NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD. - Opgericht 1883.
33e laarcsrjp No. 1CC68
Verschijnt dagelijks; behalve op Zon- en Feestdagen.
MAANDAG 3 APRI11 1916
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN ijNSfADVERTENT IÊN:
per drie maanden: Van 1—5 regels 75Cts.; iedere regel meer 15 Cts. Buiten het Arrondissement
Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd Haarlem van 1—5 regels 1.—, elke regel meer/" 0.20. Reclames 30 Cts. per regel,
is (kom der gemeente) met het Letterkundig Weekblad „De A Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
Zaterdagavond"f 1.50 Advertentiën van Vraag en Aanbod, van 15 regels 40 Cts. per plaatsing,
Franco per post door Nederland2.— (m elke regel meer 10 Cts. k contant.
MlustS ZondTgsblad,'voir Haarlem' 0.37'/, 't. Redactie en Administratie: Grooto Houtstraat 53.
de omstreken en franco per post. 0.45 Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 ea der Administratie 724.
Uitgave der Yennootschap Looreos Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM. Drukkerij: Zuider Buitenspaarne 12. Telefooooumnier 122.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 7678, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. Da Vsraakaring der (per waak) goobonneerden wurdl gewaarborgd door „The Oeaan" Rokin 151, Amsterdam.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZES BLADZIJDEN.
AGENDA
DINSDAG 4 APRIL-
Scltouwburg, Jansweg: Sabelpels.
Gr Kerk: Orgelbespeling 1—2 uur.
llelel Welgelegen, Bloemendaal:
Tentoonstelling Gebhord.
Cinema-Palace: Voorstelling.
Riosc. Theater, Gr. Markt: Voor
stelling.
Biosc. Theater, Barteljoristraat:
Stadsnieuws
De Teylerkwestie.
hl
In 1876 heben do hoeren Mr. J.
Wortheim, Mr. M. J. Pijnappel en
Mr. J. C. de Vries oeui advies uitge
bracht omtrent Teylor's nalatenschap.
Dit advies weid gegeven aan den heer
l. Hoyack, Duitscb consul te Am
sterdam, in verband met de verzoe
ken vun vele Duitsche onderdanen,
die aanspraak meenden te kunnen
maken op do gemelde nalatenschap
en daarom den steun deT Duitsche
Regeering vroe-,"n. De vraag, die tor
beantwoording aan de drie Amster-
damsche juristen werd opgegeven,
luidde: „Of en in hoever bioedverwan
tten van Pieter Teyler van der Iluist
„gerechtigd zouden zijn om van de
„administrateuren van Teyler'8 Fun
datie rekening en verantwoording
„te vragen van het gehouden beheer
„over diens nalatenschap en afgifte
ste vorderen van alle activiteiten".
Men ziet dus dat In beginsel in het
aanstaande proces dezellde vraag be
handeld sal worden. Het rapport der
drio genoemde heer en is jaren lang
beschouwd als een zakelijko uiteen
zetting, die voor goed de erfeniskwes
tie van de baan se no of en alle kans
aan de zioli noemende rechthebbenden
ontnam. Na 40 jaren beoordeel en wij
dit advies echter geheel anders.
j ii de eerste plaats hebben deze
recntsgeleerden alleen bewijsstukken
gezien, die hen ter hand waren ge
steld door een buitenstaander, die
zich onledig iiad gehouden niet het
verzamelen daarvan. Van de officiee
ls Kogevens konden zij geen gebruik
maken, want .ook aan hen werden
geen inlichtingen verstrekt door d'e
administrateuren van Teyler's Stich
ting.
Over de kwestie van d© halve nala
tenschap van Elisabeth van der Ilulst
(en daar gaat het nu om) zeggen do
drie rapporteurs, dat hun nooit een
fosiüef bewijs is vertoond, dat dit
apitaal is uitgekeerd, maar dat
de afgifte hen toch niet
twijfelachtig voorkomt.
Deze hoogst belangrijke uitspraak
gronden zij cp de volgend© overwegin
gen: lo. vorderde Catharine. Olthoif
deze halve nalatenschap in rechten
op; 2o. administrateuren deden op dit
punt geen tegenop raak, maar vorder
den alleen legi mi talie van de familie
relatie, an 3o. van een appèl omtrent
dn deel van het vonnis b.ijkt niets,
wel van een appèl over het andore
legaat; do ook toegewezen f 100.000.
Uit niets blijkt, dat de adviseurs be
kend waren met het feit, dat Cathari-
na Olthoff twee maanden overleed
vóór de rechterlijke uitspraak. Dit
feit, het moge met de quintessens
zijn. la in ieder geval het een hoogst
belangrijke factor in deze kwestie.
Hoewel zij zich hoogst voorzichtig
uitdrukken, erkennen zij ten 6lotte
toch, dat zij de bemoedigde stukken
nooit gezien of onderzocht hebben.
Ook deze dr© juristen schrijven
over de geheimzinnigheid door execu
teuren en administrateuren van Tey-
ler s nalatenschap in acht genomen.
Sinds den dood van Pieter Teyler
van der Hust, «jus 140 jaren lang, heb
ben do executeuren en administrateu
ren van zijn nalatenschap een inder
daad een absoluut stilzwijgen be
waard.
Dit werkte prikkelend. Men zocht
er motieven achter, die niet beston
den. Mon beleedigde soms de beheer
ders. maar zij bleven zwijgen. Toch
wnren zij verre van onwelwillend en
men moet het geduld van sommige
directeuren bewonderen, waarmede
zij de zich noemende erfgenamen be
handelden. Vooral wijlen de heer
Loopjes hoeft in deze meermalen veel
moeite gegeven, maar men geloofde
hem niet. omdat de erfeniskoorts de
hoofden zóó verhil hai, dat alleen
uitbetaling van Teye'er's nalaten
schap de eenlge oplossing was. die de
erfgenamen wilden aanvaarden.
Waarom deden Toy Iers directeuren
kxi geheimzinnig? Geheimhouding is
door Teyler aan de boheerders van
zijn nalatenschap opgelegd, b. jkens
t- wlKend6 b;issa£fo in zun testament:
„üinrtelijk verklaart hii Meer Testa-
,,teur wel expreseelijk te willen en te
„begeeren dat de voorgemelde Hoeren
„Directeuren, Administrateurs en
„Executeurs mitsgaders all© and©re
„aan welke Ingevolge van deez© dis
position derzelver inhoud bekend zal
„moeten worden, allen als luiden van
„eere zooveel in hun is denzelven in-
„houd zullen moeten geheim houden
„en niets van alle 't zelve, dal niet
„volstrekt noodzakelijk aan 't publiek
„moet worden bekend gemaakt", enz.
Aldus heeft Teyler geheimhouding
bevolen. Echter is het een open vraag
of hij, die zoo met zijn tijd meeleefde
en zeer vooruitstrevend kon worden
genoemd, na 140 jaar nog zulk een
bepaling zou wenscben. Zouden de
beheerders zijner nalatenschap niet
in zijn geest handelen, zoo zij nu eens
het licht lieten schijnen over deze ge-
heimzinnige historie!
De onbekendheid met de grootte
van het kapitaal maakt ook velen het
hoofd op hol. Er wordt gesproken van
ettelijke millioenen. Blijven wij alleen
bij het halve vermogen van Elisabeth
van der Hulst. Is dit werkelijk een on
beheerde nalatenschap, die op uitkee-
ring wacht, dan moet zij toch een
reusachtig bedrag vormen. Hoe groot
zou b.v. wel een kapitaal van f 250.000
worden na 140 jaar, uitgebet als in
terest?
W. P. J. OVERMEER.
DIEFSTAL.
Aangifte is gedaan, dat van een
gebouwtje bij een (tennisbaan aan
den Zijl weg, zink is ontvreemd en dat
uit het huisje een rolgordijn is gesto
len.
De diefstal moet gebeurd zijn tus-
schen 19 Maart en 1 April.
WELDADIGHEID NAAR VER
MOGEN.
Maaudelijksch overzicht van de ver-
öèfl'ging „Weldadigheid naar Vermo
gen", boekjaar 1 November 1915—31
October 1916. Voor behoeftigen werd
toegestaan ln Maart 1916. aan brood
en levensmiddelen f 199.20 1/2, aan
brandstoffen 22.06, aan ligging- en
kieedingstukken f 2.60, in geld 388.10.
Totaal over Maart 1916: 611.96 1/2.
Van 1 November 1915—31 Maart
1016 werd toegestaan aan brood en
levensmiddelen ƒ1065.30, aan brand
stoffen /287.66, aan ligging- en kle
dingstukken f 40.—, in gold ƒ2779 26.
Totaal toegestaan 4172 21.
FIETSENDIEFSTAL.
Opgespoord ie N. P. v. B., verdacht
van diefstal van een rijwiel uit de
vestibule van do Haarlemsche Bank.
Van B. heeft bekend, 't Rijwiel heeft
hij in Amsterdam aan een onbekende
verkocht.
AANRI9DING.
Zondagmiddag 2 uur had nabij do
Zijlbrug een aanrijding plaats tus
schen eon auto en een fietser. Per
soonlijke ongelukken kwamen niet
voor, doch de fiets werd ernstig be
schadigd.
BRAND.
Zaterdagavond is brand ontsflaan
ten huize van de familie K. Emma-
straat alhier.
Mej. \V. G. H., die daar ten huize
vertoeft, was op een boven-staapk a-
mer. Door den tocht woei oen vitrage-
gordijn tegen een gaslamp, waardoor
het vuur ontstond. Wel trachtte Mej.
H_ dade.ijk het vuur te blusechen,
doch de omvang die de vlammen
reeds hadden genomen, v>as te groot,
zoodat zij alarm maakte.
Do slangen wagen die aan de Groot
Houtpoort geetationmeord ie, was da
delijk ter plaatse en met een straal op
de waterleiding was het vuur spoedig
bedwongen, 't Bleek, dat het bed. te
goed verbrand was. Voor 't overige
was de schade, die door verzekering
gedekt wordt, gering
De waterschade is dan ook belang-
rijker dan de door 't vuur aangerich
te verwoesting.
De staf van de brandweer was aan
wezig.
VOORDRACHT-OEFENING.
Zaterdagavond was De Kroonzaal
weer een an al bedrijvigheid. Joh.
Steenmans vioolleerlingen hielden er
„Voordracht-oefeningen hun fami
lieleden an kennissen zorgden voor de
bij behoorende bedangsui'ïing. Die be
langstelling uit zich bjj^dcoe gelegen
heden altijd in oorverdoo\endo salvo's
;an applaus. Aan een paar der optre
dende jonge dames zeg Ik zelfs een
attentie die mij hier toch wel wat mis
plaatst bleek bloemen aanbieden.
Het is van den buitenstaander wol
niet met redelijkheid te vergen, dat
hij de praestaties van een oompleet
20 tal solisten uit de eerste tot zoo-
veeJete leerjaren, met attentie zal aan-
hooren. Maar de drie of vier laatste
nummers van het solistisch program
ma-gedeelte heb ik gehoord' en daaruit1
de overtuiging opgedaan dat de heer
Steenman de kunst verstaat z*n leer
lingen goed te leeren strijken en hun
den zin voor den muzakalen toon bij
te brengen. De stukjes van Kreisler
„Air Louts XIII" en „La Préoieuse
getuigen van reeds belangrijke vorde
ringen bij de speelster, wat minder
in toon en zuiverheid viel de „Médi-
tation sur Thais" van Massenet—
Marsick.' VVèl zuiver ook de vele
dubelgrepen maar wat stijfjes voor
gedragen was de Sonate van GeminJ-
ani en het allerbest wat ik hoorde het
met mooi rhytmus en kranig en streek
(het staccato deed het nog niet) ge
speelde Concert van De Bé riot.
Na de pauze werden weer eenlge j
nummers van Mendelssohn, Grieg,
Mozart en Moszkowsky gegeven
door het „Kleine Orkest Dat is al
tijd een aardüg slot van deze avon
den. Het talrijk bezette orkest vult
dam het" podium mot kleur en bewe
ging en de zaal met van piano-akkoor-
1 dien doorspikkelden vioolklank
PHILIP LOOTS.
De Winkelsluiting.
Zoo ie de Haarlamsohe 9-uur-
winkelsluiting in werking getreden.
Eigenlijk Zaterdagavond al. inaar
toen waren meest alle winkels reeds
gesloten voor don van gemeente
wege vast gestel den tijdlimiet van 12
uur.
Zondagavond moestem de winkels
echter om 9 uur dicht. voor zoover
de winkeliers geen ontheffing luid
den. Veel merkte Ie er ln de stad
niet van. 't Deed wat vreemd aan,
als men de sigarenwinkels reeds om
9 uur in donker zag. maar t gewone
Zondagavond-aspect ging niet verlo-
i-en. Tal van banketbakkerswinkels
i bleven Immers open en vooral glster-
j avond was van eenige doodschheid
i ln de straten heelemaaJ geen sprake.
Na den moolen Zondag waren zeer i
velen nog op 't pad en het was dus
een gezellige drukte op do straten.
Zelfs vermeldde het politierapport
een paar lawaaimakers, die de Lente
wat al te brooddronken inluidden.
Vele winkeliers bleken nog niet ge
heel met de verordening op de hoog
te te ziin. Natuurlijk was de politie
niet zoo on men schel ijk. om zulke
overtr eders te verbaliseeren-
,,'k Lees de krant niet", zei een
wink el ierster tot een realiercheur. die
haar opmerkzaam maakte, dat het
klokje van winkeliers-gehoorzaam
heid reeds geslagen had.
De politieman heeft haar toen den
goeden raad gegeven, voortaan
nauwkeurig de nieuwskolommen in
Haarlem's Dagblad ira te gaan. om
voortdurend op de "ooogte te blijven
van nieuws over de Winkelsluiting.
Medegedeeld kan worden, dat de
winkeliers de bordjes, die als mark
teek ens aan de pui der winkels wor
den bevestigd, moeten laten vervaar
digen naar een model, dat op de 1ste
afdeeling van 't Stadhuis te zien is.
Ze worden dus niet gratis verstrekt.
COMITé VOOR O. en O.-, AFDEE-
LING VOOR DE FORTEN.
34e Feestavond.
Men schrijft ons:
Het was Vrijdag 31 Maart door de
intrekking der militaire verloven een
dag van spanning. Men «dacht er dan
ook eerst over den feestavond op fort
Vijfhuizen niet door te laten gaan
doch toen men toch fortwaarts ge
gaan was, bleek door de prettige ont
vangst der militairen, die eveneens
zeer in spanning waren, dat het goed
was, dat men wat afleiding kwam
brengen.
De vereenigLng Tip Top gaf de beide
reads door haar op de andere forten
gespealdo eenaclers met medewerking
van mejuffrouw Mia Paltenburg, so
praan en den heer Vincent Loosjes
Jr., viool.
Over de tooneelslukjes kunnnon wij
nu volstaan met te schrijven, dat zij
weer „Tip-Top" werden uitgevoerd,,
vooral het eerste (Mevrouw is niet
thuis).
Mejuffrouw To Bogaard stelde een
allerliefst jong mevrouwtje en een
nog aardiger dienstmeisje voor, de
heer Wijsmuller was een leuke, op
alle keukenmeisjes verliefde soldaat,
en daardoor deze dollo klucht nog
meer tot zijn recht deden komen.
Mejuffrouw Mia Pelten burg zong
eerst met mooi geluid en veel expres
sie: „Wat ze zeggen", en verder een
serie Kroningsliederen van Philip
Loots, waarvoor de militairen met
daverend applaus bedankten. Dat
goede kunst altijd de toehoorders on
der den indruk brengt, ondervond do
heer Loosjes, ward terwijl hij speelde
was het muisstil. Een daverend ap
plaus gaf hem aanleiding nog een
nummertje aan 't programma toe te
voegen.
De eenacter (Twee die niet durven)
werd als naar gewoonte zeer goed ge
speeld, waarna de fortcommandant,
majoor Teensma, vóór t podium ver
soheen en den dames en heeren, die.
ondanks den gedrukten toestand zijne
manschappen tooh weer een zoo aan
genomen ontspanningsavond hadden
bezorgd, dank zegde. Den dames wer
den menie bloemstukken aangeboden.
Zich daarna tot zijn soldaten richtend,
wees de majoor er ben op, dat het
vaderland misschien hun toewijding
zou noodig hebben; hij hoopte dat dan
allen schouder aan schouder zouden
staan om onze rechten te verdedi
gen, wat door een spontaan: „Daar
kunt u op aan, majoor, we zullen er
zijn!' van de militairen wend beanto
woord.
Uit de Omstreken
Hsematede.
BOTSING.
Zondagmiddag had er op den Heem-
steedschen weg een vrij hevige bot
sing plaats tusschen een uit Haarlem
komend fletser en een motorrijder, die
uit de tegenovergestelde richting
kwam. Doordat de fietser niet uit
week, zag de motorrijder zich genood
zaakt, tegen een langs den wög staan-
den telephoonpaail aan te rijden.
Hel gevolg was, dat hij een wond
aan zijm linkerhand opliep, en zijn
motor danig gehavend was. De fiet
ser, di© naar ons werd medegedeeld,
eigenlijk de aanleiding van het onge
val was geweest, kwam er ongedeerd
af.
IJMULDEN.
Rijkepoetepaarb ank.
Gedurende de maand Maart werden
tenpoetkantore alhier 513 inlagen ge
daan tot een bedrag voji 25668.25 en
hadden 175 terugbetalingen plaats
tot een bedrag van 1443711. Er wer
den 50 nieuwe boekjes uitgegevei
Binnenland
Te Amsterdam is Zaterdagavond
een bijeenkomst cohouden van het
Comité voor de Nederlandeche am
bulance voor Rusland met de loden
dier ambulance. De bijeenkomst wias
beleed naar aanleiding van het
aanstaand vertrek der ambulance.
Dr Tilanus, vice-preeident van het
comité, sprak een woord van welkom
tot de aanwezigen, waarna mevrouw
HeemskerkDe Zareniba de leden
der ambulance, speciaal den leider,
dr. C. YV. J. Weeterman uit Haarlem
toesprak en daarbij de beste wen-
schen uitte voor het welslagen der
ambulance.
Dr. AVesterman dankte mevrouw
Heemskerk voor hare woorden
bracht vervolgens hulde aan de
dere octnitfeleden.
Nog voorde het woord de heer Ph.
C. Visser, int Schiedam, secretaris
van het hoofdbestuur en administra
teur van de ambulance, welke zal
bestaan uit vijf doktoren, een elftal
verpleegsters en drie dames van de
huishouding.
BRAND IN EEN INTERNEE RINGS
KAMP.
Zaterdagnacht is in het Britsche
inierneeringskamD te Groningen het
gebouw, deels bestemd voor voorstel
lingen. deels voor kerk en recreatie,
verbrand. Te 2 uur 42 werd do brand
weer gealarmeerd, die met veel per
soneel en materieel uitrukte. Toon
zii ter plaatse kwam. waren de ge-
interneerden met eigen bescheiden
bluschmiddelen reeds begonnen de
naatsbiiziinde tenten nat te houden.
In zeer korten tiid was hot gebouw,
een der grootste van hot kania en op
den Oostelijken vleugel staande, ge
heel tot asch verteerd, benevens al
wat er in was.
Er is Zaterdagavond een voorstel
ling geweest van de Timfoertown Fol
lies. maar de ooreaak van don brand
is onbekend. Er werd nacht en dag
een kachel gestookt.
Vernield ziin drie piano© vier bil
jarten. alle requisieten van de Tim-
bartown Follies, benevens de Gronin
ger Dagbladbeker, door het elfuaJ der
geiiiterneerden vwr 1915—1916 ge
wonnen.
UIT WATERLAND.
Zaterdag is men mot pompen be
gonnen. Zoowei het eiectrische hulp-
gemaal hij Monnikendam, ais de vas
te gemalen De Rijp, De Poel en die te
Kadoclan en Oostzaan zijn in werking
gesteld. Het hulpgeraaal te Ulldam is
nog niet geheel gereed.
UITVOERVERBOD.
Verboden is de uitvoer van
appelen en mandarijnen, van spie
ring kleiner dan 9 c-M., van heide en
van zinkerts en zinkoxyde.
Met ingang van 1 April is ingetrok
ken de tijdelijke opheffing van het
verbod van uitvoer van katoen ln
eiken vorm.
EEN JEUGDIG INBREKER.
Te Busaum is Ln een tijdelijk onbe
woonde villa van den heer B., in de
Wichmanlaan, ingebroken. Verschil
lende goederen werden ontvreemd, die
de politie bij een opkooper in beslag
heeft genomen. De daider, de 13-jarige
V., is door de politie aangehouden.
Pers-Uverzicïil
De positie van Nederland
De oud-minleter Colijn schrijft
daarover in .Stemmen des Tijds" een
beschouwing.
Hij eohrijft o a. j
Nadrukkelijk wenech Ik te doen uit
komen, dat ik de Engelsche contra-
bandegiolit.iek begrijpen kan. Ik
billijk haar niet. want zij* is niet uit
voerbaar zonder schending van de
rechten der neutralen, maar ik kan
verstaan dat Engeland het wapen
van de overmacht ter zee hanteert
Altijd was ik sceptisch gestemd ten
aanzien van do waarde van het zg.
oorlogsrechtdeze oorlog heeft thans
afdoende aangetoond, dat men alleen
die regelen nakomt, welker naleving
geen schade doet aan het hoofddoel
van eiken oorloghet overwinnen der
tegenpartij.
Zoo begrijp ik dus pok Engelands
afsluitingepoiitiek en kan ik met niet
al te veel moeite berusten in de kwel
lingen die ons daardoor worden aan
gedaan. Vooral omdat de Engelsche
regeering zich inderdaad beijverde
met ons belang rekening le houden
zoover als dat in het nu eenmaal aan
vaarde systeem mogelijk was.
Het voortbestaan van dit betrekke
lijk onbezonnen optreden is echter
niet gewaarborgd integendeel, reeds
nu duldt men die bedachtzaamheid bij
de Engelsche regeering meer dan dat
men haar goedkeurt, en het is juist in
die zich wijzigende volksstemming,
dat het gevaar voor onaangename ver
wikkelingen schuilt.
En juist voor Nederland is dat ge
vaar het grootst, omdat wij alleen
6taan. De drie Scandinavische rijken
hebben zich aaneengesloten en nemen
daardoor een heel wat krachtiger po
sitie in dan Nederland, dat bovendien
niet alleen te rekenen heeft met het
grondgebied van het Rijk in Europa,
maar ook met ziin uitgebreide kolo
men in het Oosten.
Als men afziet van de eerste drie
oorlogsmaanden dan is het gevaar eer
toe- dan afgenomen, of zooals ïk 't
elders uitdrukte sinds het einde
van 1914 heeft de toestand zich eer
ten onzen ongun6te gewijzigd dan dat
hij zich ten onzen gunste verbeterd
zou hebben.
En dat geldt niet alleen met het oog
op het bovenstaande, maar gaat ook
door op militair gebied. Men bedenke
toch wel dat de oorlog vastgeloopen
is op alle fronten. Er ia nergens een
gat meer waar men door kau. Behal
ve danroaair Nederland en Dene
marken zijn neutraal 1
Nu zij uitdrukkelijk vooropgesteld
men moet voorzichtig zijn om niet
misverstaan te worden dat ik geen
enkel oogenblik de mogelijkheid on
derstel, del Engeland voornemens is
zijne in vorming zijnde nieuwe legers
op de Nederlandsche kust le doen lan
den (Denemarken blijft m. 1 buiten
beschouwing, omdat op de Deenscha
kust geen geschikte havens zijn om
een landing in grooteh stijl uit te
voeren.) Wij hebben Engelands ver
zekering. door Asquith in hel Lager
huis uitgesproken, dat het onze neu
traliteit eerbiedigen zal, en wij ver
trouwen op dat woord.
Maair het is de vraag en nu kom
ik tot de psychologie van de Duitsche
regeering en het Duiteche volk hc«
is de vraag wat men in Duitsehland
daarvan denkt Indien men bij onze
oostelijke buren zich ernstig bevreesd
gaat maken voor zulk eer. gebeurte
nis welken invloed zal dat dan heb
ben op de houding van Duitschlftnd
jegens ons. De Duitsehere. zoo mogen,
zoo moeten wij aannemen, ziin geheel
op de hoogte van ons verdedigfngs-
vermogen. Als zij dat vermogen i.u
eet» onvoldoende achten en tegelijk
van oordeel zijn, dat een Engelsche
inval door Nederland in Duitsehland
te duchten is zou het dan zoo vreemd
zijn, dal wij van die 2ijde werden be>-
naderd met voorstellen, waaraan wij
niet kunne toegeven, omdat wij daa
onze neutraliteit jegenö de geallieer
den zouden prijsgeven?
Ik weet wel. dat men hiertegen
kan aanvoeren, dat Engeland geen
landing zal doen dat wij indien
zij beproefd werd volkomen in «taal
zijn een voorgenomen opmartch in
oostelijke of zuid-oostelijke richting \o
stuiten, maar dat alles is niet ter za
ke dienende. Het is de vraag niet wat
w ij denken maar wat z ij, aat zijn d
Dus tochers, denken.
Zoo is er «lus naar b«.-ide zijden toe
nemende kans op conflict. Maar met
dit verschil, dat wij tegenover ru v -
lijke moeilijkheden ine; Engeland al
leen een afwachtende houding kun
nen aannemen en in de hoop moeten
leven, dat men ons het recht zal la
ten strikte onzijdigheid te blijven
handhaven terwijl we ten aanzien
van Duitsehland bovendien nog iets
positiefs kunnen verrichten.
Wit kunnen namelijk door het on
de been houden en door hot voo: t-
durend versterken onzer weermacht,
de dvertuiRing vestigen niet alleen
van onzen wil. maar ook van ons
vermogen, om elke bodreiging
teren Duitschland'e open liggende
flank af te snijden. Dat kost ons
naast veel geld ook zeer zware u -
soonliike lasten en diit venrtoede-liik
ter keering van een slechts denkbeel
dig gevaar. Maar daaraan is nu een
maal niets te doen, omdat wii bil deze
dingen veel meer te rekenen hebben
met de ziicaiswijze der oorlogvoeren
den dan met de onze.
Wij ziin dus, zelfs als dit naar onze
eigen meening niet noodzakelijk
mocht ziin. verplicht om naar het
Weeten te blijven front maken en ais
we dit naar het Westen doen. brengt
onze geheele neutraliteitspolitiek mee
naar liet Oosten en Zuiden eenz.olf«le
gedragslijn te volgen.
Men kan ddt betreuren, gelijk ik
het doe. omdat het lasten voor ons
meebrengt. die haast ondragelijk
schijnen. Indien echter ook wii door
de zuiging der gebeurtenisnen zouden
worden meegesleept, omdat wii niet
genoeg rekening gehouden hadden
met de inzichten en de geestes
gesteldheid der oorlogvoerenden, dun
zouden de schorpioenen de geeselei\
vervangen en die kans. zii moge dun
door sommigen gering worden ge
acht. mogen wii niet loepen.
Ik wees hiervoor op mogelijkheden,
die tot voor ons ernstige verwikke
lingen zouden kunnen leiden ni< ro
liikheden waarmee we zeer stellig
rekening hebben te houden. Wu.ut
van dag tot dag neemt de w ed
strijd in onrecht om do woorden
van de „N. R. CL" te bezigen, in
omvang toe.
Onze schepen worden aangehou
den door beperking van invoer van
grondstoffen wordt oen deel onzer
industrie tot stilstand gebracht; onze
mails, zelfs uit onze eigen koloniën,
worden geopend en nagesnuffeld
effecten, wissels en (viinvno. tot oen
bedrag van vele millioenen worden
uit de Nederlandsshe postzakken ge
haald en ln beslag genomen, terwijl
het van de beslissing van een En-
gelach nriisgereolit zal af banc en. of
de Nederlandeche beaittcr. waar
schijnlijk eerst na vele maanden, zijn
eigendom zal kunnen terug erlan
gen.
Van de andere zijde beijvert men
zich om de zee schoon-te vegen van
Nederlandsche schenen. De strek
van de Galloper was het schepen
kerkhof van de Noordzee er schijnt
nu behoefte aan uitbreiding en de
Noord-Hinder zag de ..Artemis" tor-
nedeereu en de Tub an tin" ten on
der gaan. Of dit laatste schip getor
pedeerd werd of door een iniin t"4
zonken werd gebracht. Maat m. i..
zelfs na de afgelegde verklaringen,
nog niet onomstooteliik '-ast. Het lijkt
mij voor het ongeoefende oog niet
zoo eerrvudig. om een zoogenaamde
belionbaan op te merken, vooral niet
als riten op niets bedacht is. Maar
dat doet er ook niets toe. Het eai is
even erg als het ander, liet leggen
van miinen in de vriie zee. zonder
kennisgeving waar men ze gezegd
heeft, acht ik een even «nstig er-
gril p als het onverhools toriv«leer< u
van een neutraal schip. Fj» dat in de
omgeving van den Noord-Hinder En
gelsche mijnen gelegd zouden zijn.
acht ik mek aannemelijk.
Al scherper en harder en verhitte-
der wordt de kamp tusschen Enge
land en Duitsehland e« ai meer komt
one land in het gedrang. Het onder
scheidingsvermogen schiint verdwe
nen dc grens tusschen geoorloofd
en ongeoorloofd is uiUrcwischt. De
één vecht voor de vrije zee. de ander
voor het recht der kleine Maten bei
den echter voor zichzelf. Dit laato;©
is niet andere te verwachten, goliik
ik van den beginne betoogd heb. Aan
de beoogd© overwinning ia reed3 veel
ondergeschikt gemaakt wat als heilig
recht placht te gelden als men het
noodig gaat achten zal alles daar
voor moeten zwichten,
j Het is iideJe waan daarover gun-
1 stleer te denken dwaas zelfbedrog.
