ÜMilEfTS OiSeiiS
Oe Eufopeesole Oorlog.
TWEEDE BLAD
Zaterdag 13 November 1915
Brieven nlt Berlijn.
OORLOGSDAGEN IN BERLIJN.
Donderdag 4 November.
Ook ia Berlijn kan men ontdok-
kiingstocMen maken. Ik bedoel nu
niet eens de reizen naar wijken, die
de meeste menachen mot kennen, al
wonen zij tientallen van jaren in de-
re stad, lieele stadsgedeelten in het
Noorden en Oosten en ook naar het
Zuiden toe, verder alles wat de peri
pheric van Berlijm vormt en waar de
Westeling geen begrip van heeft. En
wie woont er nu eenmaal in Berlijn
niet in hot Westen, behalve degene,
die toevallig een mot zijn ambt ver
bonden woning in een der versmade
stadsgedeelten kreeg. Docih ik meen
ontdekkingstochten in liet hardje der
city, beginnend in de Friedrichstras-
se zelve!
Dit meest bezochte deel dier straat
die in vredestijd op geen dag- of
nachtuur een verlaten indruk pleegt
te maken, is al van vóór den oorlog
opgebroken. Toen reeds was men be
gonnen met den bouw der zooge
naamde Nord-Südbaho, een nieuwe
lijn, die bestemd is het ondergrccsd-
eche spoorweguet dezer wereldstad
uit te breiden. Bij het uitbreken van
den oorlog dachten wij natuurlijk
niet anders of dèee bouw, die veel
werkkrachten vereischt en raillioenon
verslindt zou stil blijven liggen. Maar
het „gebuddel", zooals men dit on-
dorgrondsotie gedoe in straten her
noemt, ging door, en te oordeel en
naar de houten plankieren en het
leggen van andere bruggen over liet
water der Spree, op plaatsen waar de
nieuwe spoorweg onder het bed der
rivier doorgeleid moest worden, sche
nen de mollen daar beneden hun
gangen nijver verder te graven.
Heden waren wij uitgenoodigd, het
werk dat hier gedaan wordt, te be
zichtigen. De stadsarchitect die de
nieuwe lijn bouwt, weike 13 Kilome
ter lang zal zijn met 19 stations, die
gemiddeld 650 moter van elkaar aflig
gen en die van het Noorden der stad
naar het Zuiden zal voeren met twee
zijlijnen naar de steden Neu-Köln en
ïlempelhof, deelde ons verder nog
mede dat de gemiddelde kosten per
kilometer ruim 7 millioen bedragen.
Ondergrondsche spoorwegen zijn uit
den aard der zaak eveneens duur
der dan de zoogenaamde Hochbahn,
die zich boven den began en grond
bevindt. Niet alleen in dit geval om
dat de tunnel onder de Spree heen
geleid wordt en een ander Beril j-nscJi
water, de Panke, d'ie in Ihet voorjaar
niet onbelangrijke massa s water
meevoert, gekruist moest worden,
terwijl de ontmoeting met spoorlij
nen een grooten ombouw vereischte,
ook de aard van den bodem droeg er
het zijne toe bij den bouw dezer lijn
bijzonder kostbaar te maken. Op
twee plaatsen vond men moerasach
tige plekken temidden van het zand
dat anders het ware element der
Mark Brandenburg vormt, en hier
door waren bijzonder hechte funda
menten noodig. üok het verleggen dor
electrische kabels die voor het gra
ven van den gang blootgelegd wer
den naar beide zijden van den tun
nel veroorzaakten onkosten van niet
minder dan een millioen mark per
kilometer. En den tunnel dieper leg
gen om dit te vermijden, kon men
niet daar door den fijnen zandbodem
dan instortingsgevaar voor de hui/en
zou bestaan. Zoo is de gangdiéple on
geveer zes meter beneden het straat
plaveisel, op de plek waar de Spue
ligt ongeveer 12 meter, zoodat de
lusschenruimte tusschen het wa
ter en den tunnel niet veel meer
dan een meter bedraagt. Üe maxi
mumsnelheid op deze nieuwe lijn, die
voor April 1918 niet klaar zal komen,
bedraagt 50 kilometer per uur.
Ijverig sleepte het kleine treintje
waggons vol zand uit den tunnel on
der de Friedrichstrasse, cie wij verlie
ten om een eind verder bij de opera
het «tuk onderaatdschen gang te gaan
K-kijken dat in het voorjaar klaar
komt en waar nu nog naast do man
nen vele vrouwen zand wegschepten,
vrouwen die naar ik vernam een rtug-
loon van 4 .Mark vei cl enen, bijna
ovrmveel als de mannen. Bij de W«i-
dendaininerbrug aan de Spree zagen
Vv ij de hooge heimachine die voor de
fundamenteermg in den moerass gm
bodem gebruikt wordt en die van ti
tot 16 meier gereduceerd moest wor
den, omdat de huizen in de buurt bar
elen gingen veitoonen. Interessant
wit» ook het schouwspel bij de Panke,
waarvoor een bed wordt gegraven,
eortt naar beneden, dan horizontaal,
dan weer naar beven, zoodat het wa
ter beneden den tunnel doorstroomt.
En heel aan het eind of liever aan het
begin daar hoog in het Noorden van
B- ilijn, bezichtigden wij het begin
punt der lijn, oen ondergrondsch sta
tion, dal al een naam droeg en waar
aan nog slechts om zoo te zeggen de
nieubileering ontbrak om de illusie te
wekken dat men er al een kaartje
kon nemen om op het aansnorren van
den trein te wachten. Als iets bijzon-
de 's zal op deze lijn ingevoerd wor
den dat de stations alle verschillende
ket Reekenen krijgen o:n de plaats
waar de reizigers uitstappen
moeien beter herkenbaar te maken,
terwijl de kleuren van die stations
waarimsschen het tienpenniiigtaricf
goldt (telkens vijif stations) dezelfde
zullen zijn. Om het oponthoud op de
stations te verkorten, dat, zooals ik
z»-if vnair «oteld heb, gewoonlijk al
niet mwr dan 30 seconden bedraagt,
zullen tr kortere treinen loopen.
En zoo stonden wij in Berlin N.
aan het begin der Seestrasse, die tien
kilomeier lang is, van Lichtenberg
naar Plötzensee voert en nog een heel
stuk breeder is dan de Berlijnsche
„via triumphal-:s"de Linden. En
met de snelle auto's, die het ons mo
gelijk gemaakt hadden in zoo korten
tijd op vele plaatsen een kijkje te ne
men in het reusachtige werk dat on
danks een oorlog naar drie fronten
hier voortgezet wordt, reden wij nog
even naar de Hindenburgbrug, een
nieuwen prachtbouw, die 27 Me'.er
breed en 138 Meter lang i6, een hoofd,
spanning van 87 Moter op twee pijlers
vertoont, die elk 332tX) centenaars
zwaar zijn en uit nikkelstaai bestaan
dat in Duitschland bij deze gelegen
heid voor het eerst gebruikt werd.
Het is geen brug over water doch over
een breed terrein, in de diepte waar
lijn naast lijn der Sladtbahn loopt cü
waar nog groenteveldjes op gemoede
lijke wijze aan de landelijke omge-
ving herinneren die hier nog voor
korten tijd te vinden was.
Parijsche Brieven
VAN HET KOMISCHE TOT HET
TRAGISCHE.
Wij zouden hebben kunnen geloo-
ven, een ganschen middag lang, dat
de oorlog geëindigd was, dat de vre
de stellig geteekend was en men hem
nog voor 0116 geheim hield, en dat de
„heilige eendracht" voortaan niets
meer zou zijn dan een ijdel, zinloos
woord! Een ganschen middag lang,
denk eens aan, hebben wij kunnen
genieten van een der Icarakteristiek-
ste schouwtooneelen van den geluk
kigen en ver achter ons liggenden
vredestijd: in het Parlement hebben
de verschillende politieke partijen,
plotseling zich heftig opgericht heb
bend in de oude tweedracht, zich te
goed gedaan aan onwelvoegelijke ver
wijten, heeft men gebruld, de vuist
gebald en op een ha'artje na het Mi
nisterie omvergegooid. Het voorval
is volledig geweest, de president
heeft zich plechtiglijk beschut, toen
hij de zitting schorsteHet be
trof eenvoudig het, overigens vrij
willig, „afzetten" van Delcussé in
verband met het ontschepen van
troepen der Geallieerden te Saloniki.
Parijs heeft zich over het gansche
voorval niet ongerust gemaakt, doch
zichzelf gezegd: Kijk, werken daar
nu onze afgevaardigden? Dat is dan
misschien het oogenblik om hun
eenige vragen te stellen". En men
heeft den lieden der Openbare Macht
gevraagd Waarom stijgt de levens
standaard steeds, terwijl de voorzie
ningen van levensmiddelen mets te
wer.schen laten. Waarom zijn ook de
kolen en de anthraciet zoo kostbaar
geworden, dat geen der groothande
laren meer bestellingen van minder
dan tien zakken uitvoeren: hetgeen
anderszins heelemaal geen zeldzaam
heid en gebrek aanduidt, en even
min de verhooging, tot bijna 1/3, van
den gewonen prijs verklaart! Overi
gens ziet men, wanneer men af en
toe langs de oevers der Seine wan
delt, met genoegen (genoegen, ge
paard aan bitterheid') aken vol steen
kool, daar vastgemeerd liggend sinds
meer dan twee maanden; Alen ant
woordt ons, dat het ontbreekt aan
mannen voor de aflevering het
geen evenmin de prijsverhooging ver
klaart Geen mannen.' Maur
uien zoeke slechts een weinig, en ik
wed, dat men te Parijs eenige cor-
vée-soldaten zou vinden, wier bezig
heden nogal vaag zijn. En daarom
trent een geschiedenisje.
De bukkersvrouwen, wier mannen
in het leger zijn en die ook mei ken,
dat wij afgevaardigden hebben, stel
len zich voor, hen te komen opzoeken
om hun de volgende keuze te stellen:
iEet de burgerlijke bevolking brood
of niet? Welnu, om brood te hebben,
is het noodig mannen te hebben om
het te kneden en te bakken? En zij,
die bak kers vrouw en, hebben geen
mannen. Weliswaar zendt de militai
re overheid hun, op heur aanvraag,
soldaten. Maar zij zouden soldaten
willen hebben, die het brood op een
andere wijze kennen dan alleen door
het gegeten te hebbent En een van
haar, eeu grappige vrouw, vertelde
deze week het volgende. Zij had om
twee soldaten gevraagd. Op bet aan
gegeven uur, tegen den avond, kwa
men ze aan, in hemelsblauwe, niet
van elegantie versloken pakken, bo
gen galant en eerbiedig voor haar:
Onze buide, mevrouw. Ons is
opgedragen, u te helpeó, maar
Sta ons toe, mevrouw, ons voor te
stellen: X., advocaat, en uw dienaar
Z., architct. Mijn vriend kent, be
laas! niet- r.n den „kneedtrog" der
rechtspleging, en ik slechts de con
structie der ovens.
Ondertnsschen, de correcte hemels
blauwe wambuis uitdoend, zetten zij
zich uveng aan bel werk, ouder lei
ding van onze patrones. De kneed
trog was een mechanische, voortbe
wogen door electriciteit, gelukkig,
's Ochtends waren de broodeu gebak
ken en de smakelijkst uiiziendc na
men in <ie uitstalling plaats Nu,
daar gebeurde het, dat een inspecteur
voorbijkwam, cue plotseling voor het
uitgestalde bróód stilstond, een wan
trouwend gezicht trolk, eensklaps
ijlings den winkel binnentrad, een
brood nam en het zorgvuldig mat
met een uit zijn zak gehaalden maat
stok.
Ik maak proces-verbaal tegen u
op. mevrouw. Hier is een brood, en
nog een anucr, cue de reglementaire
lengte vier a vijf centimeter over
treffen!
Helaas! de architect, hoezeer hij
ook architect was, had geen duim
stok in het oog! Dit is geen scène uit
een revue, volstrekt niet. Sedert den
oorlog moet, wegens politieverorde
ning. het brood een strikte afmeting
hebben en om het te controleeren
ziju er gestrenge inspecteurs! De pa
trones had haar proces. Kosten: zes
tig francs, prijs vasigesteld zooals
de lengte van heur brooden. Voor de
aflevering van anthraciet in de stad
of voor de ontlading van de aken zou
men wellicht letterkundigen onder
de soldaten in dienst nernenmis
schien. uit kïesche zorg, schrijvers
van melodrama's, gewend als dezen
ziin oiu „zwart te zien.
De ware verklaring van de stijging
van alle dingen de& levens, die ieder
een begint te ergeren en waarover de
regeering zich gaat verontrusten,
deze; dat, terwijl de natie met smart
haar mannen naar den krijg en den
dood zendt, er schaamtelooze lieden
zijn orn op le koopen en te speculee-
rén. Zelfs spculeert men op solda
ten: De kooplieden in de achterhoede
der legers en in de troepenkwartie-
rtn. verkoopen. na tot booge prijzen
opgezameld te hebben wat hun op de
markten aanstaat, de waren aan de
troepen tot het drie- en vierdubbele
van de werkelijke, waarde. De regee-
ring. die het eens is met de openbare
meaning, heeft bereids aangekondigd
maximum prijzen te zullen instellen.
Wanneer men er aan denkt, dat
deze lieden zelfs de arme stuivers
durven ontstelen aan degenen, die
onlangs naar het front gingen en de
zen winter wederom het leven der
loopgraven zullen mêemakcn
Men deelt ons mede, dat dc verloven,
een oogenblik afgeschaft, vóór deze
overwintering wéér zullen worden
verleend. Eerste verlofgangers zullen
nankomen. Ik zag er deze week een,
in een bevriend huis Men keuvel
de, en iemand vroeg hem, wat in dit
jaar zün meest tragische indruk was
geweest, (Hij is de dertig gepasseerd
en dient bij den munitievoorziemngs-
dienst, aan de eerste Uniek Hij gaf
zijn képi een schokje nekwaarts en
vertelde ons:
Tegen het vallen van den avond,
in Maart, was een kapitein in de
loopgraaf gesneuveld. Men vervoer
de zijn lichaam, een weinig naar de
achterhoede, om het 's ochtends te
hegraven. Ik bevond me daar, en mij
werd de treurige taak opgedragen
oin 's nachts een doodkist te timme
ren. Men had een Duitscher, bij toe
val in den namiddag gevat en dien
men nog niet naar het troepenkwar
tier had overgebracht; men stelde
hem uan om mij te helpen Wij
'hebben ons aan het werk gezet, al
leen in een vertrek, zoo maar op den
grond, van een soort van eenzaam
oud krot, half door bommen ver
nield. De ruiten waren in stukken
gevlogen, de deur bestond niet meer.
Men bad mij eenige gereedschappen
uitgereikt, een zaag, een hamer,
spijkers, een andere, men weet niet
waar opgehaalde deur, en planken.
Twee kaarsen alleen voor licht Ik
steek de eerste aan. Mijn Duitschor
kent geen woord van onze taal. Ik
richtte mij tot hem met gebaren, ge
baren, die zich verwijdden- en zich
verbraken, onmatig groot en zwart,
op de muren. De nacht was doodstil,
doordrenkt van een kil regentje, en
af en toe stormden groote windvla
gen Wij werkten somber. En daar
dooft een windvlaag het licht uit!
Ik was toen geknield. Ik had een ver
schrikkelijke gedachte. De Duitscher
had het zogen van een plank ge
staakt. Ik hoorde hem niet meer
Het was een hoog opgeschoten man,
gespierd en zwanr, met enorme han
den. Ik kreeg den indruk, dat zijn'
vuist zich ging opheffen, mij zou
doen duizelen, dat handen zich om
mijn hals zouden strengelen, injj zou
den wurgen. Seconden gingen er
voorbij. Ik voelde, dat mijn hart plot
seling ging breken.. Plotseling, als
vanzelf ontspanden zich mijn knieën,
l'k was overeind! In mijn zak mijn
lucifers en het lichtje rees, de
Duitscher was op zijn zelfde plaats,
he recht, zijn breede handen onbe
wogen langs zijn dijen. Groote, dikke
zweetdroppels parelden uit de wor
tels van zijn haar. en mijn bovenlip
moet mijn tanden hebben ontbloot.
Ik zeg, om te spreken, om mijn stem
te hooren:
Wat een gemeene wind!
Ja antwoordde de Duitscher, die
niet had begrepen en weèr zijn plank
begon te zagen
„En hij heeft mij nog niet begre
pen!' zei lachend de soldaat met ver
lof, om aan onze ontroering en aan
de zijne stop te zetten.
WILMA KNAAP.
Nadsre bijzonderhedan oyer den
strijd li Servië. Per train
van Weenen naar Konstantl-
nopil.
Wat soldaten in hun viijcn
tijd doen.
Nieuws git oerlogvoirsnde
landen.
De strijd in Servië.
VAN DUITSCHE ZIJDE.
Dr. Stephen Steiner seint d.d. 7
November aan den „Berliner Lokal-
Anzeiger"
„De aanval van de legers van Von
Galhvitz en Von Kcivees gaat niet
\erbluffende snelheid voorwaarts.
Buiut sprongsgewij-ze worden de ge
weldige natuurlijke hindernissen
overwonnen. Steile berggroepen over
schreden, moerassige laagten door
getrokken. Deze geweldige 'vooruit
gang zou natuurlijk niet mogelijk
zijn. als de Servische legers nog
ernsligen tegenstand boden. Het is
moeilijk verklaarbaar, waarom de
vuund, die in het begin van ons
offensief zoo opmerkelijke teekenen
van slagvaardigneid en vastberaden
heid gaf, den ernsugeu strijd zoo
snel heeft opgegeven. Bij Belgrado
en in tien strijd, die daarop volgde,
verdedigden de Serviers stellingen,
die tengevolge van hun ongunstige
ligging zulke menschenoffers niet
waard waren. Tot aan de verdedi
gingslinie bij Wk. Plana werd iedere
kleine hoogte, het kleinste stroompje
lot verdediging gebruikt. En toen
onze troepen aan de voorbereide stel
lingen van Wk. Plana kwamen,
werden deze zorgvuldig aangelegde
stellingen na zeer korten strijd ont
ruimd en sedert dien was de tegen
stand, met slechts weinige uitzonde-
op enkele punten, zeer gering.
Wat de Servische stellingen in hef
algemeen betreft, deze zijn wet de
Russische niet te vergelijken. Ze zijn
gewoonlijk zc-er eenvoudig en weinig
zorgvuldig aangelegd. De schuil
plaatsen ziin noch bom-, noch shrap-
nellvrij, maar eenvoudig met mais-
stroo gemaskeerd. Behalve de stel
lingen bij Belgrado, die in elk op
zicht aan moderne eischen voldeden,
heb ïk tot nog toe geen grondig voor
bereide veldstellingen gezien. Zelfs
de veel geroemde stellingen
Kragoejewatsch, die m den roep
van onneembaarheid stonden,
ren niets anders dan primitief aan
gelegde veldstellingen, zooals de
Russen ze alleen gebruikten als over-
gangsstellingen van bijzonder onder
geschikte beteekc-nis.
De heele aanleg van de Servische
stellingen is over het geheel zeer pri
mitief en men merkt de neiging, om
meer op de natuurlijke eigenaardig
heden van het land op de dicht
begroeide kukuruz-velden en veel
kleine, diepe, stroomende wateren,
dan op de kunstmatig voorbereide
bevestigingen te steunen. N'a Wk.
Plana werd de tegenstand voortdu
rend flauwer. Het was duidelijk te
merken, dat het gros van het leger
een botsing met de Duitsche en Oos-
tenrijksche troepen vermijdt en zich
aan een beslissing tracht te onttrek
ken. De gevechten, die het opdrin
gende leger te voeren had. werden
geleverd tegen Servische achterhoe
den. die in den beginne tamelijk
sterk waren, maar in de laatste da
gen steeds zwakker cn minderwaar
diger werden.
Gevangenen zeiden, dat de hoofd
macht van de Serviërs tegen de Bul
garen staat, en met alle macht er
voor vecht om den opmarsch in Ser»
viê tegen te houden, en zoo het om
singelingsgevaar te voorkomen. De
grootste teleurstelling voor het Ser
vische legerbestuur was stellig de
snelle val van de heele Ragrdan-
stelling. Deze stelling was niet alleen
niet in staat gebleken, om zooals
men gehoopt had, ons offensief tot
staan te brengen, maar ze had dit
zelfs niet eens eenige dagen kunnen
vertragen.
Nadat do nauwste plek van de Mo-
rawa door krachtigen steun van onze
artillerie bij Rajlinac geforceerd was,
opende zich voor onz.e troepen weer
het breede dal van de beneden-Mora-
wa en in "korten tijd waren Coeprija,
Trensjeica, Paracin, Obrez, Cicewac
en Werin genomen.
De inneming van Werin was een
groote verrassing voor de Serviërs,
die op een zoo snellen opmarsch niet
hadden gerekend, meenende, dat het
den Duitschers niet mogelijk zou zijn
over de ongelooflijk slechte wegen,
die tengevolge van de onophoudelijke
regens van de laatste weken over
groote afstanden niet meer beston
den, zoo snel voorwaarts zouden
kunnen komen. Ook hebben de Ser
viërs bij hun terugtocht alle bruggen
vernield, om den opmarsch en voor
namelijk den treindienst te belem
meren. Onze pontonniers legden ech
ter in weinige uren voorloopige brug
gen aan cn de troepen waadden vaak
door een halven meter water den
vijand achterna, zoodat het gelukte,
de Serviërs in Cuprija Pracin te ver
rassen en ongeveer vijftienhonderd
Serviërs gevangen te nemen.
Nog rijkeren buit bracht de over
rompeling v an Warwan in, waar de
Serviërs bii het ti ansport van hun
troepen overrompeld werden, zoodat
onze troepen hier drieduizend gevan
genen konden maken.
Merkwaardig is het, dat in het be
gin van het offensief de meeste ge
vangenen Macedoniërs waren. In
den laatste» tijd echter zijn ongeveer
zeventig procent der gevangenen
Serviërs, waaruit men kan opmaken,
dat we thans met de kem van het
Servische leger te doen hebben. On
der de gevangenen zijn weinig offi
cieren.
Volgens de gevangenen heerscht er
in het Servische leger groot gebrek
aan officieren, zoodat de tegenwoor
dige officieren gewezen onder-officie
ren zijn die in den Balkan-oorlog ge
diend hebben."
Nadere bijzonderheden over het
moreel van dc Servische troepen
seint Leonard Adelt aan het „Berli
ner TageWalt" d.d. 8 November
„De inuerlijke en uiterlijke samen
hang van het Servische leger zoo
meldt hij. „is in snel vervat Zuide
lijk en westelijk van de beide Mora-
wa's, oj^ weinige en slechte verbin
dingswegen, door het onherbergzame
en schaarsch bewoonde bergland,
aangewezen, kan hun toch ree»is on
voldoende trein de vluchtende troe
pen niet meer bijhouden. Voortdu
rend stuiten onze vervolgende voor
hoeden op heele trein-colonnes, die
in slijk en regen zijn blijven steken.
Het convooi doet dan geen ernstige
poging meer, om vooruit te komen,
maar geeft zich in doffe gelatenheid
over. Servische soldaten gebruiken
vaak de gelegenheid, om zich burger-
kleeren te verschaffen en naar ons
over to loopen. Daarbij sluiten zich
dan gaarne Duitsch-Oostenrijksche
soldaten aan,«die, gevangen geno
men, niet met hc-t gros van de overi
ge gevangenen naar Montenegro ge
zonden zijn, maar voor werk uan
den weg en bij de transporten ge
bruikt worden, en nu op deze wijze
aan de "evangensohap kunnen ont
komen.
Alleen in de laatste dagen maakten
de legers van Von lvüvess en Von
Gallwitz, met inbegrip van de drie
duizend in Krcezewatsch gevangen
Serviers twaalf duizend gevangenen,
liet totaal aan gevangenen sedert het
begin v ap het offensief stijgt daar
mede tot ongeveer veertigduizend.
Behalve tachtig gebarsten kanon-
loopert zijn 340 kanonnen buit ge
maakt, waarvan 260 door het leger
van A on Mackensen en 80 door de
Bulgaren. Hierbij komen nog 100.000
geweren, vele machinegeweren, 15
mijn werpers, enz."
VAN BL'LGAARSCHE ZIJDE.
De „Relehspoat" verneemt uil So
fia: De toea-and van tiet Servische le
per wordt aan het Bulgaarsehe front
steeds wanhopiger. Op sommige plaat,
sen neemt de terugtocht hei karakter
van een vlucht aart. Hier en daar be
proefden deelen van het te niet gaan
de leper nog offensieve bewegingen;
7.CO t»i:v, in de streek van M -nastlr den raten tej bloed. P.n eveneens
waar de Bulgaarsehe troepen den m n horst en de eene schouder. Ik
Sen ischen aanval bloedig af«'<w-go» hen afwond dacht ik bij me zelf. Zoo
zegevierend tot voorbij Prilap bleef ik tien minuten liegen, zonder
doordrongen.
Vo'gens een overigens nog niet van
andere zijde bevestigd bericht zou de
Bulgaarsehe cavalerie reeds Prisjtina
zijn birinemgo'rokken.
PER TREIN VAN WEENEN NAAR
KONSTANT1NOPF.L.
Een telegram uit Boedapest aar- de
Duitsche bladen zegt:
Do groote brug tusschen Ptrot en
Nisj bij Sakkowats is reeds hersteld
Over ton hoogste tien dagen zal men
weer met den spoorweg van Weenen
over Nisj en Sofia naar Konsetantino-
pel kunnen reizen.
DE BEZETTING VAN VELES.
Niwh-r blijkt zoo meld. de Times,
dat 't bericht dat de Franschen Vetes
hernomen hebben onjuist is. Deze
stad ts nog in de macht der Bulga-
ren.
Verspreid nieuws
van deoorJogsveleten
TIJDVERDRIJF DER SOLDATEN.
Denk niet, schrijf! A. Mat in de Le-
gerbode, dat sic li s de Fransche pul
lus de lichte ringen van aluminium
vervaardigen, die sedert eer.igen tijd
zoo zeer in de mode zijn Neon, de
dappere Belgis he pic* ten houden zich
ook bezig met deze ringen te vijlen.
In-» het vroege morgenuur moot
men er niet aan denken de echte lief
hebbers tegen te houden, vooral de
mannen van de genie, die zich op de
eerste linie bevinden, op de plaatsen
die gewoonlijk aan het bombarde
ment. blootgesteld zijn: Zij zijn op
zoek naar de granaatbuizen in de
trechtervormige lio'en die door de
ontploffing gegraven worden. Welke
vreugde wanneer zij een dik stuk alu
minium vinden dat tot het vervaardi
gen van verscheidene ringen kan die
nen.
Jk zeg niet dat een veldflesch in
aluminium soms niet den weg van de
gedachten, zonder gevoelens. Toe»
echter de pün toe nam en steeds
meer brandde, pakte Ik krampachtig
den zak aan cn sleepte me moeizaam
voort, tot ik gevonden werd
Ter Zoo.
DE HANDELSOORLOG.
Reuter seint uit Londen:
De Briische stoomboot „Rhinelnnd'
is gezonken. Een overlevende van da
opvarenden is aan wal gekomen.
(De „Rhineland" was een stoom
schip van 1501 ton bruto, dat in 1903
werd gebouwd en te Liverpool thuis-
behoorde).
Uit Belglö
VOEDINGSVRAAGSTUKKEN.
Dr Bmsselsrhe correspondent van
't Alg. Handelsblad schrijft:
Aardappelen, waar houdt gij u
schuil? nc weet het wel, op grootere
schaal dan ooit te voren heiben wij
n gekweekt Geen plaatsje, hoe klein,
hoe afgelegen ook, of wij hebben 't,
onder 't zweet onzes aanschijn? gespit
•remes', dan hebben wij er knollen ?•?-
poot- angstvallig hebben we later ge
wied. en maanden'ang toegekeken of
hef krn'd door de aardelaag zou nrlo.
men, of 't weelderig tieren zou. Eens
zelfs heb ik, voorbij een stadspark en
een oud kerkhof gaande, bemerkt
en daarbij verbaasd geglimlacht
dal', ook dAar aardappelkruid wfes,
tusschen de struiken en de boomen.
Het was geen pootig, bl Aren ruk
kruid; 't waren opgeschoten, magere
stengels er zullen wel weinig vruch
ten hebben nan vastgezeten Maar.
alle kleirr jes helpen. Overvloedig is
de oosst aan aardappelen geweest.
Honderdduizenden centenaren meer
dan verleden jaar hebben wij zeker
geoogst. En toch, te vergeefs trachten
wij u heden ten dage, zeo kort nog
na den oogs tijd, (e ontdekken. Waai
cr„o i,r-r.^o V. a v. iï a - ru* aen oogsiija, te ontfleKKen. waar
smeltkroes opgaat om de hoeveelheid houdt «rij u schuil? In we'ke donker*
licht metaal te vermeerderen, of dat spelonken verborgen; door
een stuk carter van een automobiel- monsters.
irotor niet denzelfden weg neem. Het
is wel mogelijk; doch de mannen van
de eerste linie stellen er eer op slechts
metaal te gebruiken dat van de vijan.
de- ijke granaatbuizon voortkomt.
De vijand overigens Het; niet dük-
wijls na de dagelijks verlangde hoe
veelheid te leveren. Daarbij bezit het
aluminium van de granaatbuizen een
hoedanigheid, dat het onmiddellijk
van dat van andere herkomst doet
onderscheiden: het is doffer. Men on
derschrift he: ook onmiddellijk van
de aluminium ringen die in groote
hoeveelheid vervaardigd worden, en
die men, bij alle juweliers vindt.
Alzoo is het bij de Belgisciie troe
pen de laatste mode een ring van
aluminium te dragen, in het midden
eeu hij zonderen achat,
newaakt, vastgehouden?
Want dezen ochtend is mijn dienst
meid uitgegaan om u op té zoeken.
Al de winkels van de buur: hoeft ze
afgeloopen. En overal, aldus beweer
de ze, heeft ze 't zelfde antwoord ge
kregen: «„We hebben geen palaten".
Met het gevolg dat ik, dezen middag,
in de plaats van de drie aardappelen,
waar mijn maa^ nu eenmaal aan ge
woon i?, sleclï s anderhalve knol te
verorberen kreeg. Niet dat ik van
plan ben, mijn 2a?tronomische poten
tie en di:o wederwaardigheden door
de krant wereldkundig te maken,
ik constateer enke: een feit. Ik zelf,
dezen och-end, ben dan ook eens gaan
kijken. Een meid zegt het soms z<>o
makkelijk, dat ze de verlangde waar
niet heeft kunnen vinden. Het ko«t
goon hoofdbrekens en 't vermoei» d®
stuk heeft uitgesneden: of eene andere beenen niet Ik ben dus ever. naar eeu
dereoli.ky fantasie- Hot i« rie riruz marH: gC.w^st en van ^aar om B,lo
dergelijke fantasie: Het is de ring
met de Belgisciie driekleur, door hier.
in kleine vierkantjes van zwart ebo
niet te drijven, van geel koper en van
rcodo houtvezel.
Men moer. niet denken dat men
slechts aluminium ringen vervaar
digt. Men maakt nog andere voorwer
pen, zooals sporen. Om hierin te sla^
gen mo-ri men zich eerst een platten,
nog al brokkeligen steen bezor;
zekerheid te hebben, nog naar een
andere: op de Sinie Knttelijne markt
en dan op de Zavel. Appelen bij de
vleet, prachtige gele, blozende, grau
we appelen! Manden en manden vol.
Doch 't waren vrachten van den ap
pelboom en geen knollen, uit den
grond opgedolven. Tan deze Lat» ste,
geen sooor. Ik ben dan ook nog larvrs
de Hoogstraat gaan zien, n de voJks-
waann men den vorm maakt waarin wijk, waar in andere tijden korven
het gesm<>I.en metaal moet gegoten aardappelen te kust en te keur vóór
worden. Het is dan voldoende het zeer de winkels en magazijnen staan. Even
w eke metaal met de vij te behande- weI hier geen spoor van knol
len om t den juist gewenschten vorm ient
te geven. De ringen worden overigens Sedert er maximum-prijzen zijn ho
op dezelfde wijze vervaardigd. Men paftid, zjjn de aardapj-eku haast even,
giet lier. gesmolten aluminium in een zeldzaam geworden als stukkeu goud.
rond gat, zoodat men een staaf Be- Voor goed zijn zo daarom toch niét
komt die men in schijven snijdt. Meu verdwenen. Toen ik zoo juist voorhij
doordort deze schijfjes, totdat zij een opslagplaats van het nationaal
aan den vinger passen, dan schuift 5t^Un- en voedingscomité toog, zag
men den aldus bekomen ring op een jk eri jn de verte, ee:t stapel zóó groot
sokje ui men werkt het heelemaal' ...dar. ik er niet eens van watertand-
af met de vijl of de stift. J de. Een stoet arbeiders in-ruste ver-
Sommige soldaten, die met het beeld drong zich, toch ordelijk, voor d«
houwen bekend zijn, maken van hun deur. En geregeld kwam een man of
ne vrije oogenbiikken gebruik om <*>n vrouw weer te voorschijn, met
ook hier hunne kunst uit te oefenen, ^n feilen kluts aardappelen op den
De kleiaarde is niet zeldzaam in de rug. Hun kostelooze provisie voor en-
streek, en daar men in he goede sei- ke'e dagen. Dadelijk bt-sef-e ik, waar.
zoen in open lucht kan werken, is om men zoo weinig hoort k agen over
men spoedig inger.cht. Onlangs heb aardappelennood. Alléén de midóeri-
ik een soldaat van hei 8ste ünic-regi- sand draagt den last van 't zeifzuoil
men t ontmoet, die, met de pijp in den tjge winstbejag der boerenbevolking,
mond, :n de nabijhvid van de vuurll- door de grossiers gesteund. Want
nie, een leeuw inode'eorde, die een slechts als men den hoogen prijs bo
erend aan het in s.ukken scheuren talen wil, nl. 13 A 14 franken per 1«0
was. Het ontbrak dit werk niet aan j K.G., komen de bolle knollen weer
karakter. uit hun schuilplaats te voorschijn. In
Ook de muziek vindt talrijk© lief-j de winkels kan men ze n.et krijgen,
hebbers. Als men geen instrumenten dan wanneer de winkelier er een
be.it, wal doorgaons het geval is, dan voorraad van heef-, en bovendien
mankt men er. Er bestaat namelijk wéét dat de klant er zonder mopperen
een soort gitaar, vervaardigd van een den prijs zal voor bela'en Maar de
stukje droog hout, waarop men z ermeeste winkeliers hebben geen voor
dunne staaldraden spant; rechthoe- raad. Zij slaan geen aardappelen in,
kig omgebogen spijkers dienen als omdat de producenten ze legen den
slewels om clc spanning t© regelen;voor hen bepaalden maximumprijs
een stuk balein van een keurslijf doet j niet los willen laten. Daar ook voor
dienst als plectrum... en vooruit de de winkeliers, die gemakkeliik gocon.
nuziek.
troleerd kunnen worden, een maxi
mumprijs is bepaald, waarvoor zij de
aardappelen aan den verbruiker moe
ten verkoopen, loopen zij niet gaarne
"t gevaar om gesnapt te worden, ter
wijl zij. ofschoon daartoe door dc heb
zucht der voortbrengers ©enigszins
gedwongen, hun waar boven den ge
stelden hoocsi'en prijs verder verkno
pen. En daarom, ondanks al'e moge
lijke besluiten, zijn wij gedwonp.-n
den kop voor 't juk te buigen en vo
dwee te betalen wat de boer elscht
Over duurte kunnen wij nochtans
meespreken! He. kulfsvleesch, dat w«
vrocgertijds mee ten hoogste 1 20 fr.
GEWAARWORDINGEN VAN EEN
GEWONDE.
Door de Duitsche pers doet een
brief van een Russisch offic.er de
ronde, die een belangwekkende schil
dering geeft van de gevoelens van
een gewonde gedurende den slag.
Men leest daarin
Plotseling had ik het gevoel,
alsof ik een hamerslag in miin rag
kreeg. De stoot wierp mij omver,
maar eigenlijke pijn voelde ik niet.
Ik vroeg mij verbaasd af. wat dan
eigenlijk gebeurd was. Het was
drukte er een zware last op mijn het pond betaalden, kost op dit oogon
schouders. Ik dacht, dat de ontplof blik 2 franken. Hetzelfde geldt voor
fins van een granaat in mijn buurt1 't rundvleesch, dn: voorheen 1 frank
mij met aarde en zand overdekte. Ik tot 1.20 fr. kostte, en waarvoor wij
probeerde op te staan, maar hel ging thans 1.80 fr. tot 2 fr. hebben te 1>«;&-
niet, Jk werd eentgszins onwel en len. Me: het varkensvleeach ia 't nog
'bleef liggen. Mijn onpasselijkheid slechter gesteld: vroeger 1 fr. of 1.10
weid erger, mijn sohouüers schenen fr.; nu 2.20 fr. het pond. Juisj het
te branden. Ik verroerde wij niet en dubbele. En bovendien: niet te vin-
wacbtte de dingen, die komen zou- den. Ham, thans 6.20 franken 't
den. af. Het suizen van de granatenpond, vroeger 2.40 fr. Spek, dat ook al
en shrapnclls nam toe. Het gelukte I schaarsch word:, kon men, vóór «Jen
wij. een zak onder mijn hoefd te oorlog, tegen 90 centimes het pond
schuiven, ik kreeg een gevoel van- koopen; nu moet wen er 2.10 fr. voor
vrees- Als mij nu plotseling nog een overhebben. Wel ziju er maximum-
ander projectiel tref Ik licht het prijzen gesteld, doch n.emand neemt
hoofd op. De granaten barstten op *n öcht,
vrij grooten afstand. Eenige soldaten!
lagen onbeweeglijk op den grond.
Toevallig viel miin blik on rnitnha»-
