaar 90).
Aantal afbetaalde boekjes 24 (vo
rig jaar 33).
Spaar) isjesop 31 Mei 1915 in om
loop 294.
Geledied in Mei 1915 42 busjes met
totaal ƒ274.174.
Aantal in bewaring genomen boek
Jes op 31 Mei 1915137.
Diefstal.
Uit 't magazijn van de firma Beiines
aan den Verspronckweg zijn in Mei
vijf gee'-koperem drnagmetalen en
vier onbewerkte stukken brons ont
vreemd.
HERSTELD.
Het ldd van de Tweede Kamer en
van den Kaagschen Gemeenteraad,
de heer Helsdingen, die eenige weken
lijdende is geweest aan cholera nos
tra.?, is geheel hersteld.
Geen kermis.
Naar aanleiding der motie
Haarlemsche Jonge'ingsvereeniging
inzake het niet-houden der kermis
dit jaar, betuigt de Ch. Beoturen-
bond hiermede xljn vo'l© sympathie.
Spoorwegdiefstal.
Uit een zending van twaalf doozen
schoenwerk uii KaarUheuvel aan den
winkelier L. B. in de Lange Veer-
straat gezonden zijn negen paar
schoenen, vormende den inuoud van
:ven cJoozen. weggenomen.
Baldadighed en.
In Je laatste dagen krijgt de politie
veel klachten over het inwerpen van
glasruiten.
Op verschillende plaatsen vernielen
de jongens de ruiten in particuliere
woningen en ook van openbare ge
bouwen.
Hinderwet.
B. en W. van Haarlem,
Gelet op art. 8 der Hinderwet;
Doen te weten dat bij beschikking
van Gedeputeerde States} der provin
cie Noord-Hoilond d d_ 19 Mei j.l. No.
ui hun College vergunning ie ver
leend tot uitbreiding van de gemeen
te-gasfabriek op het terrein aan den
Harmenjansweg No. 131. kad. sectio
No. 3441, door het bijbouwen van
een gasstokerij, waarin twee electro-
motoren zullen worden geplaatst.
Jubileum.
Den 16em Juni a.s. hoopt de heer II.
Boogaard den dag to herdenken,
waarop hij voor 25 jaar in dienst der
H. IJ. S. M. trad. Gedurende 20 jaar
is hij als assistent bij de contrAle op
het Haarlemsche station werkzaam.
Recht en Plicht.
Do anrti-soc.-deni. vereeniging van
Nederlandse!) Spoorwegpersoneel
„Recht en Plicht" te Haar era houdt
Donderdag a.8. te 11 1/2 uur in café
„Het Wapen van Amsterdam", Tem-
peliersstraat alhier, haar 80ete bende
v ergaderlng.
(Zij vervolg Stadsnieuws op pag. 2).
Uit da Omstreken
Zandvoort.
Gemeenteraad
Vergadering van den Gomeente-
raad van Zand voort, op Donderdag 3
Juni 1915, des namiddags te 7 1/2 uur.
Onderwerpen tf r behandeling
Ingekomen stiudeken en m ede deel in-
gen. Kohieren schoolge'd 1914 en 1915.
Suppletoir kohier Plaatselijke Directe
Sp'.eloir kohier Plaatselijke Diiecie
Belasting naar het Inkomen. Kohier
belasting gebruikmaking gemeente
grond 1915. Benoeming badmeester
kosteiooze baden. Benoeming etem-
bureau voor de raadsverMezmg. Aan
koop en ruiling grond. Uitstel verhoo
ging huurprijs gemeentelijke arbei
derswoningen aan de Hulsmanstraat
en de l'Amistraat. Duurte-toesJag po
litie. Reclame aanslag vergunnings
recht. Reclames Plaatselijke directe
be'aeting naar het inkomen.
Haarlemmermeer.
De Pinkster-collecte. y«houden in
de Geref. kerk te Hoofddorp, heeft op
gebracht f 138.06, welk bedrag iets
hooger is dan het vorige jaar.
Voor de a.s. gemeenteraadsverkie
zing is door de afd. Nieuw-Vennep
der s. D. A. P. caud'daat gesteld cie
heer J. Griekspoor en wel voor dis
trict 111.
Cinn;n!and
TWEEDE KAMER.
TIJDELIJKE LEGATIE BIJ HET
VAT1CAAN.
Verschenen ie het ufdeeJingsverslag
van bet wetsontwerp tot aanvulling
van het lilde Hoofdstuk der Staatsbe-
grooting vóór 1915.
Daaraan ontleeuen wij
Bij vele leden had de aandrang der
Regeering tot buitengewoon spoedige
behandeling bevreemding gewekt
Al6nog werd een uiteenzetting ver
zocht van de gronden, waarop de Re
geer. uk op zoo ongewoon spoedige
behandeling heeft aangedrongen.
Vele leden waren van oordeel, dat
de Memorie van Toelichting geen vol
doend licht geeft omtrent de redenen,
welke de Regeering bij de behande
ling dezer aangelegenheid hebben
geleld.
Blijkens do toelichting ie tot de
zending van dr. Nolens naar Rome
overgegaan wegens berichten, welke
in de laatste maanden zijn vernomen
omtrent de gezindheid van den Pa
om, wanneer eenmaal liet oogenblik
zou zijn gekomen, dat de thans oor
logvoerende partijen den wenscli
naar beéindiging van den strijd
den doen blijken, de totstandkoming
van den vrede te bevorderen. Dat de
Paus in het hier gestelde geval niet
1 ongezind zou zijn. het mogelijke voor
den vrede te doen, is alleszins aanne-
I meliik. Daarom wekte het bij eommi
gen verwondering, dat de Regeering
behoefte gevoelde aan nadere bevesti
ging van die berichten. Heeft de Re
geering hier het oog op berichten in
de pers, of op lot haar gerichte offi-
cieele mededeelingen In het laatste
geval wenschte men omtrent den in
houd daarvan eenige mededeeling te
ontvangen.
Volgens in de dagbladen opgeno-
en officieuse berichten had de zen
ding van dr. Nolens geenszins ten
doel de benoeming van een gezant bij
den Pauselijken Stoel te bevorderen,
maar was de bedoeling enkel, inlich
tingen omtrent de mogelijkheid van
vredesonderhandelingen in te win
nen. In de Memorie van Toelichting
ordt echter gezegd, dat deze zeu-
ding ook ten doel had te doen blijken
den wen6ch der Regeering tot
evoutueele samenwerking met den
Paus, cn men meende hieruit en uit
het gedane voorstel te moeten opma
ken, dat de zending van dr. Nolens
toch ook ten doel had do quaestie van
liet gezantschap te bespreken, al
blijkt juist uit deze zending wel, dat
de Regeering ook zonder aanstelling
nn een tijdelijken gc-zant zich met
don Paus in verbinding kan stellen.
Maar beslaat er inderdaad verband
tusschen de aan dr. Nolens gegeven
opdracht en het ingediende ontwerp
wat nauwelijks te betwijfelen valt
dan is zijn zending kwalijk over
een te brengen met de kort te voren
op 10 Februari J.l. door den Minister
van Buitenlandsche Zaken in de Eer
ste Kamer afgelegde verklaring, dat
de omstandigheden er niet naar wa
ren om op dat oogenblik do missie bij
den Pauselijken Stoel te herstellen.
Men onderstelde dus, dnt tusschen 10
Februari en het oogenblik, waarop
besloten werd dr. Nolens te verzoe
ken naar Rome te gaan, tn de om
standigheden verandering is geko
men, en wenschte dan te vernemen,
waarin die verandering bestond.
Gaarne zou men verder met den in
houd van de aan dr. Nolens ver
strekte opdracht in kennis gesteld
worden en vernemen, welke inlichtin
gen hij aangaande de beteekenis der
in de toelichting bedoelde berichten
in de Regeering heeft verschaft.
In het bijzonder miste men Ln de
Memorie van Toelichting de noodig©
inlichtingen omtrent de redenen, wel
ke de Regeering hebben bewogen, de
aanstelling van een tijdelijken gezant
bij den Pauselijken Stoel in '8 lands
belang te achten.
Het bleek, dat de gevoelens der le
den omtrent het voorstel der Regee
ring zeer uiteenliepen. Nevens scher
pen tegenstand bij enkelen, vond het
bij anderen Instemming.
Tusschen deze uitersten vertoonden
zich de meerlingen van velen, die in
meerdere of mindere mate bedenkin
gen tegen het wetsontwerp hadden en
die hunne &tcm over het wetsontwerp
van nadere inlichtingen van de Re
geering afhankelijk stelden.
Het scherpst stonden tegenover liet
Regee-ringsvoorstel leden, die dit, af-
gescheiden van andere bezwaren uit
principieel oogpunt onaannemelijk
achtten.
Van deze zijde werd aangevoerd,
dnt elk terugkomen op de sinds 1872
bestaande en niet. instemming ook
van velen ter rechterzijde sedert ge
handhaafde verhouding tusschen ons
land en het Vaticaan, dus ook de zen
ding van een tijdelijken en bijzonde
ren gezant in strijd ia niet het begin
sel van scheiding van Kerk en Staat,
welk beginsel men ongerept gehand
haafd wenschte te zien. Van princi-
p eelen aard was ook het bezwaar,
dat aanneming van dit wetsontwerp
do erkentenis zou insluiten, dat de
Paus als souverein is te beschouw:
Voorts waren er leden, die de
diening van het wetsontwerp betreur
den, omdat zij vreesden, dat het voor
stel der Regeering gelijk trouwens
reeds gebleken was het geval te zijn
bij een cie&l des volks gevoelighe
den zou opwekken, ook al trachtte
men aan het voorstel elke principieel©
beteekenis te ontzeggen. Zij meenden
zelfs, dat het voorstel aanleiding zou
kunnen geven toi verstoring van den
uit de tegenwoordige tijdsomstandig
heden voortgevloeiden politieke» wa
penstilstand. Het lag h. 1. op den weg
der Regeering, thans alles te vermij
den wat de eenheid der natie in ge
vaar kan brengen.
Verscheidene leden meenden, dat
in de bestaande omstandigheden bij
(juaeslies van buitenlandsch beleid
aan de Regeering zooveel mogelijk de
vrije hand moe6t worden gelaten.
Waar het niet eene permanente,
maar een tijdelijke inlssie geldt,
meenden zij de verantwoordelijkheid
voor don voorgestelden maatregel
voor rekening der Regeering te moe
ten laten en hadden zij tegen aanne
ming van liet wetsontwerp geen be
zwaar.
Onder de leden waren er, die de
aanstelling van een tijdelijken gezant
bil het Vaticaan wegens hei Protes-
tnntsch karakter der r.atle als een
offer beschouwden, doch zich des
noods dit offer zouden getroosten, om
tn de huidige moeilijke omstondighe»
den de Regeering in haar buiten
landsch beleid te steunen.
Bij de bespreking var. den inhoud
on het worstel werden door de le
den, die bezwaar hadden teggn hel
wetsontwerp of althans nadere in-
lichtingen verlangden, twee vragen
op den voorgrond gebracht. In de
eerste plaats of er eenige kans is. dat
het herstel van den vrede kan wor
den bevorderd door de beoogde sa
menwerking tusschen de Nederland-
ache regeering en den Pausel ijken
Stoel. Tn de tweed© plaats, In hoever
re do aanneming van het wetsontwerp
praejuAice zou vormen ten aan
zien van de verdere regel nc dor di
plomatieke betrekkingen met het Va
ticaan.
Ten aanzien van do eerste vraag
werd allereerst betwijfeld, of hert wel
Juist Is. dat, gelijk in do Memorie
van Toelichting wordt ondersteld,
hert Vaticaan eeai middelpunt is. waar
voor de beëindiging van don oor
log een gewichtige invloed kan uit
gaan. Is reeds in hert feR. dut ver
scheidene Mogendheden niet bij den
Paus zijn vertegen woord i e dpene re
den oin te twijfelen of het Pauselijk'
hof wel als een mMAolpiwt le be
schouwen. waarvan een vruchtdra
gende bemiddeling tot herstel van
den vrede zou kunnen uilgaan, het is
bovendien de vraag of de houding
van den Pane wel uitzicht goeft. dat
zijne tusschenkomst bij sommige Mo
gendheden ©en willig oor zal vinden.
Men had hier bepaaldelijk op bet no#
•het in de dagbladen vermeide be
richt, waaruit aJgeletd werd. dnt de
Paus de deelneming van Italië aan
den oorlog heeft trachten ta voorko
men. Het is zeer goed nioceliik, dat
dit Juist is, aangezien m-m mns on
derstellen. dat de Paus den vrede
wil en daarom tegen elke ul'brertdin#
van don oorlog gekant is. Maar het
Is niet aan te nemen, dat zoodanige
actie van den Paus bij alle oorlogvoe
rende Mogendheden instemm'ng heeft*
gevonden. Gesteld, dat de PatiS bij
machte is den vrede Ie bevorderen,
dan volgt daaruit verder nog niet,
dat samenwerking tussriien onze Be
geering en den Pauselijke» Slocl
wenschelijk is. Elke samenwerking
beperkt toch de vrijheid dor samen
werkende partiien en het is daarom
alleszins mogelijk, dat die samen
werking zoowel den Paus al?
onze Regwring zal beletten zooveel
voor den vrede te doen als anders
wellicht mogelijk zou zijn. Misschien
kunnen Mogendheden, die zich
streng neutraal hebben gehouden en
wier correcte houding door de strij
dende partijen erkend is. heter dan
de Paus in hot belang van den vrede
werkzaam zijn. Samenwerking met
het Vaticaan zou bovendien naar
sommleer meening ten gevolge kun
nen hebben, dat Nederland betrokken
werd In quacsties van neteliger aard,
met name omtrent het hersPl van de
wereldlijke macht dee Pausen.. F.r
waren verder enkele lodendie meen
den. dat waar Nederland zich altijd
onthouden heeft van inmenging met
internationale conflicten, ons land
beter zal doen zich in het geheel niet
met eventueel© bemiddeling in t«
laten Zij meenden, dat zoodanige in
menging ons wèl in moeilijkheden
zou kunnen brengen en ook twitfel
kan doen ontstaan omtrent onze blij
vende gezindheid tot handhaving
eener etrikte neutraliteit, maar dat
daaraan gieenerlel voordeel kan zijn
verbonden.
Vele lpden. zouden gaarne ecne on
bewimpelde verklaring der Regeering
ontvangen, dat door de zending van
eep buitengewoon gezant naar het
Vaticaan. de neutrale evlling. die
Nederland tot nu toe heeft cf handv
haafd op een wiize. die bij alle oor-
log-vnercnde volken waardeer'r; hc'l
gevonden, geheel ongerent blijft en
dat In de verhouding der Nederlend-
scbe Raoeering tegenover geen det
onzijdige of oorlogvoerende- Staten
verandering zaJ komen ten gevolge
van de vnorffeedetde tending.
Voorla word de vraag gesteld of de
redenen, welke de Regeering bewo
gen hebben haar voorstel in te dieneu
niet hare kracht zullen verliezen, in
dien Italië non don oorlog gaat deel
nemen (eerst na het nfdorlingronder-
zoek heeft Ital-ë aan Oostenrijk den
oorlog verklaard).
In de Memorie van Toelichting
wordt verzekerd, dat de zending een
tijdelijk en bijzondor karakter zal
dragen Men vroeg, welke de beteeke-"
