loopgravonincidenten opgeblazen tot
belangrijke offensieve bewegingen.
Het Duitsche legerbericht van 2 Sept.
gaat nog verder door te verklaren,
dat de Duitsche aanval van 31 Aug.
de Duitschers wot in het bezit stelde
van den kam van de LingekopfBar-
renkopflijn. De bewering is onjuist
De Franschen hebben op deze linie al
le stellingen behouden. De groot©
krachtsinspanning van de Duitschers
deed hen slechts een strook van 40
meter diepte winnen op een front van
200 meter, waar zij verloren looppa-
ven aan den Lingekopf veroverden.
'Eindelijk, wanneer de Duitsche le-
gerberichten melding er van maken,
dut nu en dan Fransche vliegmachi
nes binnen hun stellingen vallen, ver
geten zij te spreken van de lucbtope-
raties, tegen hen uitgevoerd. Zoo zwij
gen zij den raid van Fransche avia-
teurs op 6 Sept. naar Saarbiücken,
dood, terwijl zij verklaren, dat die op
7 Sept. naar Freiburg geen enkel re
suitaat opleverde. Deze tochten had
den integendeel groot succes. Het is
voldoende om de Duitsche expedities
van drie of vier vliegmachines te ver
gelijken met de Fransche machines,
waaraan eskaders van 40 machines
deelnemen, om te zien, dat het Fran
sche vliegwezen het meesterschap in
de lucht blijft behouden.
HULDE AAN VON FALKENHAYN.
Wolff seint uit Berlijn
De Duitsche Keizer heeft generaal
t'on Falkenhayn, chef van den Ge-
tfcralen Staf, zijn hooge waardeering
te kennen gegeven voor de leiding
van groote operaties op de 'oorlogs-
tooneelen in het oosten en de zege-
njke uitvoering van hetgeen veld
heerenkunst heeft uitgedacht.
IIOE BRIÜST-LITOWSK VTEL.
Een oorlogscorrespondent van den
„Berl. Lokal Anzeiger" schrijft
„In geforceerde rnarschen schoven
hel leger van den Boeg en het leger
Mackensen zich om de vesting heen.
In het terrein, dat arm aan wegen,
maar zooveel te rijker aan moerassen
was. ging dit met niet weinig moei
te gepaard. De toch reeds bezwaar
lijk© toevoer van schietvoorraad en
levensmiddelen stond voor nieuwe,
groote moeilijkheden Snel was de
westelijke oever van den Boeg ten
zuiden en ten noorden van Brest-Li-
towsk bezet. Spoedig was ook de zui
delijke spoorweg!ijn naar Kowel-
Kiew en de noordelijke naar Bjaloe-
tick in Duitsche handen. Nu hadden
d© Russen nog slechts de lijn naar
Mirefo-Moskou ter beschikking. In
bloedige gevechten werd de overtocht
over den Boeg geforceerd.. Snel gesla
gen talrijke bruggen droegen onze
onstuimig voorwaarts dringende troe
pen en colonnes over het honderd-
twintig meter breode en tot vier me
ter diepe water. In verscheiden rijen
achter elkaar aangelegde, hardnekkig
verdedigde stellingen, trachtte de Ruis
de omsingeling tegen te houden en
het transport op de overgebleven lijn
te beveiligen. Dagelijks word hij ver
der tegen de spoorlijn teruggewon
pen Intusschen oefende het m de
■westelijke voor-stellingen binnenge
drongen corps een toenemenden druk
op de vesting zelf uit.
De zware mortieren namen de wes
telijke forten onder vuur. De versla
gen, naar Brest teruggeslagen Russi
sche legers deden dapper de uiterste
pogingen om de vesting te redden.
Op één plaats meenden zij een ga
ping in ons front te ontdekken. Zes
sotniea kozakken moesten hie>r een
doorbraak probeeren. Ongeveer om
den middagtijd kwam de cavalerie in
gesloten gelederen uit een bosch te
voorschijn, een gedeelte In frontalen
aanval, de rest een omtrekkende be
weging proboorend. De Duitsche in
fanterie in de schietgaten meende
haar oogen niet te kunnen gelooven.
Cavalerie-aanvallen kent men slechts
van velddienstoefeningen bij vreed
zame manoeuvres. Een dankbaarder
doel bestaat er niet voor infanteris
ten. „Niet telneten," roept de aan
voerder der compagnie. Als de storm
scheren ze over het land. Het geweer
blijft afgezet, maar het bloed hamert
en de oogen boren zich in het uit den
grond groeiende doel. De aanstor
mende paarden zijn nog ongeveer
drie- vierhonderd meter van de ga
ping af. Nu komt het bevel om te vu-
ien De linies reohts en links vuren
zoo hard als het kan. Een regen van
lood overgiet ruiters en paarden. Een
bloedige massa rolt over den grond.
De achterste rijen vliegen daarover
heen. De een na den ander wordt
neergemaaid. Eén aotnie, ongeveer
honderd kozakken, komt door de ga
ping heen. Zij wordt door de daar
achter liggende tirailleurslinies in
ontvangst genomen. Eén officier bleef
over. Ook de Russische compagnie,
die den cavalerie-aanval dekte, werd
in de pan gehakt. Eer zij den verme-
telen ruitersl
Dat zijn zoo cenige tafereelen. Ze
toonen, wat zich om lirest-Litowsk af
speelde, voor de vijand gedwongen
wird de vesting „vrijwillig te ontrui
men". Het was geen bezetting, maar
een verovering. Als de Itus ten slotte
week, dan week hij slechts op 't laatr
ste oogenvlik, voor hij geheel omsin
geld en verloren was. Al was de ves
ting ook niet naar moderne beginse
len aangelegd, zij was door nieuwe
werken, door loopgraven en hinder
nissen versterkt, die bloedige, offers
zouden hebben geciscbt als men de
vesting door bestorming in het front
had willen nemen. De gedeeltelijk wel
is waar nipt voltooide, maar niet bui
tengewone handigheid aangelegde
werken, zijn bijna onbeschadigd ge
bleven en zijn ons nu van dienst."
D'E SERETH-L1NIE.
Het correspondentschap „Heer und
Politik" schrijft:
„Aan de Sereth-linie hebben de
Russen reeds bijtijds sterke oever-
werken aangelegd, om den overgang
te kunnen verdedigen. Met het op
dringen van de Oostenrijksche troe
pen begint de strijd om het laaste klei
ne gedeelte van Galicié, dat de Rus
sen nog bezet houden. Dat zij rich
hier met alle kracht willen handha
ven, ligt voor de hand.
De Sereth is een linkorzijrivier van
den Dnjestr en loopt van noord naar
zuid. Ze stroomt bijna parellel met do
Strypa, dm welke nog weinig dagen
geleden gestreden werd. Ook heeft
haar loop dezelfde richting als de
Oostenriiksch-Russische grens, die ten
oosten van de Sereth naar tied zuldén
loopt.
De Sereth ligt ongeveer dortlg K.M.
van de grens. Slechts in het noorde
lijk gedeelte van haar loop, waar zij
©en weinig naar het westen afwijkt,
bedraagt deze afstand ongeveer veer
tig kilometer. Door den vorm van
haar bedding vormt de Sereth op dit
gedeelte van het oorlogsterrein een
goede, natuurlijke verdedigingsstel-
ting. Dc laatste voor de Oostenrijksch-
Russische grens. Weliswaar loopen
er kleine aderen tusschen den Dnlestr
en de grens, maar zij hebben echter
noch door hun grootte, noch door den
vorm van hun loop de beteekems van
sterke, natuurlijke verdedigingsposi
ties.
In vredestijd was de Sereth lijn niet
versterkt. We hebben echter gehoord,
dat de Russen hier, volgens hun ge
woonte, oen groot aantal sterk beves
tigde bruggenhoofden hebben aang»
legd.
De ©enige plaats van bot eekenis aan
de Scretli-linie is Tarnopol, dat on
geveer halverwege den loop van de ri
vier ligt. De Russen hadden hier een
bestuur gevestigd, dat thans weer de
stad verluien moet hebben."
Reuter seint uil Londen:
De „Daily TeL" verneemt uit Rome,
dat twee belangrijke zittingen van
den ministerraad zijn gehouden. In
de eerste plaats betrof het de indee-
ling van 103 nieuwe stadsgedeelten
in de veroverde streken; te treffan
maatregelen voor de wintercampagne
en de producten van munitie; vervol
gens kwam de quaestie ter sprake
van deelneming door Italié op uitgo
breide schaal aan den Europeeschen
oorlog.
De minster van oorlog verstrekt© de
noodige inlichtingen over de strijd
krachten en den toestand van het le
ger, wolk© uitnemend is en aan alle
behoeften voldoet. Vooral is dit het
geval met d© winteruitrusting van de
troepen. Niettegenstaande de winter
reeds in hel Alpengebied is ingeval
ien, blijft men overal terrein winnen.
De beschieting der Oostenrijksche for
ten wordt dag en nacht voortgezet;
de werken zijn in zulk een toestand
gebracht, dat ze binnenkort door de
Oostenrijkers zullen moeten ontruimd
worden, lloe belangrijk de terrein
winst der Italianen is blijkt uit het
feit, dat in de laatste dagen 15 ge
meenten in Trentino in Ita iaansch
bezit zijn overgegaan. D© geheele ac
tie der Oostenrijkers bepaalt zich
thans tot de vernieling van verlaten
dorpen. D© bewoners hebben e©n toe
vlucht gezocht in Italië, waar zij als
broeders zijn ontvangen. De voort
gang der Italianen blijkit ook hieruit,
dat aanvallen worden gedaan op de
oostelijke forten en verschansingen
van Trent©; reeds begint de bevolking
de stad te ontruimen.
Op Zee.
ENGELSCH HANDELSSCHIP
GETORPEDEERD.
Wolff seint uit Berlijn
Het „Tageblatt" verneemt uit Kre
ta Een Engelsch handelsvaartuig
werd bij het (nabijgelegen) eiland
Gavohos (Gozzo) door ©en Duitsche
duikboot getorpedeerd. Achttien man
van de equipage landden op Kreta.
Lloyd's meldt uit Lowestoft dat de
smak „Boy Ernie" gezonken is. Eén
man werd gewond.
Het 'Engelsche s.s. „Cornubia" ts
gezonken; de bemanning werd ge
red.
IN DE ZWARTE ZEE.
Ilet P. T. A. seint uit Petersburg:
Aan do kust van de Krira zijn Duit
sche duikbooten gesignaleerd. Torpe>-
dobooteo en watervliegtuigen zijn ter
vervolging uitgezonden.
Blijkbaar trachten de bondgenooten
dan liter dan daar een beslissenden
slag te slaan.
Wolff seint uit Berlijn:
Zondagmorgen deden verschillende
Russische watervliegtuigen een a an
on kleine Duitsche kruisers vóór
Windau. Zfj wierpen acht bommen
die alle mijten.
Een Russisch vliegtuig werd naar
beneden geschoten en naar Windau
gebracht De bemanning, bestaande
uit twee Russische officieren, is ge-
angen genomen.
Reuter seint uit Londen:
Lloyds bericht, dat het stoomschip
.Ashmore" gezonken is. Vier man
on de equipage worden vermist; de
overige ziju gered.
De „Ashmore', een stoomschip van
bruto 2519 ton, werd in 1899 gebouwd
en behoorde aan de Adam S.S. Co.
Ld. te Aberdeen. Zij bevond zich thans
op de reis van Rosario naar Dart
mouth.
Uit den Balkan.
GR1EKSCHE OFFICIEREN TERUG
GEROEPEN.
Reuter verneemt uit officieele
Grieksche bron, dut alle Grieksche
officieren \an land- en zeemacht, die
met verschillende zendingen in het
buitenland belast waren, bevel hel>
ben ontvangen, naar Athene terug te
ikeeren.
Men neemt aan, dat dit beteekent,
dat de Grieksche strijdmacht te land
ter zoo voor alle gebeurlijkheden
bereid worden gehouden.
Uit de Vereonljjde Staten
DUITSCHLAND EN DE UNIE.
Reuter seint uit Washington: De
hoop, dat de duikbootencrisis goed
beëindigd en een breuk tusschen Ame
rika en Duitschiand voorkomen was,
heeft weer plaats gemaakt voor twij
fel. Zaterdag werd weer gesproken
over de mogelijkheid van het afbre
ken der diplomatieke betrekkingen.
Dit keer betreft het beide mogendhe
den, op grond van de veronderstel
ling, dat Oostenrijk, welks ambassa
deur feitelijk weggezonden is, dezelf
de lijn zal IfeJcïcen mét DuifécKlancl In
zijn betrekkingen tot Amerika.
Voorzoover de duikbootenquaestie
betreft ls er geen officieele aanwij
zing, dat een andere nota onderweg
is; maar het Amerikaansche ant
woord op de „Arabic"-nota zal waar
schijnlijk worden uitgesteld, totdat de
ambtenaren weten of eenige toevoe
ging van Berlijn uH kan verwacht
worden. Geconstateerd kan echter
worden, dat, indien geen verandering
wordt aangebracht aan de Duitsche
uitlegging van het Arabic-geval, de
Amerikaansche nota waarschijnlijk
in het begin van de volgende week te
Berlijn zal aankomen en kort en dui
delijk het Amerikaansohe standpunt
zal uiteenzetten. De Duitsche verkla
ring, dat het geen verplichting erkent
tot betaling van schadevergoeding, in
dien de commandant van de duik
boot zich vergist heeft (in de bedoe
lingen van de „Arabic"), wordt in
officieele kringen beschouwd als de
duikbootenquaestie feitelijk geheel
latende waar zij gebleven was door
Berlijn's houding bij de „Lusitania"-
onderhandelingen om niet te antwoor
den.
Een en ander wordt in opmerkelijk
contrast geacht met de gunstige mee
ning, welke de ambtenaren van het
staatsdepartement hadden gekregen
door de jongste verklaring van graaf
Bernsiorff.
Deze gang van zaken in het duik-
booten-geschil overschaduwt bijna
geheel hut Dumba-incident.
EEN VERKLARING VAN BERN-
STORFF.
De Duitsche ambassadeur Bern
siorff heeft een verklaring gepubli
ceerd, waarin hij ontkent Archibald
als boodschapper te hebben gebruikt
„Nooit heb ik", zoo zegt hij, „Archi
bald ook maar een enkel papier of
iets anders gegeven, voornamelijk
omdat ik het niet veilig achtte".
Uit Rusland.
HET AFTREDEN VAN GROOT
VORST NICOLAAS.
Wolff seint uit Berlijn aan het
„Hbld."
De „Kreuazeitung" verneemt dat
de afzetting van den grootvorst in
Russisch-gezinde Bolkankringen ont
steltenis verwekte, daar men in de
erwijdering van den grootvorst een
aanwijzing ziet van wankelmoedig
heid van Rusland wat betreft het
oorlogsdoel.
De correspondent te Stockholm van
de „Voss. Zeitiung" berichtVerleden
week Woensdag ontving de Tsaar
een telegram van den grootvorst,
waarin deze, zeer bezwaard over in
triges tegen hem, den Tsaar waar
schuwde voor Polivanof, die zich met
behulp van de revolutionnairen in
de Doema tot dictator wilde opwer
pen. Tegelijkertijd deed de grootvorst
uiededeeling van zijn vaststaand be
sluit om af te treden. Daarop hield
de Tsaar ministerraad, waarin Poli
vanof bij den Isaar er op aandrong,
dat deze rich aan het hoofd van de
strijdmacht zou stellen, daar anders
alle ministers, behalve Goremykien,
Samarin en Bark, souden aftreden.
Pas na langdurige beraadslaging gaf
de Tsaar zijn toestemming.
Aan de „Voss. Ztg". wordt uit Kon-
stantinopél medegedeeld, dat het Rus
sische leger in den Kaukasus, waar
grootvorst Nioolaas hel. opper
bevel gaat voeren, een 120.000 man
sterk is. liet bestaat uit de meest
heterogene elementen; een mengsel
van Kaukasische rassen, Perzen,
Tsjerkessen, Georgiers en betrekkelijk
■eel Joden, terwijl het zuivere Rus
sische element in de minderheid is.
Einde September, op zijn laatst
midden October, is elk» groote opera
tie in deze streken met haar gebrek
kige wegen, door den intredenden
sneeuwval, die dan een natuurlijk be
letsel vormt, onmogelijk.
EEN MERKWAARDIGE REDE:
VOERING.
De „Voss. Zcit." verneemt langs
indirecten weg uit Petersburg: In
den Rijksraad hield de gewezen Rus
sische ambassadeur te Tokio, baron
Roson, een redevoering waarin hij
openlijk betuigde, dat de sympathie
der neutralen voor de geallieerden al
lesbehalve bevorderd wordt door de
middeleeuwsohe en despotieke wijze,
waarop Rusland wordt geregeerd. Ba-
P.osen eischte daarom direct her
stel van de autonomie van Finland
opheffing van de schandelijke Jo
den wetten.
Deze redevoering vindt over het al-
meen gunstigen weerklank in de pers.
Uit Italië.
DE ITALIAANSCHE BEGROOTING.
De Italiaansche Legatie te 's-Gra-
venhage verstrekt dc volgende regee-
ringsmetledeeling:
De Italiaansch© regeering maakt de
volgende gegevens bekend nopens do
voornaamste rijksontvangsten in Ita
lië, gedurende Juli en Augustus j.l.
en betreffende de begrooting 1914/15.
Gedurende het eerste drie-maan
lijksche tijdvak van den loopenden fi-
nancioelen dienst, leveren de voor
naamste ontvangsten, zonder die rech
ten op het graan mede te rekenen, in
vergelijking rnet die van het overeen
komstige tijdvak van den dienst 1914/
15 een vermeerdering op van 88,708,000
Lire.
Alle ontvangsten zijn hooger gewor
den: Bedrijfsbelasting 1.527,000 lire;
belasting op het verbruik 3.423,000
lire; opbrengst der regieèn 17,121.000
lire; directe belastingen 12,927,000 li
re; posterijen, telegrammen en tele
foon 3,710,00) lire.
Deze cijfers bewijzen de verbet©-
ring der economische toestanden in
Italië, hetgeen bevestigd wordt door
het feit, dat gedurende de maand Au
gustus j.l. de inlagen in de post- en
andere spaarbanken de terugbetaling
hebben overtroffen.
De werkzaamheden voor de samen
stelling van het verslag over de be
grooting voor het dienstjaar 1914/15
zijn in vollen gang.
Uit Engeland.
WEDER EEN ZEPPELIN-AANVAL.
Reuter seint uit Londen:
Het Persbureau bericht, dat Zeppe
lins in (Jen Zaterdagnacht weder
om een aanval hebben gedaan op de
oostkust
Er werden bommen geworpen, maar
geen persoonlijke ongelukken veroor
zaakt en evenmin schade aangericht
KNGELSCIIE VERLIEZEN.
Blijkens de Engelsoh© verlieslijsten
van 3 September zijn 4 officieren ge
sneuveld, 22 gewond. Bovendien wor.
den 24 Augustus 1283 manschappen
als gesneuveld, gewond of vermist op-
TNGF.ZONDEN MEDEDKF.LTNGEN ft 30 Cf, por retref.
Van d© vloot is 1 officier gesneuveld
i 1 gewond.
Uit Duitsohland.
INVOER VAN CACAOSCHILLEN
VERBODEN.
De Bondsraad heeft een verbod uit
gevaardigd, waarbij de verkoop van
cacaoschillenpoeder en van daarmee
vervaardigde producten en de invoer
van dit handelsartikel uit het buiten
land verboden wordt.
Deze maatregel heeft ten doel, de
knoeierij met dit als voedings- en ge
notmiddel zoo goed als waardelooze
product, dat echter voor den leek
moeielijk van het echte cacaopoeder
te onderscheiden is, tegen t© gaan.
Uit Afrika.
ZUID-AFRIKAANSCIIE
VERKIEZINGSSTRIJD.
Volgens een „Reuteri'-bericht uit
Kaapstad, is de strijd voor de algoi
meen© verkiezing nu in vollen gang.
Vier partijen hebben candidaten ge
stold, n.l. de Zuid. Afrikaansohe Par
tij, de Nationalisten, de Co'onisten
en de Arbeiderspartij. De strijd gaat
echter hoofdzakelijk tusschen de bei
de eerstgenoemden.
Er wordt ongeveer om iedteren ze
tel gestreden en waar de Zuid-Afri-
kaansche Partij een candidaat stelt
volgen de Nationalisten haar voor
beeld. Daartegenover staat dat de Z.-
A. Partij ook overal in den Oranje-
Vrijstaat, dip altijd als overwegend
nationalistisch beschouwd werd, can
didaten stelt.
Ook de Arbeiderspartij heeft in bij
na all© steden candidaten gesteld.
Allerlei.
EEN JEUGDIG SPION.
Een jeugdig spion heeft voor den
krijgsraad te Parijs terecht gestaan,
naar de Temps meldt. Gilles Guénin,
een Zwitsersche jongen van zeventien
jaar, was op 11 Juli gevangen geno
men, op beschuldiging dat liij aan de
Duitschers inlichtingen had verstrekt
over de bewegingen der Fransche
troepen. Hij was bediende op een ver
zekeringskantoor te Mannheim. In
het voorjaar kreeg hij van de Duit
sche regeering het voorstel om in
dienst te treden als verspieder. Hij
werd naar Straatsburg gebracht,
waar zich het bureau voor militaire
Inlichtingen bevindt en kreeg daar
opdracht in do sectoren Nancy en
Belfort zijn diensten te verrichten,
liij kreeg 50) mark per maand om de
nummers van d© regimenten en de
bijzonderheden over de kazerneering
der troepen op te nemen. Daarna
werd hij belast met het bespionneeren
van de vorming der lichting 1916 in
den omtrek van Lyon. Te Parijs werd
hij gearresteerd.
De krijgsraad heeft hem veroor
deeld tot 15 jaar detentie binnen een
versterkte linie.
(N. R. Ct)
Het Huis van Afgevaardigden van
het Australische Gemeenebest ver
bond zich nooit goederen van Dult-
schen oorsprong meer te zullen aan-
koopen.
De „Universal Service League" en
de Roomsch-Katholieke aartsbisschop
van Sydney hebben proclamaties uit
gevaardigd ten gunste van verplich
ten militairen dienst ln Australië.
Amsterdamsche Koot
Kunst op Bali.
Do vreemdeling, die Nederland's
hoofdstad bezoekt, zal om in reis
gidsenstijl te spreken niet ver
zuimen een bezoek te brengen aan
het Begijnenhof je, dit stil en rustig
plekje te midden van het drukke
sladsgewoel.
Maar, 't Begijnenhof en den reis
gidsenstijl daargelaten, er is nu in
onze stad een plaats van wel bij uit
stek voorname rust.
Zijn musea op zichzelf al oorden
van vrede en stilte, in het Stedelijk
Museum is thans een tentoonstel!tng
van oud-Javaansch en hedendaagsch
Balisch Hindoeïsme. Wie nu in dc
plechtige stilte der geden\pt-verlicbte
museumzalen een rein ziclebad ne
men wil, bezoeke deze expositie van
uitingen der fijne beschaving van
het Hindoeïsme, zooals die voorna
melijk op het eiland Bali gevonden
wordt, waar zij kwam van oud-Ja va
uit.
De tentoonstelling wil, naast de
kunst van het middeleeitwsdho Ja-
vaunsche Hindoeïsme, plaatsen de
kunst van het moderne Balisclie
Hindoeïsme.
De directeur van de ofdeelirig
Volkenkunde van het Koloniaul In
stituut, die deze belangrijke expositie
organiseerde, heeft een bij uitstek
interessanten en lezenswaardigen
gids doen verschijnen, die den bezoe
kers allerlei zeer noodige Inlichtin
gen verstrekt
Met nadruk zeg ik zeer noodige,
want wat weten over 't algemeen de
Nederlanders van het land, „dat zich
slingert om den evenaar als een gor
del van smaragd"? Wat weten de
Nederlanders van onze prachtige Ko
loniën en van het fijn-ibeschaafd Oos-
♦oracih vólk, dat mede behoort tot de
Chemische Wasscherl]
Ververij
Groote Honlstrait 77
Telnf. 426—1046.
Fabriek
Brouwersvaart 74-78.
Maehlnaal Stofirljmaken es ült-
stoomen Tan Tapijten, Karpetten
en Loopers.
onderdanen van H. M. Koningin
Wilhelmina
Bitter en bitter weinig.
Sporadisch komt het voor, dat
men weet, welke producten komen
uit Indiè, maar veel meer weet men
er dan ook niet van. En van het le
ven der inlanders, gezwegen nog
van hun hooge cultuur, hun diepe
Oosterschc wijsheid, hun fijnen
kunstzin, Ls het algomeen weten in
het moederland ook al heel, heel so
bertjes.
Tentoonstellingen als dan nu in
het Stedelijk Museum en trouwens
geheel het streven van het Koloniaal
Instituut kunnen dan ook niet ge
noeg in dc publieke belangstelling
worden aanbevolen.
De tentoonstelling van oud-
Javaansch en hedendaagsch RaJigch
Hindoeïsme is om meer don één re
den het zien en bestudeeren over
waard.
Wat over 't algemeen van Noder-
Iandsch Oost-Indië bekend is, be
paalt zich hoofdzakelijk tot Java, en
dan nog voornamelijk tot de steden
Batavia, Soerabaja en Semarang.
Maar wat weet men b.v. van Bali, op
een gezichtslengte van Java, af?
In de brodhure, die ik hierboven
noemde, schetst de heer J. C. van
Eerde in enkele woorden het eigene
van Bali. En dan zegt hij
„In het algemeen kan men wijzen
op het opene, het loyale, het krach
tige van de Balische eigenschappen,
het goedlachsche. het ferme, het
levenslust ige bij (ie mensctoenhet
georganiseerde. gemeenschappelijk
door eendracht sterke van de maat
schappelijke instellingen. Ondanks
onoverkomelijke afsdheidingen bij de
kaste-indeeling bestaat cr krachtige
samenwerking bij landbouw- en nij
verheid-onderneming."
Dit karakter nti uit rich ook, en
met het minst, in de Balische kunst,
waarvan prochuge specimina op de
tentoonstelling ts bewonderen zijn.
„Sterk", aegt de heer Van Eerde
terecht, ,,is de Balisóhe kunst,
Hetzij men haar speurt in de hoog-
oprijzende baksteengewrochten, hel-
rij men haar vindt in de felle demo-
nen-boeta's of in de geweldige kleu
ren der weefsels".
Nu is, voor wie de tentoonstelling
bezoekt met het doel een paar uur
tjes rustig studie te maken, vooral
van beteekenis tegenover elkander te
bewonderen hetgeen geëxposeerd is
behoorend tot het oud-Javaansch
Hindoeïsme en daartegenover do
voorbeelden der hedendaagsche kunst
op Bali.
En dan treft het, hoeveel waar
achtig rcligieuser, fijner en echter
de oude kunst is, dan de tegenwoor
dige.
Het zou mij in 't bestek van mijn
brief natuurlijk te ver voeren, met u
heel de tentoonstelling rond te gaan,
hoe gaarne ik het ook zou doen.
Mag ik u op enkele dingen wijzen?
Daar ziju in de eerste plaats de
prachtig naïeve reliefs van den
Boro-boedoar.
De Boro-boedoer is, zooals men
weet, een van de schoonste over
blijfselen van de Indische bouwkunst
op Java. De wanden der gaanderijen
zijn met bas-rcliefs versierd, uitbeel
dingen van verschillende heilige ver
halen. Wij ti effen hier een 24-tal
afgietsels en een honderdtwintigtal
lichtdrukken aan, die 't verhaal ge
ven van Boeddha's komst op aarde.
We zien afgebeeld, hoe Boeddha
den godenzonen zijn aanstaande
mensc'hwording mededeelt, zijn ne-
derdaling op aarde, en allerlei voor-
is allen, in de heilige boeken der In
diërs verhaald, totdat Boeddha op
aarde zijn leer gaat openbaren.
De reliefs en de afbeeldingen in
lichtdruk, die van het oorspronkelij
kezeker wel een duidelijk boc-ld ge-
\en, doen zien hoe teer en fijn de
naïeve schoonheid dezer over-over-
oude Oostersche kunst is.
Dan krijgen wij Hindoeïstische
beelden, vertegenwoordigd door een
aantal afgietsels van oud-Javaansche
beelden."
De voornaamste goden van het
Hindoe-pantheon vormen de drie
eenheid, gevormd door Brahma,
Wisnoe en £iwa: Brahma, de schep
per, Wisnoe de ondertiouder en
wa de verderver van het geschapene.
Nu zijn vooral de afgietsels der
oud-Javaansdhe beelden van groote
bekoring, en zij geven er een denk
beeld van, hoe de oude Javanen in
hun kunst de volkomen geestelijke
overgave wisten te leggen. Het diep-
overpeinzende, het volkomen reine
en hoog-verhevene.
Vergelijk deze kunst met die uit
het Balisch pantheon, in een afzon
derlijk zaaltje, en ge bemerkt duide
lijk, dat het Hindoeïsme op Bali in
den loop der tijden velerlei wijzigin
gen heeft ondergaan.
De godenbeelden hier hebben meer
uitdrukking van gewoon-mensche
lijkheid. Bij de voorstellingen, die de
beeldhouwers van de goden van
het Bali-pantheon hebben, komen
vooral twee trekken naar buiten
het vreesaanjagende en het erotische.
Hoe verschillend hierbij is de rus
tige expressie der groote Boeddha
beelden.
Vindt de zoeker naar schoonheid
hier genot bij volle teugen, uit eth-
nografisch oogpunt niet minder be-
teekenisvol is de collectie, die hier
is bijeengebracht
Zoo zijn b.v. dc Wajang-poppen
ter zijde van den vertooner gerang
schikt, zooals dat bij de voorstellin
gen plaats vindt Ter rechterzijde
van den vertooner dc goede, ter lin
ker de kwade geesten.
Let op de expressie van de poppen
en beelden l
De goede moeten in de voorstellin
gen die duren van des avonds acht
tol des morgens zes uur de booze
overwinnen en in de pauzen verkoo-
pen de, wij zouden zeggen clowns,
grappen om de al te groote inspan
ning een wijle te verbreken.
lien buitengewoon rijke verzame
ling WajaDg-poppen valt hier te aan
schouwen.
Dan heeft men nog als specimen
van Balische kunst beeldjes, beschil
derd, uit hout gesneden, krisdragers,
krissen, voorwerpen van gedreven
zilver en brons, en dan vooral en
bovenal de verrukkelijk geweven
doeken.
Wie liefde voelt voor de hooge, de
fijne en teere beschaving der Ooster
lingen uit onze koloniën en speciaal
van het helaas zoo weinig bekende
eiland Bali, moet niet verzuimen aan
deze tentoonstelling een bezoek te
gaan brengen.
AMSTERDAMMER.
Letteren en Knn;i
OPERA ITALIANS
Het tableau de la troupe van de
Opera Italiana is, naar ons wordt
medegedeeld, als volgt samengesteld:
Directeur C. M. de Ilondt, orkest-
directeur Ricardo Giovannelli
plaatsvervangend orkest-directeur en
leider van het koor Caio AndreolL
Aan de piano Vittorio Cecchi so
pranen Maria Rossini, Eugenia
Rago, Margarita Bevignani en Vir
ginia Sotti. Mezzo-sopranen: Rosita
Cc3aretti, Maria Barbare, Josefina
Salgado, en Maria Castoldi. Teno
ren Attilio Perioo, Attilio Salvane-
schi, Menardo Migliar en Antonio
Caminada. Baritons Luigi Mazzole
ni, Ugo Marturono. Guilio Fregorl
en Pietro d'Andria. Bassen Maria
no Baldelli, Gino Azimonti en Pilade
de Paoli
Balletmeester Gina SciantarelIL
Eerste danseres Ida Pereira. Cos-
tumióre Tilde Corami. Eerste vio
list David Halt, Harpiste Nella
Chiarl Regisseur Gaspare Barterra.
Souffleur Pasqualo Pizzagalli. Cos
tumier André Helsloot. Kapwerk
Michels.
Er zijn 50 orkestleden en 40 koris
ten .terwijl aan het ballet 16 perso
nen kunnen deelnemen.
Stoommrtfcerlch'en
STOOMVAART-MIJ. NEDERLAND.
Het st Ambon -{thuisreis) arriveer
de 10 Sent. te Netrnpntom.
Het st. Boerot (thnisretéj ls 10 Sept.
Gibraltar eepasseerd.
Het st Celebes vertrok 9 Sept. van
New-York naar Galveston.
KON. NED. STOOM/BOOT-MIJ.
Het st.. Castor vertrok 9 Rept. vali
Cephalonia naar Amsterdam.
Het st. Luna van Amsterdam naar
Swansea is 10 Sept. Dungeness go-
pass eer dl
Het st. iNeptunus nrriv. 10 Sopt. v.
Gibraltar te Genua.
Het st Tellus van Palermo naar
Amsterdam is 10 Sept. bij Deal gean
kerd.
Uranus vertrok 11 Sept. van Am-
sterdam naar. Swansea.
ROTTERD. IJ.OYD.
Het st. Palembang (thuisreis) arriv.
10 Sept. te Suez.
Het st. RindjanI vertrok 9 Sept.
Batavia naar Rotterdam.
KON. HOLL. LLOYD.
Het sL Hollandia (thuisreis) ver
trok 10 Sept. van Lissabon.
Het st. Rijnland (thuisreis) vertrok
10 Sept. van Buenos-Ayres.
Het st. Tubontia (uitreis) arriveer
de 10 Sept. te Montevideo.
Norfolk vertrok 11 Sept. van Bue»
nos-Ayres naar Amsterdam.
STOOMV. MIJ. OCEAAN.
Glaudus van Batavia naar Amster
dam, arriveerde 10 Aug. 1© Plymouth
HOLL. AMERIKA LIJN.
Amsteldijk, van New-Orleans naai
Rotterdam passeerde 10 Sept. des
nam. 3 u. Wight.
Nieuw-Amsterdam, van New-York
naar Rotterdam, arriveerde gister
avond voorgaats van den Nieuwen
Waterweg.
Zuiderdijk van Rotterdam naar
New-Orleans, passeerde 10 Sept Dun
genes s.
