Gm® 19© Uifkeering
groot DERTIG GULDEN,
3C e Faarcanp No. 10058
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
WOSMSDAG 22 MAART 1916
ABONNEMENTEN js^jdMSC'iï}ë>sisJ&. A OVERTEN Tl ËN:
per drie maanden: Van regels 75 Cts.iedere regel meer 15 Cts. Bulten het Arrondissement
Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd Haarlem van 1—5 regels f 1elke regel meer f 0.20. Reclames 30 Cts. per regel,
is (kom der gemeente) met het Letterkundig "Weekblad „De Abonnement aanzienlijk rabat.
Zaterdagavond"1.50 *nn Advertentiën van Vraag en Aanbod, van 1—5 regels 40 Cts. per plaatsing,
Franco per post door Nederland n nK MIWl elke regel meer 10 Cts. contant.
cKSS Sm, 'voir Haarlem* 1 0.37'/. Redactie en Admtaisteitie! Oroote Hoütstraal 5J.
de omstreken en franco per post. 0.45 Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724.
Uitgave der Yennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM. Drnkkerij: Zuider Buitenspaarne 12. Telefoonnummer 122.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,.
Warmoesstraat 7678, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. De Verzekering der (per week) geabonneerden wordt gewaarborgd door „The Ocean" Rckin 151, Arei6tordam.
is op 17 Maart 1916 uitbetaald aan den "heer
H. VAN ROON, Lange Lakenstraat Srood.
van wien, tengevolge van een hem overkomen onge
val op 25 Februari 1916, een onderarm is gebroken.
De betaling geschiedde door bemiddeling van de
Nederlandsche Credietbank alhier, als hoofdagent van
de maatschappij „THE OCEAN," waarvoor ons
kwitantie is yerstrekt.
Tot en met heden hadden de volgende uitkeeringen plaats:
1914 19 Januarif 30.
6 Februarif 30.
1 April f 200.
6 Meif 15.
8 Augustusf 30.
1915 13 Januari f 500.
5 Februarif 30.
9 Februarif 15.
20 Februarif 35,
26 Maartf 35.
9 Augustus. f 30.
24 Augustusf 30.
2 September i 35.
- 11 October f 30.
23 Octoberf 35.—
19 November f 30.
1916 5 Januarif 35.
12 Februari f 35.
17 Maartf 30.—
DE ADMINISTRATIE.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD
AGENDA
DONDERDAG 23 MAART
Brongebouw: Openb. vergadering
In zake het Dienstweigeringsmanifest.
Soc. Vereenigmg (bovenzaal): 5e
Letterkundige voordracht.
Groote Kerk: Orgelbespeling, 23 u.
Cinema-Palace; Voorstelling.
Biosc. Theater: Gr. Markt: Voor
stelling.
Biosc. Theater, Barteljorisstraat:
Voorstelling.
Zij nadert!
Deskundigen hebben ons verzekerd,
dat de tegenwoordige wijde rok van
de damesjapon, gewoonlijk bestaande
uit slappe stol, niet goed kan worden
gedragen zonder eeai onderrok, waar
in koord bevestigd is.
Mannequins van -de firma Rirsöh
hebben onlangs, btij het vertoonen van
nieuwe modellen, een onderrok gedra
gen, waarin baleinen waren gemaakt
en onze deskundigen bovengenoemd
zagen ook in andere modemagazijnen
japonnetjes, waarvan de onderrok op
diezelfde manier in elkaar was gezet.
„En keurige japonnetjes dat het wa
ren! zeiden ze er met geestdrift bij.
Toen hebben wij tot ons zelf ge
zegd: „het oogenblik is daar, zij na
dert. Sinds jaren heeft zij in de
lucht gehangen, zonder ooit naar be
neden te vallen, minstens een kwart
eeuw heeft zij ons bedreigd, zonder
ons ooit te veroveren,- maar nu ont
komen wij haar niet meer. Zooals uit
het kleine plantje zich de monumen
tale plant ontwikkelt, zoo zal zij zich
ontwikkelen uit den onschuldigen on
derrok mot baleinen, zij de aanmati
gende, de benauwende, de wegdrtn-
gèrige, de mannenhumeur bederven
de, de long gevreesde CRINOLINE".
OM ONS HEEN
No. 2138
Da Inenting.
Dat is, wanneer het onderwerp
oorlosc uitgeput is. de vraag „ben
je ook al ingeënt?"
De menschen zijn bang van
pokken. Veel meer dan van roodvonk
of tynhus en dat misschien wel om
dat we voor die ziekten altijd gevaar
loopen en van pokken maar zoo nu
en dan. Ook de overlevering speelt
hierbij een groote rol, want vóórdat
de tegenwoordige inenting algemeen
toegepast werd. stierven de men
schen bij duizenden aan pokken en
die aan den dood ontkwamen, hiel
den er allerlei schrikkelijke gebreken
van oversommigen werden blind,
anderen doof, ér waren er. die het
gebruik van sommige liehaamsdeelen
verloren. De drie schrikgodinnen, die
destijds Europa bedreigden, heetten
Pokken, Pest en Cholera.
Geen wonder, dat er een eerbiedige
vrees voor de pokken overgebleven la.
Te meer omdat de iïdeiheid ook een
woordje meespreektde gedachte om
het gladde velletje te verliezen, is
verre van aangenaam en de weinigen
in ons midden, die de pokziekte gehad
en met een geschonden huid daaruit
het veece liif gered hebben, kunnen
vertellen van de soms onverholen, op
ziin best verborgen spotternij, waar
mee de menschen hen aangaapten
,.hii is in de erwten gevallen" Is een
van de vriendelijkheden, die
hun pad te hooren krijgen.
De tegenwoordige inenting, zooals
wil die kennen, is volstrekt niet de
eerste vorm van deze soort behande
ling. In vroeg© tijden werd de op
merking al gemaakt, dat wanneer de
smetstof door kleine buldwondjes op
een ander werd overgebracht, zulk
een nieuw geval veel goedaardiger
was. dan het oorspronkelijke. Zoo
ontstond het overbrengen der smet
stof van mensch op mensch, die ©en
paar eeuwen geleden door Lady
Montagu ook in de beschaafde lan
den van Europa werd ingevoerd en
daar al spoedig groote toepassing
YOnd. Intussohen voldeed deze me
thode op den duur slecht verminde
ring van het aantal pokzleken
was er het gevolg niet van en de
sterfte nam er zelfs door toe, omdat
iedere ingeente gevaar voor besmet
ting opleverde in zijn omgeving. Te
gen het einde van de achttiende eeuw
werd rij dan ook telkens zeldzamer,
in het midden van de negentiende
vaak zelfs als gevaarlijk verboden en
op dit oogenblik wordt de methode
nog maar alleen toegepast in onbe
schaafde streken, als Aziatisch Tur
kije.
Wii, die in onze door tal van
gezondheidsmaatregelen beschutte
woonplaatsen niet weten wat een
epidemie is, ©r vast op rekenen, dat
een besmettelijke ziekte, zoodra die
zich voordoet, onmiddellijk zal wor
den gestuit en begrensd, kunnen ons
geen denkbeeld vormen van de ver
woestingen, die nokken en soortge
lijke ziekten aanrichtten. Eén cijfer
ls genoeg in het jaar 1796 Btierven
alléén in het koninkrijk Pruisen
dertigduizend menschen daaraan. En
wat zien w" nu, niet meer dan een
eeuw later Dat in een oorlog, die
van zelf de grootste overtredingen
van de wetten der gezondheidsleer
meebrengt (ik noem alleen maar de
gebrekkig© wijze van begraving en
wat daarmee in verband staat), nog
nergens Ln Europa een epidemie van
eenige beteekenis ontstaan is. Wan
neer dit zoo blijven mocht (en wij
moeten hartelijk hopen, dat het zoo
zijn zal) dan is daarmee de ontzag
lijke beteekenis opnieuw aan den
dag gekomen van de voorschriften
der hygiëne^ waarvan het gebruik
van zuiver- drinkwater een der voor
naamste is. Het is bekend, dat de
moderne legers voorzien ziin van
allerlei toestellen tot het zuiveren
van water, omdat dit niet altijd kan
worden aangevoerd, maar dikwijls
genomen moet worden op de plaats
waar een troep toevallig ls.
Maar om tot de pokken terug
keeren toen tegen het einde van de
18de eeuw de inenting van mensch
op mensch in onbruik raakte, stond
de ontdekking, die de menschheid
•zoo goed als geheel tegen de ziekte
beschermen zou. voor de deur. Een
'eenvoudige arts te Berkeley in En
geland, Jenner, merkte op, dat per
sonen. die aangetast werden door de
zoogenaamde koepokken; bevrijd ble
ven van de pokziekte der men
schen.
Eigenaardig is het. dat dit feit het
eerst de aandacht trok van een
eenvoudige boerin. Toen zij den dok
ter er over gesproken bad begon deze
studiën in die richting, waarhij hij
zich (en 't is verklaarbaar) niet over
haastte. Eerst 21 jaar nadat hij er
moe begonnen was nam Jenner een
proef op een levend wezen hij entte
een jongen van acht jaar met koe
pokken en daarna met menschep-
pokken in zooals hii verwacht had
kwamen deze laatste niet op. Blijk
baar is het buitengewoon groot be
lang der proefneming toen al dade-
liik ingezien, want de historie heeft
den-naam van het proefjongentje be
waard en zelfs dien van de melk
meid. met wier koepokken het kind
werd ingeënt. James Phipps
Sarah Nelmes hébben dius eenige aan
spraak op onze belangstelling.
Jenner vond, wat niet altijd mei.
wetenschappelijke ontdekkingen het
.gevaJ is. steun bij de Eng els oh e Re
geering, die in de helft der 19de
eeuw ongeveer een blauwboek voor
legde aan het Engelsche Parlement,
„Papers relating to the history and
practice of vaccination" (stukken be
treffende de geschiedenis en de prac-
tiik der inenting), dat tot gevolg had,
dat het Parlement in Engeland den
wetteliiken vaccmedwang invoerde.
•Dat dit verzet uitlokte, spreekt van
zelf, trouwens van den aanvang af
was de inenting niet onbestreden ge-
bleven. Er werd tegen aangevoerd,
j dat met de inentimzsstof andere
ziektekiemen op den patiënt konden
I worden overgebracht, zooals scrophu-
lose. verschillende huidaandoeningen
en zoo meer. Voorstanders van de
inenting loochenden dit niet, gaven j
zelfs toe. dat zulke gevallen zich j
hebben voorgedaan, maar betoogden, i
dat daarvoor geen vrees bestond,
wanneer voor het afenten koepokstof
van gezonde kinderen genomen
werd. Zij ontkennen evenwel, dat
zulk overbrengen van schadelijke
kiemen nog mogelijk is, sedert met
zoogenaamde animale lymphe
wordt ingeënt, dierlijke stof, die vele
geslachten lang overgebracht is van
dier op dier, zoodat de mensch als
voortbrenger van stof daartusschen
is uitgeschakeld.
Als vader van deze methode geldt
een Jtaliaansche medicus. Negri te
Napels, die omstreeks 1840 daaraan
ruchtbaarheid gegeven heeft. Na
tuurlijk is men ©r voortdurend meer
op uit geweest, te zorgen, dat de pok
stof volkomen vrij was van schade-,
liflce kiemen. De grootste voorzorgen
worden daarvoor gënoman. Gezonde
kalveren worden lang in observatie
amen, daarna wordt hun de
buikvlakte zorgvuldig geschoren, deze
gedesinfecteerd en vervolgens met
groote. oppervlakkige sneden lngo-
ent. De entvlakte krijgt daaraan een
verband, ter beschutting tegen ver
ontreiniging. Na ongeveer vijf dagen
wordt de inhoud van de ontstane
puisten afgeschaafd en in steriele
schalen gedaan, onder toevoeging
van glycerine. Daarna wordt het
kalf geslacht en nauwkeurig onder
zocht., Alleen de lymphe van volko
men'gezonde dieren wordt dan verder
voor de inenting op menschen ge
bruikt
Lang is gezocht naar het werkzame
bestanddeel van de lymphe, maar
wat daarvoor ten slotte door de on
derzoekers wordt gehouden laat ik
hier rusten. Van practisch belang ls
het. dat de invloed der inenting niet
eindeloos is de tijd, waarin zij
werict. wordt nogal verschillend bc-
oordoeld en is door de moderne ge
neeskunde voortdurend verkort. Vroe
ger meende men. aat hervacojnatie
pas na 15 jaar noodig was, later is
die termijn verkort tot 7 en tegen
woordig zijn velen van meening, dat
drie en een ihaJf laar de grens is.
Van mij is niet te verwachten, dat
ik antwoord zal geven op de vraag,
die menigeen zich zelf nu doet „zal
ik rnii opnieuw laten inenten of niet?"
Dat moet de dokter beoordeelen
het spreekt van zelf. dait hij, w
neer hem de vraag gedaan wordt, den
raad geeft om het maar te doen,
dè eenvoudige reden, dat hij anders
een zekere verantwoordelijkheid op
zich neemt.
Met den tiid is het verzet tegen de
inenting wel verminderd, maar niet
verdwenen. Vegetariërs, homocopa-
then en voorstanders van een zooge
naamde natuurgeneeskunde bestrij
den haar altijd, op andere gron
den dun personen. die er gemoeds
bezwaren tegen hebben. Maar geen
hunner kan ontkennen, dat de in
enting de gevaren van do monsdhen-
pokken zoo ontzaglijk heeft vermin
derd. dat een pokkengeval onder in
geente personen tot die hooge zeld
zaamheden behoort en dat waar
vaccinedwang heerscht. een ernstige
pokken-epidemie niet meer voor
komt
Dat bewijzen tal van statistieken.
J. C. P.
Stadsnieuws
HAARLEM's KINDERKOOR,
't Volksconcert dat d© heer J. de
Nobel en rijm-350 jeugdige zangers
Dim&dagavomd gaven is uitstekend ge
slaagd- De groote Vereemigingszaal
was geheel bezet met dankbare luis
teraars, die veel genoten hebben.
Onze medewerker voor muziek, de
heer Ph. Loots, hee-ft bij de uitvoering
op 29 Februari reeds een gunstige be
oordeeling van do uitgevoerde wen
Ikem gegeven.
Ook nu ging alles op „rolletjes",
j zonder de minste hapering zongen de
kinderen opgewekt hun lierleren en
oogstten daarmede veel succes.
De hoofdnummers waren de can-
j tates „Zonneklaartje" en „Nova
I Zembla", die ook nu-weer werden uit
gevoerd met medewerking van me
vrouw A. C. van TiemhovenKauw-
ling uit Haarlem (alt) en den heer
Jos. de Klerk uit Antwerpen (bas.) De
heer Henk van Breemen zorgde weer
voor de pianp-begeleiding. Er werd
alzoo een schitterend geheel verkre
gen.
Van de cantate „Nova Zembla"
werd thans een gedeelte weggelaten,
omdat de vorige uitvoering voor een
kinderkoor te laat eindigde. Nu had
te 10 1/4 uur de heer De Nobel den di
rigeerstok neergelegd.
De klein© koorwerken pittige
zangstukjes hadden eveneens weer
veel succes.
Jos. de Klerk zong eenige bariton-
soli waarvan vooral d© Vlaamsche
nummers een stormachtig applaus
ontlokten.
D© Grondwerkersstaking.
Aan de Haarlemsche grond werkers-
vereen iging ..Vooruitgang zij ons
Streven" alhier, is e©n antwoord ge-
zonden door de Patroonsvereeniging.
Het luidt als volgt
Hiermede kunnen we U raededeelen
dat in de gisterenavond gehouden le
denvergadering der Patroonsvereeni
ging is besloten met Uw© vereeniglng
een collectief arbeidscontract aan
gaan' voor den duur van ongeveer een
Jaar, met de navolgende bepalingen
lste: Het minimum uurloon voo
een grondwerker wordt gesteld op 28
cent
2de D© normale werktijd wordt
gerekend te zijn 10 uur per dag in den
zomer van 1 klaart tot ultimo October
en 9 uur in den' winter, van 1 Novem
ber tot ultimo Februari
8deBij eventueel langer werken
zal de verhooging betaald worden als
reeds vroeger vastgesteld
4deIngeval van ziekte van den ar-
beider, zal deze een uitkeor'ing ont
vangen gelijk geregeld is met de an
dere bouwvakarbeiders
5de: wanneer een werkman van uit
Haarlem gezonden wordt om buiten
deze gemeente te arbeiden, zal hem de
helft van den tijd voor het loopen ver-
goed worden
6de Het uitbetalen van het loon
geschiedt uiterlijk een half uu
beëindigen van den werktijd
7de Eventueele geschillen, voort
vloeiende uit deze overeenkomst, zul
len worden beslecht op de wijze als in
't vorige contract omschreven. De
vrije Zaterdagmiddag wenschen
patroons thans nog niet verplicht te
stellen, daar deze ook bij de bouwvak,
arbeiders niet is vastgesteldhet al of
niet werken op Zaterdagmiddag wordt
echter aan het oordeel van den
troon overgelaten.
Bovengenoemde bepalingen vast te
leggen in een collectief arbeidscon
tract, ingaande Maandag 27 Maart
1916 èn eindigende 28 Februari 1917
(de datum waarop ook het contraot
der andere bouwvakarbeiders eindigt)
Tevens werd besloten, dat indien w©
tijdig Uw antwoord van .instemming
met bovenstaande ontvangen Maan
dag 27 Maart a.s. de werkzaamheden
hervat zullen worden en de werklie
den weer, zooverre er werk is,, bij
hun patroons geplaatst kunnen wor
den.
Uw antwoord gaarne spoedig In
wachtend.
Namens het bestuur der Pa
troonsvereeniging
(w. g.) J. W. v. SANTÉ,
Voorriter.
j. C. GEIJL, Secr.
Hieruit ziet men, dat de patroons
het don grondwerkers reeds eerder ge
boden loon van 28 cent handhaafden
en een ziekte-uitkeering invoeren. Zij
gaan echter niet accoord met het ver
plicht stellen van den vrijen Zater-
dagm'ddag, daar dit op een werk de
goede orde zou kunnen schaden, daar
deze vrije Zaterdagmiddag ook bij do
andere bouwvakarbeiders lang niet
algemeen is.
De beëindiging der slaking hangt
dus nu alleen nog maar op den vrijen
Zaterdagmiddag. Verwacht mag wor
den, dat, nu men over de andere pun
ten overeenstemming heeft verkregen^
ook deze zaak zal geregeld worden.
Aanbesteding.
Dinsdagmiddag is aan het Cen-
traaJbureau der Staatsspoorwegen te
Utrecht aanbesteed het maken van
grond- en kunstwerken, het leggen
van sporen en wissels, hot niaken
van een draaischijf van kolenberg-
plaatsen, een takkenbossenloods. wa
terleidingen. bestratingen, verhardin
gen, hekwerken, afsluitingen en het
verrichten van bijkomende werken,
ten behoeve van het rangeerterrein
Onnen, en van een verbindingsbaan
tusschen de spoorwegen Assen—
Groningen en GroningenNieuwo
Schans. Begrooting 1690.000. Ingeko
men 7 biljetten. Laagste inschrijver
G. L. Buve. te Haarlem, voor r715.000.
Do Da Costakwoekschool.
Als leeraar in de Duitsche taal is
benoemd de heer K. Roosjen, hoofd
eencr Chr. School te Haarlem.
Als leeraar in de Engelsche taalde
heer J. D. van der Stam, hoofd der
Chr. School voor U. L. O. te Heem
stede.
Als leerares in de handwerken
mej. G, Barger te Haarlem.
ADJUNCT-DIRECTEUR GEMEEN
TEWERKEN.
Onze stadgenoot, de heer L. van
Gendt, c. i., Ingenieur bij den Raad
van Toezicht op de Spoorwegdiensten
is benoemd tot ingenieur adjunct-
directeur der Gemeentewerken te
Dordrecht
N. V. MAATSCHAPPIJ „DE
ONDERNEMING".
In do aandeelhouders vergadering
der N. V. Maatschappij „de Onderne
ming" alhier werdein de balans, winst
em verliesrekening goedgekeurd en
overeenkomstig "het bestuursvoorstel
het dividend over 1915, na ruime af*
achrijving bepaald voor aondeelhou*
dere der lo. serie op 6 pCt die der 2
serie op 5 4/10 pCt.
HAARLEMSCHE BESTUURDERS-
BOND.
Dinsdagavond vergaderde de Haar*
lesnsche Bestuuxdersbond onder lei«
ding van den heer A. Koeman.
Na breedvoerige discussie werd bo-
sloten dat -het Meifeest zal woioeq
gevierd op 1 Mei. Besprekingen had»
den reeds plaats gehad met de bestu*
reai der afdeelingen Haarlem en Sclio»
ten der S. D. A. P.
- Besloten werd dat zal worden ge
houden een straatdemonstratie, on*
der d© leuze: „Algeméén Kiesrecht
„8-uren dag" en „Voor den Vrede"*
Na afloop zal een vergadering wo»
den gehouden, terwijl de verdere re«
geling werd overgelaten aan de Com*
missie, bestaande uit de afgevaardigd
den van de afdeelingen Haarlem en
Schoten der S. D. A. P. en den Haar*
leanschen Bestuurderebond.
Nog hadden besprekingen plaat»
over de plannen tot stichting van een
nieuw Volksgebouw.
DE STATENVERKIEZING.
De afd. Haarlem van do S. D. A. P,
zal Woensdag 29 Maart vergaderen,
ter bespreking Yan de regeling voo?
de verkiezing van drie leden voor da
Provinciale Staten.
MILITAIRE ZAKEN.
Benoemd zijn tot reserve tweed»
luitenant der infantine bij hun tegen*
woordig korps de vaandrigs M. Bois*
sevain en A. C. W. Nieuwkoop, bei*
den van het 10e regiment.
De Landstormplichtige F. W. Wie-
mer van depofX, behoorende tot jaar-
klasse 1914, is heden, 22 Maart, be
vorderd tot landstorm-korporaal.
De milicien-korporaals Bleeker,
Brakel, van Dalen en Terstal van de
pot X worden met ingang van 25
Maart a.s. aangesteld tot milicien-
sergeant.
(Zie v
-volg Stadsnieuws op pag.'2).
Uit de Omstreken
Velson.
STUKKEN VAN DEN RAAD.
Na ingewonnen advies van de Wa
terleiding-commissie, stellen B. on W.
den gemeenteraad voor, een ontwerp
verordening vast te stellen op de ex
ploitatie van de Waterleiding der ge
meente Velsen.
Gas bed r ij f.
Ingekomen is het verslag van den
toestand en de exploitatie van het go-
meente-ga6bedrijf der gemeente Vel
sen over het jaar 1915. Hoewel de gas-
prija aan de gemeente Haarlem te
betalen, het afgeloopen jaar is geble
ven, zooals hij was in de laatste helft
van 't jaar 1914, n.l. 4 5/6 ct per M3,
en de aanschaffingskosteu van benoo-
digde artikelen zooveel hooger, en de
onderhoudskosten aan den ouden
gaszinker enorm veel grooter waren,
dan in 't vorige jaar, kunnen de fi-
nancieele resultaten toch zeer bevre
digend genoemd worden.
Het verbruik van licht-, kook- en
muntga6 nam nog steeds toe.
De van de gemeente Haarlem l>e-
trokken hoeveelheid gas bedroeg
1.332.311 M3 tegen 1.120 883 M3 in
1914, zijnde eene vermeerdering van
211 428 M3 of 18.862 pCt.
Het gasverbruik bedroeg over 1915
aan gewone meters 253.297 M3,
muntmeters 1047.183 M3. eigen ge
bruik 4719 M3 Totaal 1305.199 M3.
Verlies 27.112 M3- Totaal afgeleverd
1332.311 M3 tegen 1120 883 M3 in 1014.
Het buizennet bestond op 1 Januavt
1916 uit 37708 M.. met een inhoud van
496.58 M3.
