De Europeesche Oorlog.
Alleen op lie Wereld
TWEEDE BLAD.
HAARLEM'S DAGBLAD
DONDERDAG 18 NOVEMBER 1915
Db strijd ln Sarvlë.
Eenige Eagelsehe ministers naar Parijs om met de Fransche rtgeering
te omleggen.
Een Eigelsoh hospltaalschip op een mijn geioopen en gezonken.
De bonding van Griekenland. Een Franseh minister ran staat in Athene.
Officieel nieuws.
Aan de tstafberichten ontleenen we
WESTELIJK OORLOGSVELD.
Van den Duitse hen stal:
Afgezien van artillerie- en mijnen-
gevechlen op enkele punten van het
Iront, viel niets bijzonders voor.
Van den Franschen elaf
Dinsdagnacht eenig geschutvuur
rond Fontenoy (a/d. Aisne), in Cham
pagne en ten noorden van Flirey in
Woevre.
OOSTELIJK OORLOGSVELD.
Van den D u i t s c h e n staf
Russische torpedobooten beschoten
Dinsdag aan de noordpunt van Koer
land Potragge en de omgeving ten
zuidwesten daarvan.
Anders niets bijzonders.
Van den Oostenrijksohen
staf
Niets nieuws.
Van den Russischen staf
Stroomafwaarts van Dwinsk i'Duna-
burg) poogden Duitsche afdeelingen
op verscheidene plaatsen de Dwina In
booten over te steken, maar zij wer
den teruggedreven.
Ten westen van Dwinsk. in de buurt
van het Swenten-meer, werden de
Duitschers gedwongen een deel van
hun loopgraven op te geven en zich
terug te trekken, In de ontruimde
loopgraven vonden de Russen gewe
ren en munitie, o.a. veel patronen.
Een Zeppelin, die in den nacht van
den 15en op den 16en boven de streek
van Dwinsk vloog .wierp bommen,
waarvan enkele in een Duitsch kamp
terecht kwamen en onder de Duit-
echer6, die zware verliezen leden, een
paniek teweeg brachten.
ZUIDELIJK OORLOGSVELD.
Van den Oosten r ij ksc hen
etaf
In het crcbied van Görz zijn Dinsdag
geen infanteriegevechten van groo-
ten omvang geleverd en ook de be-
drijvigheid der artillerie was, vergele
ken bij vorig© dagen aanmerkelijk ge
ringer.
Maandag heeft een der Oostenrijk-
eohe vliegeskaders Brescia met bom
men bestookt. D© vliegers hebben
zware branden waargenomen. Alle
vliegtuigen zijn ongedeerd terugge
keerd.
De strijd In Servië.
STAFBERICHTEN.
Van den Duitschen staf:
De vervolging der Serriëris in het
gebergte maakt goede voortgang. D©
Serviërs konden nergens noemens-
waardigen tegenstand bieden.
Ruim 2000 man, een mitrailleur en
twee kanonnen bleven weer in Duit-
eche handen.
Van den Oostcnrijkschen
etuf
De aan d© grens van het Sandzjak
6trijdende O.-H. troepen hebben de
laatste Montenegrijnsche achterhoe
den over de Lim geworpen.
De tegen Sjonitsa oprukkende O -H.
kolonne heeft de Serviërs uit de taai
verdedigde borgstellingen ten noor
den van Jawor geworpen.
De Duitsche troepen van het leger
van generaal Von Kövess stonden
Dinsdag op anderhalven dagmarsch
van Rasika.
Van den Montenegrijn6chen
ataf:
De aanvallen der Oostenrijkers te
gen het Montenegrijnsche leger in het
Sandzjak zijn in hevigheid verdub
beld. De Montenegrijnen zijn er in
geslaagd zich in hun stellingen te
handhaven en hebben aan de Oosten
rijkers reusachtig© verliezen toege
bracht.
De Montenegrijnen hebben ook de
Oostenrijkers die den Troglaw aan
vielen teruggedreven.
PERSBERICHTEN.
Dit Saloniki werd aan het „Petit
Journal", d.d. 16 November geseind
„Na een hevige en bloedig© worste
ling zijn de Bulgaren er in geslaagd
de Baboenapassen te omsingelen
en 3 Servische regimenten, benevens
een belangrijke hoeveelheid geschut,
ernstig te bedreigen. 'Bulgaansche
troepen trekken in de riohting van
Prilept cyn vervolgens op Monastir
aan te rukken. D© toestand is hache
lijk geworden voor de Serviërs, die óf
een aftocht moeten bevechten, óf een
groot deel van hun troepen opofferen
om zich tot eiken prijs te handhaven.
Aan het front van Katsjanik is de
toestand bedenkelijk geworden tenge
volge van de aankomst van Bulgaar
sche versterkingen uit Oeskoep, dat
tie Bulgaren hebben versterkt, en ten
gevolge van de verzwakking der Ser
viërs."
DE STAND DER KRIJGSBE
DRIJVEN.
De militaire deskundige van 't Alg.
Handelsblad schrijft
„Uit Servië zijn het nog steeds be
richten over vooruitgang der Duitsch-
Oostenrijksehe en Bulgaarsche legei's.
die worden ontvangen. Het Servische
leger trekt langzaam terug, en hoopt
een uitweg te vinden over Novi Bazar
en Albanië, om San Giovanni di Me-
dua te bereiken, waar het levensmid
delen en ammunitie hoopt te .vinden
van de geallieerden. Het schijnt
maar zeker is dit niet dat de ge
legenheid om zich in het zuiden nog
met dg Fransch-Engelsohe troepen te
vereenig-en voor het gros van het Ser
vische leger is afgesneden. D© ach
terhoede werd door Bojadjef opge
vangen, na zijn vereeniging met het
leger van Von Galhvitz, en is afge
sneden.
D© verwachte hulp van de geallieer
den is niet groot genoeg om door de
Bulgaarsche linie te breken. Dit is in
de eerste plaats te wijten aan het te
laat komen van de noodige hulpkrach- A j
ten te Saloniki, waarover Sir Edward GriOKOnlanö ©11 GO ©11191110
De me©nlng van den
Fransohen oud-minister
Mlllorand.
De Parijsche correspondent van de
„Daily Express" had een onderhoud
met den vroegeren minister van oor
log Millerand; deze zeide
„Wat het Fransche leger beteekent
heeft Duitschland en de overige we
reld onlangs in Champagne gezien
Nog meer dan vroeger ben ik er zeker
van, dat wij sterker worden en
Duitschland's kracht doodbloedt,
Duitschland's nederlaag is wiskundig
zeker, Wij hebben ook zware verlie
zen geleden, maar niet in vergelij
king met de Duitschers. Bovendien,
heeft Engeland -niet een machtig le
ger als uit den grond gestampt om
ons te hulp te komen? Altijd heb
op Engeland vertrouwd, maar ni
mer zóó zeer als thans. Want, hoe
schitterend ook ons leger is, zoo moet
nimmer vergoten worden, dat achter
dat leger eene sterke vloot beschik
baar is. Het mag langen tijd geduurd
hebben voor de overwinning komt,
rnaar bedenkt ook eens wat geschied
is. Wij waren zonder gereed te zijn
overvallen door een machtigen vij
and. die zijn actie langdurig voor
bereid had maar wij hielden voor
zijn stormaanval krachtig stand. Wij
hebben een geheele organisatie ge
maakt wij vechten thans met gelij
ke krachten, maar spoedig zullen drie
tegen een staan en den vijand tien
projectielen toezenden voor een die
hij op ons afvuurt. Wanneer die dag
aanbreekt zal Duitschland's kracht
gebroken worden en zijn versterkin
gen in elkaar 6torten voor de over
winnende stormkolonnes van de ge
allieerden."
De Balkan-Staten.
Carson zich in het Lagerhuis beklaag
de, maar ook aan de onmogelijkheid
om te Saloniki meer dan 5000 man
per dag te ontschepen, waardoor dus
voor de ontscheping van een leger van
300.000 man twee maanden zouden
noodig zijn. Dan moeten die troepen
uit Saloniki per 6poor naar de Ser
vische grens worden gebracht, wat
eveneens veel tijd kost. En men moet
daarbij rekening houden met de
groote moeilijkheid, die het vervoeren
van artillerie met bespanningen, am
munitie in zoo groote hoeveelheden
als de moderne oorlog eischt, levens
middelen en andere benoodigdheden
voor dc troepen, met zich brengt. Dat
alles ia in Griekenland niet te vinden,
moet per schip van elders worden
aangevoerd, en dat vertraagt natuur
lijk de bewegingen van het Entente-
leger."
DE STRIJD AAN DE DARDANEL
LES
De „Daily Express" verneemt
uit Rome, dat de eerste bezen
ding Duitsch zwaai- geschut, voor de
DaixhuielJen bestemd, te Konsïanüii-
nopel is aangekomen.
Overleg tusschen de
Engelscheen de Fransohe
regeering.
Reuter seint uit Athen
Denys Cochin, Fransoh minister
van staat, is Dinsdagavond om elf uur
hier aangekomen. Zijn aankomst
door extra tijdingen der bladen be
kend gemaakt. Een ontzaglijke me-1
vens bevinden, totdat deze aangele
genheden zijn geregeld.
BULGARIJE EN GRIEKENLAND.
Hava-s seint uit Petersburg
Bulgarije heeft ten naastenbij al
zijn troepen van de Griekeche grens
teruggetrokken, maar daarentegen
geen enkelen soldaat van de Roemeen-
sche grens.
ROEMENIë.
Deb erichtgever te Boekarest van
de „Corriere della Sera" zegt De
Staatscourant bevat een besluit waar
in de minister van oorlog wordt ge
machtigd onmiddellijk alle voorwer
pen en materiaal, van belang voor da
landsverdediging^ op te eischen o.a.
metalen, kleeren, en stoffen, genees
middelen. machine© voor fabrieken
van oorlogstuig, booten voor rivler-
erkeer, spoorwegniaterieel en olie.
De kooplui zijn verplicht op te ge
ven, hoeveel zij van dez© en andere
onontbeerlijke artikelen in voorraad
hebben. Dit wordt opgevat als een tee-
ken dat Roemenië beseft dat hot on
mogelijk is, de onzijdigheid nog aan-
merkelijken tijd te handhaven.
Op Zee.
ENGELSCH HOSPITAALSCHIP
„ANGLIA" GEZONKEN.
Reuter sein. officieel uit Londen:
Het hospitaalschip AngWa is Woens
dag in het Engelse he Kanaal op een
mijn geslooten en gezonken. Van de
385 opvarenden zijn er ongeveer 300
gered door een patrouillevaartuig.
Een tweede schip, dat op redding
uit'oog, is eveneens op een mijn ge-
stooten en gezonken.
(De Angiia, gebouwd in 1900, mat
1662 ton bruto en staat in Lloyd's
Register vermekl a's bohoorende aan
de London N.W. Railway Cy. te
Dublin).
DE IIANDELSOORLOG.
Realtor seint uit Londen:
De Engclsche stoomschepen Trme-
glos en Lusitania zijn gezonken. De
bemanning van de Lusitania is ge
red.
(De Truneglos, in 1906 gebouwd,
mat 3886 ton en behoorde aan de
Hain S S. Co. te St. Ives.
Da Lusitania, in 1903 gebouwd,
mat 183-1 ton en behoorde aan do r©e>-
dorij J. Hall Co. -e Londen).
Stadsnieuws
MAGNETISME ALS BEWEEG
KRACHT.
Prof. Dr. H. A. Lorentz, buitenge
woon hoogleeraar te Leiden, hield
Woensdagavond in Teyler voor een
talrijk publiek, waaronder vélen bij
het onderwijs betrokkenen, een lezing
met proeven over magnetisme nis be
weegkracht-
Met behulp van eenvoudige proe-
gaf prof. Lorentz ln heldere taal
boloogers hem toegejuicht en de Mar
seillaise gezongen. Ook voor het Fran
sche gezantschap zijn geestdriftige
betoogingen gehouden. De geïllumi
neerde pleinen der stad waren tot laat
ln den nacht zeer levendig en druk.
Havas seint uit Parij©
De berichtgever te Boekarest var.
stig uit over de hartelijke ontvangst,
door het Grieksche volk aan den mi-
j nister van staat Denys Cochin be
reid, maar wijzen er allen op dut de
Het Engelsche ministerie van bui- entente van Griekenland niet alleen
tenlandsche zaken maakt bekenduiterlijke teekenen van genegenheid
De minister-president, de minisier vraagt, maar uitdrukkelijke waarbor-
van buitenlandsche zaken, de eerste gen, dat de welwillende houding der
lord der Admiraliteit en de minister J Grieksche regeering te barer opzichte
van munitie, vergezeld door maritie- niet zal worden gewijzigd
uie, militaire en diplomatieke deskun-Do „Echo de Paris" meldt dat te
digen, zijn te Parijs aangekomen, met Athene thans onderhandelingen wor-
doel overleg te plegen met de den gevoerd, ten einde aan het
nigte heeft hem toegejuichthij i6 een denkbeeld van den hedendaag-
ontvangen door den Franschen ge-1 eclren stand van de wetenschap van
zant, het personeel van het gezant- bet magnetisme
scha,, «en verts^niTOldiKer von clen I Slnia ,820 is'<Ie werking bekend
tal van voorname ingezetenen.alsook stroomen en omgekeerd, deelde spre-
een afvaardiging van de overlevenden j ker mcc- Ampère ontdekte daarbij
van het Griekeche vrijwilligersleg!- j weldra do werking van eleetrische
oen, dat in Frankrijk heeft gestre- draden op elkaar, welke ontdekking
d©n. den grondslag legde voor de electro-
Toen om 11 uur dc trein binnen- techniek. Als groot mathematicus ge-
Ktt: m«£!l|ll?rÜS,t£ r Am*™ «c boe
chin!" Het was een onbeschrijfelijke "groot de op elkaar werkende krach-
huldebetooging. j ten waren.
Voor het hotel van Cochin hebben De spreker liet
Fransche regeering.
Reuter seint daarover uit Parijs
Asquith, Grey, Lloyd George en Bal
four hebben Woensdagochtend ©en
bespreking gehouden met Briand,
waarbij Joffre tegenwoordig was.
Daarna zullen zij Poincaré bezoeken
en den maaltijd gebruiken in het
Elysée.
Frunsch-Engelsche expeditiekorps vol
ledige vrijheid van handelen te ver
zekeren en een waarborg te scheppen
tegen mogelijke plannen tot ontwape
ning van de Servische troepen, die op
Grfeksch grondgebied konden wor
den teruggedreven.
De Fransche pers looft algemeen de
houding van Engeland w-cgens de op
schorting van het vertrek der Griek
sche vaartuigen, die zich in zijn ha-
verder zien, dat
solennoidcn of draadklossen, wan
neer door den draad een eleetrische
stroom gaat. zich volkomen als een
magneet gedragen. Ampère had naar
aanleiding van dit verschijnsel do
hypothese opgesteld, dat in een mag
neetstaaf zich om de moleculen elee
trische stroomen moeten bewegen,
dus dat een magneetstaaf overeen
komt met een draadklos.
Deze voorstelling van liet wezen
van het magnetisme huldigt men nog.
Bestaat er nu werkelijk een stroom
in de magneet? De natuurkundigen
beantwoorden die vraag bevestigend
voor de negatieve elektriciteit. De mo
leculen, geladen met positieve elec
triciteit, zijn onbeweeglijk. Men" heeft
den negatieven stroom ook waargeno
men huiten het metaal als catodestra-
len en Röntgenstralen. Zoo'n stroom
van electronen wordt door de noord
pool van een magneet uit zijn rechte
baan in een gebogen baan gebracht.
De stroomsnelheid heeft tot maximum
éen tiende van de lichtsnelheid. Zoo'n
electroon is op zich zelf 1800 keer
zoo klein als een waterstofatoom. „19
het dus nog materie?", vroeg spreker
zich af. Dat moet ieder maar voor
zich uitmaken.
De negatieve electriciteit kan men
dus vrij maken, zooals ook gebeurt
bij radium, d/it stralen uitzendt met
een maximum snelheid van 9/10 van
de lichtsnelheid.
De hypothese is dus, dat de negatie
ve electronen den electrischen stroom
vormen. In een magneetstaaf zal ech
ter de snelheid niet groot zijn, meer
op kruipen gelijkeD, zooals water ln
een buis.
„Alles fantasie", zal men zeggen.
Er zijn echter middelen om een ver
borgen beweging aan te toonen.
Door proeven liet prof. Lorentz
zien, of water in een glazen buis
stroomde of stilstond. Dezelfde proe
ven kunnen dienen om een electri
schen stroom aan te duiden.
Reeds Maxwell had in 1861 deze
proeven genomen, doch zonder resul
taat. Doch De Haas is het in Teyler
beter gelukt dit jaar, door de meer
dere kennia die men nu bezit van de
electronen. Welke fijne werktui
gen men gebruikt voor dez© onder
zoekingen, bewees wel de mededee-
ling, dat men zilverdraad gebruikte
van 0.015 m.M. dikte.
Voorts toonde prof. Lorentz nog
met een eenvoudig toestelletje, een
bakje aan twee draadjes gehangen,
de beweging van de onrust in een
horloge; als illustratie, hoe men met
nauw luisterende toestellen gevon
den heeft, dat de negatieve stroom
werkelijk een bewegiug is.
Daar men ook een aardmagnetisme
heeft, zal de draaiing van de aarde
ook invloed ondervinden
draaiing van de electronen van de
magnetische Noordpool, die 20 gr. ton
W. van de geografische Noordpool
gelegen is. Ja, men heeft het denk
beeld geopperd of de draaiing van de
aarde niet de oorzaak kon zijn van
het aardmagnetisme. Tw ee dagen ge
leden heeft Barne<t te Ohio stalen sta.
ven snel om hun as laten draaien en
meent daarbij ontwikke'ing van
magnetisme w aargenomen to hebben.
Doch het effect was zoo klein, dat
j>rof. Lorentz niet durf-: gelooven,
dat de draaiing y;fh de aarde het
aardmagnetisme opwekt. Barnett
zegt: „Men kan niet weten, wa. in
de aarde is Daar kunnen wel stoffen
zijn, die millioen maal meer magne-
tiseerbaar zijn dan ijzer".
„Wij weten er niets van", zegt
spreker. „De tomperaiuur in de aar
de is hoog en dat verzwak), het mag
netism©".
In een magneetstaaf draaien dus
de electronen als tollen in het rond.
Maar in gewoon ijzer gebeurt dat
ook, met dit verschil, da: in een mag.
neet de tollen allen in dezelfde rich
ting draaien on de stand van de as
1)M ail© tollen gelijk is. Bij gewoon
ijzer draait alles kris kras door el
kaar en heft de eene beweging de
andere op. Magniiiseeren is dus, do
electronen in dezelfde richting laten
draaien. Deze altijddurende bewe
ging is wel wonderbaarlijk.
Kan een eleetrische stroom blijven
bestaan? Als de beweegkracht, die
den stroom opwekt, ophoudt, staat
dadelijk de stroom door den weer
stand van het metaal stil.
Prof. Kamerling Onnes heeft echter
dien weerstand vrijwel weten te
overwinnen door in een loodspiraal-
tje, dat een temperatuur had van
271 gr. C., een stroom op te wekken
De weerstand was door deze lage
temperatuur tot een duizendste ver
minderd en de stroom bleef door
gaan, verminderde per uur me: 1
van zijn snelheid, ging dus door als
een draaiende tol.
Tot slot staalde prof. Lorentz nog
door een proef zijn bewering, dai
warmte het magnetisme vermindert.
Door afkoeling keerde het magnet ïs-
me weer terug, rnaar niet iu dezelfde
mate. Bij verhitting van 18 gr. tot 100
gr. met 12 pCt. magnetische kracht
verloren; bij afkoeling M 18 gr. keer-
do 12 pCt. van hot restte ronde terug,
1 wat dus verlies beieekouL
j Dc spreker wee© er vooral op, dat
Ihet magnetisme nog vrijwel onbekend
terroin is, vooral he- uurdmagnetis-
rne.
I Een dankbaar applaus viel den
professor voor zijn heldere uiteenzet-
I ting ten deel.
I Inbraak.
j C. L., Essenstraat 8, was in den
nacht van Woensdag up Donderdag
i niet zijn lamilio niet thuis, maar vier-
i de lustig bruiloft, daar zijn dochter
111 het huwelijksbootje was gestapt,
j Hij zal niet vermoed hebben, dat
iu zijn verlaten huis werd ingebroken.
1 Ongenood© gasten hebben een raam
I opgeschoven en den boel doorzocht.
Eenige zilveren voorwerpen zijn g»
stolen, en een paar cadeautjes voor t
bruidspaar zijn eveneons verdwenen.
De politie zoekt de daders.
R ij w i e 1 d i e f s t a 1.
Ten nadeele van den heer V. K,
Kenaustraat alhier, is Woensdag
avond tusschen kwart over acht en
kwart voor negen een rijwiel ont
vreemd.
De roof geschiedde doordat men de
huisdeur met een valschen sleutel go
opend heeft.
Gevonden voorwerpen.
Terug te ibekomen bij
T. van Helden. Kleverparkweg 152,
een abonnement Ceintuurbaan A.
Vreem, Leidscheplein 48, een porte-
monnaie met inhoud P. J. van
Leeuwen, Van Marumstraat 17 rood,
een ceintuur G. Hurkmans, Teyler-
straat 40, een portemonnaie met in
houd M. de Haan. Lange Laken
straat 10. een taschje G. Hom, Bus
ken Huetslraat 17, een broche D. v.
d. Klucht, Kerkhofstraat 23 rood, een
oorbelletjeG. Schipper, Brouwers
straat 73, een schoolrapport; P. de
Jong, Brouwersstraat 150, een ta
baksdoos.
Uit de Omstreken
Heemstede.
GEMEENTERAAD.
Do Gemeenteraad van Heemstede
is Woensdagmiddag bijeengekomen.
Afwezig was de heer Van d»ir P.as.
Nadat de vergadering geopend is
en de notulen dec vorige vergadering
goedgekeurd zijn, wordt aan de agen
da begonnen. De eerste helf. van de
22 punten lange lijst is binnen het
kw artier afgehandeld. Besloten worUit
nl.:
Vast to stellen de Herziening no.
Vil van hel uitbreidingsplan betref
fende de omlegging van den projec-
tieweg bij d© Kerkluan.
Een voorstel tol het vestigen van
een servituut van weg op den omge-
legden projectieweg bij de Kerklaa»
wordt aangenomen evenals een voor-
si.el tot overneming van een gedeelte
der Oosterhoutlaan.
Een gedec'te water van de Leidsche
Vaart is tot wed-eropzeggens toe ver
huurd aan den lieor R. Dijkstra
R.Hzn. te Boemendaal, om te dienen
zot ligplaats van een schuitenhuis.
Daar echter wegens overlijden van
genoemden heer het schuitenhuis is
gebouwd, stollen B. en W. voor, met
ingang van 1 Januari a.s. de verdere
huur te doen eindigen en genoemd
gedeelte water weder voor den ou
blie ken dienst to bestemmen.
Dit voorstel wordt goedgekeurd.
Daar het wcnschelijk is aan do
eigenaren van een achttal perccelen
aan den Leidschenvaartweg en den
eigenaar van het aan de Zuiderhout
laan gebouwde perceel do gelegen
heid geven aan de duinwaterlei
ding aan te sluiten stellen B. en W.
voor hc-n tot uitbreiding van de duin
waterleiding te machtigen en wel: a.
!in den leidschenvaartweg door aane
leg van een 3-duims buis tor leng 0
van pl.m. 80 Meter in zuidelijke rich-
1'ving van de Zandvoorlsche'aan af; b.
in de Zuidorhoutlaan door aanleg
van een 3-duims buis tor lengt© van
j pl.m. 90 Meter.
Ook hiertegen heeft niemand be
zwaar en evenmin tegen een voora el
tot uitbreiding van het eleetrische
I aagspanu ingskabel net.
Aan de orde komt dan het voorstel
to. rooien en planton van boomen.
Destijds deelden wij uitvoerig mede,
waar B. en W. voorstellen, te rooien
of aan to planten. Volstaan kan dus
wenden -met de mededeeling, dat na
een klein© discussie het voor si el van
het genoemde College wordt aange
nomen.
B. en W. 9tellen voor, hon te mach.
tigon om een gedeelte van het niet
door den Staat gedeke risico der
voorschotten door eene bank welke
rechtstreeks of door tusschenkomst
van eene „Centrale" aan de organi
satie heeft deelgenomen, e verstrek
ken, voor gemeentorokening te ne
men.
't Voorstel wordt aangenomen.
In verband met een ontvanger,
schrijven van het Bestuur van he'-
Kruisverlamd St. Jozel" to Hcem-
s.ede stollen B. 011 W. voor in üe Po
litieverordening de volgende bepa
ling op te nemen:
„Met boete van ten hoozs.e f 10.—
wordt gestraft ieder tapper of diens
vervanger, wiens tapperij tusschen
II uur s avonds en den daarop vol
genden dag 7 uur a morgens voor
het publiek is geopend".
Aangenomen.
Hel bes uur van do afd. Haarlem
van don Alg, Nederi. Typogrulcubond
heeft ve-rzoclit, om hot drukwerk de-
zer gemeente te doen uitvoeren op die
FEUILLETON
HECTOR MALOT.
19)
Dat is Bordeaux, sprak Vi-
talis.
Voor een kind, dat eene opvoeding
genoten had als ik, en tot nog toe
slechts arme dorpen of kleine steden
had gezien, was het alsof het plotse
ling in een tooverwereld verplaatst
werd.
Onwillekeurig bleef ik stilstaan en
staarde ik strak voor mij uit.
Muar weldra werd mijn blik toch
door één punt geboeid dc rivier en
dc schepen, die haar bedekten. Ik
had mij nooit een voorstelling daar
van gemaakt en ik begreep er ook
niets van.
Schepen met volle reilen zakten
langzaam de rivier af, bevallig over
hellend naar de eene zijde, terwijl
andere vaartuigen de rivier opvoe
ren ook zag ik er sommige, *116 on
beweeglijk bleven liggen, alsof zij
een eiland waren, en nog andere 'we
der, die 0111 zichzelf lieendraaiden,
zonder dat men bemerken kon, waar
door zij deze wendingen maakten
eindelijk w*iren er ook zonder mas
ten. zelfs zonder zeilen, maar die
hadden een schoorsteen, waaruit een
dwarrelende kolom van rook ten
hemel steeg deze schepen bewogen
zich met groote snelheid Ln alle rich
tingen en lieten in het gele water
voren van wit schuim achter.
Het is thans vloed, zeide Vjta
lis, mij het antwoord gevende, zon
der dat ik hem de vraag gedaan had
er zijn daaronder schepen, die uit
volle zee komen en een lange reis
achter den rug hebben deze ziju ver
kleurd en bijna verroest; er zijn an
dere schepen, die eerst de haven ver
laten. in het midden der rivier lig-
igen. om zich zelf draaien en met be
hulp van hun ankers steeds den ste
ven bieden aun den opkomenden
vloed. Die welke zooveel rook geven
zijn sleepbooten.
Welke vreemde woorden waien dit
voor mij 1 Welke nieuwe gedachten
rezen voor mijn geest.
Toen wij de brug bereikt hadden,
die Bastide met Bordeaux verbindt,
had Vitalis den tijd nog niet gehad
oin mii zelfs maar op een honderdsto
gedeelte van mijn vragen, die ik hem
doen wilde, een antwoord te geven.
Tot nog toe was ons verblijf in
dorpen nooit van langen duur ge
weest, wunt door den aard van onze
voorstellingen waren wij wel genood
zaakt dagelijks een andere plaats te
zoeken, om telkens een nieuw pu
bliek te hebben. Wanneer wij de vier
of vijf stukken, waaruit ons reper
toire bestond, gespeeld hadden, dan
moesten wij weder van voren af aan
beginnen.
Maar Bordeaux was een groote
stad, waar wij dikwijls van publiek
konden verwisselen en gerust drie of
vier voorstellingen konden geven,
zonder dat de toeschouwers ons 'zou
den uitfluiten.
Van Bordeaux zouden wij naar
Pau eaan. Ons reisplan voerde ons
over dat uitgestrekte moeras, dat
van de haven van Bordeaux zich tot
aan de Pyreneeën uitstrekt en de
Landcs heet.
Hoewel ik niet de muis uit dc fabel
ben, die bij alles wat zij ziet ver
baasd is of haar verwondering en
schrik daarover te kennen geeft,
kreeg ik toch den eersten dag een
schrik, die mijn meester dikwijls
deed lachen en lot aan Pau mij met
ziin spot vervolgen deed.
Het waa zeven of acht dagen gele
den. sedert wij Bordeaux verlaten
hadden en nadat wij «erst de oevers
van de Garonne gevolgd waren, ver
lieten wij deze en sloegen den weg
naar Mont-de-Marson in, die door de
vinkte voerde. Geen wingerden of
weilanden waren het thans, die ons
oog bekoorden, maar bossclien van
pijnboonien en heidevelden. De hui
zen werden zelfs al spoedig zeldza
mer en armer. Daarop bereikten wij
een onmetelijke vlakte, die-, zoover
onze blik reikte, zich zacht-golvend
voor ons uitstrekte. Geoo bouwland,
geen bosch, maar een ftrTTsachtige bo
dem in de verte, en langs den weg.
bedekt niet een zacht mos, dorre
struiken en door den wind geknakt
kreupelhout.
Hier zijn we in de Landcs,
zeide Vitalis wij moeten thans
nog twintig of vijf en twintig mijlen
door deze woestijn afleggen. Gij
moogt uw beenen dus wel w at moed
inspreken.
Niet alleen mijn beenen, maar ook
mijn hoofd en hart hadden daaraan
behoefte want op dezen weg, die
nooit scheen te eindigen, werd men
door een onbestemd gevoel van wee
moed. ja, van wanhoep aangegre
pen.
Sedert dien tijd heb ik verscheide
ne zeereizen gemaakt, en als ik mij
midden op den ocaan bevond, zonder
een zeil in bet gezicht, maakte zich
altnd weder diezelfde onbeschrijfliik-
z waar moedige stemming van mij
meester, die ik in deze verlaten
streek gevoeld had.
Wij liepen steeds voort, zonder dat
wij een oogenblik bemerkten, dat
wij vorderden. Nu en dan werd onze
tocht afgewisseld door een klein
groepje boomen, maar deze gaven
aan liet landschap geen vrooiijker
karakter. Het waren gewoonlijk pijn
boonien, waarvan de takken aun den
top waren afgesneden. Over den ge
heelen bast waren diepe insnijdingen
gemaakt en uit die roode wonden
droop het witte gekristalliseerde sap.
Als de wind bij vlagen door de tak
ken suisde, veroorzaakte hij een
klagend geluid, alsof de arme gepij
nigde boomen zeiven over hunne
wonden treurden.
Vitalis had mij gezegd, dat wij
dien avond een dorp zouden berei
ken, waar wij een nachtverblijf kon
den vinden.
Maar toen de avond naderde, be
speurden wij niets, dat ons de nabij
heid van een dorp deed vermoeden
geen bouwland, noch grazend vee,
noch lichten rook, die uit een huis
opsteeg.
Wij hadden een geheelen dag ge
ioopen ik was doodmoê en ec-11 ge
voel van uitputting had zich van mij
meester gemaakt.
Zou dat vurig gewenschte dorp
dan nooit op dezen oneindig langen
weg verschijnen
Hoe ik ook rondstaarde, ik zag niets
anders 0111 mij heen dan de vlakte,
waarvan het lags kreupelhout meer
en meer verdween in de toenemende
duisternis
liet verlangen naar rust had ons
den pas doen versnellen en mijn
meester zelf, niettegenstaande hij
gewend was verre tochten te maken,
scheen vermoeid te zijn. IIij wilde
zelf efen oogenblik aan den kant van
den weg gaan rusten.
Maar in plaats dut ik mij naast
hem zette, beklom ik een kleinen heu
vel. die met bremstruiken begroeid
was en zich op geringen afstand vuil
ons verhief, om te zien -of ik niet
eenig licht kon ontdekken.
Ik riep Capi om niet mij mede 1e
gaanmaar Capi was ook moede en
hij deed alsof hu niet hoorde, wal
zi n gewoonte was tegenover mij, als
hij geen lust gevoelde om mij te ge
hoorzamen.
-- Zijt gij bang vroeg ita'.is.
Deze woorden deden mij besluiten
om niet langer aan te dringen en ik
ging alleen op mijn ontdekkingstocht,
uit ik wilde me ook niet langer den
spot van mijn meester laten welge
vallen, daar ik ln het minst geen
angst gevoelde.
Het was echter geheel donker ge-
worde.11 de maan scheen niel, maaij
eenige sterren flikkerden aan hei
uitspansel en verspreidden ce-f
flauw schnnsel, waardoor de licht#
nevelen zichtbaar waren.
(Wordt vervolgd).
