Neen, dat zijn bedenksels van het
booze geweten uergenan, die den oor
log veroorzaakt hebben eu van h©n,
ü.e vol zorg zijn over hunne umcht m
hun eigen laud. (Zeer juist, toeroep
van LiebknechtJ.
buitscldand roert dezen oorlog voor
fcijn beslaan, voor zijn toekomst. Niet
voor een vreenid stuk land wagen
Duitschland» zonen ginds Uun bloed
en hun leven. En omdat ieder onzer
dit weet, zijn onze halten en zenuwen
zoo sterk.
De laatste maai, dat xk in liet hoofd
kwartier vertoefde, stood ik naast
den Keizer op een plaats, waarheen
Ik hein juist een jaar geleden had be-
geleid. De Keizer herinnerde zich dit
en wees diepbewogen op do groots
verandering, die wij Binds dien tijd
he beu beleefd. Destijds stonden de
Kussen bij de Karpathenkiun, de door
braak bij Gorlisj en het kraciitige of
fensief van Hindenburg waren nog
«iet aan den gang. Thans staan wij
diep in Rusland.
Destijds bestormden Eugelschen en
Franschen Gal i poli oj» hoopten zij in
den Hal kan tegen ons een brand te
doen ontstaan. Thans staat Bulgarije
vast aan onze zijde. (Bravo). Destijds
sloegen wij den z war en verdedigings
slag in Champagne, thans dreunde bij
de woorden vies Keizers het gedonder
van hot geschut In onze ooren.
Diepe dankbaarheid jegens God,
leger en het volk vervulde het hart
van den Keizer. En mij kwam het
ontzaglijke, dat leger en vloot in dit
jaar hebben vrlbraciht, krachtiger en
aangrijpende dan ooit voor don geest»
De toeroepen van Liebknedht wer
den herhaalde!ijk gesmoord door an
dere kreten u!f het Huis
Nog eenigesprekere.
Na den rijkskanselier nam in den
Rijksdag de centrumleider Spahn het
eerst 't woord, om den kanselier te
aankon voor zijn verkluringen en
vooral voor wat hij ais vredesdoei
voorstelde. „Wij hebben den oorlog
niet kunnen verhinderen en kunnen
hem ook nog met ten einde brengen.
Nog-is de l>\-h«sonde overwinning
niet behaald. Onze tegenstanders heo-
ben ter Panjsche c-onfoientie tot
niuatrogoien besloten, om ons te ver
nietigen. Ik ben het met den rijkekun-
selier cons dal Frankrijk cu Rusland
slechts zoolang er van af zullen zien,
om zich opnieuw in beweging te zet
ten, als wij en Oostenrijk con ondoor-
drmgoaren muur togen den aanval
der jtuesibchet roepenmassa's vormen.
President Wilson richtte op 23 Au
gustus l'J14 een proclamatie tot liet
volk der Vereomgde Slaton, oin in den
geest eu metteulaad neutraal te zijn.
Zijne woorden werden echter niot
dooi daden gevolgd. \Levendige
stemming.) Amerika werd een arse
naal en een -proviandeeringsbasis op
groote schaal voor onze vijanden. De
Amerikaansche legeering trad tegen
over ons anders op. Ik herinner aan
het niet in hot vodtenrecht voorziene
dn i k iiootenvraagstuk. Oiubegrijpelij-
kerwjjeso laten de Amreikanon too, dut
de Engelse-hen ter zee allerlei eigen
machtige handelingen verrichten.
Engeland hoeft getracht het Euro-
peesch evenwicht te verstoren en doet
duor Europa aan het gele ras te ver
raden ook in den Grooten Oceaan to-
genstelltngen tot uitbarsting komen.
Wij wilden geen veroveringsoorlog,
maar nu moeion wij wel onze grenzen
bevestigen. Onze tegenstanders mogen
met in politieken en militairen zin
onaangetast blijven.
Met Oostcunjk-llengarije moeten
wij tot eane duurzame levousgemeen-
echap komen .toejuichingen). Onze
economische basis moet broeder wor
den, omdat wij ons in de concurrentie
niet het buitenland kunnen staande
houden. Wij hebben daarvoor een
groeier grondgebied noodig, dan het
Duitscho rijk oplevert (toojuiching).
Deze on6 opgedrongen oorlog moet
ouzo positie als wereldmogandheid
verzekeren (levendige toejuichingen).
De sociaal-democraat Ebert «r-
klaardeDe kanselier heeft den toe
stand iielder uiteengezet. De vrodes-
debatten in de Rijikedagzittng van 9
December vonden bij do vijanden
geen weorklan!:. De verklaring van
den rijkskanselier, dat hij bereid was
vrcdesaanibiedmgeu te beiiandelen,
werden te Londen, Parijs en Poters-
burg met oorlogsfanfares beant
woord. Re laatste Porijscho conferen
tie bevestigde opnieuw den vernioti-
gmgscisch van den vijand. Dal is
pure waanzin. Niemand kan, na de
ervaringen in den oorlog opgedaan,
er op rekenen,, (jat Duitschland onder
worpen zal woraeu.
He'.aae, toonen ook de socialisten
in het buitenland geen vrodesneigin-
gen. Tot zoolang staan wij ter verde
diging van het vaderland (levendige
bijval) en met de verdediging van 't
land beschermen wij te gelijker tijd
de levensbelangen van do Duitsche
industrie en verdedigen wij ons zelf
{hernieuwde bijvalsbetuigingen). Onze
militaire situatie is gunstiger dan
ooit te voren, des te meer kan ik zon
der vree» van ieckeerd begrepen te
worden den wil mijner partij te ken
nen geven, die een vredo verlangt,
welke Duitsciiland de onafhankelijk
heid. het rijk ongedeeld laat -en do
economische ontwikkeling haar vrij
heid verzekert.
Wanneer wij het Engelsclie uUhon-
gei ingssysteem met den duikbouten-
oorlog beantwoorden dan mug nie
mand zich daarover beklagen. tBij-
val.) Engeland gebruikt het buitrecht
ter zee, zender consideraties. Doarte-
getiover is do dui-k'bootoorlog slechts
et-u maatregel tot zelfbehoud, waarbij
de rechten der neutralen zoo nauw
gezet mogelijk geëerbiedigd moeten
worden. Met het voorstel der commis
si ui zake de duikboot-quaestie zijn
wij het eensvoor ons geldt hier een
bepaling uit noodweer.
De beraadslagingen worden Don
derdag* voortgezet.
Do correspondent van 't Alg. Han
delsblad seint nog
Do rede van den rijkskanselier werd
eerst'In ademlooze stilte aangehoord,
doch werd spoedig door ,bravo"-go-
roep onderbroken, dat zicli gedurende
do geheel© redo telkens herhaalde en
tegen het einde zoer levendig word.
Rubriek voer Vragen
Ook van de tribunes weerklonken
herhaaldelijk toejuichingen.
Do redevoering, heden door den Ge»bonn#erd>o hebben het voorrecht,
Rijkskanselier gohouden, was van vragen op Tenohilleml gebied, min voor
buitengowoon belang, omdat hij iiu beantwoording v*tbaor, in te zenden
voor de verste maal onomwonden over n.-wd
hot doel van den oorlog sprak en po
sitieve eischen stelde. Bij. deze eischen
was zeer opmerkelijk het verschil, dat
bij maakte tusschen de toekomst van
Polen en België. Terwijl hij met na
druk zet, dat Polen nooit weer Rus
sisch mocht worden, betoogde hij om
trent België, dat Du-iteC'hlund genoe
gen zou nemen met reëele waarbor
gen, dat België geen militair of eco
nomisch glacis tegen Duitschland zou
kunnen zijn.
Men zou deze verklaring omtrent
België kunnen noemen het afstand
doen van annexulioplanneri, hetgeen
oo'k hieruit blijkt» dat voor de Vlamin
gen waaifborgen verlangd worden
voor een gezonde ontwikkeling op
den grondslag van hun Nederlandsche
taal en karakter, in overeenstemming
met hun rijken aanlog.
Atleriei
GEVANGEN BELGISCHE
KAMERLEDEN.
Uit Havre wordt uun de ,,N. R. Ct."
gemeld
De Duitsohe Keizer heeft het ver
zoek van den Paus. strekkende tot
invriiheid&stelluiK van de Belgische
Kamealixtan Veriiaogen en Delalieus,
die naar Krtfkau gobradht zijn, afge
wezen.
UIT MEXICO.
Uit San-Jeronimo Chihuahua seint
•Reuter
Den eersten April versloegen twee-
houderd Amerikaansche cavalerietcn
een geliik getal aanhangers van Villa
bil Agnuscolientes en doodden er
dertig, zonder zelf verliezen te liiöen.
Villa was niet bij den troop.
Stadsnieuws
eeiiige andere ontwerpen behandelen.
Dien dag vangt de openbare zitting
don le 12 uur aan.
l'.edactle van Haarlem'* Dagblad, Groote
ltoutatrMt 63.
Alle antwoorden worden geheel kosteloos
gogeren en too apoedlg mogelijk.
Aan Tragen, die niot volledig neem en!
woonplaats van den Inzender vernielden]
wordt geen aandacht ge*.honken.
Pers-Overzïdht
Da Toestand.
VRAAGWanneer cn op wolk
uur wordt een bezoek aan gevange
nen toegestaan? (Strafgevangenis).
I« het verboden boeken en lectuur
mee tc brengen, of moet dit aange
vraagd worden? Zoo ja, bij wien?
Wordt aan gevangenen bij verjaar
dagen van do personen uit het Kon.
huie gratie verleend? en voor hoe
lang
Mag iemand die gevangenisstraf
moet ondergaan zijn eigen goed blij
ver» dragen of krijgt, hij alles van 't
Rijk Welke goederen mag hij wel
blijven dragen?
ANTWOORD - Wendt U tot de
directie der gevangenis.
VRAAG Ik. kom
De Franeche pe
Havae seint uit Parijs:
De ,.Tempa" schrijft,,De Duitsche
officieuson zouden to 's-Graven hage
gaarne hel goloo-f wekken aan een
ontscheping van troepen door Enge
land. Dit bedenksel is zoo onwaar
schijnlijk, dut het wel den een of an
deren valstrik zal verbergen."
Jean Herbette schrijft in do ,Echo
de Paris" „Wij komen in een perio
de van den oorlog, waarin de buiten-
gowoonste terugslagen werkelijkheid
kunnen worden. Wie weet of de Duit
sche Generale Staf niet oen aanslag
op andere neutralen voorboreidt. De
'z.g, Engielsche plannen zouden dan
tot verontschuldiging strekken en de
de Rijkskanselier zou in den Rriks-
Juffrouw dag verklaren „Wij wisten, dat En
in de huishouding ln betrekking engeJond zich gereed'hield om Ncder-
verdian f 150. Heb ik dan recht op i land binnen te vallen, Alleen een
een godspenning (of is dit moer oen krachtige afleiding (kon ona redden,
gewoonte, dat de Mevrouw, wuar Daardoor zijn wij genoodzaakt
men in betrekking komt, deze geeft)?
ANTWOORD Noen.
VRAAGHeeft Mevrouw het recht,
wanneer ik iets gebroken heb, dit
van mijn loon af le houden, tem ijl
zij dit met oen zelfde ongeluk do vo
rige maand niet heeft gedaan. Ik ben
er niet op gehuurd 7
.ANTWOORD Men noemt aan,
worden over Zwitsersch grondgebied
te gaan, teneinde om Belfort heen te
trekken."
De E n gelee he p e re.
De „Daily Mail" schrijft over de
buitengewone regeringsmaatregelen:
„Er la alle reden aan te nemen, dat de
onrust in Nederland veroorzaakt
dat bij een inwonende dienstbodedoor Baron von Kühlmann".
niet het recht bestaat, de kosten vun Het meerendeel van de kwaadaar-
bij ongeluk gebroken voorwerpen ,]jg0 geruchten, dlo in Nederland ver
van het loon af te houden. spreid worden, zijn in Berlijn ge-
VRAAG Mijn zuster in met Mei maakt. De laatste schijnen een poging
a.s. in IJmuiden per maand ge-om den Nederlanders wijs to makon,
huurd, doch heeft geen godspenning dat
MAATSÜHAPPIJ TOT NUT VAN 'T
ALGEMEEN.
In liet Nutsgebomv aan de Zijlstraat
hield gisterenavond Dr. G. Va'lewink oj> eciiaueveijjveuiij-g Cn nw^viu, »-■»
een voordracht met lichtbeelden over: J hoeveel bedraagt dit dan? ITaar loon
ontvangen. Do Nieuwjaarsfooi zou
zij ontvangen al6 ze met Mei kwam
(vermoedelijk hij wijze van gods pen
ning)Daar Movrouw ziek is gewor
den is mijn zuster afgeschreven, 5
weken voor Mei. Hoelt zij nu recht 1 Duitschland.
op schadevergoeding en kostgeld, en schennen".
1 ,The Morning Post schrijft dat de
of andere vijandigheid van
Engeland hen bedreigt.
T)it geschiedt of om kwaad Woed to
zetten, lusschen Nederland en En,ge
land, of het kan bedoeld zijn ter ver
dediging van een manoeuvre van
Nederland te be-
,,De bouw van het heelal volgens ou-'was f 120. maatregelen van de Nederlandsöhe re-
dere en nieuwere beechouwingen." I ANTWOORD: Ge hebt recht op;goermg in verband zijn gebracht met
i Spreker begon met op te merken, j schadevergoeding gelijkstaande met de Parijsche conferentie, maar dat er
- - - njet minste bevestiging voor èen
dergelijke veronderstelling U.
Het blad merkt voorts op. dat de
militare maatregelen niets te maken
hebben met de „Tubantia"-zaak, maar
dat het ondeï*wijs zoo oud ia als er j e weken loon.
monschon zijn eu toch nieuw en wel: VRAAG Bestaat er eon middel
nooit definitief uitgeput -zal zijn. om vetvlekken uit crlanaeaid papier te
Steeds wijzigt zich liet beeld, dal de krjjgeri
wetenschap van het heelal heeft. ANTWOORD: Het boste is om.--
i Ons zonnestelsel is elechts een deel i ha iacht te verwarmen en alleen een gevolg zijn van de vaste
- van een grooto nevelvlek, die weer een llan <ic vetvlek wat poeder van overtuiging in Nederland, dat de oor
deel van het heelal Is. Do vaste ster- pijpaarcl te doen,, dat men met de log een nieuwe fase Is ingetreden.
ren zijn zonnen. Daartusschen vindt llftnd or Iacht opdrukt en daarna
1 men nevelvlekkon, van wier aard men enigen t.|jd laat liggen. Wanneer
nog goen zekerheid heeft. Verschil-1 dan do phpaard wordt verwijderd,
lende vail die nevelvlekken werden op daQ j^ijk-env of de vetvlek verdwo-
het doek g^rracht. Er zijn twee soor- nen An<ien herhalen.
ton de êene soort bestaat uit dicht
I op elkaar «taande sterren, de andere 1NGEZ0NDEN MEDEDEEI.IN JEN
'de StolkwJ betendele u, i, 30 ets. pet regeL
Deze Melkweg heeft in de oudheid
tot tal van gedichten en sagen aanlei- I BEWARING VAN INBOEDELS
ding gegovet,. De Griek Uemocntw, |0 arzOnderlUke. tftlilOtlll lll-
die P«J jaar vódr on re jaartelling ,u *'iu n'
leofde, veronderstelde roods, dat de j waaraauicr».
Melkweg een verzameling van milli-
oenen sterren was. Volgons Kant
vormt hij om do zon en, omdat de
j aarde betrekkelijk zoo dicht bij de zon
staat, ook om de aarde oou grooto
«Hips. Tegenwoordig wordt hij voor
oen spiraul gehouden.
Spreker behandelde verder de hy-
I pothese omtrent ons zonnestelsel van
Hiimi Sticht 14. KQQGEVEEH lm.
(TELEFOON 1880).
Binnenland
TWEEDE KAMER.
Kant en de latere van Laplace. Groote Had de heer De yisser zich onvoor-
bewondcrictr moet men hebben voor waurdelnk teizen, de anti-social'', auti-
j mannen als Galilei en Jluygens, die
j met zoo primitieve hulpmiddelen tot
I zulke vrij juiste theorieën kwamen.
1 Lang stond Dr. Valcwinkol stil bij
den ring van Saturnus, oen gordel
i van gruis, die om de planeet draait al6
Aa rr..,i, r.m nnrdf- en die door
kerkelijke en anti-nationale
Ouderdomswet
verklaard, ook de lioeren Kooien en
Snoeck Hcnkemans licstreden het ont-
werp met bealisthül als in strijd met
,di CD^«5^' onze Arnwnwot voji 1912, als een atap
aangehaald, maar Inderdaad in te- verzorging van de l^hoeftige ouden
genspraak daarmee is. van dagen, zonder dat bewezen is dat
Ook do theorieën.van andere sterre-jje noodzakelijk is, gelijk liet veeleer
knaidigon werden door den spreker SOQr blinden en gebrekkigen het geval
uiteengezet en critisoh beschouwd. i BC,lseeT) Maakte Min. Talma onder-
In dit verband werd ook I Khei<i 'tusschen arbeiders m andoren,
fTuïïfïL splitó.,,9 tusscl.ou bedooWc,, aa
bepalen van eigen beweging en af- met-bedeelden leek nog voel g oot
stand van de -vaste sterren, cn de thco- onrecht. Overigens vond de hoor hoo-
ric omtrent do „bevoorrechte richtin- len de naam van do uitkcoring on
geil" cn sterrenstroomen. j waar; waarom niet van onderstand
Spreker besloot zijn rede met hulde j 8esEpr^;W? en eindelijk voorzag bij,
tc brengen aan hen, die inet'betrekke-dei. {^.ancieele i-eeultor
2S*ïï^*Tn«.)!SLÏÏÏ
sijn ze uit den aard der zaak gebrek- gelijke toepassing der wet» D-. heer
kig, ons een kijk geven op datgene, Henkemans zette vooral de voor- en
wat er buiten onze aarde buiten ons nadeelen van de wetten-Talma cn
Bonnektclisel, bulten onzen Melkweg i -pr6Ub tegenover olkajider en bow eer-
geschiedt of althans geschieden kan. I de dat dt;ze socialistische wet don
Staat de plichten van 't individu &1 te
MUZIEKAVOND IN DE overdraagt» De rechterzijde had
ONDEROFFICIEREN CANTINE. <j<>or vgst )joudöl het beginsel
Do om zijn muzikaliteit, bij het Do- i der Trij «..uiige verzekering, de flted-
pot X, zoo algemeen bekende miü-1 gehouden, dat God ieder
dachte opgevat om Dinsdagavond 'egd. In die nclititng wild de spr.
voor zijn o collega's eeno muziek uit- j blijven gaan; aan dieze wet gal hij
voering te govern nooit zijn stem.
Natuurlijk waren vele onderofficie-i jsja do drie bestrijders trad de heer
ren in do prachtige canline van De Murolt als verdediger vnn lic-t ont-
Infanterie Kazerne vereenigd. 1 wor Hii verheugde zteh over de
Op eon podium, dat keurig m oixloJ d(,r beloften, waar-
vleugel geplaatst uit het magazijn - traf-e had gezegevierd. Hij ontkende
der firma Heemskerk, alhier. 1 dat Staatspensionmeoring socialisme
Met eon toespraak van den Adju- iB; de denkbeelden waren op dit punt
dant-0nderofficier RijgerSbeng, werd pxjht^r gewijzigd en vooruitgegaan.
d« avuDd inKoJ»,d. iId oie niuur verapJ-.rftji. het
Het soheele PW"™" h!« WM j^n, wèl. in.ar in hooMattk
n«« bel, te°releveerert. d«t «Hen keurde bi] het ontwerp goed en «tolde
onder den ln-druk kwamen van hét hij dit ver boven de wet-Talnia met
prachtig pianospel. zijn rompslomp. De Staatspensionnce-
Echter zii genoemd, No. 3: Ou ver-rjng werkte in Engeland ook zeer
ture ..SI j'etaia Roi'van Adam No. goed, verzwakt het plicMbeeef dor ar-
7, Ouverture, „Oberon van Weber" ï>(jiders n[<A maar TOcftben oen reclit
No. 9 Ouverture Zampa. vuni Her old.in stede van bedoeling
en niet het «urnt het slotnummerh' UJ*.
van de -ie Rhapsodic Hongroise, van: bll wijze van gunst»
Fr. Lieat. Gaarne walde ook spr. voor blinden
Aan aller erkentelijkheid word en gebrekkigen tets dóen, maar de. _i.
uiting gegeven door sergeant-majoor Staat moet juist voor de massa der daaromtrent geeft de regeeringever-
ltees, die na het ie nummer in ec-n behoeftigen zorgen cn langs den weg klaring geen opheldering hoegenaamd
geestige epcech, Spr engere een van -verbetering van sociale toestan- het kan ook in het midden blijver-
prachtige bloemenhulde aanbood. den hel Wj|k opheffen.. Dat is door Wat uit de verklaring duidelijk le, is
Na do pauze word Sprengors nog- ómrevnllenwot celvuird t 7o.u ditd,lt scon handeling of klaarblij-
maals gehuldigd door de aanbieding .f kol ijk voornomen van de oene partij
van een bloemstuk en aan het slot J Vaan de andere bet voorwendsel mag
van dezen moeien muziekavond sprak "f* debat is heden voorlgeze.. geven, om het nu ook van hare zijde
eergeant-majoor Rees nog eenige Wo-n&dngmorgen zal de Kamer Ir» J onro neutraliteit minder nauw te
liartollj-ko woorden. de afdeelingen do iTudtieohe loaning oigaan nemen. Om oc-n, nu maar wat1
Russische persstemmen.
Uit Petersburg wordt aan de Tele
graaf geseind
Do berichten aangaande de groote
spanning en zenuwachtigheid in Ne
derland.ten gevolge van de jongste
gebeurtenissen, trekken ten zeemte
de aandacht van de openbare meening
In Rusland. De Russische bladen
drukken veel artikelen en telegram
men af. waarin zij de oorzaken van
deze spanning en de betrekkingen
tueechen Nederland cn Duitscbland
bespreken. De voorzorgsmaatregelen,
door de Nederlandsche regeering ge
nomen. worden in Rusland volkomen
goodsrekourd. De Russische pers zegt,
dat Duitschland door de effeotifive
blokikade, welke nog schepper Ls go-
worden na de conferentie d«r gealii-
eeiden te Parijs, een lastig© buurman
voor Noderlan-d kan worden, die hin
derlijker wordt naarmate zijn voed-
De Regeoriagsvorklarmg.
Do Nieuwe Rottor-d. C t.
schrijft
Na do dagen van onaelkerheid en
op en af, af en op gaande zenuwach
tigheid hoeft de Regeeringeverkloring
van Dinsdag eene getemperde gerust
stelling. of kalme ongorustheid al
naar men het nemen wil gebracht.
Dit is wellicht juist hetgeen de Re-
goering verlangde, en dan heeft zij
den goeden toon getroffen. De stem
ming hier te lande wisselde af met de
grilligheid van het voorjaar. Den
eonon dag zag men aan den poditieken
hemel slechts lachenden zonneschijn,
alles scheen rustig en vredigdaags
daarop veifoooldde men ziclt dat de
stormen zóó over het land zouden
oebarsten. Do Regeering beeft nu den
barometer voor iedereen verstaanbaar
afgelezenbestendig, doch met u-ei-
ging tot dalen.
De Regeermg beschikt o-ver .,g oge-
v e n s" dit is dus een meer posi
tieve grondslag, dan geruchten, kans
berekeningen, politieke combinaties,
militaire aanwijzingen, of verwachtin
gen opleveren die „toeneming der
gevaren, waaraan ons land bloot
staat, doen d u c h t e n". Men lette
ook hier weer op den ernst van het
gekozen woord, Op grond van do der
Rcgeorlng ten dienste staande gege
vens, wordt toeneming van gevaar
gevreesd.
Van welken aard dit gevaar is, leert
ons het eerste gedeelte der verklaring.
De militaire maatregelen, die verle
den week zijn genomen, zijn maatre
gelen van voorzorg, In verband met 't
onwrikbaar -besluit om onze neutrali
teit strikt te handhaven." Politieke
verwikkelingen, die er toe aanleiding
moesten geven, bestaan op het oogen-
blik niet. Het gevaar, waarop de Re
geering doelt, is dus naar allo waar
schijnlijkheid hierin te zoeken, dat
eone of meer der oorlogvoerende par
tijen er in de naaste toekomst toe
konden worden gebracht, de neutrali
teit van ons gebied niet langer zoo
nauwgezet, als tot nu toe het geval
was, le ontzien. Wanneer de ltogoo-
i'ingsverklaring don ook spreekt van
het „onwrikbaar besluit om onze
neutraliteit strikt te handhaven", richt
«ij zich daarmee meer tot de oorlog
voerenden, dan tot ons. Dit is eene
waarschuwing naar beide zijden
der bolJLperenten. Van welken kant,
door wiens handeling toeneming van
gevaar voor ons land opdagen zou,
kras, voorbeeld te noemenwanneer
een der oorlogvoerenden ons grond
gebied onverhoopt ashenden mocht,
zal dat voor de tegenpartij geen aan
leiding mogen zijn. ons land binnen
to trekken om on« te helpen. De
handhaving van onze neutraliteit zal,
gelijk zij tot nu toe geweest ls,
strikt zijn. w. z. naar alle zijden
met dezelfde kracht en dezelfde inid-
dcöen, met dezelfde welwillendheid,
maar ook met dezelfde angstvallige
waakzaamheid, En dat dit geschieden
zul, Is een .onwrikbaar" -besluit der
regeerlngL waardoor rn comité-gene
raal van de Kamer wel bijival zal zijn
verkregen, gelijk het ook instemming
zal vinden in het land.
Dat dit nog eens openlijk gezegd ia,
kan nuttig wezen. Het snijdt pogin
gen af van de oorlogvoerenden, om
door dreigementen, aandrang, fou-
vertures" gelijk het hi diplomatieke
taal heet of schijnbewegingen, te
trachten, de tegenpartij tot schending
van onze'neutralitéit uit te lokken, en,
zoo ons land aan de .onschuldige''
zijde in den oorlog te betrekken.
De Indruk te Berlijn.
De Korr. Norden seint uit Berlijn:
De berichten, dlo Dinsdag in den
loop van den namiddag te Berlijn
werden ontvangen, over den uitslag
van de geheime Kamerzitting in Den
Haag. bevestigen bij de regeering den
indruk- dat de maatregelen, die door
de Nederlandsche regeering genomen
werden, ln geen geval ln verband
staan met een wijziging in do betrek
kingen tot Duitschland. Die betrek
kingen blijven bij voortduring goed
er bestaat gegronde hoop dat daarin
niet licht wijziging zal komen.
DE „ELSINA HELENA".
De Nieuwe Rotterdam-
c b e C tschrijft
De nadere berichten omtrent de
toroGdeering van de „Elsina Helena"
bobben ons reeds het entwoord ge
geven op de vracen, die wii ln onis
vorig artikel hebben gifdaan. Het
bllikt nu. dat dit geval van torpe-
decring niet mei die van de „Tubon-
liu" en de Polembang" oi> lijn
kan worden gesteld. Het schip was
met een lading -hout contrabande,
als wii het wel hebben OfD weg
naar Engeland, en is door eaa Duit-
sche onderzeol>oot getorpedeerd, na
dat de bemanning in veiligheid was
gebracht» De kapitein van de duik
boot heeft de scheepspapieren tot
zich genomen, en zal zioh te bevoeg-
dor plaatse hebben te verantwoorden.
Over de rechtmatigheid van de
torpedeering zal dus voor een priis-
gerecht kunnen worden beslist» Be-
griipen wii de juridische -positie wel,
dan komt zij hierop neer, dat althans
de loding van het schip in -aanmer
king kwam om prils te worden ver
klaard. Omtrent de vraag, of de ofn-
mogeliikheid. om het 6ohtp op te
breneen. tot vernietiging het recht
geeft, ook wanneer de aanhoudinK
door een duikboot is geschied,
iheersdht verschil van gev-o'eJo^... doch
de nraktijk van dezen oorlog rs ln die
richting gegaan. Onredhfcmatifce
praktiik is echter een zwakke juridi
sche grondslajr.
Wat ook uitgemaakt worden zal,
een feit is, dat de meeste grieven, die
op den eersten indruk ook tegen de
torned.eering van de „Elsina Helena"
konden worden te berde gebracht,
niet langer ziin te handhaven. In
zooverre wii deze tonpedeerinjr ais
een onrecli t betitelden, zal dus
dit woord met een vraagteeken be
boeren te woiklen voorzien.
Rechtszaken
De Tnhantla.
De Raad voor de Scheepvaart stelde
Woensdag ee nondrzoek in naar het
zinken van liet stoomschip „Tuban-
tla" van den Koninklijken Holland-
schen Lloyd, in de nabijheid van het
Lichtschip de „Noord-Hinder", op 16
Maait.
De hoofdinspecteur van de scheep-
aart de heer A. D. Muller woonde de
zitting bij evenals de directeur van
den IJoyd, de heer Wilmink
Er was voor de behandeling dezer
zaait natuurlijk zeer veel belangstel
ling van de zijde van gezagvoerders,
stuurlieden oni
Er waren 11 getuigen gedagvaard.
Kapitein-luitenant ter zee C. J. Can-
teas, chef van den torpedodienet,
woonde als deskundige de zitting bij.
Eerst werd gehoord de gezagvoer
der van de „Tubantia" de heer K. IL
K. Wijtema, die een verklaring af
legde, geheel overeenkomende met
mededeelingen die hij aan ons bi-ad
heeft gedaan. Verder deel-die de kapi
tein het volgende mede:
Op de vraag van den voorzitter
waarom s avonds gevaren werd, ant
woordde de kapitein: Tot den Nooro-
Hinder beschouw ik de route als on
gevaarlijk- Als ik niet 's avonds ver
trek, kom Lk Juist met donker ln de
gievoarl ke zone. Ik kan niet op één
dag tot ln de Downs komen.
Er had geen keteJontploffing plaats
gehad.
De le maclxinist H. Moss werd daar
op gehoord. Hij was om 2 u. 15 min,
op weg naar de machine-kamer, om
do maatregelen te nemen voor hot an
keren van het schip, toen de ontplof
fing kionk. De machines werden da
delijk gestopt en op achteruit gezet»
Allo waterdichte deuren wanen geslo
ten. Door do ounkerrs kwam het wa
ter op de plaat. De nooddynomo werk
te uitstekend. De verlichting op het
dek werkte tot het laatste oogenblik
goed. Op e&n gegeven oogenblik kwam
er water ln do machinekamer. Hij
meende, dat dit van onderop kwam.
De ontploffing bad op hem geen
grooten indruk gemaakt. Hij voelde
eon veerenden stoot, alsof hij op een
due d'alve iiepe.
Hij werd later door de „La Campi-
na" gered.
Do L'e machinist J. Kuljper had <ïe
wacht. Op het bewuste oogenblik
hooide hij een zwarcu slag en voel
de het trillen der machines. Het wns
2 u. 15 min.
Later had bij van uit de sloep de
scheur im het schip gezien. Zij Mop
over een kolenpoort tot aan het shel
ter-dek. De platen waren omgekruld.
De 4e machinist J. A. Wouter» had
de wacht in de stuurboorde-bunker.
lil. don donkeren bunker zeg hij bij
(Te ontploffing een geelachtig liej
Hij hoorde ecu „reuzenknaT. li]
tremmer, die bij hem was. kreeg J
golf water tegen zich aan. dat nai
beneden in het schip viel. Steenkolt
vielen naar beneden; er moet een p|
zijn ontslaan. Door een luikje k\vi
men beiden op het tweede rooster vt
de stookplaats. De bunker, waai-
zich eer&t bevond, was 2 meter onë<
water.
Met een dey laatste sloepen was i,
van boord gegaan.
De verklaring van den 4en officie
den heer Van Leuven uit Haarlet
komt eveneens overeen met de mei
deelingen door hem aan onze Redt
tie gedaan.
Op een vraag van overste Cantei
doelde getuige nog mede, dat hij ge*
sproeiwater vóór de torpedo tuit lw
gerien. Wel had hij den Indruk, d(
er onder water iets voortbewoog
Overste Canters merkte naar af
leiding hiervan op, dat men ook gee
sproei-water kan zien, wanneer <j
torpedo op eenige diepte gesteld 1».
Voorts deelde de deskundige medf
dat een torpedo, welke 42 mijl ]oo;
en op een diepte van 4 meter geste
is, een bellenbaan heeft, die S3 met*
achter de torpedo komt.
Op eon vraag van den heer RooeaJ
burg deelde getuige nog mede, dat hj
uit de snelheid en do breedte ^an
witte streep afleidde, dat deze doj
een torpedo, en niet door een ond«-
zeeèr zelf was veroorzaakt.
Later had hij eon rond gat bevel
water gezien in den winu van lie
schip, 2 meter breed en 1 M. hoog.
De uitkijk P. Groot keek in h<
Kraaiennest, of hij den Noord-Hind»
zag. Aan stuurboord zag hij een wij
to streop, welke hij duidelijk kon voi
gen. Overdag had hij vroeger w«
eens schietoefeningen met torpedo!
gezien in kanaal F bij Halfweg.
Hij had de beilenbuan gwjen totds
deze bijna vlak bij bet scbip was. 0;
3 meter afstand kon hij de belloc
baan niet meer zien. Hij kan zid
niet vergissen; het moet de baan va)
een torpedo zijn geweest. Omtreq
den afstand ie zijn herinnering ni<
duidelijk meer.
In de verte zag hij later flauw licM
hij meende, dat dit afkomstig wt
vun een zoeklicht. Het kwam uit
zelfde richting als de bellenbaon. 1
Overste Cantors deelde hierop rnr
de, dat uit het onderzoek alhier ci
het torpedo-atelier Ingesteld-, gelik
ken is, dat de stukken brons in oj
sloepen gevonden ongetwijfeld afkon;
stig wpren von een Schwartzkopfj
torpedo-1 uchtkamer.
voorzitter- Was het due eg
Duitsche torpedo'?
Overste Canters: Ik durf geen ccc
clueies te trekken, daar op de etui
ken geen merk stond. Schwarzkiopl!
-torpedo's zijn gele void aan Japat
Holland, Griekenland, Spanje en eetó
ge Zuid-Amerikaansche staten. Mi;
conclusie is, dat de „Tubantia" zek-:
door een Schwarzkopff-torpedo gr
troffen ie. Do nationaliteit er van ka
lk niet meedeelen. Wel heb ik julï
von het departement nog gehooro
dat er nu weer stuk metaal in ee
der aioepen is gevonden. Ook had w
vernomen, dat er op de addon ec
bronzen torpedo gevonden was. E«
en ander zal nog onderzocht wordea
Op desbetreffende vragen deeldt
overste Cantere nog mede, dat op 1
streken men de meeste kans heeft
scliip te treffen. Een Schwarzkopll
torpedo kan 1000 meter loopen.
Uit liet scheikundig onderzoek w.-
ook gebleken, dat het gevonden mt
taal absoluut overeenkwam met ona
Schwartzkopff-torpedo's bij de man
«e in gebruik.
Al was een torpedo op 4 meter die?'
te gesteld, dan kan het toch mogelil
zijn, dat het schip hooger gotrolftf
wordt, deelde de deskundige nog int.
de.
Naai- aanleiding von een desbet ra!
feilde vraag deelde de deskundip
nog mede. dat het moeilijk was n'
het geluid der ontploffing en uit d?
kracht af te leiden, of deze veroor
zaokt was door een mijn of een tor
pedo.
Ten slotte werd de le officier Al
Vneugdenhii gehoord. Hij had ook
lichte streep op bet water gezien, li
liad geen gelegenheid te waarechv
wen. Terstond klonk de ontploffing
Eerst waren do passagiers een beet)
ovei-stuur, docli alles liep goed aj
passa^iei-s geraakten in lia
water bij hel stappen in de sioi-jM-i
Uit het duikerondorzoek was gobM
k-on, dat de „Tubantia" een gat hecfi
dat 12 meter lang is. Het loopt vaj
een plaaite ter hoogte van liet bruggl
dek tot onder do kimkielen aan <ie
bodem van het.schip.
Do bovenzijde van het gat is juit
bij de T van het woord Amsterdam
dat op de zijwanden ls geschilder*
lien deel van de T is net verdwene:
Eerst is hel'gat smal, naar ondero
toeloopend, doch verderop verbroei
het zich.
„Tubantia" ligt met het, g»
naar boven, op 7 mijl van den Noori
Hinder verwijderd.
De 4e machinist A. ,T. C. de Gixx|
deelde nog mede, dta hij later in c
sloep een zoeklicht laag op het wnta
had zien zwenken. Ook zag hij eenigj
oogenblikken daarna een zwarte niw
sa op hot water, als van een onderste
hovend liggend vaartuig.
Van hot verdere verhoor den gctii
gen werd afgezien.
De hoofdinei>ecteur de heer Muite
zoide daarop de conclusie aan de
Raad over te laten.
De voorzitter van den Raad, mi
Cnoop Koopman?, bracht aan hot sk
der zitting een woord van hulde as-
don kapitein, officieren en bemfü
ning der „Tubantia" voor hetgeen r
voor het redden der possrigiea-s
daan hadden.
Later volgt de uitspraak.
-4
Leger en Vloot
GENERAAL-MAJQOR L. B. LOEFT
Ln den ouderdom von 78 jaar ls'
Gravenhago overleden de gep. g<
neraal-majoor L. B. Loeff.
Kerk en School
ACADEMISCHE EXAMENS.
-
Leiden. Bevorderd tot doctor in
rechtswetenschap op proefschrift
lieer S. F. Düurvoort, geboren te B
ramaribo.
