NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD. - Opgericht 1883.
Onz© 17© Uitkeering
groot VIJF EN DERTIG GULDEN,
33e Jaarcjana No. S993
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
DONDERDAG 6 JANUARI 1916
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN ADVERTENTJËN:
per drie maanden: ^an regels 75Cls.; iedere regel meer 15 Cts. Builen het Arrondissement
Voor Haarlem en de dorpen n den omtrek waar een Agent gevestigd Haarlem van 15regels/l—elke regel meer/0.20. Reclames 30 Cts. per regel,
is (kom der gemeente) met het Letterkundig Weekblad „De Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
Zaterdagavond"1.50 f Advertentiën van Vraag en Aanbod, van 15 regels 40 Cts. per plaatsing,
Franco per post door Nederland2.— ng/g IPtIIPffil off e"<e rc8el meer Cts. contant.
mS 'Sw 'voir OJ?'/, ®edacüe en Administratie: Groot» Houtstraat 53.
w „de omstreken en franco per post. 0.45 Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 eo der Administratie 724.
Uitgave der Vennootschap Lonrens Cosfer. Directeur C. PEEREBOOM, Drukkerij: Zuider Buiteospaarne 12. Telefoonnummer 122.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 7678, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. D« Verzekering der (per week) geebonneerden werdt gewaarborgd door ,,Tho Ocean" Rokin 151, Amsterdam.
is op 5 Januari 1916 uitbetaald aan den heer
P. JONKER, Hageetraat 24
van wien, tengevolge van een hem overkomen onge
val op 18 December 1915, een been is gebroken.
De betaling geschiedde door bemiddeling van de
Nederlandsche Credietbank alhier, als hoofdagent van
de maatschappij „THE OCEAN," waarvoor ons
kwitantie is verstrekt.
Tot en met heden hadden de volgende uitkeeringen plaats:
1914 19 Januarif 30.—
6 Februarif 30.
1 Aprilf 200.—
6 Mei f 15.—
8 Augustusf 30.—
1915 13 Januarif 500.
5 Februarif 30.
9 Februari f 15.
20 Februarif 35.
26 Maartf 35.—
9 Augustusf 30.
24 Augustusf 30.
2 September f 35.—
11 October f 30.
23 Octoberf 35.
19 November f 30.
1916 5 Januarif 35.—
DE ADMINISTRATIE.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN..
EERSTB BLAD.
AGENDA
VRIJDAG 7 JANUARI.
Schouwburg, Jansweg: De schuil
plaats.
Cinema-Palaoe: Voorstelling.
Biosc. Theater, Gr. Markt: Voor
stelling.
Biosc. Theater, Barteljorlsstraat:
Voorstelling.
Onz© Gasdirocteur.
't Was al verduw!, dat de heer J.
Blom Sz., directeur van onze gasfa
briek, zijn rust zou nemen wanneer
hij de leeftijdsgrens, t>5 jaar, had
bereikt en zijn verzoek om eervol ont
slag met ingang van 1 Juni a.s. heeft
daarin de bevestiging gegeven.
25 October 1899 werd de heer Blom,
toen in gelijke functie te Arnhem,
tot directeur van de Haarlemsche
gasfabriek benoemd, zoodat hij het
ambt ongeveer 17 jaar zal hebben
bekleed. Gemakkelijk zou die taak
niet zijn, want terwijl men in Arn
hem al lang een gcnieentegasfabriek
bezat, zoodat de verhouding tot ge
meentebestuur en publiek gladjes
liep, moesten hier beiden nog aan
den niéuwen toestand wennen. Haar
lem had pas de concessie met de
Imperial Continental Gas-Association
opgezegd, zeer tot ongenoegen van
vele ingezetenen, dre hang waren, dal
dc dure gemeente-exploitatie veel
minder winst opleveren zou, dan de
aom dfe de Engelsche maatschappij
voor een nipuwe concessie bood.
Een voordeel voor den heer Blom
was, dat de bouw van de nieuwe gas
fabriek geheel onder zijn leiding en
naar zijn wensohen kon geschieden:
de naweePn daarvan kroeg hij thuis,
hi den vorm van d° betichting van een
man, die er aan gewerkt had, dat de
fabriek een bouwval was: een onder
zoek heeft anngpfoond, dat die be-
Bohu'diffing gpen grond had.
staaf er nog, stevig en wel en
ml er nog vele jaren kunnen staan.
Met hare flinke batige sloten is zli
al die janem een waro steunpilaar van
onze gemeentekas geweest, want de
heer Blom was niet alleen een voor
treffelijk vakman, maar ook een goed
handelsman, hetgeen bleek uit zijn
beleid bij den inkoop van kolen en de
onvermoeide zorg, waarmee hij
steeds zocht naar nieuwen afzet van
de producten. Hij bleef daarom niet
op zijn kantoor zal ten. Menigmaal
trad bij op in 't publiek, om inlichtin
gen te geven en verkeerde dankbeel
den weg te nemen. Niet altijd ging
het karretje op een zandweg. -De wa-
tergaefabriek gaf aanleiding tot heel-
wat crïtlek, daar de verbruikers in
den beginne met het menggas moei
lijkheden ondervonden. De bereid
willigheid van Haarlem om aan de
aangrenzende gemeenten gas te leve
ren, werd, in weerwil van de energie
ke pogingen van den heer Blom, niet
altijd door die gemeenten aanvaard:
Schoten en Heemstede stichtten hun
eigen fabriek, met Bloemendaal kon
geen overeenkomst aangegaan wor
den en alleen met Velgen kwam een
contract tot stand.
Toen de motoren, door de concur
rentie der electrlsche centrale, aan
bot gasbedrijf ontrouw werden. Het
de beer Blom, nooit vervaard, het oog
vallen op het uitgestrekte terrein, dat
voor kookgas open ligt. Met veel
succes, want de fabriek levert daar
voor nu gToole hoeveelheden.
Zoo zal, ln weerwil van teleurstel
lingen en mivtad Inging van'de elec
trlsche centrale, de heer Blom de
Haarlemsche gasfabriek aan zijn op
volger overgeven als een bloeiend,
goed ingericht en beheerd bedrijf. Hij
mag op zijn werk met tevredenheid
terugzien en wij moeien de hoop
koesteren, dat het gelukken zal een
hem waardïgem opvolger te vinden.
Er is hem wel eens kwalijk geno
men, dat hij een zeer besliste overtui
ging had en daarvoor vierkant uit
kwam.
Had hit die niet bezeten, was hij
toegankelijk geweest voor iedere cri-
fiek, voor elk bezwaartje, dan zou
b!| misschien goed zijn geweest om
als windvaan In den wiruWLgen Veer-
polder te staan, maar niet om het
belangrijkste gemeentebedrijf te be
heer en.
OM ONS HEEN
No. 2107
nabetrachting van den
Gemeenteraad.
Do langzamerhand ontstane ge
woonte, om de eerste Raadsvergade
ring in het nieuwe jaar te oren en
met een al gem eert c rede, geeft aan
den burgemeester gelegenheid, onge
zocht eenige opmerkingen te plaat
sen, die andere in 't stuk zoo niet te
pas komen. Van do pas gehouden
Nieuwjaarsrede zou ik willen zoggen
dat ze mank ging aan optimisme en
aan den anderen kant aan zwartgal
ligheid en daar een redo niet is als
een mensch, b.j wien dubbele mank
heid een redelijken gang ten gevolge
zou hebben, hinkte 2» dubbel.
Te groole blijmoedigheid heersohte
er in de verklaring, dat nu over alle
liniën de toestand vrijwel normaal
is. Kan daar heu-sch sprake van wezen,
zoolang het noodig wordt gevonden,
den arbeider in het leven te houden
met toeslag en bijslag en regeerings-
groenten, brood, melk en aardappelen?
Is de toestand normaal voor do kleine
burgeriji, die van een beperkt inko
men leven moet. gebukt gaat onder
dure levensmiddelen en er niet toe
komen kan. ergens om te gaan vra-
I gen? Of voor den middenstand, dio
j blij is wanneer de omzet in den win
kel twee derde haalt van het vorige
bedrag7 Of voor de vele kleine rento-
nderstere, weduwen, ongetrouwde
oude dames, die van een klein, vaet
inkomen moeten leven en, zich ang
stig afvragende of de oorlogvoe
rende volkeren hunne ooupons
zullen b 1 ij v e n betalen, alvast tob
ben met 25 30 procent meer op de
eerste levensbehoeften? Of voor on
dernemingen van vereohillenden
aard, die ja gaande blijven, maar
met angst en vreeze zien naar stij
gende kosten en afnemende ontvang
sten?
Neen, al valt hot in dien burgemees
ter te waardeeron, dat hij ons bij den
aanvang van het jaar een hart onder
den riem heeft willen steken, de toe
stand is in mijn oog over alle liniën
abnormaal. En daarbij worden we
bedreigd door oen bumdel belasting-
ontwerpen, die zelfs den zuinigst
levende niet zullen sparen.
Natuurlijk is het schoon, dat ter
wijl op 31 Dec. 1014 het Steuncomité
een legertje van 1000 personen te hel-!
pen bod, deze phalanx op 31 Deo. 1915
was gedund tot 200.In vergelijking
namelijkop zich zelf is dit getal on
dersteunden, buiten de gezinnen van
militairen, buiten de klantjes van de
armverzorging, nog groot Het aantal
werkloozen is verminderd,_maar toch
zijn er nog tweemaal zooveel als
vroeger in tijd vam vrede. En dat ter
wijl er zooveel jonge mannen onder
de wapens zijn, de concurrentie dus
sterk verminderd is!
Naar 't schijnt staan er hier en
daur oorlogswinsten tegenover. Ze
ker, ik geloof ook wel. dat een en
kele fabrikant, koopman of make
laar veel geld verdiend heeft, of nog
verdient het zij hem gegund, mits
do commissie ter belasting van de
oorlogswinsten hem weet te vinden.
Maar vergeleken bij de giroote hoop is
zoo'n geldmaker hoogst zeldzaam en
ik aarzel niet te zeggen, dat 98 pro
cent van de Haarlemmers financieel
in abnormale omstandigheden ver
keert en dat, al lijkt het ook misschien i
van buiten anders, de noodlottige go-
volgen, gesteld dat de oorlog nog
lang aanhoudt, niet zullen uitblijven.
Dit alles moet zeker tot zuinigheid
stemmen bij de vervulling van wen-
schen in den gemeenteraad. Het kan
nooit kwaad, af en toe eens tot mati
ging aan te sporen en op dit oogen-
blik is daar dubbele reden toe. Maar
j om alle wenschen op te geven (de
burgemeester noemde zichzelf in dit
opzicht geheelonthouder) gaat tooh
wat te ver. Vermoedelijk Is hier de
verf wat aangezet, omdat ze door den
j tijd vanzelf verbleekt de uitdrukke-
liikste waarschuwing heelt na drie
maanden wij wat van haar kracht
verloren.
De atlschaffing van de kermis, niet
de geduchte meerderheid van 22 te
gen 9 «temmen, is een vreemde echo
op deze nieuwjaarsrede. Althans wan
neer we alleen, op den financieelen
kant acht geven. Een klacht over fi-
nancleele bezwaren in de gemeente
kas beantwoorden met het laten va
ren van een bate van 16000 lijkt
ongerijmde potótiek. Maar daar staat
tegenover, dat nu de ingezetenen hcel-
wat meer in den zak houden. Of kun
nen houden. En- bovendien is het ker
misvermaak, met zijn voorwereldlijke
gebouwtjes, zijn gillende carrousels en
zijn poffertjeswijk, bitter uit den tijd.
't Ging met de snelheid van een
bliksemstraal. „Wie van do heoren
verlangt het woord?vroeg de voor
zitter-, „of wenscht geen van de hee-
ren het woord te voeren?" ging hij
verder, met dat eigenaardige sugge-
rfierende klankje in zijn stem, dat bo-
teekeint„doet het maar liever niet,
zwijgt er maar overl" En allen
zwegen! Niemand wenschte nog
iets op te merken over hel lot van een
eeuwenoud volksvermaak. „Dan zal
ik tot stemming overgaan!" En toen,
bijwijze van laatste waarschuwing:
„denkt er wel aan, heeren, die voor
het voorstel stemt, stemt tegen de ker
mis!" Zelfs dit vermocht de tongen
niet loe te maken. De afschaffers voel
den zich zeker van hun zaak en do
anderen evenzeer, (namelijk van dtie
der afschaffers) of het mangelde hun
aan geestdriftige overtuiging. Wie
kan in' dezen tijd nog enthousiast wor
den over de kermis? Hoogstens is
Iemand tegenstander van afschaffing,
hetgeen een negatieve eigenschap ia,
die geen geestdrift vermag in to
gieten voor een redevoering.
En daar begon -het. „Voor, voor,
voor-, vooreen enkele „togon" er
tusschendoor. Over de aloude kermis
luidde do doodsklok. Toen de zestien
de voorstemmer den doorsRag gaf,
klonk een zware zucht van de publie
ke tribune, stellig uit de geprangde
borst van een der korinis-vakgeno«-
ten, due per adres nog een laatste po
ging gedaan hadden om het onheil te
stuiten. Het mocht niet zijn. Met
twee en twintig tegen negen stem
men begroef de Raad de kermis en
niet eens in staatsie, met echoone re
devoeringen, zoo maar, zonder kik
ken. De hoer Boogaard, de eerste on
derteekenaar van het afechnffiings-
voorstel, mag zeggen als Caesar
„ik kwam, zag en overwon," maar,
sterker nog dan de Romeinsohe veld
heer, deed hij het zwijgend.
Vriend van Gasteren, ik zeg vriend,
omdat hij ons aller vriend Immers is,
vluchtte, dadelijk na do bezegeling
van het doodvonnis de tribune af.
naar zijn schouwburg terug. Mogen
Thalia. Melpomene eni T«rpsiohore
hem daar, in de duistere stilte van
het theater, getroost 1 vebbenIs er
voor de eerste week van Augustus
niet een nieuwe formule te vindon,
die het publiek toch naar don Jans
weg lokt? Zomerlheater, Zonnespelen?
Hij, de onversohirikbare optimist, zal
er wel wat op vinden!
Er is een tijd geweest, dat de rond
vraag aan 't einde van de raadsver
gaderingen maar weinig opleverde.
Nu komt ze weer in eore. De vergade-
rang van Woensdag leverde er vier
sprekers voor op. De burgemeester
had in zijn openingsrede de leden 1k>-
zworen, toch inlichtingen te vragen.
Werkte de toespraak al? Dan kan do
voorzitter er nog plezier van hcbbcn.
De lieer Bregpnje wou weten, waar
om hot regeeringsvet alleen verkrijg
baar was voor hen. die cokeskaarten
bezitten. Voer 't antwoord verwijs ik
naar 't raadsverelag. Do heer Bre-
genje had de zaak eenvoudiger kun
nen behandelen door, buiten den
Raad om, aan den heer Nagtzaam
rechtstreekste vragen „zeg eens, hoe
alt dat met het vet?" waarop de secre
taris van het Levensmiddelonlnvrcau
eveneens antwoord gegeven zou heb
ben. Weliswaar was dan 't bescheid
niet tot de open-baarheid doorgedron
gen.
Over do politie sprak de lieer Poppe.
Hij liad in een tor inzage gegeven
etaat niet precies kunnen vinden, of
de loonen van de agenten nu beter of
minder goed zijn, dan eldars. De!
heer Bruch ook niet. Die vroeg zoo
vriendelijk, zoo hec-1 vriendelijk aan
den burgemeester, om nadere inlich
ting, dat Jhr. Sandberg die verklaar
de te willen, geven, om de manier
waarop het gevraagd werd...
Het kon moeilijk andere, nadat zoo
pas de burgemeester er op had
gedrongen, dat de Raad toch inlich
tingen vragen zou. En ik weet wel,
dat hel in dit geval geen zaak van B.
en W., maar van den burgemeester
alléén betrof, maar dat verschil was
gedisconteerd in de verzekering, da»
de Inlichting gegeven zou worden om
dat Mr. Bruch er zoo vriendelijk om
vroeg. Zou andera Jhr. Sandberg
stijfjes ge-zogd hebben ,,'t spijt mo,
maar de hoeren weten, dat politie
zaken alleen den burgemeester aan
gaan?"
Zoo. toch is de adat, nergens ge
drukt, noch zelfe beschreven in Ne
derland, wel vaak bestreden, maar
juist daardoor allicht taaier dan taai
gehandhaafd „de politie behoort tot
het terrein van den burgemeester al
leen". Quacstie van gezag, dat ook
onze burgieaneester zich niet laat ont
nemen. En datzelfde gezagsbegrip
geeft de oplossing van de vraag, die
Jhr. Sandberg in zijn Nieuwjaare
rede stelde: „waarom toch de Raad
R en W. nu en dan als tegenstander
scheen te beschouwen?"
Om het gezag. De Raad is er zich
van bewust, dat hij volgens de ge
meentewet staat aan 1 hoofd van de
gemeentehij voelt ook, dat B. en W.
beter op de hoogte zijn van de za
ken, dan dc Raad. Dus houdt do
Raad angstvallig, soms overdreven,
vast aan zijn gezag, kijkt uit of B. en
W. het hem some wallen ontnemen...
B. en W. op hun beurt weien, dat
de Raad do koorden van de beurs
houdt, zijn ook van meening, dat hij
die vaak op huns inziens onjuiste
oogenblikken opent of dichthoudt,
klampen zich vast aan datgene wat
hun gelaten ls, do uitvoerende macht,
zien nauwkeurig too, of de Raad hun
daarvan soms een krlezoHje zou wil
len onlroovea.
Gevolg is en moet zijn een ae-kere
spanning, die naderen kan tot gevoe
lens van vijandigheid, maar niets
anders is, dan naijver op eigen gezag,
als zoovele quaesliea in dat leven.
J. C- P-
Stadsnieuws
LOUIS RAlüMAEKERS GEHUL
DIGD.
De Telegraaf meldt, dat Louis Rae-
maekers op een vergadering van de
Association Syndical Presse étran-
gère. bij acclamatie tol eereiid be
noemd is.
DE BROOD- EN KOFFIE-
U1TDEEL1NG.
De heer Van de Kamp had door het
ter sprake-brengen van den sleohten
financieelen toestand van de Commis
sie voor de kostelcoze uitdeeling van
broed en koffie Woensdagmiddag 111
den Rand reeds dadeliik dit snccv,
dat hem door een der Raadsleden
een som van 100 voor dit doel werd
toagezegd.
Een ander ingezetene schonk 25.
Voorbeelden die tot navolging no
nen.
Aan de uitdeeiitfa namten iaden
deel 5% kinderen en 4ü volwassenen.
Ingekomen giften
Bij den lteex. I-p-ndon, Kampcrsin-
gel 50 Mew. M. van I'. f5.
Bij den lieer Heins, Lange Marga-
rethastroat 38 Mevr. N. N. f2.50.
Bil den heer Guskens. Parklaan 85:
C. B f2 50. S. H. H. f2.50.
BESTUURSLID.
De heer E. Lentelink te Haarlem is
tot hoofdbestuurslid gekozen van den
Ned. R K. Rond van spoor- en tram
wegpersoneel St. Raphaèl".
BENOEMD
D '-"r N. .J Struyckdn alhier is
beno...1.i tot openbaar onderwijzer to
Amstci
Os Delttsohe gro«nf«nveilitig
Naar aanleiding van de aanban*
gige wenschen om een veilinglokaal
voor groenten en vruchten te Haar
lem, heeft ome redactie een onder-
zoelc ingesteld naar de bestaande
veiling te Delft.
Later kotneri wij terug op de cOn»
clusies, die hierutl te trekken zijn.
Als men 1 Delftsche Station uit
stapt en even tater langs de Westve&t
loopt, ziet men aan den overkant 11
gobouw staan, circa 40 M. lang en G
M. breed. De rest van het 75 M. lange
terrein is in gebruik als bergplaats
voor manden-, In 't midden is een
kantoortje en de bezoeker, die eens
komt kijken, hoe 't op zou'n veiling
wel toc-gaa», ontmoet eo- licht den
heer Van Wees, den veilingmeester,
die heel goed weet, dat ook in Haar
lem stemmen zijn opgegaan, ten gun
ste van een veilingsgebouw en ov-r-
iuigd is van de goede werk mg
van het veilingsgebouw van do War-
raoeziersveree-niging: De Delftsche
Groen teinxylling'.
In 1903 werd tot oprichting van 't
gebouw besloten. De st-ad stond tegen
f 150 per jaar een stuk grond af. en
daarop verscheen spoedig 't veilir.as-
gebouw.
Het gaf natuurlijk nogal wat ver
andering in 't groentenbedrijf. D«
tuinders, die i1d waren van do vore--
nlging, waren van 1903 af gehouden,
hunne producten naar de veiling te
zenden en voor f 50.000 werd dat jaa r
verhandeld. En nu men 14 jaar vor
der is,, wijzen de resultaten op pen
moeien vooruitgang. Niet vijftig dui
zend gulden, maar voor een mïllloèn
1 cru J den i9 in 1915 in het veitinguc-
bouw verhnrideld en de gemeente, dio
eerst 'n povere f 150 aan de zaak ver
diende, heeft de huur than« verhoogd
lot f 1800. Aan havengeld komt er to
Delft van do groenten telers f 1100 p- r
Jaar in 't laatje, zoodat do gemeente
nog 'n aardige duit voordv l heeft bij
dez© particuliere Instelling.
De vereeniging treedt als verkoop
ster op, betaalt uit en ontvangt en re
kent 3 van wat er verhandeld
wordt, voor zich. Dit jaar bedroegen
de inkomsten dus f 30.000. Hiervan
gaan dan de onkosten af. De re-t
wordt weor onder de loden gedeeld
naai- de mate hunner leverinegn;
Op straffe van royement is het den
leden verboden, aan anderen te ver*
koopen.
Niet-leden mogen natuurlijk niet
van de veiliaig gebruik maken, maar
ieder, die koopman is, en koopen wit
mag koopen, nadat hij de&gewenscht
'n waarborgsom gestort heeft.
Bijna geheel Delftland houdt hier
veiling, omdat alles per schuit wordt
aangevoerd, ia het veilinggebouw aart
het water gebouwd.
Tijdens de veiling blijven do produc
ten op 't schip.
Des zomers als er veel aanvoer is
kan 't.soms gebeuren, dat 't op het
water eon drukte van belang is. Honi-
-derd of meer scheepsladingen moeten
dan geveild worden en al is de meest
vlugge methode van veilen in gebruik,
op zulke drukke dagen is men wei
eeai middag er mee kwijt.
Toen in Delft do veiling pus was,
gingen de prijzen van groenten eenigs.
zins de imogte Ln, maar niet lang
duurde liet, of er werd veel meer ge
produceerd dan voorheen. De tuin
ders Wisten dat ze hunne veldvruch
ten altijd tegen schappelijken prijs
konden verkoopen en dat krimmeerde
om to gaan -verbouwen. Men schut,
dat 5 pCL der kweekers hun bestaan
to danken hebben aan dio uitbreiding
van productie, Dat liter een der druk
ste groentoix en fruitteeltcentra is, be
wijst wel in 't getal van llbüO schuiten
die dit jaar werden aangevoerd.
Terwijl de heer Van Wees dit ail> j
vertelt en de Voorzitter van de V-r-
eeniging, do heer Remrae er een paar
opmerkingen bij maakt, bijvoorbeeld,
dat 't gebouw aan ongeveer twaalf
menschen een bestaan opievert, gaat
de bel. 't Is tsveo uur. De veiling zal
b6ginneai en daarvoor haasten we ons
naar het veiiliiiglokaal.
Ampliithcatersgowijze staan in de
lengte banken, waarop 150 lieden een
plaats kunnen vinden. Ze zitten dan
rustig en zien de groenten, die geveild
worden, op de schuiten voorbijtr l2-
ken.
Nu vangt-de veiling aan. Vromer
sloeg uien af en op menige veiling wan
't een sohrceuvvboel van geweld. Dut
is hier ondervungen- Aan der wand-11
draait door electricite:t gedreven, een
wijzer op een cirkel plaat waarop in
een cirkel tl0 cijfers van 1—100 zijn
geschilderd. Binnen don cirkel \v<>i-
den do cijfers van 1—15J ieder in een
cirkcltio gevonden.
