remaoht de mededeeling der Regco-
r ins? dat niet ingang dor volgende
week de Censuur, die sedert den aan
vang van den oorlog op de pers genist
Itceft, voor een niet onbelangrijk deol
verminderd zal worden, en deze de
vrijheid, die zij voor een groot deel
had moeten inboeten, terug gekregen
heeft. Immers, die mededeling ver
klaart dat niet ingang van 20 Decem
ber c k. het buitenlandsch nieuws der
dagbladen niet eerst aan de goedkeu
ring van het Ministerie van Iluiten-
landsclie Zaken zal moeten worden
onderworpen, de censuur daarop dus
wordt opgeheven. Dat sluit natuurlijk
niet in dat het de pers vergund zal
zijn in het vervolg maar rijp en groen
te publlceeren; zij zal wel degelijk
dienen te overwegen of de berichten,
die zij openbaar maakt, geen gevaar
kunnen opleveren voor de veiligheid
van den staat en de dagbladen-redao-
ties zullen dus de noodige omzichtig
heid in acht he*»ben te nemen. Maar
de nieuwe bepaling heeft de groot©
tatoekenis dat de Regeering die re-
redactlcs weder zal gaan beschouwen
ab menschen, die hun eigen gezond
verstand hebben en zeiven zulien wo
ten to beoordeelen wat zij wèl en wat
aièt hebben openbaar te maken, wil
len zij onder ae bestaande omstandig
heden hun land geen schade doen.
Hel gevolg zal vermoedelijk wezen
dat wij na het in werking treden van
tien nieuwen maatregel meer nieuws
van beteekeuis te lezen zullen krijgen
dun vooral de laatste weken het ge
val is geweest De Britsche pers mag
tact deze nieuwe bepaling geluk won
den géwonscht en verwacht mng wor
den dat zij het juist© gebruik van de
herkregen vrijheid zal weten to ma-
Uit Duifsohland.
DE „STAATLOOZEN" DIENST-
PLICHHG.
Od grond van een besluit van den
minister van birmenlandsche zaken
en van den minister van oorlog wor
den de ..staatloozen" en de „oplan-
ten"-kiiideren in Noord-Slees wijk op
geroepen. zich vóór het einde van dit
jaar voor hun dienstplicht aan te
melden.
De optanten in Sleeswijk zijn de
personen, die. na de inlijving dezer
gebieden bij het Duitsche Rijk. zich
verklaarden voor de Deenscho na-
rionalitcit. doch in Sleeswijk bleven
wonen. Bij verdrag van 11 Januari
1007 werd vastgesteld, dat de tot dus
ver „staatloo2e" optantenkiuderen in
ieder der beide staten op hun verzoek
de nationaliteit van den staat hun
ner inwoning zouden kunnen krij
gen.
De ..Kreuz. Ztg." meldt nu, dat
deze staatloozen en optantenkiude
ren van de optanten van 1864 zul
len er wel niet' veel meer leven
zullen worden opgeroepen voor den
militairen dienst.
WEDERZIJDSCIIE
TEGEMOETKOMING.
Uit Berlijn wordt door Wolff ge
meld
Naar wij van bevoegde zijde verne
men. heeft de Duitsche regpering
kort geleden aan de Russische regee-
nng medegedeeld, dat zij bereid is,
.'■■in de Russische krijgsgevangenen
toe tc staan den naamdag van den
Tsaar te vieren op 619 December,
wanneer aan de Duitsche krijgsge-
vangehtn in Rusland de vrijheid
wordt geschonken om den geboorte
dag van den Duitschen Keizer feeste
lijk te herdenken.
DE DUITSCHE KEIZER.
't Wolffbureau meldt uit Berlijn:
Do Keizer is na een langdurige
reis naar de legers onder bevel van
goneiaal-v©Idmuarschaik Hindenburg
en een bezichtiging van do marine-
werken te Libau voor een kortstoiv
dig verblijf naar Berlijn terugge
keerd.
Stadsnieuws
Over Ko Denoker.
Jan Feith vertelt in het „Handels
blad" over een bezoek aan Ko Don-
cker. We veroorloven ons daaruit
het een en ander over to nemen.
Mijn bezoek aan den heer Jooobus
Doncker, leider van liet eerste en
eenigste Schimmenspel in ons land,
ving ik van dezen kant aldus-aan:
„Dag Kobus!.. en hoe gaat 't Je
toch?"
en hij op dezelfde manier
„Mij gaat "t best!... en hoe gaat
t jou wel sedert onze llaarlemsche
vlegeljaren?"
Want we waren daar als twaalfja
rige jongetjes samen school gegaan
op de Hooger Burger, in dat doolhof
van straatjes achter het Stadhuis; we
waren toen beiden al even onregeer
baar geweest, om beurten waren wo
ook even dom, en aan ons bei
der toekomst was even hard getwij
feld; ook krabbelden we wel eens alle
bei, in eerlijke concurrentie, doch op
ongelegen lesuren, poppetjes op de
witte stroken van onze algebra-boe-
ken en op de blank» bladen onzer
cahiers. Maar op ide teekenlas zelf
teekenden we niet, maar stuurden
den boel in de war, en dus brachten
wc menig teeken uur, overigens in de
lijn van ons beider stille vocatie ge
legen, meer buiten dan binnen de tee
kenklas door.
We spraken nu over dien tijd van
bijna dertig jaar geleden.
,.Ik herinner me heelemaal niet,
dat je toen al teeken talent had, Ko!'
zei ik.
„Dal had ik ook volstrekt
niet!alleen weet ik wel, dat ik
leelijk joloersch op je was, omdat ze
van Je verteUleu, dat Je als kleine
jongen in den Haag aparte teekenies
had gehad."
,.Ho© herinner je je d&t nog? I"
..Ik weet zedfs, dat je al nvool
Fransch kon epreken (ik ben 't pas
later in Parijs, op de sdhilders-ate-
liers gaan leerem), en dat de Fransche
frik aan my vroeg wat boter in het
Fransch was; „la beurre" reg ik,
„fout!" roept do Fransche meneer;
en daarna vraagt-ic 't zelfde aan Jotl
Toen kon je wel niet veel anders zeg
gen den „le beurre", cn na dien tijd
heb ik altijd niet zoo'n klein beetje
respect voor Je Fransohe kennis ge
had."
„Nu weet je zeker wel van „le
beurre" of „la beurre", Ko I"
„Ja, ik heb hard moeten wer
ken na dat eerste jaar op de Haar-
lemsche school; do Iwiter had ik er
toen uit gebrajen, en Ik heb, om er te
komen, wel aan „la-beur" moeten
doen".
Dan vertelt Feith van Donckers
eerste werkjaren
Al onderscheidde.hij zich in de tee
kenklas van de Haarlemsche Burger
school dus op averechtsche manier,
toch stuurde zijn vader hem al3 jon
gen van twaalf jaar naar de Kunst
nijverheid School; hier was het Sluv-
terman's onderwijs, wat hem het
meest boeide. Het ontwerpen van de
coratieve motieven naar d© natuur,
meest naar planten on bloemen was
hem het liefst; maar aan dat na-tee-
kenen van gipsen ornamenten had
hij de mier. En zoo gold Ko Doncker
daar, zijn studie-vorderingen tszftam
genomen, waarschijnlijk als een niet
meer dan middelmatig leerling.
Maar hij zelf herinnert zich dit tee-
kenonderwijs met genotaren, al komt
hij er voor uit, dat het pas veel later
is geweest, dat hij in zijn eigen vor
deringen terug vond de teeken begin
selen, op de llaarlemsche Kun&tnij-
verheids-School geleerd.
Toen hij een jaar of twintig was,
trok hij er op uit, waarlijk de wij
de wereld in. Later en telkens van
wege z'n gezelligen Hollands bolligen
aard naar zijn oude Haarlem tcrug-
keerende (hij woont er nog!), bracht
hij dus de volgende tientallen jaren
met langer en korter tiu«chenpoozcn
voortdurend in België, Frankrijk of
Engeland door. En steeds teekenend.
Want zijn beroep was nu geworden
het ontwerpen van decoratieve mo
tieven.
Die groote ruwe. bonkige jongen,
met zijn sterke handen en v.erknnte
schouders kon het teerste potlood ter
hand nemen Ko Doncker teekent
links, en op de zonderlingste manier
teekent hij van zich af om zich
diep over zijn papier te buigen, en
.Jaar bloeiden de fijnste figuurtjes,
de sierlijkste bloem motieven, de be-
valligste ornamentjes onder zijn stug
voort-zoekenden ijver opl
Doncker verhaalt dan van z'n
omzwervingen in België, Frankrijk
en Engeland.
Te Parijs had hij 't druk met aller
lei motieven te ontwerpen voor het
versieren van damesboudoirs.
Als Ko Doncker's ijverige atelier
uren om waren, krabbelde zijn nooit-
moeë linkerhand door; dan waren
het geen bloemen en ornamenten,
maar poppetjes en spotternijtjes, die
hij maakte. Met 'n portefeuille vol,
stapte hij zoo eens naar „Le Rire"
antichambreerde op de trap tusschen
een gezelschap geweldige kunstpe-en,
met flodder-broeken en flambards,
tot Areène Alexandre van de „Figa-
ro", misschien juist vanwege Ko
Doncker's weinige opvallendheid zijn
aan.ladht op den debutant-karikatu
rist liet vallen, en hem bij de redactie
binnen-Ioodste; die kocht hem dade
lijk zijn paroditische teekenlngen op
Shakespeare- en Wagner fragmenten
af. Een tijdlang was Ko Doncker toen
geregeld medewerker aan hot beken
de Parijsche karikatuurblad. Dit
soort werk beviel hem beter dan het
eouwiig-en-altijd patronen-ontwerpen;
en weer eens naar Holland overge
waaid, vroeg hij den uitgever Van
Looy of deze geen album niet toeke-
n in gen van hem wilde uitgeven. „Als
j» d'r zelf wat bij schrijft", ried Van
Looy, dus nam Ko Doncker een pen-
nehouder in zijn linkerhand en
schreef, tot het. onder het schrijven
van zijn eerste letterkundige proeve,!
als vanzelf begon te rijmen.
Zoo onstonden „De avonturen van
Dr. Mol". Verder vertelt hij van z'n
ander werk, o.a. de illustraties van
„De gedachten van den Schoolmees'
ter".
Die mislukte llaarlemsche H.B.S.-
er, aldus merkt Feith op, is een
kunstenaar geworden, die ons liefst
als zijn beste zwart-en wit kunst be
wonderen laat de fijn gesneden con
touren van onderwerpen, waarin hij
zijn eertijds zoo onvoldoende aard
rijkskundige «1 geschiedkundige leer
vakken volledig tot hun recht kan
doen komen! Maar ook zijn leerjaren
op de Haarlemsohe Kunstnijverheid*
School, en zijn in de praktijk op or
namentiek en vlak-versiering ge
oefend handwerk komen nu pas ten
volle voor den dag, wanneer hij zijn
sierlijke pop-figuren decore voor het
Schimmenspel kaai gaan scheppen.
Als hij soms weer een nieuw onder
werp achter de grappig-krulhmde
rimpels van zijn opgetrokken voor
hoofd heeft samen gevat, dan sluit
hij zich grimmig eenzaam op in zijn
llaarlemsche atelier; m de eerste drie
maanden leeft hij dan als 'n kluize
naar zoo afgestorven van mensch en
wereld.
Op groote stukken karton kras', hij
wat houtskool-strepen, en tegelijk
neemt hij een scherp mesje en kerft
en snijdt z'n silhouet figuren van wel
'n halven meter hoogte. Dan timmert
en knutselt hij met latten an allerlei
gerei de bord-papieren poppen tot
stevige, hou-vaste vertoon stukken.
Vervolgens is het decoratief aan de
beurt Uit een oud prentenboek kijkt
hij de Venetiaanscho Ponte Riaito af,
en een oude museum prent helpt hem
aan een Japansch maanlandschap
met Foedsjijama en geisha-veran-
<1 aatje; van klassieke ornamenten
scnept hij een 0 rand end Rome, en het
Alpen leger van Napoleon laat hij over
bl.nkende sneeuwtoppen voortruk
ken.
Feith vertelt verder van de Schim
men, die Doncker hom vertoonde en
eindigt dan
Ingespannen bleven we daar bezig,
hij als vertooner, ik als kijker, ge-
noegelijk samen rondscharrelend
achter ziijm öchimmien.ltooneel'tije,
'n beetje zooals we, al heel lang
geleden, als Haarlemsche kwajon
gens stiekum samen rondscharrelden
in het a oh terhokje van het teekenlo-
kaal, tusschen de strakke gips-model-
len en de vervelende kubussen en pi
ramiden, die wij beiden zoo bedroe
vend slecht nateekenden.
Maar 't was dan nü toch wel weer
anders, dan toentertijd; want Ko
Doncker, gerijpt van 'n bengelachtig
school rakkertje tot zelfstandig artiest,
leidde me hier rond tusschen zijn
kartonnen kunst-producten, terwijl
zn vroegere schoolkameraad, sedert
ook rijper geworden van oordeel en
waardeering, zijn bewondering mocht
uitspreken voor zóó rijke, scheppende
schim nienf an Uisie.
NIET BAKKEN OP DE FEEST
DAGEN.
De Alflem. Nouerl. Bond van Arbei
derspers) in het Bakkers-, Chocola
de- en Suikerbewcrkingbedrijf heeft
een verzoek om niet te bakken op do
aanstaande Kerstdagen en den
Nieuwjaarsdag gericht tot patroons
en fabrikanten in het bakkersbedrijf.
Het vrijaf geven op feestdagen
neemt in meer en meer plaatsen van
ons land toe.
liet staat reeds vast, dat er op de
aanslaande feestdagen niet gebakken
zal worden te Leeuwarden, Ensche
dé, Ileerenveen en Utrecht. Wat in
deze plaatsen kan is natuurlijk ook
in andere gemeenten mogelijk.
Waar nog gebakken wordt, ge
schiedt zulks rneest uit sleur en ge
woonte. Want over het algemeen
brengt het bakken op die dagen den
werkgevers geen voordeel, betoogt
het verzoekschrift.
Rubriek voor Vragen
Geabonnearden hebben het voorrecht,
TMgea op verschillend gebied, mita Toor
beantwoording vatbaar, in te renden bij de
Redactie van Haarlem's Dagblad, Groote
Houtstraat 63.
Alle antwoorden wordon geheel koetelooa
gegeven en aoo spoedig mogelijk.
Aan vrngeu, die niet volledig naam en
woonplaats van den iirender vermelden
wordt geen aandacht geschonken.
VRAAG: Ik been van de lichting
1916 en Ingedeeld bij de genie, afd.
telegraphic. Wanneer moet ik opko
men?
ANTWOORD: Volgens de bepa
lingen in gewone tijden tusschen 1—5
October, verleden jaar echter' 19 JulL
Er is nog niete van bepaald.
VRAAG:Welke lichtingen wor
den dit jaar naar huis gestuurd?
ANTWOORD: I)e lichting 1909
van de landweer.
VRAAG: Mijn vrouw is na een
twist weggeloopen en heeft een kind
meegenomen. Ben ik verplicht haar
weer terug te nemen, zoo niet, moet
ik dan geld voor haar onderhoud ge
ven?
ANTWOORD: Gij moet haar weer
in Uw huis ontvangen.
VRAAG: Er is bij mij een ruit
gebroken. Wie moet hiervan de kos
ten dragen. Huurder of verhuurder
ANTWOORD: Huurder.
VRAAG: Ik heb een ongeval ge
kregen tijdens werkzaamheden
aan de E loctri och e Centrale te Naar-
den. Vier maanden heb ik van de
Rijksverzekeringsbank 70 van
mijn loon uitgekeerd gekregen, nu
ben ik weer nan het werk maar ben
nog half invalide en krijg thans nog
17 1/2 van mijn loon uitgekeerd.
Tot Februari ben lk in dienst van de
E. C te Naarden, maar ga dan weer
in particulieren dienst. Blijft nu de
117 1/2 uitkeeren, zoolang ik nog in
valide ben en ook geneeskundige
hulp?
ANTWOORD: De uitkeerin
houdt geen verband met den dienst,
waarin gij U bevindt
VRAAG: Mag een slager, die R»
geeringsvarkens verkoopt mij 70 cj.
voor een pond karbonade berekenen?
ANTWOORD: Informeer dit
het Stadhuis.
VRAAG: Wanneer men aan iemand
iels vermaken wil, op welke wijze
moet dit geschieden?
ANTWOORD: Bij testament Wend
u tot een notaris.
VRAAG: Op de brieven die ik aan
mijn dochter in Duitschland woon
achtig, zend, ontvang ik geen ant
woord. Tot wien moot ik mij vervoe
gen om eenige Inlichtingen omtrent
haar te verkrijgen?
ANTWOORD.- Schrijf aan dan Ne-
derlandschen consul, die gevestigd is
in de plaats, waar uw dochter was,
of andere in de plaats, die daar het
dichtst bij is.
dtt de Omstreken
Santpoort
De eerste ojienbare propaganda-
avond in de 9chool van mevrouw
Wüste gehouden was tamelijk druk
bezocht. Mevrouw P. van lieerdt
tot Everaberg, voorzitster der aid.
Bloemendaal opende de vergader
ring niet oen welkomstwoord aan de
opgekomenen en een woord van dank
aan mevrouw Wüste voor hare gastr
vrijheid. Vervolgens solvonk zij hoofdi
zakelijk do aandacht aan de zedelijke
kracht, welko van een vrouw kan uit
gaan en haalde daarbij o.m, aan ho
ren met gunstig gevolg aangewonden 1
invloed in de bestrijding van het ul-
coholisrae o.a. in Finland en Zwitser
land.
Daar Vrouwenkiesrecht binnen een
niet ver afzienbaren tijd een feit zal
zijn geworden, achtte zij liet noodig
de vrouwen daarvoor nu reeds door
voorlichting in bijeenkomsten t© pre
pareoren en beval het lezen der bro
chures uit de Bonds-biibliotheek ten
zeerste aan.
Het doel van den Bond is binden
samenwerking met de mannen tot be
reiking van zoovele noodzakelijke,
maatscliajipelijke verbeteringen. Deze
avond had ten doel het vormen van
oene afzonderlijk© afd. Santpoort;
daar de afstand van Bloamendaai te
groot was en zich alhier ruim 30 le
den hadden opgegeven, zou het ballot
tjo wel verder rollen en zoo Velsen ©n
IJmuiden bereiken.
Na de pauze waarin door mevrouw
Wüste een thee wend aangeboden,
kwam mej. C. Staas aan het woord,
die in breode trekken en soms op gees
tige w ijze uit eigen ervaring over het
doel en de werkwijze van den Bond
schetste en ui gelijke strekking sprak
als de inleidster. Er traden weder
eenige leden toe.
A's voorloopig bestuur hadden zich
reeds beschikbaar gesteld mevr. Dr.
v. <L Bergh v. EysingaElias, Mevr.
Breitensteiu, me\T. de Clercq, mevr.
v. Veer en v. Veen, mej. Schneider,
mej. v. Wort,
Mevr. CramerHog an aanvaardde
reeds het ©ere-presidium.
IJmuiden
M ij nengevaarr.
Verscheidene te IJmuiden van de
visscherij binnengekomen stoomtraw
lers rapporteeren op do visscherij en
onder clo Nederlandsche kust verschil
lende mijnen gezien te hebben. Een
trawler zag niet minder dan vier mij
nen, (drie zwarte en een roode met
dwar&arm) voorbij het schip drijven.
INGEZONDEN MKDEDKKL1NGEN
A 30 Cts. per regel.
Finm M. PflEil ÏAH DEN BERS
Gr. HoutJtr. «2 - Tel. 2927
INGLZ0NBEN
Van ingozomleu stukken, geplaatst of
niet geplaatst, wordt de kopie den Inzender
niet teruggegeven.
Voor den inhoud dezer rubriek stelt de
Redantie zich niet aansprakelijk.
WAAROM VISCH NOOIT EEN
VOLKSVOEDSEL ZAL WORDEN.
Ik ben een dolle liefhebber van
visch. En niet allqen van de betere
soorten, als daar zijn krimp-schel-
visch. groote schol, tarbot, tong, bot.
of dikke paling och neen, ik consu
meer met bijzonder genot ook een
exemplaar van geringere waarde
een bakscholietje, wijting of een
kleinen 6chelvischen ik eet ze net
zoo ur&ng gebakken, gekookt als ge
stoofd. Garnalen en mosselen vind ik
oen lekkernij ik eet zelfs met smaak
blei. voorn, aai of een ander zoet-
watervischjeja én als er nu hee
lemaal mets anders is. vind ik ook
spieung nog heel lekker.
Maar en daarin heeft Heijer-
mans groot gelijk, al bedoelde-ie wat
anders de visch wordt
veel te duur betaald.
We betrekken ze voor ons huishou
den gewoonlijk van een venter of
leurder en wat sommigen van die
lieden voor hun waar durven vragen,
vooral in de betere kwaliteiten, nu,
om met mijn vrouw's tante zaliger te
spreken, daar „ril en beef" je van.
En ga je nu naar een winkel of naar
de markt, die er slechts op enkele
plaatsen is. dan kom je heusch niet
goedkooper terecht, vooral wanneer je
daar met een hoed op, dus als „mijn
heer" komt. Zoodat wanneer wij
visch eten. zelfs heel gewoontjes
maar (kleine bak-schelvisoh of een
scholletje b.v.), het altijd nog een vrij
kostbare maaltijd wordt, daar wij
toevallig allen, zonder uitzondering,
veel van visch houden en er dus, met
deze omstandigheid rekening houden
de. daarvan evenredig moet wordeu
ingekocht
Toen daarom het benoht in de
pers verscheen, volgens hetwelk er
door tuBSchenkomst der Regeering
een regeling was tot stand gekomen,
waaronder de reeders te IJmuiden
bepaalde is.hsooiten tegen betrek-
kelijk 1 rt -en voor binnenland-
sche corn-ii optie beschikbaar stelden,
dacht ik komaan, nu zal in dezen
duren tijd een burgermensöh toch nog
eens een vischje kunnen eten, tegen
een matigen prijs.
Daarom zei ik tegen Jaap, een
viscliventer, die altijd komt hooren,
als-ie wat heeft
Ziezoo, Jaapie I Nou heeft de Re
geering jullie te pakken, hè I Nou
zijn er maximum-prijzen vastgesteld.
Nou wordt de visch werkelijk een
volksvoedsel en is het overvragen ge
daan, wat?
Oeli, meneer. lachte Jaap met
een hreeden grijns, overvragen,
dót heb ik nooit gedaan. Als u
soms eens oen paar centen meer heb
betaald, omdat u juist de grootere
wou hebben, nou dan kon ik ze
een werkman weer wat minder ge
ven. dan at die ook nog eens visch.
Maar. dat is nou algeloopenEn
vólksvoedsel, zooals u daar zei, nou,
me lieve inensoh, düt wordt het nooit!
Dat kèn visch niet worden.
Zoo, da's sterk! En waarom dan
niet vroeg ik met verbazing.
Dat wil ik u wel vertellen. Ik
heb nou net effe den tijd.
GoedKom dan binnen cn
drink mtusschen een kop koffie.
Nou, meneer, dat zal wel sma
ken met die kou, zei Jaap, terwijl
hij vóór het binnenkomen eerst oen
kluwen tabak uit z'n inond nam on
dit in eon obscuur hoekje van zijn
wagen deponeerde.
Steek nou een sigaar opDe
koffie komt dadelijk.
Kijk. méneer f begon Jaap,
zijn siguar aanstekende. zooals ik
u zei visch kan nooit een volks
voedsel worden. Zóóveel visch is er
nooit beschikbaar. En dan, op de
vangst valt niet te rekenen. Die is
altijd onzeker. Da's heel wat anders
als met de aardappels en erwten en
boenen die oogst kan ook tegenval
len door ziekte of door het weer, za'k
reis zeggen, maar op de vslchyangsl
valt nooit te rekenen. Daar liel>-ie
de haring of ansjovis je hebt Jaren
van overvloedigheid en jaren, dat zoo
goed als niks gevangen wordt. En
zoo gaat het ook met de andere
visolu Bleef alles nou nog hier voor
de binnenlandsche consumptie, dan
zou or waarschijnlijk nog wel vol
doende zijn, maar u begriint, dat
dén het visschen niet meer loonend
was. Alles is aangewezen op de hooge
prijzen, die ze in het buitenland kun
nen maken. En als ze niet meer uit
gevoerd zou mogen worden, dan wa
ren er verscheije maatschappijen, die
't bijltje or bij neer zoué leggen.
Maar nu heeft de Regeering toch
bepaald, dat van zekere soorten een
derde voor het binnenland beschik
baar moet blijven. merkte ik ojx
Zeker I antwoordde Jaap.
maar dat is veuls te weinig om als
volksvoedsel te dienen. Wij zullen
ons maar niet verdiepen in de vraag:
wie tot het volk behooren, maar ik
zou toch zoo zeggen, dat in de eerste
plaats ©en vischje toekomt aan die
klasse, welke geen vlee3ch kan bekos
tigen. En als ik daar nou alleen toe
roken de menschen. die in dezen tijd
steun van overheidswege ontvangen,
dat zijn er in Amsterdam, volgens
mijnheer De Miranda, 1/10 gedeelte
van do .bevolking, dan zou er op die
basis voor geheel Nederland (geschat
op 6 millioen) d a g e 1 ij 1: s voor
600.000 menschen visch beschikbaar
moeten zijn, of wel (gerekend op 0.5
kilogram per hoofd) 300.000 K.G.
En als u nou weet, dat de Regeering
in de eerste week (van 15 tot en met
20 Nov beschikbaar 1 iceft gesteld
3660 kisten van 50 K.G. of 183-000 K.G.
dan blijkt daaruit, dat van deze hoe-
voelhedd slechts 366.000 menschen
eens in de week kunnen profi-
teeren; of «ie 600.000 menschen, die
ik u zoo juist noemde, zoo wat eens
in de twee weken. Nu waren in
cle tweede week (van 22 tot 27 Novem
ber) d© aanvoeren ruimer; toen wer
den door de regeering 5641 kisten, op
2S2.060 K.G. beschiklsiar gesteld. Hier
van zou dan het tiende gedeelte der
bevolking één keer in die week heb
ben kuimen eten. Eigenlijk nog niet
eens. Maar laten we dat dan maar
aannemen. Nou zult u 't toch wol met
me eons zijn, dat wanneer 1/10 doel
der bevolking hoogstens één keer per
week visch kan eten dan is dit toch
geen voedsel, dat ©enigszins tegemoet
kan komen aan het gemis van vleeeoh.
Dam is het geen voeding, maar oen
versnapering, zooals het altijd g<J
woest is voor een armen drommel, lin
hoeveel menBchen zijn er nou niet,
die geen steun van overheidswege
krijgen, maar toch ook wel een visch
je lusten, omdat liet vleesch ook voor
hum beurzen te duur is. Die heb ik
nou nog niet eens gerekend.
Dus om als werkelijk volksvoed
sel te kunnen dienen, komt er te wei
nig visch?
Veel te weinig, meneer. En ze is
te duur ook.
Te duur? Maar de regeering heeft
nu toch maximumprijzen vastge
steld?
Da's waarl En 't komt gewoonlijk
niet tot die hoogte. "Want anders was
ze voor het volk véél te duur. Maar
kijk erreis! Voor een volwassen per
soon moet je 5 ons visch mkoopen.
Hoe ik daaraan kom? Dat za'k u zeg
gen i Volgens mijn zoon, die bij de
Landweer gemobelseerd is, krijgt oen
inilletaar eiken dag ongeveer 2 ons
v i e e s c li. Dat schijnt een soldaat
dus noodig te hebban. Dus een work
man toch zeker ook. Wil je nou dezelf
de voedingswaarde aan visch heb
ben, dan moet je volgens de weten
schappelijke tabellen tweemaal zoo
veel, dus 4 ons vi8cli inltoopen. Maar
dan lied) je mog geen 4 ons werkelijk
visch. Als ze dan schoongemaakt is,
van kop, staart, vinnem on ingewan
den ontdaan, dan hou je gemiddeld
3 ons over, want de kop van kleinen
schelvisch wijting en gul kon je er
voor de meeste huisvrouwen wel af
snijden; er zit zoo goed als geen visch
aan en ze kosten heel wat aan olio.
Dus om ten slotte 4 ons visch te heb
ban, gelijkstaande met 2 ons vleesch
dien je zoowat 5 ons visch in te koo-
pen.
Ja, dat komt wel ongeveer uit,
beaamde ik.
En nou zal ik u bewijzen, dat dat,
zelfs met de regeeringspryzen, voor
het volk veel te duur komt. De maxi
mum-prijzen zijn gesteld op:
kl. schelvisch f 0.15 per pond.
wijting f 0.13 1/2 per pond.
kl, gullen f 0.18 per pond.
pietermam-poon f 0.14 per pond.
kL schol f 0.18 per pond
of oen gemiddelden prijs van f 0.16
por pond.
Nou reken ik voor het bakken f 0.02
per pond aan olie (Mejuffrouw öppen-
heimer heeft in een voordracht in
„Ons Huis" te Amsterdam verklaart,
dat zijn slechts f 0.01 per pond aan
olie noodig had, doch dat kunstje moa
ten de meeste huisvrouwen nog loeren
van Mej. Oppenheimer), dan kost dus
oen pond visch 1 0.18. Het vloesch is
op dit oogenblik nog te krijgen voor
f 0.60 jier pond, of per 2 ons f 0.24. Een
hoeveelheid visch, gelijkstaande aan
dazellde voedingswaarde van 2 ons
vloesch, kost dan wel is waar 6 cent
minder dan het vleesch, maar u zult
het mot mij eens zijn, dat het daarom
nog geen volksvoedsel genoemd kan
worden. Reken nou een huishouden
van 3 volwassen personen wat niet
veel is, dam zou 3 maal 18 is 54 cent
besteed moeten worden aan visch.
Wie kan dat nu betalen? Daar zouden
zij immers bijna een pond vleesch on
dun 6en smakelijken maaltijd voor
kunnen hebben, daar vleesdh ook
©enigszins in sju voorziet.
Ik geloof niet te veel uit den koers
te zijn w onneer ik beweer, dat zoo'n
huishouden van 3 pesronen niet meer
uit mag geven dan f 0.30 voor vleesch
of spek. Zoodat ik maar zeggon wil,
dat jo dan daarvoor ook 3 [>ond visch
moot kunnen lcoopen. Dus moet de
visch hoogstens 10 cent, of liever nog
8 cent, per pond kosten, anders is ze
beslist te duur.
Is het dus do regeering ernst ora
proeven te nemen of visch soms oen
volksvoedsel zou kunnen worden, daa
zou zij maatregelen moeten kunnen
naman, om de visch in veel grootere
hoeveelheden en tot hoogstens 8 cent
per pond verkrijgbaar te stellen, en'
aan die mogelijkheid ben ik zoo vrij
te twijfelen.
En nou ga ik oens verder, zei
Jaap, terwijl hij zijn ruigo muts weer
over <ie ooren trok, liet wordt nou
mijn tijd, en wel bedankt voor je
kommetje koffie. Dus u moet zo vanr
daag niet? Bakschol visch 11 1/2 cent?
Neen, Jaap. vandaag maar niet
lk geloof werkelijk, dat die Jaap
gelijk heeft dacht ik zoo, toen ik hem
weg hoorde rijden, 11 1/2 cent is voor
een werkman nog te duur.
Neeai, ik zie vooreerst de visch nog
geen volksvoedsel worden.
FIAT LUX.
Binnenland
TWEEDE KAMER.
Na het algemeen debat werd giste
ren nog over de onderdeel en der
Begroolisg van Marine
eenige discussie gevoerd.
De heer Ter Laan (Rott.) vroeg een
verhooging van pensioen of toelage
voor de met een kleinigheid afge
scheepte ontslagen werklieden bij 'a
Rijks werf, de heer Hoisdingen
spoedige uitkeering van den steun,
dien men aan de Marine-werklieden
zal verleenen. De Min ister zou-zoo
veel mogelijk aan die wenschen te ge-
moet komen.
Door de heer en Hugeuiioltz en Vod
der Voort vah Zijp werd ontraden om
te Willemsoord een nieuwe kazern»
te bouwen, doch de werf gebouwen er
voor in te richten; de Minister had
deswege alleen onderzoek doen instel
len, om niet te zeer zijn gebonden aan,
de eigenaren van gronden die te hoo
ge prijzen vroegen.
Aan den heer Van Nispen (Rhoden)
gaf de Minister de belofte van onder
zoek naar de mogelijkheid van betere
huisvesting en beperkter dienst voor
de kustwacht.
Terwijl de heer Van dor Voort van
Zijp op kwam togen vermindering
van de subsidies voor de Mil. Tehui
zen te Helder em Hellevoetsluis met
f 200 die de Minister ook wilde toe
staan als ze slechts voor aflossing van
schuld wordt, gebezigd, kwam de
hoer Hugenholtz op tegen het thans
overijld toestaan van f 35000 voor den
houw van 'n (neutraal) Tehuis in den
Helder en hij wees op hetgeen do
socialisten doen voor hun vereenigin
gen, in tegenstelling met ohristoliiken
en vrijzinnigen, die op den Staat
steunen. De heer De Meester verde
digde met den Minister do gevraagde
suhsidie en de heer De Visser zoowél
als Min. Ramhonnet wezen er op dat
de kerkelijke partijen zeer veel doen
- en overal voor de Mil. Tehuizen,
De post werd goedgekeurd.
Ook over het loodswezen had centg
debat plaats, over de salarieering,
percentsgewijze naar de loodsgelden
geregeld en over de verandering in 't
loodsreglement, waardoor de loods
geheel van positie verandert en knecht
wordt van den gezagvoerder, bew eer
de de heer Hugenholtz en tot zekere
hoogte ook de heer van Raalte. Ds
Minister, die daarbij steun vond in
den heer Janzen, verzekerde dat de
salaris-regeling niet ongunstig was
voor de loodeen, maar een vaak go-
wenschte prikkel tot plichtsbetrach
ting en dat in het wezen van de po
sitie der loodsen door do nieuwe regie-
ments-bepaling geen verandering is
gekomen.
Daarna is de Marine-begrooting met
54 tegen 10 stemmen aangenomen (die
van de socialisten en den liter
Blchon).
Nu volgde de aanneming van do
volgende ontwerpen, bij het laatste
waarvan de heer De Steurs alleen be
zwaar inbracht tegen 't hij Nota van
wijziging aanvragen van 2 1/2 ton
voor een botanisch laboratorium te
Utrecht, dat echter, als dringend noo
dig, door de heeren De Beaufort en
den Minister werd verdedigd:
1. Verhooging en wijziging van
hoofdstuk V der Staatsbegrooting
voor 1914 (Diverse onderwerpen').
2. Onteigening van eigendommen,
noodig voor en ten behoeve van de
stichting van een gebouw ter uit
breiding van de openbare lagere
school aan de Kerkstraat te 's-Gra-
venhage.
3. Verhooging van de begrooting
van inkomsten en uitgaven van het
Bouwfonds voor het Departement van
Binnenlandsche Zaken voor 1915 (Di
verse onderwerpen).
4a Begrooting van hot Bouwfonds
voor Binnenlandsohe Zaken voor 1916
En toen begon do behandeling der
Begrooting van Binnenlandsche Za
ken, waarbij de heer Kleerekoper,
naar aanleiding van do zeer verschil
lende behandeling van twee inspec
teurs en 't z. L ongemotiveerd ont
slag van een agent van politie te Arn
hem, een motie van orde voorstelde
die later zal worden behandeld, aan
dringende op wijziging van art, 190
der Gemeentewet, opdat de gemeen
teraad de rechtspositie der politie
beambten kunnsn regelen.
De heer Van Leeuwen vroeg ophel
dering omtrent de verschillende uit
leggingen aan art. 1 van het Ve3tt-
gingsverdrag met Duitschland gege
ven. En de heer Rutgers wees op
kunstmiddelen, te Wijk hij Duurstede
en Lemsterland toegepast om de wet
houders-keuzen t» onttrekken aan den
invloed eener gewijzigde samenstel
ling van den Raad.
Minister Gort van der Linden ver
dedigde de handelingen van het hoofd
der politie te Arnhem, waarbij van
bevoorrechting van den een of onrecht
tegenover den onder niets is geble-
