Haarlems Sasbus
Qe Europeosche Oorlog.
Alleen op de Wereld
TWEEDE BLAD
Wosmdaj 12 Januari 1916
OM ONS HEEN
No. 2110
Onze Elestrlscha Centrals.
Hut is niet iw» algemeen bekend,
dat toen besloten was, i'n geen geval
meer aam een particulier concessie te
geven, maar «elf de jfksfabricage ter
band te nemen, de gemeente aanvan
kelijk alléén een gasfabriek stichten
won. Het is toen op voorstel van don
heer Rethaan Macaró geweest, dat
de Raad besloot, tegelijkertijd een
electrischo centrale te stichten en zel
den is een practischer besluit geval
len. Was dat toen niet genomen dan
zou stellig een paar jaar later door
een particulier aanvraag om conces
sie zijn gedaan en dan had de gemeen
te voor het elecirisch bedrijf denzelf
den strijd moeten doormaken tus-
Bchen gemeentelijke en particuliere
exploitatie en dat met zéér oiïzekeren
\iitelag. Destijds was de exploitatie
van electrische centrales nog verre
van voordeelig en d©-principieels te
genstanders van gemeentebedrijven
zouden niet verzuimd hebben, dat feit
uit te buiten. En hadden zij hun zin
gekregen, had de gemeente toen de
onvoordeolige electriciteit aan het
particulier initiatief overgelaten, dan
zou zij zich nu in het allerpijnlijkste
geval bevinden van iemand, die
eeJf een fellem concurrent in 't leven
heeft geroepen, terwijl hij diens ver
schijning verhinderen kon.
Nu is de gemeentelijke centrale ook
een groote mededinger voor de ge
meentelijke gasfabriek, maar in elk
geval blijft de geheele lichtlevering
in één hand en komen de winsten In
dezelfde kas. Welke groote beteekenis
de levering van electriciteit op dit
oogenbllk, heeft, blijkt uit het omzet
cijfer over 1915: 8091076 K. W. U.
Meer dam acht millioen. De omzet was
In 1914 ruim vier millioen vierhon
derd duzend K. W. A., zoodat de
groei van den verkoop ongeveer 80
procent is, evenals in 1914. Wat in
dien eerstern tijd de omzet van een ge
heel jaar was, te het nu óver één
maand.
In Haarlem weten de meroschen dat
nog zoo niet. Zij zien nog altijd, op
énkele Ingewijden na, het eleetrlcl-
toitabedrljf als een kind, dat meeliep
aan do hand van Pa Gasbedrijf en
niet recht groeien wou; och, een aar
dig vriendelijk jochie, maar waar niet
Veel van te verwachten was. Het Is
anders uitgekomen. De centrale loopt
aan niemands hand meer en is een
zelfstandig lichaam geworden waar
ferme groeikracht in zit. Op het admi
nistratiegebouw wordt dan ook een
verdieping gezet, omdat er voor het
technisch en administratief personeel
geen ruimte meer te. De Ingenieur
hulst in een soort van aannemerskeet,
die op het terrein staat.
In den loop van de jaren te het be
drijf in technischen zin ondersteboven
gekeerd. Toen ze gesticht werd waren
de geleerden van oordeel, dat het een
gelijkstroom centrale wezen moest;
later werd de voorkeur aan draai
stroom gegeven en nu te het dan ook
een draaistroom-centrale geworden,
waarvan in een rotecrenden omvor-
mor gedeeltelijk gelijkstroom wordt
gemaakt. Het is bij die wijziging niet
tegen gel óopon: de nieuwe machines
zijn alle vóór den oorlog gekocht en
Wat opgeruimd kon worden, te gedui-
rende de crisis, dat wil dus zeggen
tot flinken prijs, van de hand gedaan.
Nu is er iets koddigs in, de ouder-
wetsche toren-m&cliine in het oudste
gedeelte van de centrale te vergelij
ken met de veel beknopter werktui
gen in het nieuwe deel. De kleine
turbine heeft de uitgebreide stoomma
chine vervangen. En dat de capacl-
teit het begin ver vooruitgeschoten is.
«nföekt van zelf: ze werd bijna ver-1
tienvoudig*!. In de keurige machine- j
zaal is nog ruimte voor een turbd j
aggregaat, zooals de turbine-dynamo
genoemd wordt, die als het zoover
komt, waarschijnlijk een capaciteit
van 6000 K. W. zal hebben: de oud a
centrale begon met 750 in het geheel.
Eigenaardig is het, dat hel over
groot® deel van den omzet komt voor
rekening van de nijverheid: zeven van
de acht millioen K.W.U.. dient voor
kracht, de rest voor licht. Onze twee
trams zijm een goede klant geworden
tot ons genoegen en tot hun voordeel,
want de E. N. F,. T. kan. goedkoopte?'
stroom uit do gemeentelijke centrale
betrekken, dan dÜen self opwekken, imi
haar veel kleinere centrale aan de
Laidschevaart en de Hollandsche
Spoor heeft zich door contracten met
de gemeente'i.ike centrales den last en
de kosten bespaard, overal zelf cen
trales te bouwen. Hoewel het tram
wegstelsel, door de twee maatschap
pijen met haar verschillend spoor, in
Haar lem en omstreken voor vele ja
ren reddeloos verknoeid te, hebben
wij dit voordeel,, dat de gemeente
geen risico loopt van een kostbaar
trambedrijf en bovendien nog win
sten maakt op de stroomisvering.
't Ia een eigenaardig gezicht, be
neden in het souster rain de kabels
voor de tramvoeding en die voor de
gewone lever ing In de stad door ope
ningen, als slangen, uit het gebouw
to zien kruipen. Waarom is on
willekeurig de vraag, wordt er niet.
méér stroom voor verlichting gelo
vend'?'' Het antwoord'is niet maar in
©en paar woorden te gevem. Vooreerst,
te hot natuurlijk ©en quaestie van
prijs. Leveranciers van electrisch
licht rekenen uit, dat het voor een
lichtsterkte van 200 kaarsen zoo\va,t
op een cent per uur komt te slaan,
rekening houdende met de omstan
digheid, dat wat een haifwaU-lamp
wordt genoemd, feitelijk meer ver
bruikt, omstreeks zeven tiende watt.
Het staande gasgloeilicht, zoo rede
neert hi] verder, ls verouderd, maar.
ook het hang kousje vervuilt door slof,
dooie muggen en andere ongerechtig
heden, zoodat de gloeikracht ai heel
gauw vermirulert. Niet aldus de elec
trische gloeilamp: die brandt goed of
ze is kapot en moet vervangen wor
den; een tu&schenphase bestaat niet.
Ik denk, dat de gasleverancier
daartegenover dc kosten van den aon-
leg voor electrisch licht zal doen uit
komen en meteen wijzen zal op bij
zonderheden, die onwillekeurig de
rekening van electrisch licht boven
die van gas doen stijgen. Aan iemand,
dio ter wille van zijn zaak'het gas
door electrisch licht vervangen liad,
vroeg ik of 'hjj ook verschil in ver-
brulkskosten had opgemerkt. Dat had
hij en ten mule©)e van het electrisch
licht. .Vroeger;", zoo vertelde hij,
j„als Je iets uit een donkere kamer
moest halen, was het de moeite met-
waard, lucifers te zoeken, de gaskraan
om te draaien en naar de lamp té rei
ken: nu draai je de knop van t elfec-
trisch licht maar even om!"'
Zoo te 't gemak een gevaar.
De groote sprong voor electrisch
licht zal dan pas komen, wanneer- in
vele nieuwe woningen de geleiding,
onmiddellijk en voor rekening van
den eigenaar, wordt gelegd eai huur
ders van oudere huizen van de ven-
huurders denzelfden aanleg verlan
gen; wanneer dit zijn zal is klaarblij<-
kolijk een quaestie van vraag en aan
bod. Maar dut die toestand komt is
nu al zeker-. Goen wonder, dat do gas-
technlok zich ijverig toelegt op 'koken
en verwarmen!
De Noord-Zuidhollandsche tram
lieoft, het Is bekend, in haar net een
zeer liooge spanning, van 1000 volte.
Aanvankelijk zijn sommigen daarvoor
wel bang geweest. „Haarlem dient
voor proefkonijn", is zelfs wel gezegd.
Maar ongelukken aijn niet voorgeko
men, noch buiten noch hiimen de
oentrale. Het moet gezegd, dat in de
centrale de meeste voorzorgen zijn
genomen. Door allerlei aankondigin
gen wordt het personeel gewaar
schuwd tegen aanraking en ook de
leekenbezoeker is in een paar minu
ten heen over de gewaarwording, dat
een geheimzinnig gevaar om hem
heen waart.
In mijn aanteekeuingen -etaat nog
lieehvat óver de techniek van 't lte'
drijf, maar voor dezen tav-r is 't ge
noeg. Do bedoeling was alleen cm rr
op to wijzen, welk een belangrijk be
drijf do electrische centrale is en nog
in eer worden zal. Bij dc provinciate
regeling, die pas getroffen werd, te
ook aan de .Haarlenunihc centrale een
gedeelte van de levering in rle provin
cie, o.a. in Haarleihmerliodc en in
de Haarlemmermeer, opgedi,zoo-
dat ook hior gelegenheid tot levering
komt, waarvan allicht dit jaar «1 ge
bruik loan worden gemaakt.
J. C; P.
User ictivltslt op 't Wettelijk
front. Do Daitscbsrs ondernemen
bob krishtigsn lanril, ttedoor
da FraeecSen afgeslagen wardt.
Da OnatearQkarBTarslaandeHon-
tenagrljnan en bezatten <tn berg
Lovts|ea. waar lij aai besteel-
beld oerlogsmaterlial bultmiak-
tsa.
Een irinalbddait taaicbin Brie
ken aa Bulgaren.
Dit verjchillende oorlogslanden.
Officieel nieuws.
Aan de stafberiohton antieenen- vVe:
WESTELIJK OORLOGSVELD.*
Van den Duitse hen staf:
De Fransche aanvallen tegen de
ten N.W. van Massiges genomen
loopgraven werden afgeslagen. Hct-
aantal der daar door de Duitschers
goni iakte gevangenen bedraagt thans
Een Frauseh vliegtuig, ihet ëen
kanon van 8.8 c.M. gewapend, werd
bij Woirmen, ten van Dïxmuvden.
door Duitseh vuur en door het op
treden van een Duitschcn vlieger ge
noodzaakt te landen. Vlieglnlg en be
manning vielen in Duitecho handen.
Bii Tournai werd een Kngelsclie
tweedekker neergeschoten.
Van den Franschen staf
Tusschen Sonnne en Oise toonde de
Fransche artillerie zich acrlef. Een
Duitreh detachement trachtte een van
de Fransche posten in den sector Ar-
mancourt bij Roye op te Jichten,
maar werd door vuur teruggedreven.
Ten westen van Soissons vemieldq 't
Fransche loopgravengcscliut een niu-
nitiedepót in dc omgeving van Autie-
ches.
1 Volgons nadere bijzoiuleiliotlën uit
Champagne diadcn, artillerie vuur en
een tegenaanval der Franschen den
belangrijken aanval der Duitechérs"
misluk kon, waaraan minstens drie di
visies deelnamen. In een tegenaanval,,
en gevechten met handgranaten wer-
den clo Duiitschors Maandagnacht ver-;
dreven uit de door hen bezette luister
posten. een kleine rechthoek uitge
zonderd ten westen van „Maisóns do!
Champagne", waar de Duitschers
zich met moeite staande houdeii.
Vuur en vooral dal van de Fftuieche
artillerie veroorzaakte den Duitsché;©
zeer zware verliezen. Fransche trpe-
pen hebben den indruk een belangrijk
succes te hebben verkregen.
MSaandag leverden di.e bowajiende
vliegmachuies boven dc Diiitecbe stol
lingen bij Dixniuidcn een roc-ks ge
vechten met jaohtmachincs van de
Duitschers, ty.pe-Fokker. Een der
Franscho machince moest dalen,
maar een Duüsche vlieger, door een
Franschen aangevallen, due op 25 M.
afstand granaatkartetsen op'hem af-,
schoot, werd evencen9 verslagen. Het
darde Fransche vliegtuig viel ook een
Fokker aan, die in het boscli van
Houthulst tan zuidoosten van Uixmui-
den viel.
In aansluiting met 'dit slafbewclit
méldt 't bureau Havas nog
Maandag hebben de Duitschers een'
ga-ooten aanval ondernomen op de
twee zijden van de spits. die de Fran
sche linie vormt«tusschcn het gebied
ten noorden van Mcsnil les Iljurlus en
dol van Vilic sur Tourbe. De belang
rijkheid van dezen aanval blijkt wei
uit het uitgestrekte front (ongeveer 8
K M X waarop hij pl-aats had en uil
de machtige artijlerie-actie, waarbij
van zware granaten en granaten met
verstikkend© gassen werd gebruik
gemaakt, welke hem ondersteunde.
Ondanks deze machtig© middelen,
werd do aanval door het Fransche ar
tillerievuur tot staan gebracht. De
Duitschers konden de meest vooruit
geschoven loopgraven slechts op twee
plrfatsen bintoêhdringelt 'fin dat nog
over e©n lengte van ©Iechte enkele
hrmderd'-n me te re. Door een Fran
schen tegenaanval werden ze boven-
dk-n haast onmiddellijk weer rerdre-
ven. Zij konden rich slechts in enkele!
meters van <lo moest voor ui Inscho
ven loopgraven handhaven en m een
onbeteekeuomKen luisterpost Het cij
fer van 423 gevangenen in het Duit-
sche legerbei'icht opgegeven, omvat,
volgens do gebruikelijke method©, ook
het cijfer van d© dooden en zwaarge
wonden, di© eenvoudig bij d© andere
vermisten worden opgeleid.
OOSTELIJK OORLOGSVELD.
Van den Oostenrij k a c li e n etafi
Maandag hedreehte, afgezien van
d© gewon© arti 11 ei'i©gevechten, ook
aan het UeesaTaJwsche front en in
OeatlValicië j'Uftl. Sedert Dinsdag
morgen vroeg doen <lo Russen op
nieuw, na hevig artillerievuur; tever
geefs aanvallen in do streek van To-
poroets en Rarancze.
.ZUIDELIJK OORLOGSVELD.
Van den Oostenrijkechen ©taf;
In Zuid-Tirol verechenen boven het
Etschdal 11 Italiaansehc vliegers, die
op verschillende punten zonder ge
volg bommen wierpen.
D« strijd om en nabij
Servië.
STAFBERICIITEN.
Van den Ooetenrijkschen
staf
De Lovtsjen ie door dc Oostenrij
kers genomen. In hardnekkige ge
vechten gedurende drie dagen over
won de daippere Oostenrijksche infan
terie. in schitterende samenwerking
met de zware artillerie en de marine,
den verbitterden tegenstand van de
Montenegrijnen en de ontzaglijke
moeilijkheden, dio do winter biedt in
hot Karstgebied, dat als éen muur.
'1700 meter hoog, uit <lo zee opstijgend
sedert jaren ter verdediging werd
ingericht. ZeS-en-lwintig kanonnen,
waaronder twee 12 c.M. kanonnen,-
twêe moderne 15 cM. mortierén,'twee
24 c.M. mortieren, verder munitie,,
geweren, kleeding- eu andere voor
raden. werden, buitgemaakt. F.en deel
van het gesehut is onbesohadigd en
zal tegen den vijand worden ge
bruikt.
In het noordoosten van Montenegro
eijn de Montenecriinen. die Maandag
evèn voor Bernne nogmaals weer
stand boden, teruggeslagen. Deze
plaats en de beheerschende hoogten
ten zuidwesten er v an zijn in Oosten-
rijksch bezit. Door een epoc-dig in
grijpen. kon de brandende brug over
de Lim in Berane nog voor geheele
verwoesting worden bewaard.
Bij Ipek zijn weer 13 Servische ka
nonnen met veel munitie opgegra
ven.
DE GEALLIEERDE TROEPEN IN
SALON IK I.
De correspondent ven het „Berl.
Togeblatt" te Sofia seint
i Ik verneem van onderrichte zijde,'
dat tot 25 Decenrnber.de Franschen. en
EnEelsóhen rond 200.000 man te Salo
nika aan land ihebb.cn. gezet. Sedert
■zijn daar nog 20,000 man en in de golf
van Orfana 60.000 man gc-land. - Van
deze troepen moet men dc verliezen
van. het landingsleger in de laatste
gevechten aan de Grieksch-Serviscfiie
grens in mindering brengen, welke
met 30.000 man niet te hoog zijn ge
schat. De totale sterkte van het lan
dingsleger bedraagt nu rond een
kwart millioen man, van \sie hoog
stens 180.000 man werkeliik© ge-
vechtswaarde hehhen. In den eerst-
volgenden tijd verwaolit men een ont
scheping van een gedeelte der troe
pen uit Anafortu. Ari Boeroen en
Sedd-ul-Bahr, waarvan t andere
deel voor Egypte is bestemd.
VLIEGER-ACTIE BOVEN
SALONIKI.
Volgens bet Wolff-burcau meldt de
..Voeni Tzveslia" Een Duitsdi vlieg-
Cbkader van twaalf vliegtuigen wierp
óp 7 dezer 78 bommen op Saloniki,
voornamelijk op de kampen vau En-
gelschen eu Franschen. Twintig
treffers veroorzaakten branden in de
kampen. Tweo vliegtuigen der ge
allieerden werden neergeschoten; Het
Duiteche eskader leed geen verliezen.
EEN GRENSGEVECHT VAN
GRIEKEN EN BULGAREN.
Dè Temps" meldt uit Saloniki, dat
er gedurende zes uren een grens
gevecht is geleverd tussclien Griek-
sche en Bulgaarsch© troepen bij We-
brina. Twee Grieken werden gedood;
velen gewond. De Bu'gaarsche ver
liezen moeten zwaarder eijn. De Bul
garen waren de aanvallers.
DE CENTRALEN IN SERVlé.
Uit Sofia wordt aan het ,,üerl_ Ta
B&blatt' geseind, dot naar het voor
beeld vaar Duitsclilaial eu Oostenrijk
in het voonnuligo Servische gebied
ontgnjeUinga inrichtingen zullen wor
den opgerichï. Voovloopig aiUcn er
vier komen, waarvan een fc Uetkjoeb
en een to Voles, dio orntex de leiding
zullen slaan van officiëren van ge
zondheid vftn het Bulgaarsch© leger
eii van professor Mülcns, die indertijd
ook de hygiënisch© maatregelen t&.f
voor het -tegen Egypte operecrend la
ger van Djemal pasja.
Da strijd in Egypte.
De militaire deskundige van ltet
„Aljr. Handelsblad schrijft
Het Ï6 uit dc bericliten niet duide-
luk op te maken, of bet leger van
generaal Monro,.na de zuidwestelijke
punt van het schiereiland Gallipoli
te hebben "verlaten, naar Saloniki is
gebracht, om do daar aanwezige
Enrtente-tmepeii te - versterken, 'dan
wel naar Egypte, voor de verdediging
van het Suez-kanaal.
Nu do verbinding van Berlijn over
Weenen, Boedapest, Sofia, met Kon-
stantinonel is tót stand gebracht, en
de treinenloop tusschen de landen
der centrale mogendheden en de
Turk9che hoofdstad verzekerd Ir, ver
wacht men in de geallieerde landen,
dat een aanval zal worden gedaan
op Egypte. In hoeverre die "verw ach
ting juist is. zal wel nader blijken.
Maar uit verschillende berichten
blijkt wel. dat aan de verdedigings
werken van het Suoz-kanaal krachtig
wordt geai-beid. De spoorweg, die
van Aleppo naar Berseba of Bershe-
ba loopt, en die uit de laatstgenoem
de plaats wordt verlengd 'door den
aanleg van een Décuuville-spoorweg,
is nog een 4Ü K.M. van het kanaal
verwijderd. Zoolang dié lijn niet ge
reed is, verwachten de Engelschen
van die zijde geen aanval. Toch
wordt het voorgelegen gebied, voort
durend zorgvuldig bewaakt en wor
den geregeld verkebningspfdeelingen
naar hét schiereiland gezonden.
Uit het wésten dreigt éen aanval
der Arabieren van den stam der Se-
noessi, die. uit Lybië oprukkend, de
Engelschen reeds noodzaakten Sol-
loeiu, de bezette havewplaats aan do
Middellahdache Zéé, te ontruimen en
terug te trekken op Matróè, waar c.ij
een verdedigende stellihg"hebben in
gericht.
Slag iucn de ..Morning Post" geloo-
ven maar heel geloofwaardig is dit
blad niet dun. zoifden de hoofden
der Senoessi geld en wapenen hoh-
ben ontvangen uit Duitschland eu
Oostenrijk, en zou hun modern inge
richt leger*, met artillerie en appro-
viandeeringsóolonnes toegerust, on
der bevel stean van Miri-pasia, een
■broeder van Enver-pasja.
Verspreid nieuws
van deoorlogsvelden
DE VELDSLAG IN BESSARABIé.
Uit het Oosteurijksche oorlogspers-
kwartier wordt gemeld:
Het samentrekken van Russische
troepen ln Bessarabiö blijkt ten dool
Ie hebben gehad een nieuw offensief
in Oost Galiciè. Dit hoeft plaats onder
generaal Ivanow; In naam heeft de
Tsaar zelf het bevel op zich genomen;
den 21en December bezocht hij de
troepen aan het front om echter dón
volgenden, dug weer te vertrekken,
terwijl toen. do slag reeds was begon
nen over het 30 K.M. lange front van
Czernowitz tot Czartorysk.
De aanvallen aan den Noordelijken
vleugel en de Slrypa hadden sleclite
ten doel de doartegeuoverstaande
Duitsclt Oosten rij ksche strijdkrachten
te binden, terwijl het zwaartepunt
zich op «ten zuidelijken vleugel be
vond, waarheen het grootste deel der
pas geoefende trocj>en, benevens ©en
groot© hoeveelheid zwaai- geschut wa
ren gebracht, terwijl het vliegers-
corps aanmerkelijk was uitgebreid.
Aan weerszijden werd do strijd g->
opend met verkenningen door vlie
gers, terwijl van DuitschOostenrijk-
s,lie zijde eveneens patrouilles infan
terie en cavalerie werden uitgezon
den waartegen de Russen hunne jaeht-
commandos aanwendién, zoodot
overal des nachts schermutselingen
plaats hadden.
Do eerste aanval der Russen was
niet tegen den zuidelijken maar te
gen dein noordelijken vleugel gericht,
waar zich het leger van Von Linsin-
gen bevond. De Russen waren daar
aan de overzijde vau den Styr en
zonden steeds sterkere afdeelingen
vooruit, totdat hun bewegingen ein
delijk het karakter van een veldslag
kregen, die zich uitstrekte tot het le-
§er van aartshertog Ferdinand aan
e Kormiii.
Tegen de Ikwa stelling ging gene
raal Brussilow tot den aanval over,
die verder voortging langs Strypa en
Dnjester, om in Bessarabië het he
vigst te woeden.
Aan de Midden Strypa werden de
Ruseen na eon hevig gevecht door Von
Bothnier geslagen. Ook herhaalde
Russische aanvallen, die na langdu
rig artillerievuur op het leger van
PflanterBalUn gedaan werden, mis
lukten onder zware verliezen voor de
Russen.
Aan ÜC Barahis lie grens, v aar
IwanoW het grootste deel van zijn
zwaar geschut had - samengetrokken,
werd door do Russische artilleiie <ir
liet. eorst het trommelvuur toege
past, hetwelk cp soinrnig© plaat
sen vieren-twinLjjj uren achter
een duurde en een groote uitwerking
had, waarna de infanterie tot den
aanval overging, dekking zoekende
achter zandzakken schilden, fk»
fierste stormcolonDes werden editor
weggemaaid door het vuur dér Oos
teurijksche kanonnen en machinege
weren. Door herhaalde aanvallen wor
den ©venwel eindelijk öo,Oosteiirnksch
Hoiigaansche loopgraven boreik't door
dé Tsjerkéesische regimenten. Toen
moest het Russisch geschut zwijgen,
tei,-wijl 'do Oostenrijkere hun reserves
konden laten aanrukken. De stellin
gen worden door de Oosteanrijkers, zij
liet ook ten koste van zware verli<r
zen, behouden, terwijl de Russen vele
duizenden manschappen tevergeefs
hadden opgeofferd.
De „Times" verneemt uit Peters
burg, dat, hoewel de jongste sneeuw
val de bewegingen belemmert, dé Rus
sen in Galicië voortdurend en syste
matisch blijven oprukken en het bo-
zette gebied tijdens hun opmorscli
versterken. Aldus wordt liet Russische
front langzamerhand uitgehrëid. n•-
omvat thans over een afstand van"39
mijlen van den oostelij ken oever van
do midden-Strypa, die krachtfg ver
sterkt is en beveiligd tegen lierovo-
ring.
EEN DAG IN GATEN.
Van hot westelijk front schildert
een soldaat zijn indrukken over een
angstigen dag op de volgende boeien
de wijze aan de Vorwarts:
Het was een ellendige koude, mis-
tlg-vochtige nacht geweest. Patrouil
les hadden gemeld, dat het hij den
vijand zeer levendig toe ging. I):t
maakte een scherp oppassen noodza
kelijk. De galen, die men een dag te
voren op afstanden van two© pas ge
graven had in den steenharden
grond, konden niet, zooals oorspron
kelijk het plan was, dieper gemaakt
en met elkaar verbonden worden tot
loopgraven. De mannen moesten uit
kijken klaar om te schieten. Zij had
den het gruwelijk koud.
Toen dc dag aanbrak kwam de met
zoo groote spanning verwachte aflojr
eing niet. De compagnie moest in stel
ling blijven. De stelling moeet verbor
gen blijven voor d© vliegers, een ieder
moest du9 trachten het zich zoo go-
makkelijk mogelijk te maken in hot
gat. Daarin moest hij den geheelen
dag blijven, zonder bet hoofd r.f het
bovenlichaam er uit te steken. M aren
de vliegers boven de stelling, dan
diend© mén zelfs geen bewectng to
maken.
En do gaten waren ondiep, soins
nauwelijks een halve meter, smal en
ongemakkelijk. Men kon er niet fat
soenlijk in zitten zelfs, laat staan lig
gen. De een zat, de an dec lag, met <je
knieën onder de kin, als ©en geknakt©
lucifer, anderen hadden de boenen
uitgestrekt, maar moesten hr-t li
chaam op zij gebogen houden, opdat
het hoofd niet uit de kuil kwam kij|-
kijii- En op den boctejn was niets dan
harde steen. De mantel, do c-enigc bc-
échermlnig tegen do koude, was nat
van den mist. Do ledematen waren
stijf van het stil zitten gedurende den
nachj. Het geheele lichaam bibberde.
Hét ©enige, wat er aan ontbrak
was, dat. de vijandelijke artillerie nog
begon te schieten.
Zij begon te schieten. Het was nog
gèen negen uur toen de kanonnnd©
inzette, dadeUjk, nadat de eerste vliO-
gers de buurt hadden afgezocht. Zon
der eenigen twijfel hadden zij de ga
ten ontdekt. En zij dirigeerden hot
vuur goed. Eerst sloegen de projec
tielen twee batterijen moeten #r
aan het werk geweest zijn nu eens
hier; dan daar. Doch spoedig schoot
men zuiverder. En na één, twee uren,
waren de kanonnen prachtig inge
schoten. Met verbazingwekkende ze
kerheid nomen zij de gelteele llnió
van gaten onder vuür.
In pauzes, nu eens kort, dan wéér
langer, zonden zij hun groet. Nu eens
een salvo in den rechterhoek, dan
weer met waanzinnig© snelheid acht
schoten links daarvan. Daarna in het
riïidden,
Bij de lichamelijke kwellingen, het
stil liggen in onmogelijke houdingen,
in koude en mist, kwamen gruwelijk©
psychische kwellingen: een wachten
t-u loeren op den onzichtbare» vijand.
Zod juist had de linker vleugel er aan
moeten gcloovën. Waarheen zou het
vuur nu gericht worden'? Ho© huig
zullen ze aan den overkant nog dra
len, voor zij de volgende salvo stu
ren? Nu beginnen ze weer. Noen.
dat was toch een ander geluid Ze
dralen daar ginds nog steeds
-Maar nu nu suizen zo wec-r de
gi ana ten, slag op slag', lieel dicht op
elkaar en heel dicht bijhet
oog kan niets zien, maar 't trommel
vlies wordt gescheurd. En aarde«cn
steentjes vallen in he*, gat. Met waan-
FEUILLETON
van
HECTOR MA LOT.
64)
Een vaai do agenten fluisterde hem
toen iets in, wat ik niet verstaan kon.
Ja, gij hebt gelijk; het moet, ant
woordde Acquin.
Hij richtte zich eensklaps op, zette
Uze. op den grond die zicli echter
aan hom vustkiemde en zijn liand
miet wilde loslaten.
Hij drukte toen Martha, Alexis en
Benjamin een kus c>p liet voorhoofd.
Ik had mij in een hoekje terugge
trokken om ongestoord mijn tranen
te kunnen laten vloeien, hij riep mij:
En gij Rcmi! komt gij mij niet
foeden dag zeggen? zijt gij ook geen
ind van mij?
Wij waren buiten ons ze'ii van
smart.
Blijf boval Acquin, ik beveel l\et
u.
En haastig vertrok hij, nadat hij
Lizo's hand in die van Martha's gcr
legd had.
Ik wilde hem volgen en begaf mij
reeds naar do deur, toen Martha mij
terughield.
Waar zou ik zijn liiongcguaii en
wat zou ik gedaan hebben?
Wij bleven alleen geheel verbijsterd
en terneergeslagen in d© kouken
staan; wij weenden allen en geen Van-
ons kon een woord spreken.
Wa t zouden wij ook gezégd hebben'?
Wij wisten allen dat eenmaal de
dag zou aanbreken, waarop hij ge
vangen zou genomen worden, maar
wij hadden gedacht d'at Katherina er
dan geweest zou zijn en Katherina,
meenden wij, zou ons wéten te ver
dedigen.
Maar Katherina was er niet.
Zij verscheen echter ongeveer een
uur nadat vader Acquin in hechtenis
was genomen en vond ons allen zwif
gend bij elkaar in de keuken. Zij, dl©
oms tot nogloe altijd tot steun en
raad was geweest, stond nu op hare
beurt sprakeloos; Martha, die zoo
krachtig was, alles altijd moedig had
gedragen, was thans even zwak al6
wi>, zij sprak ons geen moed In. ©n
al haar wilskracht scheen verdwe
nen; ternauwernood was zij In staat
zich een oogenbük t© beWéerechen om
Lizo te trooster). De loods was in ze©
gevallen en de kinderen waren zon
der stuurman, zonder baak om hun
dVui weg t© w ijzen, zonder eenig hulp.
middel, dat hen veilig d© haven kon
binnenvoeren, zonder zelfs te weten,
of er ©en haven voor hen bestond,
bleven zij als versteend, midden in
den levensoceaan staan, aan de wib
lekeur van den w ind overgelaten, on
bekwaam om iets te doen of te deuken
radeloos van schrik eu metvde wan
hoop i'n het hart.
Tante Katherina was een flinke
■vrouw, dio gewend was te handelen
on haar wil door tp drijven; zij hud
to Parijs tien jaar lang- als kinder
meid gediend; zij was met dc moeilijk
heden des levens bekend geworden,
en zooals zij zelve z©ide, zij wist er
mod© om te springen.
Het wüs een groot© uitkomst voor
ons, toen wij haar eenig© bevelen
hóórden geven en wij die moesten op
volgen; wij hadden nu weer ceu weg
wijzer gevonden en gevoelden ons in
staat om op onze beeuen te staan.
Voor een boerin zonder opvoeding
en zonder geld, zou zulk eeti gebeur
tenis een zeer groot© verantwoorde
lijkheid hebben medegebracht, waar
door do moedigsten zelfs in verlegen
heid zouden zijn geraakt; te zorgen
voor eenig© wcezen, waarvan dc oudr
sic zestien jaar teldo en do jongste
Stom was. Wat zou zij met die kinde
ren aanvangen? Hoe zich ex mede te
belasten, wanneer men zelve moeite
heeft om aan den kost to komen?
Zij had bij een notaris gediend en
dezo ging zij raadplegen wat zij niet
ons zou beginnen. Diens raadgevin
gen beslisten over ons lot. Zij begaf
zich daarop naar d© gevangenis,
waar a j een onderhoud met den tuin
man had en acht dagon na haar
komst te Purijs, zonder ons ooit haar
plannen en overwegingen t© hebben
meegedeeld, maakte zij ons haar bo
sluit bekend.
Daar wij te jong waren om alleen te
werken, zou ieder kind in huis komen
bij een oom of tante, dio het wilde
opnemen.
Lke zou bij tante Katherina. blijven
in Bretagne.
Alexia zou naar «sn oom gasn die
mijnwerker te V arses was in de Ce-
vennes.
Benjamin naar een anderen, oom,
dié tuinman was te SaintQuentin.
En Martha bij een tante, die ge
huwd was te Clialente, aan d©n oever
van. de ze©, te Esnandes.
Ik luisterde naar al deze schikkin
gen, terwijl ik wachtte totdat de
beurt aan mij kwam. Maar daar tan
te Katherina zwoeg, vroeg ik:
En ik?
Gij'? wel gij behoort niet tot dit
gezin.
Jk zal voor u werken.
G j behoort niet tot rist gezin.
Vraivr hot aan Alexis, aan Ben
jamin, of ik niet vlijtig werk.
Ja, en ook guc<| soep eet, niet
waar?
Ja, ja hii hoort w«! tot ons ge
zin! riepen allen uit één mond.
Liz© trad naar haar tante too eu
vouwde smeekend de handjes, hetgeen
meer zegge» wild© dan een vloed van
woorden.
Arme kleine, zcido. tante Kathu
riiia, ik begrijp u; gij zóudt willen,
dat hij met u medeging; maar, weet
gij, ln het leven doet men niet, wat
men gaarne wil. Gij zijt mijn nichtje
en als wij thuis komen en mijn man
zich er tegen verklaart of bevreemd is,
dut wij niet zullen uitkomen, dan kan
ik altijd antwoorden; zij behoort tot
ouzo fam'ü© en wie anders kan zteli
haar lot aantrekken, dan wij? En zoo
gaat het ook met de anderen. Men
neemt zijn bloedverwanten op, maar
geen vreemdelingen; het stukje brood
kan wel een familie voeden, maar
niet d© g«-lii©le wereld.
Ik gevoeld© wel, dat ik hiertegen
niets kon inbrengen niets kon
antwoorden. Hetgeen zij zeide was
maar al te waar- „Ik behoord© niet
tot de familie". Ik kon niets eischen:
als ik iets \ro©o. dan bedelde ik. En
toch zou ik niet meer van hen hebben
kunnen houden, dun wanneer ik tot
hun gezin behoord had. Waren z.)
niet mijn broeders? Waren Martini en
Liz© geen zusters voor mij? Hield ik
dan niet genoeg van hen? En hield
Llzo niet evenveel van mij als w van
Alexia en Benjamin?
huig uit om e©n ©einnaal genomen
besluit ten uitvoer te brengen; zij deel
de ons mede, dat wij den anderen dajr
van ©lkaar zonden scheiden ©n zond
oirs daarop naar bc-d.
/.oodra wij in onze kamer waren,
kwamen in allemaal naar mij toe en
viel Lizo mij weenend om den hals.
Ik. begreep toon, dat ondanks het
smartelijk© van deze scheiding, »ij
meer aan mij dachten eu mij beklaag
den ©n ik gevoelde dot. ik inderdaad
c©n broeder van hen was. Plotseling
schoot mij toen een gedachte to bin
nen, of liever want ik moet. zoowel
het goede als het kwade zoggen een
Stom des harten drong tot inijo geest
door.
Luister, zeid© ik tot hftn; ik zie
wc!, dat uw bloedverwanten niets van
mij willen weten, maar gij neemt mij
toch tot uw© familie aan?
Ja, xeidejj zij allo drie; gij zult
altijd ten broeder van ons zijn.
Li ze, die niet kon spiek©!', drukte
mij de hand, terwijl zij mij met trre
nan ui de oogen aanzag.
Welnu, ja, ik zal hei zijn en zal
het u bewijzen.
Waar zuit gij tvii betrekking
zoeken? vroeg Benjamin.
Bij Peniuit is de dienst open; zal
ik morgen, voor u daarheen gaan?
vroeg Martha.
(Wordt vervolgdl.
