kunnen bere:kon. bijna 6 kilometer
akkerland oversteken, zonder eenrge
heeclroUing. en geheel open liggend
voor, en te overzien van d«z© tweede
Fransche linie Muar de vóórnaam-
Me reden waarom de keus jurst op
dezen Noordelijken sector viel, la de
noodzukoiijkhcid. de stukken van zeer
zwaar kaliber, met name de mortie
ren van 42 c-M.. die onmisbaar zijn
voor het vernielen van de botonforten,
per spoor moeten worden aango-
voerd evenals d© onmetelijke voorra
den munitie, welke de arüHerle ver
bruikt. De Duitschers, die reeds tegen
het einde van 1314 in de onmogelijk
heid waren gebracht, gebruik te ma
ken van de spoorlijn Con flansStam,
welker «tatiori de Kransohen nog met
hun vuur bestrijken konden, ondanks
de opzettelijk teruggaande beweging
der Kranechen in Woévre, legden een
nieuwe lijn met normaalspoor aan
van Sjiincourt over Billy en Mangien-
nee naar Dun en Monfauoon. Van die
nieuwe lijn loepen korte zijtakkon in
de richting van Verdun. Tegelijker-1
tijd werd er een aantal beton vloeren
aangelegd. Zoo werd reeds in Januari
1915 het fort Douaumont met houwit-
sens van 42 c ,\L beschoten, die in het
hosch van Hingry waren opgesteld,
op ongeveer 12 K.M. ten Noord-Oosten
van Douaumont. Ook het lort Vaux
kreeg toen een paar granaten van 42
C.M. Op de binnenplaats van de In
valides kan men een blindganger van
42 c M. zien, <ii« op Douaumont word
afgeschoten. In Juni d.a.v. kreeg de
stad Verdun zelf voor het eerst een
paar granaten van 38 c.M., die op een
afstand van 26 K.M. waren afgevuurd
door een stuk dat in de buurt van het
boïch van Mazeray (ten Westen van
Sptncourl) was opgesteld. De Duit
schers bereidden dus reeds in 1915 den
aanval op Verdun voor, dien zij al bij
het begin van den veldtocht beraam
den.
Een en ander werd dezer dagen
door den correspondent van het „Berl.
Tagebi." aan het front bij Verdun be-
ivestigd. Reeds een jaar geleden wer
den er soheepékanonnon van 38 c.M.
en mortieren van 42 c.M. naar Ver
dun vervoerd. Van die laatste zouden
er thans twaalf zijn. Men kan het er
d.U6 voor houden dat er stukken van
38 en van 42 c.M opgesteld zijn op
den beboschten heuvelrug tuaschen
Orncs en Billy, terwijl de kalibers van
30.5 C.M. (welk geschut over straat
wegen kan worden v ervoerd) en daar
ónder alleen gebruikt worden in den
Noordelijken sector, op de eigenlijke
Maashoogten.
De Duitschers hoopten stellig, spoe
dig achter elkaar gelegen Fran6che
linie* te veroveren, door het vuur van
al deze 6tukken uitsluitend op den
Noordelijken sector te concenueeren,
zooals zij voor Maubeuge en Antwer
pen gedaan hadden. Daar zij hierin
niet slaagden, waren zij gedwongen,
den linkeroever aan ie vallen, van
waar wij uit de f.ank en zelfs schuins
van achteren hun rechtervleugel aan
tastten, die niet vooruit kon komen.
Maar dit is slochte een aanval van
minder belang, die waarschijnlijk
slechts de verovering van den top
Mort HommeBosch ran Cumières
ten doel heeft. Om de 42 ere aan te
voeren, benoodigd om de verdedi
gingswerken der linie Bols Bourrus
Charny le vernielen, hebben zij geen
inrichtingen gereeden zij zouden
slechts tiet spoor van de lijn Verdun
Sedan kunnen gebruiken. Wal de
aanval van Woevie uit betreft, deze
kan slechts van aflcidenden aard zijn,
daar de aanvaller niet de noodige ar
tillerie kan ontplooien in een lage,
modderige vlakte, die van een hoogte
van 150 meter bestreken wordt door
de Fransche batterijen op de Maae-
hoogten.
llcoumoerend. kunnen de Duitschers,
die hun verpletterenden, verrassenden
aanval gemist hebben, met hun zeer
zware artillerie eigonlijk alleen nog
maar op den hoek Douaumont—Vaux
optreden, dat wil zeggen op een smal
front van ongeveer 4 5 kilometer,
dat zij door allerhevigste aanvallen
trachtten in te drukken. Maar daar
juist steunen de Franschen op de ver
dedigingèwerken van de versterkte le
gerplaats Verdun, waar de Fransohc
artillerie en infanterie talrijfoe schuil
plaatsen en goede dekkrng vinden.
Gegeven de traagheid van den Duit-
schen opmaxsch eedert drie weken en
dan bêwonderenswaardigen tegen
stand der Fransche troepen, kan men
gerust zeggen, dat de Duitschers voor
goed gefaald hebben In hun plannen
tegen Verdun.
De beide tegenstanders zullen zich
opnieuw moeten ingraven. De erva
ring zou dus degenen in het gelijk
stellen, die volhouden dat een partieel
offensief, ook ai wordt het met de
krachtigste hulpmiddelen onderno
men, aan geen van beide 'zijden kan
slagen. Om den oorlog te beëindigen
zal men het offensiof, zooals de „New
Vork Herald" in haar nummer van 15
Februari i. toelichtte, ovei eon Iron;
van 50 K.M. moeten ondernemen, na
een allergeweldigste artilleriovoorbe-
reidlng, met anderhalf inillioen man,
tlic over een onuitputtelijlken voorraud
munitie beschikkoix en zonder ophou
den twee of drie weikon voorwaarts
hunnen gaan. En alleen Rusland zal
nog in staat zijn, dien ontoetlendou
nanscbeustrooui te ontketenen. Dan
zullen op alle andere fronten Fran
schen. Engelschen, Italianen. Serviërs
en geallieerden te S&lonikt tegelijk
kuuucn aanvallen, en den terugtocht
van de Duitschers en Oostenrijkers in
oen wilde vlucht kunnen doen verkee-
ren.
Dat is de ware reden, die den Duit
se hen kelner tot dit wanhopig offen
sief tegen Verdun genoopt heeft. Hij
hoopte vóór het noodlottig, voor het
Russische uur, le slagen. Die hoop ta
ijdel gebleken."
Van alle andere oorlogsfronten
weinig of «een nieuws.
Verspreid nieuws.
SERVlés NIEUW E LEGER. Kor.
voor zijn vertrok uit Engeland heeft
de Servische premier Pasjitsj, die
dan Kroonprins op zijn reis begeleid
de, nati oen vertegenwoordiger van
le „Daily Telegraph" oene verklaring
afgelegd, waarin hij o.a. zeide. Do
reorganisatie en de nic-uwe uitrusting
van hot Servische leger naderen hare
voltooiing. Binnen zeer korten tijd
zal het in staat zijn om weder zijne
plaats in de gevechtsluiie in te nemen
en aan -Je zij*l* der geall.eerden te
strijden.
DE DÜ1KBOOTEN-OORLOG. Reu-
ter seint uit Parijs: In een artikel
over net torpeaucren van nor
stoomschip „Caledonia" in do Mid-
deli&ndsche Zee schrijft de Temps:
Er valt omtrent deze daad niets an
ders te zoggen dan dat het een wor-
kelljke oorlogsdaad ls jegens een
neutrale. Zooals do zaken thans
staan. Is ar niet meer aan t« twijfe
len, dat Oostenrijkers en Duitschers
zonder onderscheid sohopecn van be
vriend» en vijandelijke mogendheden
torpedeeren en dat hun verniolings-
woede geen grenzen kent. Vele neu
tralen geloofden nog dat een vergis
sing mogelijk was en de Duitachers
trachtten zoM deze rneenmg te ver
sterken, door nu en dan schadeloos
stelling toe te kannen, teneinde hun
goeden trouw te bewijzen. Waar
echter de feiten zoo spreken valt niet
meer te geloovcn, dat de vele torpe
deeringen van neutrale schepen de
gevolgen zijn van vergissingen, want
zij ai ja zoo talrijk en zoo nauwkeurig
vastgesteld, dat men zo wel als opzet
telijk moet beschouwen. De neutra
len weten thans waaraan zij zich hbb-
ban te houden.
Verder tracht Duitschland 't torpe
deren van de andore genoemde sche
pen te rechtvaardigen op grond van
't oorlogsrecht. All oen wordt ontkend,
dat de Sussex door een Duitschen on
derzeeër gielorpedeerd is. Wel was er
een Duitsche ondêrv.eoèr In de nabij
heid, maair er zijn bewijzen dat die
niet de Sussex, maar een andere boot
hoeft getorpedeerd.
105 PERSONEN VERDRONKEN.
Uit Tokio wordt bericht, dat het Ja-
pacsche stoomschip „Wakoina'.su
Maru" (2778 ton) gezonken is en dat
105 personen daarbij om het leven
zijn gekomen.
Volgens een Lloyds-berlcht is 't
Zweedsdhe stoomschip ..Murjnih" (van
2335 ton) zonder voorafgaande waar
schuw-- op wck van Philadelphia
naar Nerwlk. In den grond goboord.
De beinamntng ls aeraL
It ENGELSCHE LAGERHUIS
heeft de door de receerlna voorge
stelde nieuwe belastineen aaneeno-
men. alleen is afeezien van de spoor-
kaartleshelastmc en is do lucrfere-
ibeJ anting gewijzigd.
EEN BASIS VOOR VREDES
ONDERHANDELINGEN De Ro-
melnsche correspondent van ,,De
Tiid" seintNaar ik uit welingelichte
bron verneem, worden ten Vatte one
stappen overwoeron. om. naar aan
leiding der redevoeringen van den
Duitschen Rijkskanselier en den
Engelschen minister Ascruith. lange
diplomatiek po weg zekere vrarrm te
stellen.
DE DUITSCHE GELEERDEN EN
DE OORI-OG. Prof. li. A. Lorentz
publiceert in het Hbld. een door luem
ontvangen, schrijven van Dr. Max
Plaruck, waarin deze een cm ander
opmerkt over 't bekende, door 93 ge
leerden en kunstenaars onderteek en-
de goschrrft; „An die Kulturweit"Hdj
zegt daarin, dat do Duitsche geleer
den en' kunstenaars zich niet kunnen
scheiden van de zaak van 't Duitsche
leger. Dit laatste is, zoo gaat hij
voort, nieta anders dan 't Duitsche
vork ia de wapens en zooals alle bo-
roepsoatogorieën ts de stand der go-
loerden an kunstenaars onafsclnei-
denlijk met 't leger verbonden. De
schrijver wensoht dan ook zijn va
derland met alle kracht te dienen,
doch legt ar den nadir uk op, dat per
soonlijke achting voor hen, die tot een
v ij and»! ijken staat beliooren, zeer
goed te vereenigen is met groote lief
de en daadwerkelijken arbeid voor 1
vaderland
REVOLUTIE IX CHINA. Uit
Sjanghai komt het bericht, dat de
provincie Taje-Klang zich onafhan
kelijk heeft verklaard. (Tsje-Kiang is
de provincie ten zuiden van de pro
vincie Kiang Soe, waarin Shanghai
gelegen is. De hoofdstad van Tsje-
Kiang ls Hang-tsjouloe.)
DUITSCHERS EN BULGAREN.
De „Morning Post \erueemt uit Sa
loniki van hooggeplaatste militaire
zijde, dat ten gevolge van nieuwe
ernstige conflicten, tusschen Duit
schers en Buigaren, die zelfs bloed
vergieten ten gevolge hadden, de we-
derzij<lsche staten last gaven tot een
volledige scheiding der troepen.
IJlt Rome wordt aan de „Mor
ning Post" gemeld, dat de Buigaar-
sche officier, die te Monaatir het be
vel voert, verklaarde, dat h.ij den se
cretaris van den Pruis ton Wied aan
hield en hem vergunning weigerde
om naar Durazzo te gaan. Toen de
secretaris protesteerde en verklaarde,
dat zijn meester vorst van Albanië
was en een beschermeling van de
bondgouooleu van Bulgarije, ant
woordde de officier: „Wij zijn hier
de meesters en we erkennen geen
soeverein van Albanië".
De secretaris is daarop naar de
Griekscho grens teruggezonden.
OPSTOOTJES IN EEN GEVANGE
NENKAMP. De Eng cl scire regie
ring beeft een officieel e mededeeling
verstrekt over de onlusten onder de
krijgsgevangenen op het eiland Man.
Op 6 April werd een krijgsgevangene
aangevallen door e-nige medegevan
genen. H|J zocht een schuilplaats bij
den schildwacht aan de poort, de an-
dercD gevangenen bleven hem echter
molos toeren, waarop de schildwacht
hen gelastte zich te verspreiden. Toen
dit bevel niet werd opgevolgd, gaf hij
vuur, met liet gevolg, dat drie Duit
sche krijgsgevangenen werden ge
wond.
EEN ACTIE VAN ZWEDEN. liet
Woiffburceu uieldt uit Stockholm, dat
het Argemijiische biad „Le Naemn"
te Buenos-Ayres den tekst bevat van
een uota van de Zweedsche regeering
aan minister Lansing, waarin Ame
rika uitgenoodigd wordt tot een ge
meenschappelijke actie tegen het in-
beelagtieiiu-n van den i>ost door En
geland. In de nota wordt gezegd
„Tijdens dezen oorlog stelde de
Zweedfiche regeeripg Uwe Exc. her
haaldelijk diplomatieke samenwerking
voor. teneinde sommige internatio
nale wetten te beschermen, die van 't
grootste belang zijn. maar door Enge
land worden geschonden. Zich liarer
vci J.UUTOSI u ttjotinn Tm wue ne-
wust, verzuimt do regeering gooti en
kelen maatregel, welke zulke inbreu
ken kon voorkomen. Zij ziet volkomen
in, dat het voor d« toekomst gevaar
OjMovert, war.neer wettelijke bepalin
gen, voor de beschaving van do
grootste waarde, voortdurend worden
geschonden. De wensch, dat die wet
ten geëerbiedigd mogen worden, is do
reden, dat de Zweodsche regeering
zich met u in verbinding fitelt."
De nota besluit„Dientengevolge
stelt da Zweedsche regeering de re
publiek der Vereenlgde Staten samen
werking voor. teneinde middelen te
vinden om voortdurende schending
van het volkenrecht te voorkomen."
De Zweedsche regeering verzoekt
zoo spoedig mogelijk antwoord, om
zich eventueel ook met andere mo
gendheden in veibinding te kunnen
stellen.
NOG TWEE OORLOGSVERKLA
RINGEN. - De „Voss. 7,tg.u meldt,
dat twee Amerikaajische Republie
ken aan Duitschlanvi officieel den
oorlog hebben verklaard. Twee vol
komen onafhankelijke staten, name
lijk de Republiek Counani en de In
diaanse he staat der Yoqui.
De Republiek Counani is een onaf
hankelijk staatje aan do (zuidelijke
grens van Fransch Guyana. Het be
staat sedert 1886, toon Brazilië zijn
aanspraken op dit gebied opgaf.
De president der Republiek Counani
ls een gewezen Fransch officier,
AdoLphe Besset Beaufort- Hij' waa
voor geruimen tijd wegens oen
misdaad tot deportatie naar
Guyana veroordeeld, slaagde er
in te vluchten en stichtte in
Brazihe, aan de grens van Guyana
een Republiek, wier bewoners g-roo-
tandeels ontvluchte gestraften zijn.
President Beaufort riep zijn parle
ment bijeen, liet diit den oorlog ver
klaren aan Duitschland, en zond oen
legertje van drie honderd man naar
Frankrijk, waar het bij het vreemde
lingen-legioen werd ingelijfd.
De tweede oorlogsverklaring, uit-
gaande van den indianenstam der
Yaqui, dde reeds in strijd ls met
Mexioo en met de Ver. Staten, heeft
wel een zeer eigenaardige voorge
schiedenis.
In den staat Sonora leeft een Duit
sche planter, Schmidt genaamd. Voor
den oorlog togen Caranza hadden de
Yaqui cle paardien en de Indiaainscho
cowboys van Schmidt noodig. Zij
wilden die nemen, douli vonden tegen
stand bij dem Duitscher, die zich in
zijn rancho verschanste en hen op
kogels tracteerde. De Yaqui. woedend
op den Duitscher, die hen durfde
weerstaan, hielden raad, verklaarden
den oorlog aan Duitschland en don
Keizer, en zonden tfeze oorlogsver
klaring aan Schmidt, terwijl zij te
vens den oorlog verklaarden aan de
Vereenigidie Staten, waarschijnlijk
omdat zij ook van Amerikaansche far
mers paarden wilden hebben.
Bij de rancho van Schmidt hebben
zij echter oen flinke nederlaag ge
leden; zij moesten met achterlating
van 36 do oden en een groot aajital
gewonden vluchten. Sedert hebben zij
met Sclunidt een soort wapenstilstand
gesloten, waarschijnlijk, ,omdat zij
den strijd tegen Carranxa beJangrijr
ker achten dan dien tegen den Duit
schen Keizer.
VOORJAAR IN RUSLAND. Van
het Duitsche Oostfront wordt aan do
Geimania geschreven: Dagen, weken
hebben wij achter ons, zoo ver
moeiend, dat zij met te drogen leken.
Zestien tot twintig paarden waren
noodig om de ammunitiewagens en
de kanonnen te brengen door do
sneouwtioopen van drie tot zes meter
hoogte, over de verijste heuvels. Wan-
neer er op éón dag zes lulonvetei af
gelegd word, dan was het veel. Eu
niensch en dier waren zóó utgeput,
dat zij goon gevoel moor hadden voor
dagelijksche behoeften, naar niets
andei's dan slaap, slaap en ruat ver
langden. Over de heuvels woed een
wroede, woedende storm, die sneeuw
vlokken bracht, die ijsnaalden wa
ren. Ijsnaalden, die ons het gezicht
etuk roten en w aartegen zelfs de goe
de Russische paard jee, anders zoo
gewillig niet opkonden. In den nacht,
toen het zachter woei over de heu
vels, trad de dooi in, begon de sneeuw
le smelten, 's Morgens was alles spie-
gel glad op de heuvel». Doch in het
dal, waar ons kwartier lag, veran
derden de wogen in een aiiklaag van
oen half tot een meter dikte. Huizen
en stallen dreigden overstroomd te
worden. De kanonniers moesten dag
en nacht werken met schop en hou
weel om het water te doen afvloeien.
En de sporen van den oorio3, die de
oorlog zelf vo! piëteit toedekt, kwa
men aan het daglicht Naast paar-
dencadavers aan den weg vlogen
krassend zwermen kraaien ln liet
rond, die schreeuwend op de vlucht
gingen, zoodra een gier kwam om zijn
aandeel in den maaltijd te elschen.
Even plotseling in den nacht is de
lente gekomen. De zon. die wij we
ken lang zoo smartelijk ontberen
moesten, lacht. Lacht in het kleine
vuile Russische dorp waar wij ver
toeven. Moezen, vinkon, musschon
fluiten en tjilpen. En men hoort het
krassen van de kraaien en raven
niet meer. En wij? ij lachen en ju
belen mee. Wij verheugen ons over
de heerlijke, kuesterendo, gouden zou
vergeten de weken van zwaarste ver
moeienissen, waden als kleine kinde
ren spelend in den modder. En ver-
gelen, dat in den afgeloopon nacht de
dood op ons loerde on dat hij Ui don
a&nstaandeii nacht kan lerugkeeren.
Wij voelen niets dan blijdschap dat
de zon or is en eon voriangeu r.aar
het vaderland, naar vrouw en kutd,
naar don vrede. En wanneer, hetg>«n
zeker is, morren weer de ij asturm
vun do heuvels Maast en opnieuw den
strijd ontbranut tusschen winter ou
voorjaar, oven heftig ais die tusschen
niensch en niensch, dan heeft deze
eene heerlijke voorjaarsdag ons voor
vele luuge weken gesterkt.
Cinnsaland
PROF. TREUB. De Fransche
Académie do Médicine heeft toi bui-
teniaudsch lid gekozen professor Hec
tor Treub.
ue roornïoircn aar oavreof*
sinfiscomiiissio.
Even voor het afdrukken van ons
vorig nummer ontvingen wij het aan
gekondigde verslag der Bevredigings-
commissie op onderwijsgebied. Op
ons nieu wsbord voor ons Bureau
in de Grooto Houtstraat deel
den we toen dadel ijk in 't kort den
inhoud van t rapport mede. Het rap
port omvat eon kleine honderd blz.
tellend boekdeel.
De voorgestelde wijziging van art.
192 luidt aldus;
„1. Het onderwijs is een voorwerp
van de aanhoudende zorg der Regee
ring.
2. Het geven van onderwijs is vrij,
IxAoudens liet toezicht der Overheid,
en bovendien, voor zoover het alge
meen vormend zoowei lager als mid
delbaar onderwijs betreft, behoudens
het onderzoek naar de bekwaamheid
en de zed olijk hold van den onderwij
zer; liet een ou onder door de wet te
regelen.
8. Het openbaar onderwijs wordt,
met eerbiediging van ieders godsdien
stige begrippen, door de wet gere
geld.
4. Overal in liet Rijk wordt van
Overheidswege de gelegenheid gege
ven tot het ontvangen van voldoend
openbaar algemeer. vormend lager
onderwijs.
5. De eischen van deugdelijkheid,
aan 't geheel of ten dbolo uit de open
bare kas te Ivekostigan onderwijs te
stellen, worden bij de wet geregeld,
met inachtneming, voor zoover het
bijzonder onderwijs betreft, van de
vrijheid van richting.
6. Het bijzonder algemeen vormend
lager onderwijs, dat aan de bij de
wet te stellen voorwaarden voldoet,
wordt naar denzelfden maatstaf als
liet openbaar onderwijs uit de open
bare kas bekostigd. De wet stelt de
voorwaaj-den vast, waarop voor het
bijzonder algemeen vormend middel
baar en voorbereidend hooger onder
wijs bijdragen uit de openbare kas
worden verleend.
7. De Koning doet jaarlijks van den
staat van het onderwijs aan de Staten
Generaal verslag geven".
In het Verslag over hare werk
zaamheden zegt de Commissie:
De Commissie ving hare werkzaam
heden aan met vaststelling van een
leiddraad voor de te houden bespre-
kingen. Aan de hand van dezen leid-
dvaad, werd vervolgens een uitvoe
rige gédachtenwlsseling gehouden no
pens het stelsel, dat voor de toekomst
ware aan te bevelen. Hieraan werden
in het geheel dertien vergaderingen
gewijd. Nadat de Commissie met ha-
i-en arbeid zoover gevorderd was,
werd in de op 23 Juni 1914 gehouden
vergadering de uitwerking van de
denkbeelden, waartoe men in het al
gemeen gekomen was, tot concrete
voorstellen opgedragen nan eon vier
tal Subcommissiön. Na dit werken
der subcommissies werxkfli nog 13 ai-
getueeae vergaderingen gehouden.
Tot haar leeuwezen moest de Com
missie gedurende de laatste periode
liarer werkzaamheden den zeer ge-
waardeerden steun van het lid den
heer Troeletra ontberen. De heer
Troelstra gevoelde zich tegen het ein
de van Februari 1916 voldoende her
steld om van de eindredactie kennis
lo nemen, waardoor hij het rapport
mede heeft kunnen onder tee kenen.
De opdracht aan de Commissie ver
strekt, was blijkens de bovenaange
haalde woorden van dien Minister van
Hinnenlandscbe Zaken ruim gesteld.
Met name werd slechts hot universi
tair onderwijs aangeduid als buiten
hare bemoeiingen le zijn gesteld. Al
aanstonds heeft de Commissie echter
gemeend bij 't begrenzen van het ge
bied, over hetwelk zij zou rapportee
ren, cok het vakonderwijs te mogen
buitensluiten. Tot eane verzoening
tusschen openbaar en bijzonder on
derwijs op dit gebied behoeft men
geen maatregelen te beramen, ver
mits van oene scherpe togen stel ling
tusschen de twee deden hij het vak
onderwijs tot dusver geen sprake was
on een strijd als zich ton aanzien van
het algemeen ontwikkelend onderwijs
openbaarde bij het vakonderwijs^ niet
in die mat» ls ontbrand noch is to
verwachten.
Voor zooveel betreft het voorberei
dend hooger en het algemeen vor
mend middelbaar onderwijs thoogere
burgerscholen) heeft de Commissie
na rijp boraad gemeend geen wets
voorstel te formuleeren. Zij wil liier
mede allerminst te kennen geven, dat
de wetelijke verhouding tusschen het
openbaar on het bijzonder onderwijs
voor deze takken thans rcecte op be
vredigende wijze zou zijn geregeld.
Slechts meent zij, dat niet het stelsel
van 8ubsidieermg, thans ln de arti
kelen 168 ou 169 der Uooger-onder-
wijewel en in de artikelen 45 bis on
Inter dor wet tot regeling van het
middelbaar enderwijs neergelegd,
maar wol de daarbij voor de bijzon
dere scholen in uitzicht gestelde sub
sidiebedragen verbeteringen behoe
ven. Gyninafiia en hoogere burgen
scholen hebben intusschen niet zoo
als de lagere scholen, voor iedere ge
meente reden van bestaan. Integen
deel moet eene zoodanig onderwijs
Inrichting, ultimas buiten de grooto
sleden, een zoker rayon van gemeen
ten bestrijken. Een stelsel, waarin
het bijzonder onderw ijs recht zou
hebben op gohoeie bekostiging uit de
openbare kas in elke gemeente, waar
men eene dergelijke school zou wil
len stichten, zou 't doel voorbijstreven
Ten aanzien van Liet lager en van
hot daaraan voorafgaand bewaar
school onderwijs staat do zaak an
ders. Door oniondeoring van het vi-
goorond subsidiestelsel is, naar het
oordeel der Commissie, een finale op
lossing van het onderwijsvraagstuk
met te verkrijgen. Een nieuw stelsel
dat nu en voor goed op dit gebied de
aanleiding tot don schoolstrijd weg
neemt, moet daarvoor in de plaats
werden gesteld. De .Commissie vleit
zich daarin geslaagd te zijn door het
samenstel van regelen, hetwelk zij
heeft opgenomen in liet eerste wetsr
ontwerp tot wijziging en aanvulling
van de wet tot regeling van hot lager
.onderwijs, hetweilk aan d'lt rapport
wordt toegevoegd.
Een onderdeel van dat stelsel, het
welk voor de algemeene verheffing
van het peil van ons volksonderwijs
van zeer groot belang is te acltteu,«
vormt de opleiding van de onderwij
zers voor de lagere scholen. Aan deze
materie heeft de Commissie geineend
een afzonderlijk vvc-taontvvuip te moe
ten wijden.
rveemt tro nogcortng wal aer
Commissie ge wensch t voorkomt
beide onderwerpen legoiljk ter hand
dan zijn de twee wetsvoorstellen, di©
beide wijziging en aanvulling van de
wet tot regeling van het lager onder
wijs beoogen, gemakkelijk Ineen te
smelten.
In d« derde plaats wordt oen wets
ontwerp overgelegd, hetwelk tot strek
king heeft het bewaarsriioolonder-
vvijs le regelen. Is dit reed» noodig,
omdat deze tak van onderwijs tot
dusver wettelijk ongeregeld bleef en
die leemte niet langer bestendigd
mag worden, bovendien zou een kiem
voor nieuwen strijd Wijven bestaan,
wanneer thans niet tevens voor de
beide deelen van het aan lager on
derwijs voorafgaand onderwijs gelij
ke grondstegen voor ontwikkeling
door den wetgever werden aangewe
zen.
Meent de Commissie door het aan
bieden van die genoemde wetsontwer-
j>en uitvoering te hebben gegeven
aan do haar in de eerste plaats ge
geven opdracht, zoo kwijt zij zich
door daarbij tevens te voegen een
vooi-stel betreffende een nieuwe re
dactie van artikel 192 der Grondwet»
welke met deze wetsvoorstellen in
overeenstemming is, ook van het
tweede gedeelte dier opdracht.
Aan het einde van haren arbeid
gekomen, stelt de Commissie er prije
op nadrukkelijk in het licht te stel
len, dat de vracht harer bosprakin-
ren onderhandelingen de uitkomst
van da pogingen om in het be
lang van het onderwijs verschillende
richtingen tot overeenstemming te
brengen. Ilot is dan ook niet te ver
wonderen, dat meer dan een der le
den bij het een of ander onderdeel
wenschen onvervuld, denkbeelden ter
zijde Reeteld, bedenkingen boetendigd
ziet. Evenmin, dat onderworpen on
geregeld zijn gebleven, welke sommi
ge leden, nu ingrijpende wijzigingen
ln de Lager Onderwijs-wet worden
aangebracht, gaarne daarin opgeno
men hadden gezien. Om dezelfde ro
den zal niet ieder der leden geacht
kunnen worden met elk onderdeel
van elk der wetsontwerpen of van <ie
toelichting daarop in te stemmen. Dit
neemt niet weg. dat de Commissie in
hare grootst mogelijke meerderheid
tot eenstemmigheid over het geheel Is
geraakt De Commissie stond immers
voor de vraag: „Hoe kan onder de
tegenwoordige omstandigheden bij de
bestaande uiteengaande opvattingen
een einde wonden gemaakt aan den
staatkundigen schoolstrijd?" Deze
vraag meent zij bevredigend t« heb
ben beantwoord
Het besef, dat lang gedragen on
recht wordt weggenomen, de overtui
ging. dat samenwerking mogelijk
wordt, welke het peil der volksont
wikkeling snol dooi stijgen, do verbe
tering, welke deze samenwerking
reed» bbjkens de voorgestelde ont
werpen in uitzicht stelt, liet inzicht
eindelijk, dat eene regeling, als thans
wordt voorgesteld, door den loop dar
gebeurtenissen onvermijdelijk is go-
worden, ziedaar verschillende, bij on
derscheidene leden bestaande overwe
gingen, welke de Commissie doen
aanbevelen deze voorstallen in hun-
non onderlingen samenhang U-
te verheffen.
De Oommissie licht toe een „Ont
werp van wet tot wijziging en aan
vulling van de wet tot regeling van
het L, O.", en een ontwerp van wet
tot regeling van het bewaarschoolon
derwijs. Hierbij werd als stelregel
aangenomen, dat de vergoeding van
de kosten van hot bijzonder algemeen
vormend L. O. uit de openbare kas
sen naar flenzelfden maatstaf behoort
te geschieden als die van een over
eenkomstig openbaar onderwij©; het
bijzonder onderwijs, dat voor deze
geldelijke voorziening in aanmerking
zal komen, moet aan even hoog©
eischen van deugdelijkheid voldoen
als aan het openbaar onderwijs wor
den gesteld; bij het formuleeren van
deze eischen dient de grondslag van
liet bijzonder onderwijs, het behoud
van de vrijheid van richtiug, de op
voedkundige zelfstandigheid, onaan
getast te bl ïiven, evenals do eischen,
voor deugdelijkheid van het open
baar onderwijs gesteld, met de eer
biediging van ieders godsdienstige
begripj>en ntot ln strijd mogen ko
men
Volgens raming zal de ontworpen
regeling aan het rijk meer kosten
ruim 16 m i 11 i o en. Voorgesteld
wordt instelling van een Onderwijs
raad., die den Minister adv iscorend
zal ter zijde stuan. De mogelijkheid
om vrijstelling te verkrijgen van het
geven van gymnastiekonderwijs
wensoht de Commissie te sclirappen.
De jaarwedden dor onderwijzers kun
nen in de gemeenten ..der laagste
klassen ©tijgen tot f 1200 na 13 dienst
jaren, in de gemeenten der hoogste
klussen tot f 1700, met f 200 voor
hoofdacte, hoogstens f 300 voor bij-
aoten en hoogstens f G00 bijslag voor
schoolhoofden. Het rijk vergoedt de
jaarwedden voor hoofden en verplich
te onderwijzers, en eventueel éón of
twee onderwijzers daarenboven, naar
't aantal leerlingen. De Commissie
neemt aan, dat hot ontwerp in den
loup van 1917 wet kan worden en 1
Jan. 1918 in werking kan treden; het
jaar 1918 zou dan een „overgangstijd,
park" vormen.
De Commissie wil breken met het
stolsel van twee akten van bekwaam
heid van verschillend gehulto; „de"
acte zal zijn de tegen woord igo hoofd-
ucte. Slechts aan kweekscholen, ver
bonden mot gewone L. S., mag de op
leiding worden toevertrouwd. School
examens behooren de Staatsexamens
te vervangen.
Volgens raming komen de koeten
der opleiding op bijna 7 milkioen, <LL.
4 m i L l i o e n meer dan thans. Als
overgang zal nog negon Jaar lang
naar de baetaanu© regeling worden
geëxamineerd; ln dien tijd ook dienen
cl© normaallessen te verdwijnen.
Voor het bowaarechoolonderwij©
wordt een wetsontwerp ln 26 artike
len voorgesteld, dat van dezelfde be
ginselen uitgaat als die gegeven zijn
voor do regeling van het gewoon L.O.
Het lid der Commissie mr. M. Ty-
deman Jr. voegt aan het verslag eene
ncUi toe, waarin hij eenige zijnor van
liet voorgestelde afwijkende meenin-
gon bekend maakt. Hij ziet ln de voor
stellen der Commissie „eene ernstige
bedreiging dor openbare echool". Ten
aanzien van verschillende artikelen
licht hij deze bov reesdiieid toe cu on-
darweipt de instellen dor meerder
heid uan crltlek.
TWEEDE KAMER. Mr. Goeman
ISorsresius presideerde gisteren weder
an stelde in den loop van den dag
voor om Woensdag- cn Donderdag
avond ook te vergaderen, om zoo rno-
cciiik aXthans nog vóór het l'ausch-
recès de aJgeineene beraadslaging
over de Ouderdomswet ten
einde te brengen. Het is verklaarbaar
nlu het getal sprekers reeds tot 19 is
geklommen, waarvan or heden nog
vier. de heeren De Meester. Sannes,
Lohman en Nolons. aan 't woord
moeten komen. Dan volgen dn mi-
nieters en dlaarna de replieken Als
zich niet eerst nog meer Kwakers
aanmelden. De heer Lciiman betwij
felde dan ook. of die twee uvond-
zitringon zouden baten. En de hoeren
Nolens en Rutgers meenden, dat een
langdurig debat nog volgen zou als
de Regeering et ral® haar plannen
omtrent de invaliditeitswet en lm/ar
Inzichten ©ver een mogeliik compro
mis hnd meegedeeld zij rnccmden
zelfs, dat oen tild van beraad daarna
voor de Kamer gewcnschlt zou zfjn.
En de 'heer Duymner van Twist wilde
(laarvoor gelegenheid ceven door. na
de algemeene discussie, de behande
ling van H ontwerp te schorsen cn da
duurte-üoeslaoen aan de orde te stel
len. Da voorzitter echter wilde zoo
mogeülk de algemeen© beraadsla
ging afdoen en handhaafde dus ziln
voorstel. En wat de duur te-toeslagen
wet betreft, daarover was nog geen
eindverslag uitgebrachtzoodra dat
het geval zou ziln. stolde lvll zich
vctor een voorstel voor de behandeling
te doen. Zonder stemming werd tot
de avond-vergadering van heden
beslotende avondzitting van mor
gen werd bii stemming links te
gen reehits gedecreteerd en even
zoo werd het vooretel-Van Twist af
gestemd. Wat de gisteren gevoerde
beraadslagingen betreft kunnen wi]
kort tim. De heer Duy6 verdedigde
bii de voortzetting ziiner rede van
Dinsdag de Staatsoensionneerlng te
gen de pogingen van rechts, om Ihet
instituut te discrediteeren. Hij kwam
op tegen t ophemelen van de wet-
TaJma. die niets was dan een eopie
van de Duitsche. Verdedigde hii liet
principe der Stiaatspensionneering.
hii betoogde, dart de leeCtiid te hoog
en het bedrag der uitkeer!n«on te
laag ia De duurte van den maatregel
bp wee», hoe zwaar het tot hiertoe
tegenover de arbeiders gepleegde on
recht is. Bovendien is de dwangverze
kering even duur en van even weinig
invloed op de bedeeling. terwijl zij
meer dan het Staatspensioen de ener
gie de# volks verzwaktStaatspensi
oen is geen nnimocs. maar een recht,
welken naam tneii er odk aan geeft
•En in dit verband kwam hii op tegen
het amendement-Lohman. om de wet
het stempel van Staots-armverzor
ging oo te drukken. Van een bestrij
ding van vele beweringen van de
reohteche =nrekers resumeerde spr.
in 12 conclusies ziin pleödoui voor de
Staatspensiionieering cn ziin verzet
tegen de dwang-verzekering.
In ©an uitvoerig betoog schetste de
heer Duymaer van Twist vervolgens
die partijdige lieuding der linkscha
groepen tegenover de wet-Talma cn
stelde hij nader 't karakter van are
mernzorg van 't voorstel Treub uiteen.
Hij verweet de vrijzinnig-democra
ten en liberalen nader dat zij hun
beginsel ontrouw geworden en naar
de socialisten overgeloopen waren en
hij ontkaude, dat de verkiezingen van
1913 cm die van Apeldoorn, in 't licht
van d® Stantspensloneering stonden
of deze als volkswil kenbaar maak
ten. Wat hot ontwerp betreft, toonde
hij met vele citaten uit kranten, re
devoeringen enz. aan dat de vrijzin
nigen en socialisten meer hadden be
loofd dom 't ontwerp geeft, een aal
moes van f 2 op 70-jarigen leeftijd bij
bij bewezen armoede geen recht
zoo ais Talma ha dverleend, geen ze
kerheid voor invaliditeits-verzckering.
Hij noemde deze regeling een ver
zwakking van de volksencrgi, een ver
laging van den ouden arbeider tot een
ellendig, een aalmoes, dile uit zelf
respect moest worden afgewezen. Spr.
deed daaraan niet mede. De heer
Teen6tra daarentegen bracht de' Re
geering hulde cn dank voor de ern
stige poging om een misstand op so
ciaal gebied op te heffen, die kerk en
particuliere liefdadigheid niet konden
wegnemen. Ook hij vond den 70-jari-
gen leeftijd te hoog cn de uitkeering
van f 2 te laag, maar dat kon men
verbeteren. Zonder citaten en toot
den dag halen van (Uierled oude plun
je betoogde hij dat de regeling van
den lieer Trüub de voorkeur verdiende
boven die van Min. Talma. De roch-
teraijde echter wilde blijkbaur niets
doen, wees lk oompromis af. Spr.
was tot elke billijke schikking bereid,
mits het ontwerp, dat in bf^jinsel on
aangetast is, blijft gehandhaafd. Hij
ontkende de socialistische strekking
er van, betwistte (lat t anti-kerkelijk
is of armenzorg beoogt. Hij waar
schuwde de rechterzijde het niet af te
wijzen, wijl dit bij den arbeiders
stand eem onuitroeibare wrok zou
doen ontstaan.
Opkomst Ucbting uitgesteld.
(Officieel). Door het departement
van Oorlog wordt medegedeeld, dat
in verband met het voorkomen \an
cevailen van nekkramp in velschil
lende cemeepten van ons land. d«
opkomst van de miliciens der lich
ting 1916 en landiflormmannen. die
in het tijdvak van 16—20 April ak.
was vastgesteld, tot een later te be
palen tijdvak wordt uitgesteld.
OUDERDOMSRENTEWET. -- Naar
de ..Ned," verneemt ral d© Regeering
ten aanzien van de Ouderdomsrente-
wet een bemiddelend voorstel doen.
ongeveer van de strekking der door
de hoeren Limbur-- cn Tydamtui ont
wikkelde denkbeelden.
EEN LAFFE AARDIGHEID. Twee
knechts van do firma Buyvoets,
worstfabrikante te Almelo, stopten
(naar de Tel. meldt) dein 14-jarigen
slagersleorling J. tegen wil en dank
in een om een spil dranienden ijzeren
pot. Daarop brachten zij den pot in
een sneldraaiende beweging, zoodat
de knaap weldra bewusteloos werd.
De daders staakten nu hun gevaarlijk
spel en legden dan armen jongen in
een soort rookkaat, om bij te komen,
maar na een uur was de jongen nog
