DE WATEBSNOOD
DE PROV STATENVERKIE-
ZINGEN.
Men meldt ons uit Amsterdam i
Naar wij van welingelichte zijde
vernemen bestaat bij de concentratie-
partijen te Amsterdam liet voornemen
bij de a.s. Statenverkiezingen een
gemeenschappelijke gedragslijn te vol
gen.
ONTPLOFFING.
Dinsdagmorgen wilden eenige werk
lieden in de suikerfabriek te Breda
een flotteur onderzoeken, omdat zich
binnenin vocht bevond. Men legde
daarop de flotteur op het vuur, ho
pende, dat de druk van het vocht een
opening zou teweegbrengen. De fiotr
teur is echter gesprongen.
De vaste werklieden van D., p., C.
en B. werden op vele plaatsen in het
aangezicht gewond en moor dan 50
personen met kleine brandwonden
overdekt. Enkelen verloren het ge
zicht, doch er bestaan gegronde rede
nen, dat de oogen nog in orde kun
nen komen.
Het gebouwtje werd grootendeels
vernield.
ONGESTELD.
De heer Van Aalst, president van de
Ned. Overzee-Trust Maatschappij, is
sind3 eenige dogen ongesteld.
ONDER TOEZICHT.
't Alg. Handelsblad meldt s
Door het militair gezag zijn twee
schildwachthuisjes geplaatst voor 't
huis van den heer S. J. van der Weij-
de, te Eindhoven, handelaar in comes
tibles en zu'divrucbten. Op zijn na
vraag werd genoemden heer medege
deeld, dat hij verdacht wordt in smoio-
kelanj zaken betrokken te zijn en dat
overwogen wordt zijn zaak onder be
waking te stellen. Daar de heer Van
der VVeijde zich van geen kwaad be
wust is, beeft hij de hulp van het
Tweede-Kamerlid voor Eindhoven,
Bir. J. van Best, ingeroepen.
Dr. DEN HOUTER.
Naar vernomen wordt zal dx. Th. G.
aen Houter, hoofdinspecteur van de
t'olksKCizondheid voor Zuid-Holland,
Noord-Holland, Zeeland en Utrecht,
met standplaats te 's-Gravenhage,
binnen enkele dagen naar West-Indië
vertrekken, om op te treden als ad
viseur voor den openbaren gezond
heidsdienst in de kolonie Curasao en
tijdelijk aan het hoofd;van dien
dienst te blijven.
Later zal dr. N. Waterman, te Rot
terdam. naar dis kolonie worden
uitgezonden, met lies temming om
aan het hoofd van bedoelden dienst
te worden gesteld.
MIDDENSTANDSCREDIET.
De regeeringscommi6sie inzake het
middenstandscrediet hoeft herhaalde
lijk opgemerkt, dat de troepen vaak
onjuist worden ingelicht wat betreft
de rente terugbetalingen en borgstel
ling van voorschotten. Er zou'nl hier
en daar bekend zijn gemaakt, dat
borgstelling niet noodig is; dat de
voorschotten renteloos zijn of de ren
te uiterst gering is, en dat de aflos
singen over een groot uantal jaren
kunnen verdeeld worden.
Dit nu is onjuist en geeft aanlei
ding tot .veel misverstand.
De staatsgarantie wordt voorlooptg
slechts voor dan tijd van 2 jaren ver
leend; er wordt een billijke rente ge-
eischt ithans 5 pCt), en de belangheb
bende heeft voor oen borgstelling van
ten minste 45 i»Ct. van het aange
vraagde bedrag zorg te dragen.
Slechts bij zeer liooge uitzondering
wordt van dien regel afgeweken.
INTERNATIONALE SOCLALISTI-
SCIIE CONFERENTIE.
Het Benier Tageblatt meldt, dat er
dezer dagen te Bern weer een bespre
king heeft plaats gehad van de orga
nisaties, welke zijn aangesloten bij
de internationale socialistische com
missie, benoemd door de conferentie
van Zimmerwald. De beraadslagin
gen hebben vier dagen geduurd.
Er werd besloten tegen het begin
vam April in Nederland een tweedo
internationale socialistische confe
rentie te beleggen, die het werk van
de conferentie van Zimmerwald zal
hebben voort te zetten.
Onderwerpen van behandeling zul
len vermoedelijk zijn: strijd voor be
ëindiging van den oorlog, het stand
punt, dat de arbeiders ten opzichte
van den vrede hebban in te nemen,
en de quaestie van het instellen van
een internationaal socialistisch bu
reau in Den Haag.
ZEEMACHT.
Bij Kon. besluit is, met ingang van
1 Maart: lo. de schout-bij-nacht-
titulair E. E. Duilemond eervol ont
heven van de betrekking van com
mandant van het Koninklijk Insti
tuut voor de marine te Wülomsoopdl
en directeur van het onderwijs al
daar;
2o. de kapitein tier zee J. J. Oude
mans, eervol ontheven van het bevel
over Hr. Ma pantserdekschip Noord
brabant en hem opgedragen de be
trekking van oommandant van het
Koninklijk Instituut voor do marine
te Willemsoord en directeur vr-u het
onderwijs aldaar;
3o. het bevel over Hr. Ma. pantser-
dek schip Noordbrabant opgedragen
aan dien kapitein-luitenant ter zee J.
W. F. J. de WaL
ONDERWIJZER EN VRIJE
H UW ELI J KEINl
Naar liet HibkL verneemt, hebben
B. en W. van Amsterdam den heer A.
A. de Jong, tijdelijk onderwijzer aan
school No. 124 schriftelijk meege
deeld, dat zijn lijdelijk» betrekking
op 30 April a_a een einde zal nemen.
EEN VROUWELIJKE KOERIER.
Hoe vernuftig en vermetel sommi
gen zich toornen, als brieven over da
Duitsohe grens moeten worden ge
smokkeld, blijkt uit het volgende:
Onlangs reisde een Hoilandsche
verpleegster uit DuitecfcAauid naar
Necterland terug. Zij maakte In den
trein kennis met oem ander verpleeg
ster, die zeide bij het Duitsdhe Roodo
Kruis werkzaam te zijn geweest Zij
had echter bij hét liospitaalwerk een
een ongeluk gekregen en een arm ge
broken. Deze arm was dan ook vol
gens de regelen der kunst in een
gipsverband gelegd.
Aan het Duitsche grensstation ge
komen-, verlangde de stations-wacht,
dat het gipsverband zou worden los
geknipt De IlollandsChe verpleegster
nam het op voor haar collega en
weas mat grooten misdruk op het
groote gevaar, waaraam. deze door
het wegnemen van het verband zou
blootstaan. De stationswacht, waar- j
sdhrijmlijk gewaarschuwd, bleef on
verbiddelijk en terecht Want toen
het gipsverband was losgeknipt, kwa
men daaronder ongeveer 80 brieven
te voorschijn! De arm was 'n echt ge
zonde arm, maar ook de dame bleek
heelemaal geen verpleegster te zijn!
(Nieuwe Ct)
DE OVERBRENGING DER ARBEI
DERSVERZEKERING BIJ „WA
TERSTAAT'.
Bij Kon. Besluit van 12 Febr. (5t.-
bl 67) is bepaald, dat, voorbehoudens
wettelijke voorziening:
met ingang van 15 Februari 1916
de zorg voor de uitvoering van de On
gevallenwet 1901. de Radenrwét, de
Ziektewet en de Invaliditeitswet, als
mede van de uit die wetten voortge
vloeide Kon. besluiten, voor zooveel
liet Departement van Financiën bij
die uitvoering betrokken is, ie over
gebracht van dat Departement naar
dat van Waterstaat
met dien verstande, dat de zorg
voor de uitvoering van de begroo-
tingswetten voor de dienstjaren 1914,
1915 en 1916, voor zoover deze op bo
vengenoemde wetten en besluiten
betrekking hebben, voorioopig blijft
berusten bij het Departement van Fi
nanciën.
SUIKERBIETEN-PRIJS.
Te Amsterdam werd Maandag on
der voorzitterschap van den heer A.
Roodenburg Jbz. een vergadering ge
houden van suikerbieiverbouwers,
waarin de prijs zou worden bepaald
van de suikerbieten.
Mede niaar aanleiding van een ver
zoek van den secretaris der Vereeni-
ging van Suikerfabrikanten werd
daartoe echter in deze vergadering
nog niet overgegaan. Wel was men
eenparig van oordeel, dat de prijs,
die het vorige jaar f 20 per 1000 K.G.
bedroeg met 1.50 verliooging voor
ieder percent boven de 14 pCt sui
kergehalte. thans belangrijk hooger
zou moeten zijn.
De besturen van de Fabrikantsver-
eeniging en den Bieten bouw ersbond
zullen trachten deze week tot over
eenstemming te komen.
LOON ACTIE STEENHOUWERS.
De Landelijke conferentie van
Steenhouwersgezellen, aangesloten
bij den Central en Bond van Bouw
vakarbeiders in Nederland, gehouden
te Amsterdam, lroe'ft de volgende mo
tie aangenomen:
gehoord de motie vam den Bond
van Steenhouwerspatroons in Neder
land, waarbij alle verzoeken om
loonsverhoogang worden afgewezen.,
met een beroep op het feit, dat de
loonen der Stoenhouwersgezellen
met lager zouden zijm dan die van de
overige bouwvakarbeiders en een
verhooging het evenwicht in de bouw-
vakloonen zou veratoren, constateert:
dat het loon vam de steenhouwers
gezellen voorheen bijna zonder uit
zondering hooger is geweest dan dat
van kie overige bouwvakarbeiders;
dat zïj thans, in vergelijking met
den toestand van voorheen, belang
rijk achteruit rijn gegaan, mode ten
gevolge van de weigering van de pa
troons om een'ige of een voldoende
loonverhooging te geven toen krach
tens de Steenhouwerswet de arbeids
dag van 10 tot 9 uur werd ingekrom
pen;
dat de ongezondheid van hot be
drijf, volgens de deskundigen een
krachtiger voeding en dus een hoo
ger loon voor de Steenhouwersgezel
len noodzakelijk maakt;
dat een geweldige prijsstijging valt
te ooifetateeren;
dat tengevolge van d:e prijsstij
ging en van de inkrimping van klle
arbeidsdag de koopkracht met min
stens 30 procent is gedaald;
dat op tol vam plaateen de patroons
in de overige de elan van het bouw
bedrijf aan de verzoeken om loens-
verhooging voldoen;
dat, als gevolg van een en ander de
toestand thans zoo is, dat zoo goed
als algemeen de weelrinkometcn vam.
de steenhouwersgezellen belangrijk
ten achter staan bij die van andere
bouwvakartoeid ers,
besluit:
het Bondsbestuur van den Central
len Bond van Bouwvakarbeiders in
Nederland op te dragen, zich in ver
binding te stellen mei. hot hoofdbe
stuur van. den Bond van Steenhou-
worspatrooms, ten «stade te pagan als
nog wijziging van het besluit van
dien Bond te verkrijgen,
en roept de ongeorganiseerde steen-
houwersgeaellen vam Nederland driw-
gend op, door aansluiting bij den
Bond kracht achter die poging tot
lotsverbetering te zetten.
HET VLIEGONGELUK TE BATAVIA
Een Rauter-telegram luit Batavia
luidt:
De ramp waarbij generaal Mlcluol-
sen omkwam, heeft in geheel Neder
lands ck Indië ontroering verwekt.
Het toestel viel, na oen vlucht van
vijf minuten op eene hoogte van 100
meter, loodrecht omlaag.
De generaal werd door de draden
geworgd. Zijn ledematen waren op
verschillende plaatsen gebroken.
De toestand van luitenant Ter
Poorten is hoopvol*
't Iïbid. ontving van zijn correspon
dent te Batavia een telegram, dat het
bericht van Ter Poorten's overl.jden
onjuist is.
Aam een telegram van den Tele-
graaf-correspondent te Weltevreden
ontleenen wij het volgende.
De commandant vam het Neder-
landsch-lndische leger begaf zich
Dinsdagmorgen naar Soebang, om
het vliegkamp op Kali dj a Ui te gaan
i nspecteer en.
Generaal Michielsen gaf den wensch
te kennen, een vliegtocht mede te
maken.
De eerste proef mislukte, omdat er
blijkbaar aam het toestel iets haper
de.
Nadat het toestel een paar meter de
hoogte was ingegaan, moest worden
gedaald.
De machine werd nog eens nage
zien en toen alles tn orde was bevon
den, steeg luitenant Ter Poorten met
zijn passagier ten tweed» male op.
Toen de vliegmachine een hoogte
van ongeveer 150 meter bereikt had,
zagen de toeschouwers tot hun 6Chrik
het toestel plotseling duiken en in
minder dan geen tijd viel het govaar-
te in razende vaart neer.
De officieren, die van het schouw
spel getuigen waren, snelden toe, en
vonden generaal Michielsen ondor de
machine, dood en met gebroken lede
maten. Een nader onderzoek wees uit
dat de generaal vermoedelijk rijm hals
gebroken had.
Luitenant Ter Poorten vond men
bewusteloos met een groote hoofd
wonde.
De toraardebes tel ling van het stof
fel ijk overschot van generaal Michiel
sen zou nog Dinsdagavond plaats
hebben.
Gen e raai-majoor H. C. Kronouer is
tijdelijk aangewezen als legercom
mandant.
DE OUDERS BESTOLEN.
Men meldt ons uit Amsterdam
Door de politie is een"18-j&rig meis
je aangehouden, verdacht van dief
stal van een bankbiljet van f 100.—
ten nndeele van haar moeder.
Het bankbiljet is in de woning van
haar verloofde, die eveneens is aan
gehouden. in beslag genomen.
LEVERTRAAN
VERGIFTIGING.
Men meldt uit Noordwijikeithout-
Nader wordt nog vernomen, dat
bij liet onderzoek van de levertraan
na bet gebruik waarvan het zoontje
van den heer De Klerk alhier onder
vergiftigingsverschijnselen is overle
den. moet gebleken zijn, dat de lever
traan een groot percentage phosphor
bevatte.
EERSTE KAMER.
Gisteren avond veijgadterde ook de
Eerste Kamer.
Onder de Ingekomen stukken wa
ren de laatstelijk door Ue Tweede Ka
mer aangenomen wetsontwerpen, dte
ter fine van onderzoek, op heden te
11 uur, naar de afdeellngm zijn ver
zonden.
Bepaald 1» voorts dal de Kamer
morgen de overeenkomst met de
Hol!. Lloyd en de aanvulling der Bo-
grooting van Curacao te 11 uur in 't
openbaar zal behandelen.
Daarna wilde ide Voorzitter terstond
het uitgesteld debat houden over de
Indische begrooting, naar aanleiding
van de nota, van den Minister ont
vangen: dodh op verlangen van de
heeren Van Kol an Van den Berg
stelde hij dit nog uit. Morgen zal
worden beslist wanneer dat debat zal
plaats hebben.
TWEE-DE KAMER.
Na een korte afdeelingsvergade-
rïng w erd het debat over de Ecdswet
voortgezet. Den heer Van Limburg
verdedigde bet standpunt der Regee
ring tot bet behoud van den eed
als waarborg voor de waarheidslief
de van lieru die hem kunnen afleg
gen. maar vervanging door belofte
voor wie gemoedsbezwaar tegen den
eed heeft Hij bestreed echter hot
toetsingsrecht- en stelde overigens het
tijdelijk karakter der wet in het licht
Hij betoogde dat de oppositie tegen
het ontwerp onjuist en inconsequent
is. Het ontwerp geeft geen vrije keus
tusschen eed en belofte. De eedsplicht
blijft ook voortaan vooropstaan en
de groote massa zal hom blijven af
leggen. Na de bepalingen in de Oc
trooi- en Beroepswetten is de oppo
sitie inconsequent
Bij de voortzetting van zijn rede
over de Eedswet betoosde de heer
Limburg gisteren nog dat, zoo de op
positie alJoem aan den eed waarde
bleef hechten, zij zich diende te ver
zetten tezen het langer toelaten van
de belofte voor de Doopsgezinden,
wier uitzoudseringsreclit trouwens na
der door den heer Eerdmans werd
betwist.
Doch de heer Limburg was conci-
liont en w ilde gaarne gemoedsbezwa
ren ontzien, maar dan even goed bij
hen die niet als die wèl tot eenige
kerk bahooren en daarom was hij
tegen 't amendement-Rutgere, om
den ath ei sten speciaal te verbieden
den eed af te leggen. Hij achtte ook
't standpunt van den heer Van Wijn
bergen inconsequent om wel vrijstel
ling te geven aan hen die niet geloo-
ven, maar niet aan degenen, die hoe
wei bij oêiiige kerk aangesloten, toch
gemoedsbezwaren hebben. Op 't punt
van den ambtseed dien hij geheol
wilde afschaffen was hij bereid bij
wijze van compromis toe te stemman
in de facultatief stelling. Trouwens
hij wilde heel de wet als compromis
aanvaarden.
De lieer De Viseer betoogde dat de
eed geen specifiek heidensch, maar
een algemeen menschel ijke instelling
was die bij Israël 't hoogste relief
kreeg en door de loslating dar exo-
cratie en zelfvervloeklng; de eed was
dan ook niet Sn strijd, maar geheel in
overeenstemming met de christelijke
leer. Spr. hechtte aan don eed groote
waarde als waarborg voor de waar
heid en zag er ook tegen eenige
dwang niet voor op; voor do bezwa
ren der atheïsten behoeft de Staat
niet te wijken; maar er zijn ook ge-
loovigen die beswaar hebben omdat'
zij eer: ander liegrip van God hebben
dan aan den eed ten grondslag legt
de band tusschen God en de we
reld. Ter wille van 't religieus en
zedelijk karakter wilde hij dan ook
den eed behouden, met eerbiediging
voor zooveel mogelijk van personeel©
bezwaren.
Zonder in historisch-theologische
bescihouwinden te treden over 't hei-
d'wsch-giermaaivsche eedsformulier,
bepleitte de heer Eerdmans gelijkheid
voor allen, maar dan ook geen alge-
rneene eed 3 verpi i e.h t ingwijl niet
iedereen de beteekanis van 't eeds-
formulier gelijk opvat Hij verdedigde
't ontwerp dan ook en wraakte de
gelijkstelling van gemoeds- of gewe
tensbezwaren bij den eed en bij be
lastingheffing óf dienstplicht; want
met of zonder die bezwaren was 't
belastinageld voor den Staat noodig
en hetzelfde, kon iemand oen goed
soldaat'zijn», doch had de Staat.bij
't vragen naar de waarheid niet de
zelfde waarborgen.
Terwijl de heer Aalberse gaarne
aannam dat bij den Minister niet het
toegeven aan de wenschen der vrij
denkers maar de eerbiediging van
alle godsdienstige opvattingen op den
voorgrond stond, meende hij dat men
conerzijds te ver ging in 't tegemoet
komen van gewetensbezwaren, terwijl
men anderzijds zoo weinig mogelijk
wilde toegeven. Voor zooveel mogelijk
wilde pok spr. toegeven, maar als
het niet strikt noodzakelijk is, dan
el echte hij dat den Staat langs ande
ren weg waarborgen zouden worden
gegeven voor hetgeen door den eed
wordt beoogd. De eed moest regel, do
belofte uitzondering blijven en d!at
lag niet in art 3.
Dit artikel schiep integendeel een
nieuw gemoedsbezwaar voor de Ka
tholieken. die alleen in belangrijke
zaken mogen zweren, en als aan hen
was overgelaten te beoordeel en, of
een zaak aJ of niet belangrijk genoeg
•was om den eed te wettigen, zouden
rii van art. 3 gebruik maken.
De spreker had ook ernstig bezwaar
tegen het verminderen der waarde
van don decisoiren eed. Hij stelde
voor godsdienstige lieden het groote
verschil in waarde van eed eri belofte
nader in het licht en wees er op. dat
er ook geen straf is bedreigd tegen
ihet valsohalijk voorgeven van ge
moedsbezwaren. Daarom gaf bij in
elk geval in overweging, om do op
gaaf van de bezwaren te doen volgen
op hot afleggen van de belofte, opdat
onwaarheid, op dat punt, ook onder
de strafbaarheid van vnlsche getui
genis vallen zou.
Spreker eindigde mfek bezwaar ma
kende tegen hetrontwerp oooals het
daar ligt. de hoop te uiten op het nog
bereiken van overeenstemming.
Den heer Van Doorn was de toon
van het debat te hoog hij kon er
niet (bij. en ihij gevoelde ook weinig
voor de breed uitgemeten gemoijda-
bezwaren tegen het aanvaarden van
een formulier. Liefst wilde hij den
eed afschaffen, tenzij .partij of be
klaagde dien verlangten overigens
wilde hij alle eeden beperken, maar
niet bij do fiscale eeden Ide faculta-
fiefstRliing scheen hem daar een ge
vaar voor onze successie-belasting en
liet Böheele belasting-stelsel; hij wees
op het voorbeeld van België en Zwit
serland. Op dit punt verlangde hij
geruststelling. Voorts was hij -het
met den heer Aalberse eens, dat de
decisoire eed al te zeer in waarile zoru
verliezen.
De lieer Nolens, die er op aandrong
dat men zich aan beide zijden rond
weg uitsprak, kwam nogmaals op
tegen de gelijkstelling van eed en
belofte en deed uitkomen, flat de eed
niet alleen een waarborg is voor de
waarheid van het getuigenis, maar
ook togen het misbruiken van de
majesteit Gods. Wanneer nn sn de
practijk iedereen zelf had te oordee-
len over de vraag, of hij gemoeds
bezwaren heeft, vergiste men zich
bij de verwachting, dai de eed zou
blijven bestaan als tot hiertoe En
spreker wilde den eed behouden, als
noodig voor onze rechtspraak. Ook
hij wilde gaarne overbodige eeden
opheffen, doch hij waarschuwde er
tegen om, uit eerbied voor de ge
moedsbezwaren van de eene catego
rie. dien van een andere te schen
den.
Zich uitsluitend bepalende tot eeni
ge zuiver staatkundige en staats
rechterlijke opmerkingen, werkte de
heer Loeff. de laatste spreker in het
langdurig debat, vier stellingen uit
lo. de Staat heeft den eed voor de
rechtspraak noodig 2o. ook de Staat
stelt den eedsplicht hooger dan het
afleggen eener belofte 3a. waar de
eed niet noodig is. mag deze dodr den
Staat niet worden opgelegd k>. de
Staat zorge. dat er geen rechtsonge
lijkheid ontsta tusschen de burgers.
Op grond van die stellingen keurde
hij art 3 af en drong hij er bij den
Minister op aan. om een vergelijk te
aanvaarden.
Minister Ort kwam gisteren een
oogeubük aan het woord, maar hield
heden rijn rede ter beantwoording
van de sprekers. Wij komen daarop
morgen terug.
VORMING VAN EIWITTEN, KOOL
HYDRATEN EN VETTEN.
Ta Delft hield prof. dr. AL W.
Beyerinok, technisch hoogieeraar in
de ulgemeene en toegepaste mikro-
biologie aan de Technische llooge-
school te Delft voor het Technolo
gisch Gezelschap, ter gelegenheid
van het 25-jarig bestaan daarvan,
eene rede over de vorming van ei
witten. koolhydraten en vetten door
mikroben.
Van het groote aantal organische
stoffen, die door de levende orgauto.
men worden voortgebracht, aldus
begon spreker, zijn de eiwitten, de
koolhydraten en de vetten zonder
twijfel de belangrijkste. De ver
schillende wijzen, waarop zij in de
mils robemvereld ontstaan, zal het
onderwerp zijn van zijne beschouwin
gen.
Daar de oorsprong van de organi
sche stof. in welken vorm men die
ook op aarde moge aantreffen, het
atlunosphellsche koolzuur is. moet
bij het ontslaan er van steous kool-
zuur-eductie plaats hebben, waar
voor energie noodig is. Bij de groene
planten is deze energie afkomstig
van het licht In de mikrobenwerald
kan de energie zoowel het licht zijn.
nis énergie. voortgebracht "door ze
kere chomische processen, zooals de
oxydatie van waterstof of van zwa
vel.
De groene mikroben. waartoe de
lagere groenwierer» bahooren, de
blauwe bekend als blauwwieren of
Cyanophyceën. en de bruine, waar
toe vooral de Diatomeén of kiezel-
wieren moeten gebracht worden, rijn
door het bezit van bladgroenkleuretof
en daarmede verwante pigmenten op
het licht als energiebron aangewe
zen. Het proces zelve, dat is dus de
vorming van organische stof uit kool
zuur met licht als energiebron wordt
photosynthese genoemd.
Daarnaast staat dan het in de
tweede plaats genoemde proces, dat
als chemosynthese bekend is, en
waarbij, voor zoover de wetenschap
dit tot nu toe aan het licht heef*, ge
bracht, alleen een gering aantal
soorten van uiterst kleine, in de wa
tereu en in den grond levende bac
teriën werkzaam zijn
Het chemisme. volgens hetwelk de
photosvnthese en de chemosynthese
plaats hebben, is nog niet opgeklaard.
Doch voor ons doel behoeft spreker
niet bij de chemische theorieën stil
te staan, daar de microscoop ons als
ontwijfelbaar product van de syn
these het protoplasma doet kennen,
d. i. de eitwitachtige stof.
In zekeren rin wordt de allereen
voudigste wijze, waarop de eiwit-
synthese kan geschieden, aangetrof
fen bij die microben, die met behulp
van het licht hun protoplasma vor
men uit de organische voedingszou-
ten. die in den grond voorkomen, en
de vrije atmospherische stikstof. Dit
geval komt voor bij sommige blauw
wieren. hetgeen spreker breedvoerig
uiteenzette. Deze merkwaardige mi
croben hebben niet all6en het vermo
gen om het koolzuur te reduceeren.
maar zij kunnen bovejidien de vrije
atmospherische stikstof binden, waar
bij zij waarschijnlijk voor beide pro
cessen hls energiebron het licht ver-
eischen. Bij benadering kan uit de
gevonden ammoniak berekend wor
den. hoeveel atmospherische stikstof
per jaar per 1I.A. bouwgrond gebon
den moot worden dit is minstens 40
k 50 K.G. por H.A.
De tweede vormingswijze van or
ganische stof verschilt daardoor van
de voorgaande, dat in plaats van do
vrije atmospherische stikstof eene
anorganische stikstofverbinding ver-
eisdht wordt, zoonis chloor-ammo
nium of salpeter. Bij de groene plan
ten en de groene microben werkt
hierbij het licht weder als energie
bron. Het eerste zichtbare product is
glycogeen, zetmeel of vet. dat dan
verder voor den opbouw van het ei
wit kan dienen-
Bij de chemosynthese is het niet
het licht, maar een of ander chemis
me. dat met energie-ontwikkeling
gepaard gaat. waardoor de kool-
zuur-reductie en de synthese van de
organische stof tot stand komt. Deze
organische stof bestaat in dit geval
steeds uit het microscopisch zicht
bare bacteriënmateriaal.
De oudst bekende chemosynthese is
die door middel van de physiologi-
sche verbranding van de waterstof
door zekere algemeen in den grond
voorkomende bacteriën. Bit proces
jwas reeds in 1839 aan den planten-
physioloog Saussure bekend, maar
dat daarbij de opbouw van mikrobe-
lichamen en de reducties van kool
zuur plaats hebben, is eerst in den
laatstcn tijd bekend geworden. Na de
nauwkeurige beschrijving van een
zeer interessante proef, kwam spre
ker tot de conclusie, dat van het hier
bij ontleede koolzuur de zuurstof in
vrijheid wordt gesteld, zoodat het
eindresultaat van het chenrische pro
ces overeenstemt met dat van de
photosynthese.
Andere chemische energiebronnen,
d De in de natuur voor chemosynthese
dienst doen. zijn zwavel, zwavel
waterstof en een paar andere stoffen,
waarvan vooral de oxydatie van
zwavelwaterstof in de brakke wate
ren en in de zee van beteekenis zijn.
Welke hoeveelheden organisch ma
teriaal daarbij ontslaan is. door
laboratoriumproeven ongeveer be
kend geworden, maar daaruit beslui
ten te trekken aangaande de verhou
dingen in de natuur is nog niet ge
lukt Men vermoedt echter, dat een
groot deed van de organische stof,
die den bodem van de Zwarte Zee be
dekt. op zoodanige wijze ontstaan is.
Het is ook mogelijk, om ei witachti
ge stof als bacteriènmateriaal direct
tilt atmospherische stikstof te doen
ontstaan, maar dan moet van eene
gescbikte kooistofverbinding als kool-
stofbron gebruikt gemaakt worden.
Als zoodanig komen vooral de alco-
kolen en de koolhydraten in aan
merking. -hoewel daarbij ook wel an
dere stoffen, zooals organische zou
ten. kunnen gebruikt worden, die
echter een geringer rendement go-
ven. Nader toonde spreker zulks aan
met oen bepaalde proef, waarbij Itij
tevens opmerkte, dat de hierbij be
trokken mikroben steeds bacteriën
ziiu. welke tot twee verschillende
verwantschopsgroepen behooren.
Daar dit proces ook ten koste van
cellulose kan plaats hebben en de
daarbij betrokken bacteriën aeer al
gemeen in den grond voorkomen, is
hot voor den landbouw van groot
belang, omdat het tot een verrijking
aan gebonden stikstof van den bo
ei em aanleiding geeft, waardoor de
vruchtbaarheid toeneemt Men schat,
dat op deze wijze in gewoon akker
land jaarlijks per H.A, 30 a 65 kiio
-vrije atmospherische stikstof in den
gebonden toestand kunnen over
gaan. waardoor deze stikstof ten
slotte ook voor die cultuurplanten be
schikbaar wordt, die niet in staat zijn
van vrije stikstof te leven. Doch blijk
baar vereischt de overgang van de
vrije stikstof in den gebonden toe
stand door het organische leven eon
zeer belangrijk energieverbruik, zoo
als spreker nader aantoonde.
Een geringere verspilling van de
aangeboden koolstofverbinding heeft
plaats, wanneer de eiwitvorming
door mikroben geschiedt, welke daar
voor niet de vrije stikstof, maar een
of andere eenvoudige stikstofverbin
ding. zooals ammoniakzout of een
nitraat daarvan gebruiken. Dft is een
zoer algemeen voorkomend proces en
ui den laatsten tijd is de vraag ge
steld. of het wellicht mogelijk aou
ziiu. op die wijze de zwavelzure om-
monlslc van dé raafabrirften ©f da
natuurlijke nitraten in voor den
mensch geschikt voedsel om te zetten.
Spreker handelf vervolgeus over de
poging, om blerglst aan te kweeken
met een ammoniak-zout als stokstof-
bron en glukose of een andere suiker
als koolzuurbron en wat de vor
ming van koolhydraten door mikro
ben betreft ovej de merkwaardige
ozijnbakterie. die het veria gen bezit
om op bier of mout-extract ccn dichte
taaie huid voort te breuken, die na
ecnisre weken rijp is <xn, nn te zijn
gewasschen en gebleekt, voor aller
lei doeleinden te gebruiken zijn. Hef
materiaal herinnert in menig op
richt aan de varkensdarm -n, die bij
de worstfabrikalie gebruikt worden,
en inderdaad is in dezen wonderlij
ken tijd de aandacht der belang
hebbenden op dit product gericht
Daar het grootendeels uit een soort
celstof bestaat, zou er ook wel schiet
katoen uit kunnen gemaakt worden
en na droging verandert het in zeer
fiin postpapier, waarop schrijfmkt
wellicht wegens een zeker of liever
onzeker vetgehalte niet of weinig
vloeit Het moet echter erkend wor- f
den, dat de vastheid ver achter staat
bü die van de betere papiersoorten.
Daar deze huiden gemakkelijk als
volkomen homogene vliezen kunnen
verkregen worden, die in aller'ei vor
men ziin te brengen, kunnen daarme
de handige dialysatoren worden ge
maakt, die veel beter te vertrouwen
zijn. dan perkamentpapier en even
goed te vertrouwen als varkensbla
zen.
Uitvoerig staat spr. dan stil bij de
vetvorming door mikroben. waarvoor
den laats ten tijd reeds een en onder
Ib gepubliceerd- Prof. Lindner, werk
zaam aan het Instituut für Garungs-
gewerbe te Berlijn, heeft daarvoor
proeven genomen met een bepaalde
gistsoort, in de tioop daarmede in
den vetnood van Duitscliland te kun
nen voorzien. Inderdaad laat deze
gist rich aankweeken ten koste van
glukon en ammomakzouieu, maar in
dit geval vormen de 'cellen slechts
zeer weinig vet. Wenschl men bet
vetgehalte ie verhoogen, aan moet
gekweekt worden op een vasten cul
tuurbodem b.v. moutextract. Men
kaai daarop dan zoer merkwaardige
culturen verkrijgen, die 40 k 50 pCt.
vet kunnen bevatten. De inrichting
der proefnemingen is echter duur en
het is bovendien moeilijk de gist m
den vetvormenden toestand te hou
den, daar zij voortdurend een muta
tie ondergaat in een niet vetvormende
gistsoort, die er totaal anders uitziet
en die van het eerste uogenblik der
werking constant is en er niet aan
denkt om ooit vet te maken.
Spr. hoeft in zijn laboratorium
proeven genomen om de melassesui-
ker in vet om te zetten. De resultaten
waren echter niet bevredigend.
Vatten wij het praktische- resultaat
van het voorafgaande bijeen, aldus
eindigde spr. zijn rede, dan blijkt dat,
met uitzondering van de biergist,
waaruit een eiwitrijke voedingsstof
in den handel is gebracht, eiwitvor-
miagen en vetvorming door mikro
ben wel op allerlei manieren mogeiijk"
is, maar dat het nog niet is golukt
hiervan eon oeconomische toepassing
te maken. Tot nu toe hebben dus de
vet- en eiwitvormeixie mikroben meer
wetenschappelijke dan praktische to-
tee ken is en zullen de ons bekende
mikroben de kippen en de varkens
blijkbaar geen concurrentie wenschen
aan te doen. Maar de microbiologie
is ecu wetenschap die pas komt kij
ken en nog in liet alchimistische
stadium verkeert. Wie weet wat de
toekomst nog verborgen houdt.
CUbtd.)
Een Vluchtelingen-
dorp.
Naar de ..Maasbode" verneemt,
worden op de afdeeling Publieke
Werken te Amsterdam plannen over
wogen. om de talrijke daar ter plaat
se gekomen vluchtelingen uit de over
stroomde streken van onze provincie,
wier aantal op het oogenblik ruim
2200 bedraagt, nieuwe gelegenheden
voor huisvesting te verschaffen, daar
de bestaande inrichtingen voor an
dere doeleinden in gebruik moeten
worden genomen.
Voor een niet onaanzienlijk deel
kunnen de nieuwe gelegenheden wor
den gevonden in verschillende bouw
blokken van woningbouwvereenigin-
gen. welke juist gereed rijn gekomen
of spoedig opgeleverd zullen worden.
Dit aantal woningen is echter nog
niet voldoende en daarom heeft men
plannen ontworpen voor den bouw
van een vlucht cl ingendorp aan do
overzijde van het IJ. op de industrie
terreinen nabij liet Vlïegenbosch. In
verband met het tijdelijk karakter,
dat dit dorp slechts draeen kan, zijn
één-verdiepingsharakken ontworpen,
daar anders de kosten van fundee
ring te toog zouden worden.
Naar hot „libld." bij informatie ter
bevoegder plaatse bleek, heeft men
hier nog slechts te doen met zeer
voorloopigo plannen. Mochten zij in
derdaad uitgevoerd worden, dan zal
dit echter in den kortst mogelijken
tiid geschieden, daar men in den
letterlijken zin van het woord niet
weot waar ©en deeJ der vluchtelingen
in de naaste toekomst geborgen moet
worden.
Wel is waar heeft de Koningin het
Paleis op den Dam ter beschikking
van het comité gesteld, maar aan de
huisvesting in dat gebouw zijn zulke
overwegende bezwaren verbonden,
dat het comité 6lechts in het «dtor-
uiterste geval van het Paleis gebruik
kan maken. Zoo heeft men dan bö
Publieke Werken een voorioopig ont
wen) on papier gezet. De kosten zijn,
mede iu verband met de buiteruro-
woon hoogo boutprijzen, niet sering,
on het staat te bezien, of de Raad or
zonder meer ziin goedkeur mg aan
kan hechten. Wel mag worden aange
nomen. dat het Watersnood-Comité
een deel der kosten zal vergoeden,
vuuir hoe groot dat deel zal zijn. kan
voorioopig moeiliik worden bepaald.
In de plannen to een school opge
nomen. De bedoeling zou zijn. het
harakkendorp ook in de toekojnst
voor tijdelijke bewoners te reserveo
ren.
