Biuairs Bihiu
TWEEDE BLAD
Zaterdag 13 Hel 1913
Overzicht.
Van' IJ li EUROPEESCHE OOR
LOGSVELDKN is in 't geheel geen
nieuws. De ©ta (berichten gewagen van
wat loopgraafgevochten. enkele infan-
tene-acties, artillorie-duels, maar re
sultaten zijn ook nu weer niet be
haald. Meer belangstelling irc&t thane
DE STRIJD OM BAGDAD. In ons vo
rig nummer namen we een telegram
op van 't-Petersburg's Telegraa(agent
schap, waarin gemeld werd dat de
Russische troepen de stad Kaeri-
Bhirjn hebben bezet, die op een
afstand van 175 wersten van Bagdad
gelegen ia en dat de Russen nu zich
opmaken voor den marech naar Oha-
nikin, in de richting van Bagdad.
Kasri-Shirin is gelegen in Koerdietan
even over de grens van de Perzischo
provincie Ardilan en uit de bezetting
van deze plaats en den verderen op-
marscli in zuidwestelijke richting
naar Chanikin, waar naar men ver
wacht de Turken zullen 6tand houden,
blijkt, dat de Russen, die geleidelijk
ln het gebied ten zuiden van het Oer-
iniameer groote successen hadden te
boeken, thans zich gereed maken van
de richting van Perziö uit, naar Bag
dad op te rukken De militaire des
kundige van het Alg. Handelabl. merkt
daarover op „Ook hier op dit zoo
afgelegen oorlogstooneel blijkt dus de
samenwerking der geallieerden. Want
terwijl nu uit het noordoosten de Rus-
sische bedreiging nadert van de Turk-
eche position in Mesopotamia, worden
van het zuiden uit die position be
dreigd door de Britse he troepen, die
weliswaar er niet in konden slagen,
generaal Townshend en zijn dap
peren to redden en dus het ver
sterkte kamp van Koetrel-Amara in
handen der Turken moesten laten,
maar die nu, door do ervaring geleerd,
wel op omzichtiger wij-ze zullen agee-
xen ter bereiking van het gestelde
dool de vermeestering van Bagdad.
De onderneming van generaal
Townshend, die zelfs tot Csetiphon
wist door te dringen, maar toen blijk
baar oindat bij de voorbereiding dezer
expeditie de sterkte van den vijand
wat al te veel was onderschat, moest
terug trekken, zal den Engelschen
aanvoerders wel hebben geleerd met
grooter macht en voorzorg den strijd
voort ie zetten. De vermeestering van
Bagdad, de vereeniging van de Brit-
Bche en Russische troopen in Mesopo-
taniië zal zeker nog veel moeite en
groote offers eischen, maar het thans
Eemelde Russische succes toont ge-
jk dat de Russische successen in de
streek van Erzeroem en Trebizonde
deden dat do weerstandskracht der
Turken aan dit front begint te ver
slappen. In hoeverre de Turken mi
litair nog krachtig genoog zijn om
naar dit zoo ernstig bedreigde front
nieuwe versterkingen te zenden, valt
van hieruit niet te beo or deel en. Wat
van Duitsch-Turksche zijde omtrent
Turkije© kracht wordt verteld, ver
dient natuurlijk evenveel voorbehoud
als hetgeen van geallieerde zijde om
trent Turkije'e uitputting wordt be
weerd. Maar dat zelfs na het vrijko
men van de troepen van Gallipoli de
Turksclie weerstand aan bet Kauka-
eieche front verslapte, geeft tot twij
fel recht."
De quaestie tuaschen AMERIKA EN
DUITSCHLAND raakt- wat op den ach
tergrond. Men verwaoht, dat Duitsch
land niet meor op de Amerifcaansche
nota zal antwoorden, maar nu den
verderen loop van zaken afwachten.
Di Duitschland ie evenwel veel be
langstelling voor de quaestie wat
Amerika nu tegenover Engeland zal
doen. De verklaring van Lansing, die
in zeker opzicht als een aanvulling
van Wilson's nota kan beschouwd
worden, heeft in Duitschland zeer de
aandacht getrokken. De „Vosaischo
Zeitung" heeft een medewerker naar
den Amerikaanschen ambassadeur
Gerard gezonden, om to vragen wat
deze van de verklaring öen*t. Gerard1
erklaarde deze ook niet anders dan
lil den door Reuter gezonden tekst
te kennen, maar hij wist omtrent de in
Lansing's verklaring bc-droeide nadruk
kelijk© verdragsverplichtingen van
Amerika tegenover Engeland, die
Amerika in acht moet nemen bij de
onderhandelingen inzake de blokka
de-protesten, te zeggen, dat er geen
sjiruke kan zijn van eenig geheim
verdrag. Volgens de grondwet der Ver
een igde Staten kan de president
slechts met goedvinden van 2/3 der
leden van don Senaat verdragon e'ui-
Ion met vreemde mogendheden. Een
verdrag, dat den Senaat niet bekend
is, kan er dus niet bestaan. Lansing s
verklaring kan slechts betrekking
hebben op de in de geheele wereld be
kende verdragen, die ook reeds vóór
den oorlog bostonden. Gerard is dan
ook van meening, dat Lansing het
echeidsgerechtverdrag bedoelde, dat
Amerika ln het voorjaar van 1914 met
21 staten, waaronder ook Engeland,
heet', gesloten. Duitóchland en Japan
hebben Indertijd een voorstel tot het
sluiten van zulk een verdrag van de
hand gewezen. Het blad herinnert er
aan, dat dit verdrag in hoofdzaak
hierop neerkomt, dat de aangesloten
staten elk geschil, dat noch langs di-
plomat-ieken weg, noch door een
scheidsgerecht beslecht kan worden,
aan het oordeel van eens bijzondere
commissie van onderzoek zullen on
derworpen. De bij het geschil betrok
ken landen moeten dan alle op de
zaak betrekking hebbende stukken aan
die commissie overleggen en haar op
alle mogelijke wijzen behulpzaam -zijn.
Zij moet dan binnen een jaar hare be
richten aan bedde regeeringen zen
den. Engeland en Amerika kunnen
dezen termijn echter bij nadere over
eenkomst verkorten; zoo dit echter
met geschiedt, blijft de termijn van
een Jaar geldig. De voor du geval
belangrijkste bepaling uit hel verdrag
ls de volgende „Allo 21 naties, die
znet Amerika het scheidsgerechtver-
drag hebben gesloten, verplichten zich
wederzijde, tijdens de beraadslagingen
der door haar benoemde commissie
noch oorlog met elkander te voeren,
noch «ene vijandelijk» handeling te
gen elkander te ondernemen."
De „Times" verneemt uit Washing
ton De schuldbekentenis van Duitsch
land in ca su het torpedeeren van de
„Sussex" zal geen invloed oefenen op
do betrekkingen met de Vereenigde.
Staten. Deze zullen in de toekomst
alleen afhankelijk zijn van de kwes
tie, boe Duitschland zijn beloften, in
de laatste nota neergelegd, houden
zal.
Van do oorlogsvolden.
KONING ALBERT. Naar aanlei
ding van den verjaardatr van Koning
Albert dor Belgen bevat ..Vrij Belgie"
een brief van het Yeer-front, waar
wil liet volgende aan ontleen en
..Ons gevierd opperhoofd leeft onder
ziin soldaten, hij bemint ze van har
te en zii aanbidden hem hij volgt ze
In hun liiden en welzijn hii is een
vader te midden zijner kinderen. Da-
geliiks komt hij bij hen. en wanneer
zii hom zleiT aankomen, dan planten
7.1 i zfch tevreden langs de baan. be
rekenend waar hii het dichtst moge
lijk bil hen moot voorbijgaanzij
richten, zich on en slaan film aan, met
een vreugdemcaikel exp da linnen en
oen liefdestraal ln den blik. Onlangs
bracht Zijne Majesteit wederom be
zoek aan een kantoraioment en in
twee barakken wisselde h.U aenlgc
woorden met sommige soldaten. De
barak, waarin ik mij bevond, ging
hij voortxii onmogelijk ln aJle te
gaan. Welnu, ik zag hii jongens de
tranen In de oogen schieten, terwijl
anderen aan misnoegdheid toega
ventegen den Koning neen,
nooitMaar tegen hot noodlot, tegen
zij wisten niet wal, dat oorzaak ge
weest was. dat hun Koning voorbij
ging. Hii wandelt door de loopgra
ven en ontmoet een schildwacht, en
het praatje gaat over de ..consigne",
eerbiedig, gemoedelijk. Komt soms
de dn« van een wapenschouwdan
wordt er gepoetst en geblonken, im
mers ,,'t is voor dén Koning 1" En
beleven zii een feestdag van het Ko
ningspaar. dan verwacht men met
kinderlijk genot het koninklijk ge-
Bclienk.-want "»en feestgetij gaat
voorbij, of hun aller ..vader" gedenkt
ziin jongens. Zoo deelt in eenvoud en
ontbering die lieldenkohinc. verdord,
als niet één, lijden en strijden van
zijn leger met stoïcijnsch betrouwen
en kalme kranigheid wacht hii om do
toekomst. 'en 'dé soldalen, naar dit
voorbeeld, wachten naast hem ge
duldig en vol hoop. Zijn toonbeeld
staat voor ieders geest, zijn deugden
ook. sa men moet leven aan <Uu
Ysèr, om te voelen, welke geestelijke
kracht on zodellike sterkte uitgaat
van ons opperhoofd.
MIJNWERKERS ALS TUNNEL-
GRAVERS NAAR HET FRONT.
Do Engelsohe miimverkers-federatie
heeft ln hare vergadering besloten,
om. gevolg gevend aan een verzoolt
van generaalMackiruion, de uit/zen
ding van vrijwilligere naar 't front,
waar zil als tunnel«ravers hii den
aanleg van landmijnen zullen dienst
doen. te bevorderen en een oproep in
dien geest tot Imrc leden te richten.
Zii verklaarde zich evemeens bereid
om mede te werko» tot het tot stand
komen van maatregelen om de eteen-
kootoroducüe te vermeerderen.
Verspreid nieuws.
OVER VREDE ln een hoofdar
tikel bespreekt de „Times de rede
voering, dj or den Engelschen minis
terpresident tot de Russisclie Doema-
afgevaardigden gericht. In die rode
voering werd o.a. de volgende opmer
king gemaakt: „Hot ie zeer begrijpe
lijk, dAt DuItschlatKl pogingen in net
werk stelt, nu eens bij den een, dian.
weer bij den ander, om tot een afzon
derlijken vrede te geraken. Men be
grijpt in Berlijn zeer goed, dat als
wij, de geallieerden, vereeriigd blij
ven, de oorlog ten gunste van ons
moet uitvalien. Maar de geallieer
den zeif weten dat evenzeer en zullen
schouder aan schouder blijven staan
totdat de mocht, die ons nu weerstaat,
is omver geworpen". Deze uitlating
komt zoo merkt de ld mes op
in et maar toevallig in de toespraak
voor. Bijna uit alle werelddeel en berei
ken ons dagelijks berichten over po
gingen door Duitschland aangewend,
om tot den vrede te komen. Daar is
in de eerste plaats Japan. Men kim
zich zoo voorstellen wat Duitschland
aan dat land zou kunnen aanbieden
Voorrechten in China en het onge
stoord bezit der voormalige Duit&che
koloniën. Het zij echter voldoende er
op te wijzen, dat Japan een trouw
bondgenoot ls. Dan tracht men aan
den oenen kant Rusland tegen Frank
rijk en Engeland, aan den andoren
kunt do7.e twee landen tegen Rusland
uit te spelen. ïn het Westen zou
Duitschland kunnen voorslaan: te
ruggave van liet vorovorde gebied en
vrede si ui ten, om dan met alle troe
pen tegen Rusland op te trekken of
wel het zou hetzelfde spelletje in het
Oosten kunnen s-peten, om de honden
vrij te hebben aan het Westelijk front,
Tegen zulke manoeuvres zijn de ge
allieerden voldoende gewaarschuwd.
Er is nog oen verblijdend gevolg van
't Engolsche verbond met Rusland.
„Het Russische eu het Eaigelsche gou
vernement zijn ten opzichte der kwes-
ties in het Oosten tot volkomen over
eenstemming gekomen. De tijden van
misverstand en wantrouwen zijn
voorbij!" Dat mag wel een d#belang
rijkste verklaringen sinds het begin
van den oorlog worden genceand. Zij
beteekent niet meer of minder dan de
oplossing van alle geschillen, dio do
beide keizerrijken' gedurende liot
grootste deel der negentiende eeuw
verdeeld hebben gehouden. Engeland
en Rusland zuMeu hierdoor .wellicht
ln staat zijn, in samenwerking mot
Japan, don vrede in Aziö te handha
ven.
Do „Kólnisohe Zeitung" schrijft
In haar critaek <m> do Duitsche nota
aan de Amerikaansche rendering
6prak het Engelsche blad ..Westmin
ster Gazette" uitvoerig over de con-
stateerina in dc nota, dat de Dult-
sclie reaeering toegeeft, tweemaal
ooeoiliik haar bereidheid tot vrede
sluiten to hebben geuit. Het blad
vroeg om nauwkeurige opgave wan
neer en waar deze. tot dusverre on
bekend gehleven verklaringen ziin af
gelegd. Aan dit verzoek om ophelde
ring zoo zegt do „Kfilnische Zei
tung" is gemakkelijk te voldoen
men behoeft slechts de Rijksdag-
redevoeringen van den kanselier van
9 December 1915 en 5 April 1916 na
te lezen, waarvan de nauwkeurige
tekst tooh ook wel in Engeland be
kend zal zijn geworden. Wanneer de
„Westm. Gazette" deze redevoerin
gen. welke lndertiid door het grootste
gedeelte der Engolsche pers nu eens
met hoon. dan woer met verontwaar
diging ziin afgewezen, nog eens
nauwkeurig wil beschouwen, zal het
zich tevens op 'de hoogïe Jtuimen stel
len van het vredesdoel van dc Duit
sche reeewing. w&arbtl het oog ge
vestigd is OP een veilige en onJie-
dreicde toekomst van Duitscldand in
vriie. vreedzame ontwikkeling van
ziin nationale krachten. ..Dc verwij
zing in de nota naar onze zegevieren
de legere schijnt aan dc Westmin
ster Gazette" een oenigszins onbe
hagelijk gevoel te hebben gogo ven.
liet blad zal echter moeten inzien,
dat deze zegevierende legers bij elke
bespreking van de vredeavraag een
niet geheel onbeduidends factor vor
men" zoo besluit 't Duitsohc blad.
DE AFWEER VAN LUCHTAAN
VALLEN. Lord Montagu hoeft, op
uitneodlging van den Engolacaien
Vlootbond, een redo gehoudon over
liet Engolsche vliegwezan, dat, reide
hij. sinds het begin van den oorlog
40 maal zoo uitgebreid is geworden.
Deze cijfer» zouden binnen enkele
maanden nog grooter worden. Spre
kende over de Zeppelin-raids zei de
hij: De Zeppelins worden fiteeds vol
maakter. Die welk» aan de kus», van
Noorwegen vernield werd, had zes
motoren, een meer dan de vroegere.
Zij zijn ook veel langer en vervoeren
meer brandstof, zoodat men, al wer
den. er verleden week drie vernield,
niet moet denken dat Zeppelins din
gen van liet verleden zijn; zij begin
nen pas. Generaal Pétaln, de held
van Verdun, sprak onlangs van een
Franache luchtmacht van 50.000 vlieg-
macliinee. In mijn stoutste fanta
sieën, aldus lord Montagu, heb ik
uooit eoh van de ministers cijfers van
dien aard durven voorleggen, maar
lk lieb geopperd, dat wij ten slotte
tot de vijf cijfers zouden kunnen ko
men, als er groote energie weid aan
gewend en er onmiddellijk slappen
werden gedaan. Van de kust van De
nes aar ken tot de kust van Nederland
houden do Duitschers voortdurend de
wacht met luchtschepen die twee da
gen in de lucht kunnen blijven en
van waaruit zij 7d tot 8(1 mijlen ver
kunnen zien. De maximum hoogte,
waarop een Zeppenn gomden pret
bommen kon komen, is GOhJ k TlKxi
voet. Zoodra zij haar bommen uitge
worpen heeft, kan zij een veel groo
ter hoogto bereiken vermoedelijk
ongeveer 10.000 voet. De Zeppelin kan
l»et best geraakt wordon als zij
Duitschland pas verlaten heeft daar
zij dan Lang zweeft en bezwaard is
met bomWon. Als een van deze bom
men getroffen wordt, ia de Zeppelin
veriloreui.
Do „Times" spreekt in verband met
do luchtvaarkwestie de verwachting
uit, dat de marine- en leger-lucht-
dlenst onder een afzonderlijk depar
tement samengesteld zullen worden,
nu de .regeering door verschillende
maatregelen heeft bewezen den dienst
te willen reorganiseeren. Er zijn
mouwo methodes aanvaard en het
personeel ls uitgebreid. Lord Curzon
heeft een rapport ingediend over ver
anderingen in de organisatio, terwijl
een commissi© e»n onderzoek instelt
naar de vervaardiging van vliegmo-
chinee.
HET TORPEDEEREN VAN NEU
TRALE SCHEPEN. Reuter seint
uit Londen Op de lijst van neutrale
koopvaardijschepen, dio zonder vqor-
af traande waarschuwing getorpe
deerd worden, komen drie Zweed-
£>che echepon. een Amerikaansche
boot, drie Deeosche, negen Noorsche,
vier Nederlandedhe en twee Spaan-
ache schepen voor. Vanschei dene de
zer booten werden an eon grooten af
stand van de kust tot zinken ge
bracht ln één geval zelfs op een af
stand van 180 mijlen. Hulp werd niet
verleend.
DE DUITSCHE VERLIEZEN.
Do Duitsche verhezen bedrogen in
totaal 2.822.079 man. Alleen voor
April bedroegen zii 91.162 man. Deze
cüfens gelden voor geheel Duitsch
land, met uitzondering van de vloot
en de koloniale troepen. Gespecifi
ceerd zijn zij do volgende Gedood of
aan wonden gestorven 664.552, aan
ziekte gestorven 41.325, gevangenen
137.798. vermist 197.09-1, ernstig ge
wond 285.515, gewond 254.627, licht
gewond 1.023.212, gewond en aan het
front gebleven 117.956 totaal 2.822.079.
ZONDER VORM VAN PROCES
GEFUSILLEERD. In liet Lager
huis ls bij do bespreking van de
terechtstellingen in Ierland ook ter
sprak© gebracht het geval van den
Icrschen journalist Skeffington, die,
naaf cebleEen ïs. zonder vorm van
proces is doodgeschoten. Minister
Asquith verklaarde hieromtrentDo
hew Skeffington werd ln den mor
gen van 26 April doodgeschoten, zon
der voorkennis van de militair© auto
riteiten. De zaak ls thans in onder
zoek. De betrokken officier Is so lort
6 Mei in arrest, zoodra het goval be
kend werd en de zaak zal voor den
kritgsraad komen. De heer Skeffing
ton wns door de troepen gearresteerd
volgens den heer GLnnell toen hij
ongewapend naar ziin huls wilde te
rugkeer en en in de kazerno dood-
goschoton.
DE DUITSCHE REGEER ENG.
De ..Deutsche Tageszeltung" doelt
mede. dat blijkens haar inlichtingen
de minister van binnenlandsche za
ken, Delbrück, inderdaad zal aftre
den. Hel aftreden geschiedt werke
lijk om gezondheidsredenen. Do
staatssecretaris voor Elzas-Lotharln-
gen. graaf Rodern. zou tot zijn op
volger worden benoemd.
BOTF.R-UITVOER UIT DUITSCH-
LAND? Naar de ,,E/>kal-Anzetger
uit Münchem verneemt, heeft de voor-
Zit ter van do Christelijke Boercn-
vereeniaing dr. Heim. in een be
stuursvergadering medegedeeld, dat
tengevolge van de meestal te laat ge
nomen maatregelen der overheid toe
standen ontstaan ziin. zoo slecht als
men maar voorstellen kan. Zoo zijn
er honderdduizenden kilo's boter uit
Beieren naar Berlijn en van daar
naar het buitenland gezonden... om
den marken-koers te verrbeteren. en
dat. terwiil er in Duitschland boter-
gebrek heerschte. De ..Lokal-Anzei-
ger" vindt dit feit zoo echandelllk.
dat het blad een onderzoek van rilks-
wege in deze zaak eischL
UIT GR I EK ENIAND. Reuter
seint uit Athene. Een redacteur \an
de „Uesperinl" werd door den koning
In authentic ontvangen; hot blad pu
bliceert thans ©on artikel, waarin het
do meenig verkondigt, dat do door
den konitig gevolgde politiek tot nu
toe volkomen gerechtvaardigd is $n
dat deze politiek zal worden voortge
zet. De koning is besloten niet te buk
ken nóch voor een nog grootere pree-
ei e van buitenaf, nóch voor binnen-
lnndsche troebelen, zoo die zich moch-
ten voordoen. D© koning is ©r de man
niet naar om de neutraliteit spoedig
te laten voren, maar als d© algemeen©
toestand zich zoodanig wijzigt, dat
hij overtuigd is, dat een oorlog in hot
belang van de Grieksc.he natie is, dan
zal hij niet aarzelen in het sirijdpork
te treden.
Maandag 15 Mei komt de Grick-
sche Kamer bijeen.
't Wolffbureau 66int uR Athene
„Men acht de crisis, te voorschijn ge
roepen door den wenech van de En
tente om de Servische troepen over 't
Griekechc spoorwegnet naar Saloniki
te vervoeren, overwonnen. Het optre
den van de Grieksche regeering heeft
succes."
UIT ZU1D-AFRIKA. Uit Kaap
stad wordt gemeld: Er zijn wederom
26 rebellen voorwaardelijk in vrij
heid gesteld, waaronder de z.g. pro
feet Van Rensberg, generaal Muller,
De. van Broekhuizen en Grobier. On
der de 22 rebellen, die zich nog ln
j de gevangenis bevinden, behooron
generaal Komp en Weesels.
SPANJE. Bij de opening van hot
parlement heeft de koning een troon
rede gehouden waarin hij o. m. ver
klaarde. Gat Spanje zijn neutraliteits
politiek krachtic zal voortzetten. Alle
oojloevoercuden waardeereu de cor
rectheid van Spanjek boudinc en de
juistheid der crondeu voor die iiou-
dinc. De receerüic volct. dooi haar
neuiroiiteiLspolitiek. den wil van het
ceheele volk.
SMOKKELHANDEL IN ZWTISER-
LAND. De ..Matin" verneemt uit
Bern. dat tegen drie chocoladefabri
kanten. van wie er één te Freiburg en
twee te Zurich wonen, indertijd een
beschuldiKinK was ingesteld zij zou
den met behulp van valsche gelei
brieven 200.000 K.G. chocolade naar
Duitschland uitgevoerd hebben, waar
van de grondstoffen uit de Entente-
landen afkomstig waren. De federale
raad heeft thans uitspraak ln dit
proces gedaan eerst was de raad
I voornemens de fabrieken te sluiten,
maar daar er dan een groot aantal
arbeiders werkloos zou worden, be-
ten slotte een boete van
200.000 franc op te leggen.
Onze Lachhoek
Er is niets moeilijker dar. een slech
te gewoonte af te loeren.
Ja, toch wel een goed© gewoonte
aan te loeren.
HIJ WAS SCEPTISCH.
Op een avond in hun club spraken
drie mamnen met olkanr over alge-
meene onderwerpen. Eén hunner
Smit zei vol tróts:
Ik kan jelui zeggen, dat ik ln
twintig jaar ge-en whlakj heb gedron-
k«n, niet om geld heb kaart gespeeld,
en geen wedren heb bijgewoondl
Na eenige oogenblikkem van stilte
merkte Bruin verdrietig op:
Knap van je! Ik wou dat ik het
zelfde zeggen kon!
Waarom niet? zei do derde op
recht, Smit zegt het toch ook!
Binnenland
Haarlemmer Halletjes
EEN ZATERIXAGAVONDPRAATJE.
Het was precies, op den dag af. drie
weken geleden, dat de krans besloot,
gezamenlijk een book le schrijven en
ik meende dus, dat het tijd werd te
onderzoeken, in hoeverre de kransge-
nooten. elk voor zich. de figuren had
den uitgewerkt, die aan hun goede
zorgen waren opgedragen. D© krans
vergaderde bij mij aan huis, en het
trof m© al dadelijk, dat de ra eesten
•wat schuohter, een beetje gejaagd,
zou ik zeggen, deden bij de begroeting,
1ete dat scholieren hebben, wanneer
ze hun onderwijzer goeden, morgen
zeggen en weten dat m hun les niet
kennen.
't Gesprek liep aanvankelijk over...
hoe kan 't anders, over bruinbrood.
Mevrouw Hopma voerde *t hoogste
woord zij kon er onmogelijk legen,
haar maag was veel te gevoelig om
dat zware voedsel te verdragen. Nu
kun je van buiten iemands maag niet
critiseeren. maar wanneer de Natuur
iemand een paar dikke, roode wangen
heeft gesohonken, e>4n gezéllrg em
bonpoint en twee dikke armen, dan ia
't minst genomen onwaarscLijiu ,j k
dat in dit bloeiend geheel een zwakke
maag zou zijn tusschengoschoven. Bo
vendien kent de krano haar gewoon
te, om te coyuetteeren met kwalen en
kwaaltjes volslagen gezondheid vindt
ze iets, hoe zal ik zeggen, iets alle-
daagech, iets grofs, goed voor een
boeremeid, maar niet voor beschaafde
uienschen I
En niet alleen voor zichzelf, maar
ook voor anderen laat inevrouiw Hop
ma tien minuten met een ontvanke
lijke vriendin of kennis alleen en ze
heeft haar wel de eone of andere ziekte
aangepraat, met het geneesmiddel
daarbij. Vooral in zenuwziekten ia ze
sterk „waar moeder Hopma versche
nen Ls, worden rustkuren begonnen,"
heeft eens een van haar zwagers ge
zegd hij beweert zelfs, dat op een
oogenblik haar heele cojivereaite ia
donkere kamers rustkuren deed en
dat zij zo daarna weer opjoeg, omdat
dit huar begon te vervelen. Maar ik
moet or bij zeggen, dat deze zwager
haar niet goed mooht lijden.
Niettemin vonden haar maagklach
ten in de krans weinig weerklank.
Wouter zei brommig„Kom, kom, eet
het maar, 't ie heel gezond."
„En Jo eet het zelf niet," merkle
tante Koosje verwijtend op
„Wat 1 Heeft hij een doktersverkla
ring?" riepen verscheiden stemmen.
Er roes een wolk van afgunst.
Dat was het niet, maar tante Koosje
bakte zelf wittebrood.
„Natuurlijk, omdat ik geen bruin
brood lust," zei Wouter ©n voegde
daarbij ,ydat is beel wat andere, dan
dat Je or niet tegen kunt 1"
Deze brutaliteit sloeg de vergade
ring oen oogenblik niet stomheid en
lik maakte van de stilte gebruik om
te zeggen „laat dat bruine brood rus
ten, moor hoe staat het met ons
boek 1"
De uitwerking vaji deze vraag was
verrassend. Niemand zei wat, maar
ieder keek een ander aan. Er was ar
maar een, die niet verlegen werd. Met
hem begon ik dus.
,.Ueb je <h-n boesaardigen tuinman
al nader ui'gewerkt
„Natuurlijk", zei W'outer, „zelfc op
drieërlei manier. Tot in kleinigheden
en onderdooien, heb ik mo in déze fi
guur verdiept, zoodat ik hem in ge
dachten duidelijk vóór me zie. alsof
hij leefde. Dat gaat zoover, dat Lk'on
langs tot mijn vrouw zei(is 't niet
waar, Koos?) „wie rookt hier in do
buurt tooh zulke slechte tabak?"
't Woa de tuinman uit den roman,
dien ik mo voorstelde, met een pijp
in den mond langs zijn bloemen biji 't
kasteel van de gravin wandelend."
„Stonk," vond Hupstra.
„Natuurlijk, als je iets doet, moet
je het goed doen."
„Mag ik vragen," vroeg ik, om den
draad niet te verliezen, „wat je be
doelt met drieërlei manier
„De quaestie is wat jullie wilteen
schurkachtige tuinman prima prima,
een middeteoort schelm of een ordi
naire boosdoener?"
Er gingen stemmen op, die naar 't
verschil vroegen.
„Dat ie toch hcei duidelijk. Ecu
prima prima, eerste klasse 6churk in
een roman rolt met zijn oogen. spreekt
wanneer hij alleen is op deze manier:
„ha ellendige, nu zijl gij de sleiikste.
maar eenmaai zal ik u mijn mach;
doen gevoelen", en laoht 'savonds bij
het zien voorbijgaan van den held
en de heldin, zoo vreeseiijk, dat dc
heldin huiverend stilstaat eu fluistert;
„Alfred, kan er in. dat boschj© een
hyena schuilen
„En do middelsoort boosdoener
werd gevraagd,
„Precies als die van do eerste klas
se, maar zonder hel duivelsohe la
chen."
„En de minste soort?"
„Dat is ©r ee,n, waar je ternauwer
nood aan merken kunt, dat hij een
schavuit is, dat is te zeggen: wij, die
't bock schrijven, weten liet wel,
maar 't publiek merkt er in 't begin
niets van. Zoo een kan lk jolui na
tuurlijk wel leveren, maar reconi-
mauueoren doe ik hem niet; noem
liever de prima quallteit, die past
toch ook beter iu een. roman roe: een
grafelijke familie. De lezweosen be
grijpen dadelijk dat hij een schelm
ia en zeggen: „hu, wat een enger tl"
en ais <J© ouwe dienetmaagd hem te
genwerkt, vergieten ze tronen met
tuiten
Het gezelschap besloot tot den pri
ma booswicht, vooral nadat Hopma,
als rechtgeaard koopman, gezegd
had: „hij kost ons niets meer, dan
een doixi© soorte!" Dat ik die dan toch
wat van hem maken moeet, met het
presentje zat, scheen, niemand te hin
deren.
Maar toen ik aan do andere krans-
leden vroeg, hoe zij hun personen uit
gewerkt hadden, heorechte een algo-
meen stilzwijgen. Alleen tante Koos,
die zooals men zich herinneren xal
met do edel© dienstmaagd was belas-.,
nam het woord. ,,Als :k den schurk
tegenwerken en ontmaskeren moet",
zei ze, „dan behoor ik toch te weten,
welk kwaad hij in zijn schild voert:
anders kan ik het immers niet gedaan
krijgen!"
D© vergadering begreep daar het
redoiijke van. „Dat kun je immers
best met Wouter overleggenvond
mijn vrouw.
Ja", zei tante Koes, „maar hij
wil me niets vertellen!"
„Hoor eens hier', zei Wouter,
„moot onze roman een kinderkamer
voorstellen of een aangrijpend ver
baal? Maken de tiynraan en do dienst
maagd ghyhk als kooplui op een
veiling, of zijn ze gezworen vijan
den? Vijanden zijn ze, goed zoo,
maar dan moet ieder zijn best ook
maar doen: ik verzin de leelljk© stre
ken van don tuinman on Koos moet
maar 7.ion, wat ze daartegen, doet.
Al» ik dat. vooruit vertol, Is alle aar
digheid er af".
Dit was een onverwacht beletsel,
maar daar ik wel voorzag, dat het 't
eenige niet wezen zou, zei lk gerust
stellend: j.maak je maar niet onge
rust Koos, die zaak komt bes; in
orde".
Ze koek weer verheugd, maar Wou
ter beschouwde me mot een donkereu
blik en barstte daarna in een zoo dui-
velsoh lachen uit, da* do dame© er
van schrikten en Hupstra zeer van
pa» declameerde. „Lieve Alfred, rit
er bijgeval een hyena in dezen ge-
makkeiijkon armstoel?"
„Beste vrienden", zei Ik, „zoo gaat
het niet Twee van de medewerkers
weten iets van hun personen to ver
tel ten en krijgen er al quaestie over
©ji van do anderen hooren we nog
niets. Oj) zoo'n mairior bestaat onze
roman voor negens tiende uit wit pa
pier en don koopt het publiek hem
niut en ons ontgaat do beroemdheid.
Wo 'moeten dus de zaak anders aan
vatten."
Ja, dat vonden ze ook. Maar hoe?
„I>aten we eerst bepalen, wat er in
de verschillende hoofdstukken gebeu
ren moet."
Daarover waren mijn mede-auteurs
het eens, ik nam dua een groot vel
Beschikbaarstelling vsn
levensmiddelen.
Ingediend is thans het* aangekon
digde wetsontwerp tot aanvulling en
verhooging van de Londbouwbegroo-
ting voor het loopende jaar met een
post van f 20.000.000 als aandeel van
het Rijk in de kosten van gemeente
besturen voortvloeiende uit de be
schikbaarstelling van levensmiddelen
togen verminderde prijzen. In de toe
lichting tot dit wetsontwerp zegt de
Minister van Landbouw dat de waar
schijnlijkheid groot ls, tenzij de tijds
omstandigheden nog verergeren en
Nederland in den oorlog betrokken
wordt, dat een derd© crisisjaar moet
worden doorgemaakt. .Na te hebben
nagegaan welke gegevens zijn verkre
gen voor de maatregelen in dat derde
jaar te nemen terwijl hij verklaart
dat tój zich geenszins ontveinst dat
de vooruitzichten niet rooskleurig
zijn zegt de Minister, dat, terwijl
de periode die achter den rug is' de
distributie vooraan plaatste, in de
periode die vrij thans ingaan de eerste
vraag moet zijn: Hoe bereiken wij,
dat van hetgeen er noodig is, binnens
lands zooveel mogelijk wondt voortge
bracht. Mot andere woorden, het pro-
ductievr'aagstuk komt thans op den
voorgrond en de vraag is te beant
woorden: hoe moet het met het oog op
dit groote belang nu verder gaan.
De Minister geeft alvorens tot de
beantwoording van deze vraag over
te gaan de ihans bestaande of met aan
zekerheid grenzende waarschijnlijk
heid te voorspellen omstandigheden
in het kort aan als 'volgt; lo. d© toe
voer van huipmeststofftu zeer be
moeilijkt; de productie van plantaar
dig voedsel voor roensch en dier s
dientengevolge niet zoo groot als zij
kon zijn; 2o. de aanvoer van voedings
middelen voor merisch en dier onder
vindt veel belemmerinj'. zoodat de
BOhaarschte en hooge prijken niet kun
nen uitblijven. Het gevolg hiervan
zal zijn, dat van sommige anders in
liet landbouwbedrijf als veevoeder ge
bruikte artikelen als rogge en aard
appelen meer voor mc-nschenvoedsel
gebruikt zal worden; dit zal echter
veel bezwaren ondervinden, doordien
tengevolge van de moeilijkheden van
den aanvoer van veevoeder, hot in het
bedrijf beschikbar© des te meer noo
dig is, zai niet de productie van dier
lijk© producten ais vet, spek, vleesch
melk en zuivel geweid:;- geschaad
worden. Al zou vermindering der
voortbrenging van sommige dier pro
ducten voor de binnen 1 andsclie le>-
vensmiddelenvoorziening geen over
wegend bezwaar zijn, er moet ook
zooveel mogelijk voor gewaakt wor
den het bedrijf niet te desorganisee-
ren; 3o. door het minder overvloedig,
soms gebrekkig binnenkomen van vo©
dingsmldidelen voor menseh en dier.
zal van de binnenlandsche productie'
minder voor uitvoer beschikbaar zijn
en het tot nu toegepaste middel om
door de hooge in het buitenland ver
kregen prijzen den WhucnlandscJien
gebruiker goedkoopor voedsel te ver
schaffen zal óf ophouden óf veel klo;-
papier en zette maar vast den titel
van onzen roman
DE JUFFROUW VAN GEZELSCHAP.
Tot mijn verwondering en ontstem
ming lokte deze eerste regel al dade
lijk heelwal critiek uit.
,,Ik vind dat een dooien titel,", zei
Wouter, „zet er dan ten minste nog
een vervolg bij„de Juffrouw van ge
selschap of het grafelijk© kasteel".
..Veel te ouderweisch," zei mevrouw
Hopzna. „Dat deden onze voorouders
zoo „de Roode brug of do moord van
den 25sten September"."
„Mijn voorouders hebben nooit ro
mans geschreven," zei Hopma flauw.
„Laten w© het boek liever don voor
naam van dc heldin geven," etclda
tante Koos voor. En daar riepen zo
namen door elkaar „LuciaI" zei me
vrouw Hupstra.
„Di Lammermoor," voegde Wouter
©r bij.
Julia," opperde mijn vrouw
„En RomeO."
„Geertruida, Kaatje. Lieebeth
„Waarom maar met dadelijk Amn-
lezwinthe vroeg >k. „Hoor eens,
vrienden, zoo kom! er van het heeio
plannetje niemendal. Waar moei het
heen. waaneer er al zooveel critiek i»
op den eersten regel
„We moesten het maar aan j© over
laten," zei Hupstra mot verdachte
edelmoedigheid.
Ja, ja-," riepen de anderen, behalve
Wouter, die alleen uiaar grijnsde, om
dat hij zag wat ik al lang had zien
aankomen, namelijk dat het heele
werk voor mijn rekening komen zou.
Er zijn van di© oogenbliklken tn 't
leven, waarop jo voelt, dat het nood
lot niet te koeren is en dus verstandig
doet met het gelaten te ondergaan.
Dus zwoog ik, maar deed bij mezelf
de dure gelofte, dat niemand er een
letter van zien, zou vóórdat het heel©
boek klaar was. Nooit zouden al dio
hoofden in één zak te krijgen zijn.
Hoe moest alleen al de grafelijk© fa
milie aanleiding tot verschil geven t
iedereen zou het willen doen voor'
men, of hij precies wiel hoe grai
en gravinnen denken ©n spreken
dat nooit Ik zou het boek schrijven
on voldeed het de krans niet, dan
moest een ander het maar doen,
Vee! werd ©r nog over „onzen" ro
man gesproken. Nu mij het werk W86
opgedoft scheen iedereen gerust
gesteld en van een zwaren las; put he.
ven. De stemming wat c m ook opge
wekt en vroolijk en dat nam niet wei
nig toe, toen op 't laatet van den
avond mijn go©:© vrouw aankwam,
met e©n eenvoudig boterhammetje,
maarvan wittebrood. Hopma,
Hupstra en zijn vrouw en wij beidon
hadden in geen weken deze lekkernij
geproefd: ze smaakte ons. beter, dan
de fijnste taart en toen Wouter, na er
met een critiech gezicht van geproefd
to hebben, een opmerking wilde ma
ken, die ale altijd wel weer onvrien
delijk zou zijn uitgevallen, voorkwam
tante Koos hem met een vriendelijk
compliment aan mijn vrouw over haar
heerlijk baksel.
Kwam het door de ongewone trac-
tfttie Was 't een gevolg van de be-
epiekingen over den roman 7 lk weet
het niet, maar dit is zeker, dat ik
dien naoiu een heel akeiigen droom
had, waarin de gravin en haar zoon
het zoo hevig met elkaar aan den stok
kregen, d»; ai dc andere personen, er
om heen geschaard, niet wieten hoe
er een eind aan to maken. „Maar
gravin, gravin, in zoo'n deftige fami
lieI" riep dc heldin vermanend.
„Lees liaar gauw iets kalmeerend!
voorl" raadde de held, „Me dunkt,
ik moet den veldwachter halen," op
perde de bravo dienstbode. De
schurkachtig© tuinman lachte dui-
velsch, hetgeen gelukkig was, want
daar werd ik wakker van toen vloog
ik op in mijn bod, want door liet hall
geopende raam hoorde ik inderdaad
een vreesclijk geluid.daarna viel ik
gerust gesteld in mijn kussen terug
't was de nauw van mijn overbuur
man, die zijn afgrijselijk gesclireeuvr
liet hooren.
FIDELIO.
