NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD.
- Opgericht 1883.
Jaargang No. 101BG
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
DONDERDAG 20 JULI 1916
til
3H
ABONNEMENTEN
PER DRIE MAANDENJ
Voor Haarlem en de dorpen In den omtrek waar een Agent gevestigd
is (kom der gemeente) met het Letterkundig Weekblad „De
Zaterdagavond"1.50
Franco per post door Nederland2.—
Afzonderlijke nummers0-05
Geïllustreerd Zondagsblad, voor Haarlem0.37
„de omstreken en franco per post. 0.45
Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM.
ADVERTENT IËN:
Van 1—5 regels 75Cts.; ledereregel meer 15 Cts. Buiten het Arrondissement
Haarlem van 1—5 regels 1elke regel meer f 0.20. Reclames 30 Cts. per regel.
Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
Advertentiën van Vraag en Aanbod, van 1—5 regels 40 Cts. per plaatsing,
elke regel meer 10 Cts. «t contant.
Redactie en Administratie: Groote Houtstraat 53.
Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 en der Administratie 724.
Drukkerij: Zmder Buitenspaame 12. Telefoonnummer 122.
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad Is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Bultenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 7678, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. De Verzekering der (per week) geabonneordon wordt gewaarborgd door ,,The Ooaan" Bokln 151, Amsterdam.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZES BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
AGENDA
VRIJDAG 21 JULI.
Orgelbespeling in de Groote Kerk,
nu 7VS814 uur.
Schouwburg, Jnnsweg: Bïosc. voor-
riling.
Bioscoopvoorstellingen; Cinema-Pa
ce. Gr. Houtstraat Biosc. Theater,
r. Markt. Piosc. Theater, Barteljo
issIraaL
Stadsnieuws
EINDEXAMENS H. B. S. 5-j. C. -
Haarlem, 19 Juli. Geslaagd: J.
'Berkelle, AlkmaahJ. Kipperman,
Helder.; G. Th. Garriteen, Alkmaar;
J. Salm, HelderP. Honig, Alkmaar;
G. Slikker, Helder; F. A. van Loenon,
{AlkmaarD. Alen, ZaandamA. ten
Have Hoorn II. Engel, Zaandam
E A. Kaag, HoornJ. W. Klei, Zaan
dam O. J. Siersema, HoornJ. G.
Boit, Amsterdam, bijzondere H. B. S.
te Amsterdam J. Fa'ber, J. S. Galjart,
j. M. R Sandberg, W. toe Water, L'.
J. X Verstelt, allen te Haarlem J.
Honheine Bijz. H. B. S. te Hitten-
sumP. L Fabriek, te Hilversum.
ZWEMSCHOOL HOUTVAART.
g De temperatuur van het water was
1 «'hedenmorgen te 6 uur 59 gr. en te
9 12 uur 60 gr.
sri
n VERPLAATSING BUREEL. Het
a bureel van don Kolonel, Commandant
Xe Infanterie Brigade, zal mot
flfi-lngaug von 1 Augustus a.s. verplaatst
.worden van de In fanteriekazorao
naar Jansweg no. 41 tegenover den
j2 ^Schouwburg.
i. HOOIBROEI. De gevolgen van
het ongunstige weer tijdens den booi
ng bouw zijn er reeds nl. broei in hevige
ls mate; in do omgeving van Haarlem
,xijn reeds een aantal hooi klam pen
,**fo last der hooipeilers „gestoken
'moeien worden of hooibergen gedeel-
ontruimd.
ONGELUK. Woensdagavond
heeft op 't vrachtgoederenstation een
'droevig ongeluk plaats gehad Ondor
'toezicht van een opzichter was de 71-
jarige L Waasdorp, Zuid Polder-
I fttraat 18, werkman va® de werf Con-
1 1 rad aan genoemd station bij de bui
tenhaven bezig, artilferievvagens te
laden in een goederenwagen. Gedu-
rende dien tijd, dat de Opzichter even
weg was, heeft W. zich verwijderd en
'li) is over do spoorlijn aan de binnenha
ven geloopen tusschen stilstaande
goederenwagens door. Op da.t oogen-
hlik is een der goederenwagens in
beweging gekomen en die werkman
geraakte bekneld tusschen de buffers,
tengevolge waarvan oen der ribben
brak en in 't hart drong. Aldus werd
hartverlamming veroorzaakt, waar
aan de man bijna oogenblikkelijk be
zweken moet zijn. Toen men hem al
thans na eenig zoeken vond, was hij
reeds overleden.
DE NIEUWE GA&D1RECTEUR.
Omtrent de door B. en W. aonbevole-
nen voor het directeurschap van het
Gasbedrijf kunnen we het volgende
mededeelen. De eerst voortcedrauene.
de heer J. A. A. Ochtman. directeur
van de Zaandamscihe Gasfabriek, is
36 jaar oud. Nadat hij de 5-jarige
'II. 13. S. had afgeloonen. werd hij
volontair aan de gasfabriek te Zaan
dam en werkte toen ook on het labo
ratorium van de Amsterdamsche
Gasfabriek aan den Haarlemmerweg.
Van daar ging hit e enigen tijd naar
Ahaus in Duitschland. waar ihij het
toezicht had bii den bouw van de
gasfabriek aldaar. Od 1 Februari
1904 werd de 'heer Ochtman benoemd
als adjunct-directeur van de fabriek
te Zaandam. Ruim 5 jaar later werd
hli aangesteld als directeur van de
gasfabriek te Bolsward enom 1 Fe
bruari 1913 werd hij directeur te
Zaandam.
De tweede voorgedragen e, de heer
G. A. Brender A Bnandds. scheikun
dig ingenieur aan de gasfabriek te
s-Gravenhag© is de zoon van den di
recteur van de vroegere Haarlemsehe
fabriek van de „Imperial". De heer
Brender k Brandis is to Maastricht
gebaren en is 34 jaar oud. Te Haar
lem bezocht hij de II. B. S. met 5-
jarige® cursus en was hier aan de
fabriek eon jaar volontair. Daarna
ging hij studeer©® aan de Polytech
nische School te Delft, waar hij ln
1904 het diploma van scheikundig in
genieur behaalde. In 1905 werd bij
aangestold als adjunct ingenieur bij
dtö „Imperial te Brussel en in 1907
tot ingenieur aan de Ilaageclie fa
briek. Sedert 1908 is de lieer Brender
A Brandis privaat-docent in de schei
kunde in verband met de gasfahrica-
ge aan de Technische Hoogescliool te
Delft.
GEVONDEN VOOR WERP EN.
Terug te bekomen bij M. Pieteis,
Harmenjaneweg 7 ro©d, een geldzak
je met inhoud. L. de Vries, Nassau-
laan CO, tooneeikijker in étui D. Ja
cobs, Lange Lakenstraat 27, leesboek
(Franech). C. JBrummelaar, Janestraat
49, certificaten van een premiebewije.
Zwitser, Groote Houtstraat 3 a, een
oorbelletje. Chr. Kammcijer, Brou
wersplein 52 rood, Duitsch leesboekje.
J. Stolwijk, Gierstraat 77, een cein
tuur. M. Dernison, Ripperdapark 5,
■eon kindermantel'Üje. J. Barohoorn,
Linschotemstraat 43, kwitantie.
Rubriek voor Vragen.
VRAAG: Hoe kan ik harswlekken
uit een stoffen japon krijgen? ANT
WOORD. Mdt benzol oi aether.
VRAAG Welke gymnastiekveree-
nigingen zijn er te Haarlem gevestigd?
ANTWOORD GymnastiekvereenL
ging „Sparta", sccr. A. C. v. d. Berg,
Bilderdijkstraat 22 „Concordiaeecr
A. Vring„Ba to", eecr. W. Versteeg,
Lange Raamstraat 40; „Jong Haar
lem', seer. J. W. G. L Smit, Zuidpoi-
derstraat 92„Rust roest*', eecr. J.
A. Kleyn.
(Zie vervolg Stadsnieuws op pag. 2)
Uit dé Omstreken
IEILLBGOM. Een dubbel woon
huis met kruidenierswinkel, café en
6chuur, aan de Leidsche vaart, alhier,
zijn Woensdag publiek verkocht aan
Th. van der Wiel to Zilk, voor I 4500.
De bloempjes van „Herwonnen
Levenekracht" hebben in totaei
f 215.121/2 opgebracht.
De militaire motorrijder Straat-
hoff, van lner, was een der eensten
in de 1000 K.M-rlt. Hij won in het
Stadion te Amsterdam bij het caroua-
eeïrijden een zilveren eerekruis.
HAARLEMMERMEER. Bij ko
ninklijk besluit is, met 16 Aug. a.s.,
benoemd tot directeur van het post
en telegraafkantoor te Hoofddorp
Haarlemmermeer de heer K. E. A.
Vries, thans commies post en tel.
2e klasse.
N. V. Groenten, en Fruitveiling
„Haarlemmermeer". Veiling van 19
Juli. Due of York (buitenl.) f 2.60 a
f 2.75; Juliamuieen (idem- f 2.70 a
f 2.80, Idem (hlnnenl.) f 1.25 a f 1.45;
•ldetii (drielingen) f 1.05 a f 1,20; ld.
(kleinen) f 0.85 a f 1-05; Schoolmees
ters (binnen).f 1.10 a f 1.80, Idem
(buitenland- f 2.30 a f 2.50, allee per
35 K.G.; Bloemkool f 8 a f 11 per 100
stuks; Tuinboon en f 0.50 a f 0.70 j>er
15 K.G.; Bosuien f 4 a f 7 per 100 bos.
SPAARNDAM. Bij beecliikking
van den Minister van Oorlog is de
vergoeding voor inkwartiering met
voeding voor het tijdjerk van 15 Juni
tot en met 15 Juli 1916 nader vastge
steld op 90 cts. per man en per dag.
Houtrakpolder. In dèn
Houtrak polder zat bij een boer in
eenzelfde hek aan den een en kam een
kip te broeden, terwijl aan den an
deren kant oen kat haar jongen voed.
da Het was daar vrede onder elkan
der.
HALFWEG. De Oramjevereeni-
ging zal zeer waarschijnlijk dit jaar
op Koninginnedag weder feestelijk
heden houden.
Binnenland
DE NED. VISSOHERSSCHEPEN
IN ENGELAND. Het bericht,
als zouden aüe naar Engelsche
havens opgebrachte N'ederlandsche
visschersvaartuitcen nriisverklaard
zitn. wordt, vol gene de. ..Telegraaf',
van reederezijde te IJmulden tegen-
EceDroken. Bii den haruiglogger-
eigenaar B. G. van Rhyn. te IJmui-
den. is telegrafisoh bericht ontvan
gen van den Nederlandsdhen consul
te Kirkwall, dat zijn schio en nog
drie andere vissohersvaartuigen voor
het Engelsche Priizenhof gebracht
izliit. Het zitn do loggers ..Cornells
iBart IJ.M. 173", „Condor IJ.M. 308",
de stoomlogger ..Lcruis Groen Jr.
IJ.M. 149" en do etoomtreiler „Wil
helm itna IJ.M. 35". ..Dlt wijst or dus
on. dat omtrent de andere te Kirk
wall ooeebraahte schepen. nog geen
büslissing genomen is" zoo conclu
deert de ..Telegraaf'.
Uit Rotterdam wordt nog aan het
„N. v. d. D." gemeld, dat bii do ree-
derii bericht is ontvangen, dat dc
Maassluis I ..Burgemeester Rupping"
door het Engelsche Prijzenbof is
i>£Ü6verkIaard.
olgens Rotterdam ontvangen
bericht, zijn ongeveer 150 Nederland-
sch© vissc-hersschepen naar Engeland
opgebracht, zoo meldt de N. R.
Courant.
Volgens de ..ZeoDost" zullen alle
door de Engelsdhen opgebrachte Ne-
derlandsche visschersvaartulgen met
hunne lading voor een Prize Court
gebracht worden. (Het bericht, dat
alle schepen reods zouden pnjsver-
klaard zün. zou dan op een misver
stand berusten). Op een uitnoodiging
van het Britse lie Gouvernement is
een deputatie van dc Nederiondsohe
harlngreeders naar Engeland onder
weg om deze zaak to behandelen.
Men meldt uit IJmuiden: Deetoom-
treiler ..Hercules" is volgens een bij
de reederii ontvangen bericht naar
Lerwick opgebracht.
UITVOER VAIN INGEMAAKTE
GROENTEN WEER GEOORLOOFD.
De minister van Landbouw, Nij
verheid en Handel heeft het volgende
bepaald: lo. Aan erkende exporteurs
van gezouten, gedroogde of op ande
re wijze verduurzaamde groenten, zaJ
van heden af gelegenheid worden ge
geven voor bepaalde partijen gezou
ten spinazie consent tot uitvoer te
verkrijgen, onder voorwaarde, dat
voor elk vat van 200 KG. netto of
minder, waarvoor consent wordt aan
gevraagd, van 1 October 1916 af
twintig drieliter blikken ingemaakte
spinazie van eerste kwaliteit tor be
schikking van de Veroenigde Groen-
tcncentrale gehouden worden. Als
waarborg, dat de exporteurs bedoelde
verplichting zullen nakomen, zullen
zij voor elk vat, waarvoor zij consent
aanvragen, bij de Vereeniging Groen-
tencentrale eene cautie hebben te
stellen van f 15. 2o. I. aan exporteurs
van gezouten, gedroogde of op an
dere wijze verduurzaamde groenten,
ingeschreven bij de vereeniging Groen-
tencentrale, zal gelegenheid worden
gegeven van heden af voor bepaalde
partijen groenten, waarvan de uit
voer in verschen staat verboden is,
uitvoorconsenten te verkrijgen; II.
zoodanig consent zal uitdhi iteiid wor
den afgegeven voor partijen groen
ten, bereid van partijen versohe
groenten, welke overeenkomstig de
hierboven sub 2o. bedoelde beecliik
king op eene groemtenveilïng eener
bij de vereeniging Groenteuoentrale
ingesclinevon veiiingsvereenig'uig voor
het buitenland zijn geveild; III. ex
porteurs van gezouten, gedroogde of
op andere wijze verduurzaamde
groenten, die als zoodanig bij de ver
eeniging Groenten centrale wenschen
te worden ingeschreven, moeten daar
toe vóór 1 Augustus 1916 het verzoek
richten tot de Rijkscommissie van
toezicht op die vereeniging. De aan
de inschrijving te verbinden voor
waarden worden, onder goedkeuring
van don minister van Landbouw, Nij
verheid en Handel, vastgesteld door
genoemde Rijkscommissie; IV. de af
gifte van consenten geschiedt alleen
ten aanzien van groente, die onder
ambtelijk toezicht wordt geladen op
de plaatsen, waar zoodanige inla
ding van versche groenten kan gc-
Bchiodan, alsmede op nog nader door
den minister van Landbouw, Nijver
heid en Handel aan te wijzen plaatr
KONINKLIJK BEZOEK, Do Ko
ningin hooft Woensdag een bezoek
gebracht aan de omstreken van Ber
gen op Zoom.
MIJNRAMP. Nader wordt uil
Heerlen vernomen, dat bij de ontplof
fing in de Emmamijn te Hoensbroeck
twee personen werden gedood, drie
ernstig en een licht gewond. De ge
troffenen waren in dienst van om
Duitsche aannemersfirma. Het onge
val geschiedde bij het aanleggen \a.i
een steengang, doordat de daarvoor
gereed liggend© springstoffen, waar
schijnlijk door onvoorzichtigheid van
de arbeiders ontploften. Gedood wer
den dc opzichter over de ariïoidere-
ploeg, do Duitscber Venn uit Brunsen
en de Nederlandsche arbeider Lausen
uit Echt.
AANGEHOUDEN MAIL Hot
stoomschip Rindjani, 34 dezer uit
Oost-Indië te Rotterdam aangekomen,
I looft de post te Falmouth moeten
Lossen.
UITVOERVERBOD VAN KONIJ
NEN. Do „St. Ct," bevat een kon.-
besluit, houdende uitbreiding van
het verbod van uitvoer van tamme
konijnen.
LEVEND BEGRAVEN. De Tele
graaf meldt: Wowiedagmiddag werd
het 10-jarig knaapje W. tijdens het
spelen in een kuil op een terrein aan
do Retiefstraat te Amsterdam door in
zinking plotseling onder het zand be
dolven. Do heer D., die van uit zijn
woning het ongeluk lwd gezien,
schoot onmiddellijk te hulp en slaag
de er na veel moeite in, het jongetje
uit te graven, dat ettelijk© minuten
levend begraven is geweest. Hij werd
dan ook in bewusteloozen toestand
uit zijn netelig© positie bevrijd. De
heer D. mocht echter het genoegen
smaken, na toepassing van kunst-»
matige ademhaling, de levensgeesten
weer op t© wekken. Het knaapje is
vervolgens naar het gasthuis overge
bracht. Don kranigen redder een
woord van huid©.
NIET ANTI-MILITAIRISTISCH GE
NOEG. t Alg. Handelsblad meldt:
Onder de kiezers der S. D. A. P. in
hot kiesdtsliriot WeeistelJingwerf
worden pogingen aangewend bij de
a.s. Kamerverkiezing een eandidaat
te stellen, die moer anti-militairis-
tisch gezind is, dan het huidige Ka
merlid, de heer Hugenholtz. Er is
reeds eene bijeenkomst gehouden,
waarin dit beeluit genomen is; er
wordt daarvoor vorder propaganda
gemaakt. Een grootere vergadering
zal dan later volgen. Naar men wil
houdt een en ander verband met ac
tie van d© zijde van voorstanders van
1 ïetl di ensiw aigjari ngsirtan'lfesf
GASPRIJS. B. en W. van Leideit
oteLlen voor den gaspriio van 7 op 8
cent te brengen.
GEEN' INDISCHE MILITIE.
D© Minister van Koloniön heeft naar
aanleiding van vragen van het Ka
merlid den heer Knobel medegedeeld,
dat het in het ochtendblad van „De
Nieuw© Courant" van 3 Juli j.l. voor
komende aan de „Sumatra Post" ont
leende bericht, dat de Indische Regee
ring van het Departement van Kolo
niën de opdracht (heeft) ontvangen
om met spoed de uitgewerkte müiue-
plannen In te dienen, namelijk voor
een militie onder Europeanen en een
uitgebreide militie onder inlanders,
van allen grond ontbloot is.
ONGELUKKEN. Te Heerlen
wild© j.l. Dinedag, naar de „L K.
melcJt, de 21-jarige miilhoien-infanla
rist, Hubert Hoynen, uit Schaesberg,
op hel balkon van den reeds vertrek-
kenden trein sjiringen. Hij 6prong
mis en kwam onder den waggon te
recht. Onmiddellijk was de ongeluk-
1 kigo een lijk.
lUitfflüne Gedenkschriften
M ij n V ader.
Nu moet ik zeggen, dat, zoo ooit, dezz
moraal van de les van mijn vader mij
ontsnapte. Ik weet nog heel goed, dat
fik heel blij was, toen mijn vader, zijn
tweede kopje thee had leeggedronken,
mijn moeder goeien dag zei, mij op
de wangen kust© en naar „De Bos"
f King. Ik heb eerst later leeren begrij-
L Pen dat do meeste gewone vaders
f ik zonder dus de buitengewone uit
hunne knapen zoo opvoeden als de
mijne het mij deed. De eenige paeda-
91' gdgiek, di© ik mijn vader van mijn
5de tot mijn 16de jaar op mij heb zien
^•toepassen, was de nuchterste, de
jfl simpelste, d© van alle waanwijsheid
f$ en deftig berekenend gedoe ontbloo-
le levensregel; „Doe jij goed dan ben
ik goed; doe jij kwaad dan krijg jij
k bet met mij te kwaad". In liet weinige
f dat ikin mijn levendige, lustige, heer
lijke kinderjaren van mijn vader
heb gelewd, speelde de vrocs voor
*'jne afkeuring een groote rol.
Ik geloof dat men op pacdagogisch
terrein in de zoogenaamd betere krin
gen beter althans naai- uiterlijke
wolvaart in onze dagen een heel
ander stelsel is toegedaan dan dat in
j mijne jonkheid (van 1850-1860) gold.
Het op mij toegepast systeem èn
door mijn voider èn door mijne moe
der zal in den loop van dit verhaal,
wat den eersto betreft, door een paar
Voorbeelden worden verhelderd.
II Vóóraf dient echter de betuiging te
laan, dat ik van mijn 16de tot mijn
»sle jaar ben opgevoed door mijne
(moeder en dot zij hot is geweest, die
Biij in mijai manlijke jaren mijn va
der liet best lieefl leeren kennen.
I Immers ik kan slechts, daar mijn,
vader op 48-jarigen leeftijd stierf, van
kinder- en kn apen indrukken spreken,
doch juist door de aanvulling mijner
moeder staat nu het boedd van mijn
vader mij met liclit-en schaduw voor
oog en.
Hij had vele gebreken en tallooze
deugden. Men zegt dat er zoo meer
dere vaders geboren worden.
Mijn vader was als-dc-dood-zoo-
bang dat er uit mij als eezu'g kind
van ouders, die „wat te wachten
haddeneen leegiooper zou groeien.
Mijn vader was op het punt van
leegluopeu's in 't geheel niet te spre
ken. Normale menschen moeten van
15 of 20 jaar af tat hun 70ste werken,
meende mijn vader. Zonder eenige
meedoogendhèïd beweerde hij dat de
meeste leegïoopers met voorbedachten
rade, en uit geen ander dan een lui-
hietdsbeginsel, den arbeidsplicht ver
zuimen. Er moesten Rij lis-werk
plaats en zijn, buiten Ommerschans en
verdere bedclaarskiolonièn, waarin
door plaatsing van allerlei hoog- of
laaggeboren leegloopei's hun voor
beeld van dagdieverij geneutraliseerd
werd voor anderen. En als een zijner
vrienden, zooals o.a. Mr. F. L Wille-
kes Macdonald, advocaat en procu
reur te Haarlem en welbekend om
zijn© fijne welsprekendheid en I. P.
Lombar Petri, Burgemeester van Bloe
mendaal, hem lachend weerlegden
met ©en: „Maar, amice, waar zou bet
idéé van persoonlijke vrijheid in de
maatschappij blijven?!" dan draafde
mijn vader door en zei; „Nee' wie
zulks luie individuen duldt in zijn
omgeving, moedigt ze aan. Persoon
lijke vrijheid moet dook' arbeid ver
diend worden".
„Aan niets had je vader zóó 't land
als aan leègloopers,", zei mijn moe-
fier mij aan den dag van 30 Septem
ber 1880 toon ik voor het laatst na
14-jarigen dien6t xnijlri Haagsch
bureau bezocht en tot mijn
leedwezen het Departement van
Binnenlandscha Zakeai moest
verlaten. 1) „Ga dua morgen
1 October direct aan het werk of cf.-
is veel kans dat je n u op je 36ste
jaar gaat loegloopen".
Nu, lecgloopen had ik de laatst©
dertig jaar, naar mijn allerbeschei-
denste meening, niet gedaan. Daar
hadden mijn© oudere voor gezorgd.
Op mijn 6de jaar kreeg ik, di© reeds
één jaar op een bewaarschool had
vertoefd, les van een huisonderwijzer,
die mij op d« letterplank lezen en op
een doorschijnend schrijfboek schrij
ven leerde; op mijn 7de ging ik naar
de Nutsschool met gemengde bevol
king, op mijm 9de naar de Fransche
School van de heeren du Buy en Pe
tri en op mijn 12de zakte Ik niet on
verdienstelijk voor het admissie-exa-
rnen lot het Instituut van het Stede
lijk Gymnasium to Haarlem, waaraan
toenmaals Rector was dr. S. A. Na-
her, in lateren tijd oen van de Ne-
deirlandscho geleerden, di© mij de
meeste sympathie bewezen en con
rector Dr. P. J. Uilenbroek, een be
minnelijk leeraai', dSe ons oud©'ge
schiedenis doceerde.
Toen ik als niet-geslaagde thuis
kwam zei mijn moeder direct:
Denk er om dat je papa heel boos
zal zijn als hjj tlruis komt. Ik vind
het al erg, dat een jongen als jij, die
op zoon dure school is, niets weet,
maar je vader zal woedend zijn, en
pos op, dat je je vader niet gaat te
genspreken. Beloof hem beterschap,
terstond.
Mijn vader wits woedend. Toen hij
op het etensuur thuis kwam, dat
toenmaals naar burgerlijke zede op
4VS uur was gesteld, nam raijme moe
der hem eerst een oogenblik apart;
1) Ofschoon Kant's categorische im
peratief ons zedelijken dwang heeft
geleerd, zal ik in het verdere mijner
Gedenkschriften voor den deskundige
■bewijzen, dat er onzedelijke dwang op
mij geoefend is.
daarna kwam hij bij mij en begon
mijn zonderegister open te slaan; het
vertoonde op elke dag-bladzij-
speelschheid, wuftheid, gebrek aan
degelijkheid en wispelturige aan
dacht, zoodat onder het leeren van
lessen de inhoud in duizend andere
dingen versmolt, die voislagon vreemd
aan de stelling van Pythagoras, den
grootst gemeenen deeler of het Edict
van Nantes waren.
Daarbij was het, volgens mijn va
der, de vraag of zijn stamhouder wel
ooit buiten de eerst© vier rekenkundi
ge bewerkingen iets in mathemati-
echen en arithmetischen zin zou be
reiken.
Je lijkt wel stomp op het punt
van rekenen.
Mijn vader had gelijk. Rekenen heb
lk nooit gekend. Berekenen ©ven-
min, al heb ik tot in verren ouderdom
aan rekenaars en berekenaars de tol
mijner bewondering betaald. Te be
ginnen met Bartjes. Op goede gron
den mag ik echter gelooven dat de
Rijk Zegenende Nabuur met dezelfde
willekeur als Zij bij andere te
werk ging, ook mij Haren Machtswil
voorschreef. Zij formeert reken- cm
berekenende koppen gelijk zij het on-
rekenkunstige dito's doet; zij maakt,
tot vermaak of verdriet dergenen die
zij voortbrengt, oneindig of eindeloos
overeenkomstig© modellen en het wil
mij nog altoos, hoe onmathematisch
dan ook aangelegd, als een axioma
voorkomen dat de lieve exemplaren
zeiven er o, zoo weinig aan kunnen
doen hoe zij oorspronkelijk uit de
smeltkroes van het leven t© voor
schijn treden.
II.
Ik moest uitleg gewn van hetgeen
mij op het ndanissle-examen was ge
vraagd.
Mn rekenen was goed pa, maar
van meetkunde wist ik niets.
Waarom niet? Je hebt bij du Buy
toch Badon GUyben voor Stelkunst
en Kempees voor meetkunst. Je bent
een luiwammes, een leeglooper, maar
we zullen daar wel raad op weten.
De raad was, dat ik zeven maanden
lang eiken dag privaatles kreeg van
twee examinatoren; dat mij door een
klerk van mijn vaders kantoor aard
rijkskunde en geschiedenis werd on
derwezen en dat mij slechts den Zon
dag werd toegestaan in den ezelwagen
te rijden, want mijn bok was ezel ge
worden.
Dat ziet men meer bij bokken. Als
ze niet ezelachtig zijn, worden zij het
Met do groote vacantie gezakt,
kwam ik tegen Paschen bovendrij
ven en nam de stuursche houding van
mijn vader en zijn schamper optre
den jegens mij een eande. Gelukkig!
Ik had het eerst© adroissie-exanien
met nog een paar andere Haarlem-'
schel schooljongens gedaan, onder
andere met Abraham Koolhoven en
Karei Starosky Waardenburg, Kool
hoven was met glans geslaagd
en Waardenburg evenals ik als
een straal gezakt, lk herinner mij
hoe de Rector de vraag deed: wie na
Al va het landsbestuur, vóór de afzwe
ring van Philips, hier had waargeno
men als Gouverneur en dat Karei
Waardenburg met de gretigheid van
een jongen, die na lange ondervra
ging totaal niets heeft geweten, ein
delijk zich den weg geopend ziet eens
een behoorlijk antwoord te geven, er
utt wierp; „Hamnibai".
En ik herinner mij óók dat de vraag
naar hetgeen er opmerkelijks in het
Twaalfjarig Bestand geschiedde
door mij met een: „Toen stierf Mau
ri ts" werd beantwoord.
Ik hoorde ©enige dagen later mijn
vader met onverholen spijt in mijn©
presentie tot mijne moeder zeg
gen: „Hjj waB in alle® slecht:
he-t oenlg© wat dtragelijk is ge
weest was het reciet van de Fran
sche fabel La Cigale et la
Foiirmt en een HoUondsch opstel
over „Do Genoegens van het Buiten
leven", dat raakt-je de weerlicht, als
je zelf buiten woont 5 jaar achtereen
en eerst een bokkenwagen en nu een
ezelwagen bezit; van stel- en meet
kunst begreep hij geen snars: van do
zes sommen waren 4 fout; van aard
rijkskunde en geschiedenis weet hij
geen jota; en van natuurkunde
meneer Logeman met wie ik in W e-
t e n en Werken zit, heef» me ge
zegd: als u, meneer Kleine, eerlijk
welen wilt hoe ik over uw zoontje
denk? Welnu dan: 't ls een eenig
kind, dus min of meer een bedorven
kind. Voorbestemd als u niet oppast
voor leeglooper, gelijk zooveel rijke-
lui's kinderen. Hoor je het Frits je?
Ik zou van ergernis me dood scha
men als ik dat van Jou moest bele
ven. Leeglooperl
Nn, aanvankelijk zou mijn vadef
zelf het leegloopeai van zijn zoon wel
beletten. Eenmaal.op het Instituut
van het Gymnasium beland, had ik
bet geluk spoedig vrij gunstige rec
torale maand rapporten te verkrijgen
en zou ik het na 5 jaren verlaten (o,
scholkhcid der eeuwig gekscherend»
natuur!) met vier prijzen In de taai
en letterkundige vakken, de vader-
l&ndficke en oJgemecno historie en
een testimonium voor de wis- en
natuurkundige wetenschappen. Dat
laatste was een toppunt van
Bchalkheid en bezorgde mij de
onderscheidink van ©en Oratie op
den preekstoel der Walsche Kerk
(die Busken Huet zo© dikwijls had
beklommen) over Eonige Uitvindin
gen van eenige 17de eeuwsch© Neder
landers". Ik herinner me dat ik met
Cornelia Drcbbel begon en met Teyler
eindigde. En over de Leidsche flesch
en electriciteót redeneerde alsof ik'
er wonder wat van wist. Helaas,
heeft mijn vader di© laurier on van
zijn 17-jarigen zoon niet mogen be
leven, want een Jaar te voren was
hij gestorven.
F. SMIT KLEINE
(Wordt vervolgd.)
