NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD. - Opgericht 1883.
FRANS HALS.
34a Jaargang No. 10189
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
MAANDAG 28 AUGUSTUS 1816
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN AOVERTENTIËN:
per drie MAANDEN! Van 1—5 regel6 75 Cts.iedere regel meer 15 Cis. Bulten het Arrondissement
Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd '.sZMt Haarlem van 1—5 regels/1.—, elke regel meer f0.20. Reclames 30 Cts. per regel,
is (kom der gemeente) met het Letterkundig Weekblad „De Bij Abonnement aanzienlijk rabat.
Zaterdagavond"1.50 Advertentiën van Vraag en Aanbod, van 15 regels 40 Cts. per plaatsing,
Franco per post door Nederland2.— j|f e,ke re§e' meer Cts. contant.
Mtintreerd Zondagsblad, vo'or 'Haarlem' o'.37'/i Radactie en Administratie; Groote Hnutstraal JJ.
n de omstreken en franco per po6t. 0.45 Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 eo der Administratie 724.
Uitgave der Vennootschap Lonrens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM. tgHö" sj Drukkerij? Zuider Buitenspaarne 12. Telefoonnummer 122.
Tót de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 7678, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. De Verzekering der (per week) geabonneerde© wordt gewaarborgd door „The Ooean" Rokin 181. Amsterdam.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
AGENDA
DINSDAG 29 AUGUSTUS.
Orgelbespeling in ile Groote Kerk,
Van 1—2 uur.
Geb. St. Bovo, SmecBeStTaat: Witte
Bioscoop.
Bioscoopvoorstellingen.CiM&ma-Pa-
lace, Gr. Houtstraat Biosc. Theater,
Gr. Markt. Apollo-Thksaiterr, Bartel Jo-
riss trant.
Tarw® zaaien!
Een deskundige oid landbouwgebied,
heeft ons doze opmerking gemaakt
..Wanneer de Minister niet voor-
Bchriift. dat Iedere landbouwer een
gedeelte van ziin land MOET be
zaaien met tarwe, dan bestaat 'het
gevaar, dait menigeen stilletjes mos
terdzaad. karwii of andere fijne za
den gaat zaaien, die groot er voor
deel opleveren- Dan heeft Nederland
het. volgende jaar weer veel rijks
daalders verdiend. maar GEEN
ETEN."
Wij brengen deze waarschuwing
over zooals ze gedaan Is. omdat ze
ons belangriik genoeg voorkomt te
ziin. En bet ia nu zaaitijd 1
Stadsnieuws
Een onzer medewerkers schrijft
«ns: Nu de sterfdag van Frans Ilals
na 250 jaren, op plechtig© wijze zal
worden hei-dacht, geven wij nog
eeuigo levensbij zonderheden, aJs aan
vulling op het overzicht in het num
mer vaïD 15 Augustus.
Wanneer morgen onder de hooge
gewelven der aloude "St. Bavokerk
een krans zal worden gelegd op de
zerk, waaronder do assche rust van
onzen grootsüen Haarlemschen kun
stenaar, dan wordt een daad van een
piëteit verricht tegenover den man.
aan wien de kunst b) het algemeen
en onze stad in hot bijzonder zooveel
verschuldigd: is. Frans Hals was een
Haarlemmer in don waren zin des
vvoords, want al moge hij Zuid-Neder
lander van geboorte zijn, "kast staat
dat hij op jeugdigen teeltijd zich te
dezer stede vestigde en nagenoeg zijn
geheels leven hooit doorgebracht
binnen de muren der Spaanicstad. In
.vroeger eeuwen werd het een nood
zakelijkheid geacht, dat een schilder
wilde hij zijn blik verruimen
minstens een reis moest doczn naar
het klassieke Italië. Hals" en met
hem o.a. Rembrandt, Piiilip Wiou-
werman en Jacob van Ruijsdael
hebben bewezen dat men toch een
wereldberoemd schilder kon worden,
zonder veel van de wereld te hebben
gezien. Onze groote meestor het
is bekend heeft armoede, gebrek
en tegenslag gekend en wel in ruime
mate. Het blijft dan ook een mysterie
hoe hij, gedrukt door een, hoogst
zorgvol loven, tot aan hot eiudo van
zijn lange leven-, in do volste kracht
voor zijn kunst behouden bleef. Zijn
ijzersterk gestel en zijn opgeruimd
karakter zulten daartoe ook veel
hebben bijgedragen. Frans Hals was
een man van ile wereld, zorgeloos,
wellicht te zorgeloos, een eigenschap
meer eigen aan kunstenaars. Het
spreekwoord „hij is een vroolijke
Frans", ontleent we#ioht aan liein
xija oor-sproiig. 'Toch mogen wij geen
verkeerde voorstelling van hem ma
ken, want ware slechts één tiende
gedeelte waar van do verhalen, die
van hem in omloop zijn, dan zou hij
reeds op middelbaren lwftjjd een mén
schei-ijk wrak zijn geweest, zoo naar
Kekaam ais naar «eest. li ij leefde
zooals bijna iedereen in de 17e eeuw
de gouden eeuw leefde. Vroo-
lijkiieid en jolijt, de bi-erf lap en de
wijn roemer waren in die dagen nu
eenmaal de onmisbare factoren van
het leven, zonder dat het ontbrak aan
ernstigen. en harden arbeid, noeste
vlijt, kunstzin en degelijkheid. Meer
dan in menigen anderen tijd heeft
liet Noderland-sche volkskarakter zich
in deze ponode op zijn schoonst doen
kennen. In 1611 was Hals reeds ge
trouwd met Anneke Hermans. Dit
huwelijk was niet gelukkig. Onder
linge oneenfgheid en emdere bijko
mende omstandigheden «waren zelfs
oorzaak, dat Frans Hal-s op 20 Fe
bruari 1616 ter verantwoording werd
geroepen bij den Burgemeester on
zer stad1, die van hora de belofte vor
derde, dat hij zich voortaan boter
zou godragen. Di-t feit is later bij de
beoordeeling van zijn karakter steeds
ftl» basis genomen. Maar wij vragen:
hoeveten zullen toon ter tijd voor een
dergelijke officieel© reprimande ln
aanmerking gekomen zijn.? Hcadgs-
tina wm hjj bat ««chtofiar van het
recht der rcgeeringsautorileiteii om
ln te grijpen in de huiselijke omstan
digheden van een der inwoners. Men
handelt dan ook verstandig om dia
buitensporigheden toe to schrijven
aan zijn onstuimig karakter, dat la
ter dioor betere huiselijke verhoudin
gen in meer kalme banen is geil oid.
Zijn eerste v-rouw overleed spoedig
en de joviale vrootijke Vl'aamsche
schilder was er d© man niet na om
liang te "treuren of zich te laten af
schrikken door de ondervonden mi
sères van dit eerst© huwelijk. Reeds
12 Februari 1617 hertrouwde hij met
een Snaarndamsche jonge vrouw,
ni. met' Lijsbeth Reyniers. Deze echt
verbintenis was veel gelukkiger, dan
do eerste era hij was rijk aan kinde
ren era hield nagenoeg 50 jaren
stand. Wij schreven reeds dat hij
rodt) veel tegenslag te kampen had.
Zoo werd hij b.v. In 1654 ter zake
eener schuld van 200 gulden wegens
getoverd brood en geleend geld, bij
notarieofe act© verplicht aan een
bakker eenig huisraad en vijf schil
derijen af te staan. De bakker zal
daarbij wel goed garen gesponnen
hebben, want do schilderstukken be
st ond-cu uit één van Karei van Man
der, één van Maerten v. Heemskerck,
een van hem zelf en twee van zijn
zonen, eene collectie, die thans eeui
go mi llloemen misschien zou opbren
gen. De armoede vervolgd© den groo-
tera kunstenaar steeds meer en meer -
op onmeedooge-nlooze wijze en het is
aandoenlijk te lezen in de officieel»
stukken, dat hij op 78-jarigen leeftijd
te strijden had met gebrek, gebrek
in den letterlijken, zin des w-oords.
Gelukkig kwam men hem van over
heidswege t© hulp en werd hem in
1662 doc*r burgcintesteren een toelage
gegeven van f 200, die hij krachtens
nader besluit van 1 Februari 1664
levenslang mocht houden. Zijn toe
stand was toen diep treurig, want
nogmaals moest bij zich tol de ste
delijke règeermgs-auloriteiteu wenden
om geholpen te worden uit zijn da
del ijken nood. Weder sprong men
hem bij en schonk hem drie wagens
turf, terwijl zij, die huishuur van
hem te vorderen hadden, uitgenoo
digd werden om op Burgemeesters
kamer te komen. Hals overleed op
29 Augustus 1666, nalatende zijn
hoog bejaarde weduwe, die dermate
in armoede verkeerde, dat haar van
stadswege een onderstand werd ver
leend van 14 stuivers Jen de week.
Het grootste gedeelte van zijn leven
heeft Frans Hals gewoond in de Peu
zeiaarseteeg en wel naai- vermoed
wordt —in de steeg, die oudtijds
doorliep van de Oude Gracht naar
deze straat en bekend was als de
Bikkel aar spoort-, aldus in de onmid
dellijk© nabijheid van het bureau
onzer courant. Ook heeft hij nog ge
woond op het Heiligland, de plaai9
waar eenmaal het aan hem gewijde
gebouw zou verschijnen. Het nage
slacht heeft Frans Hals naar waaide
geëerd en hein die onver wrikbare
lauwerkroon gegeven, die hem
de glorie onzer kunst toekwam.
PERSONALIA De heer Joh.
Jung zal II September a.6. 12 1/2Jaar
bestuurslid van den Haairlemsehen
Kegelbond zijn. Het ligt in de bedoe
ling, den jubilaris, die thans de vee-1-
eischende functie van secretaris be
kleedt, te huldigen.
EEN DUBBEL FEEST. Het echt
paar P. J. de Laat. Botermarkt 4,
beleefde Zaterdag een gedenkwaarrli-
tren dan in tweeërlei opzicht. Het was
toen toch 60 jaar geleden, dat de
man. toen 23 jaar oud. zijn jonge
vrouw in 't huis aan de Botermarkt
leidde. Thans herdacht hij zijn hu-
wol iilksdag en het 60 jaren lang be
wonen van zjjn huis.
Een buurtcomrniissie zorgde voor
eenirre geschenken. Behalve bloemen
overhand!ede men het echtpaar een
drietal fraaie foto's een van het
geboortehuis van den jubilaris
(TudhthuLsstraat 2). een van U woon
huis zelf en een van het iublleerend
echtnaar te midden van de gezonden
bloemstukken. Verder bestonden de
cadeaux uit een petroleumkachel en
een servies.
Zaiterdug werd on de Botermarkt
gevlagd,
BALDADIG IILEIDS-BESTRIJDLNG.
Van ecu aardig denkbeeld getuigt
een vloei baadje, dat do E. S. M, ons
toezendt: Dat velletje is bestemd voor
de schoolkinderen, wien 'liet, met toe
stemming der autoritei tan, op die
openbare en bijzondere scholen, is uit
gereikt. Op do bovenhelft vnra het
Maantje ziet men een E. S. M.-wagen,
waarop eenige jongens aan het spe
len zijn. Een hunner zit triomfante
lijk op de treeplank. Totdat op plaat
twee, beneden, do jongen van den
weggereden tramwagen is afgevallen
en terechtgekomen op oen naderende
wagen op liet nevenspoor, terwijl om
standers en trampersoneel to hulp
snellen. Het volgend tooneel tee'kont
don onvoorzichtige® jongen in het
ziekanhu.s i© malden zijner aaugeda
ne f ami ie en het Slotpl aatje laat zien,
hoe hij op krukken moet voortstrom
pelen, terwijl z'n kameraadla plelzie-
rig aan het voetballen zijn.
„Oorzaak en gevolgen" heet het
prentje. De bedoeling-er van misken
nen we niet., wanneer we zeggen dat
hot wat erg den indruk maakt van
vliegenpapicr en dat de toekemaar öen
blijkbare voorkeur heeft voor school
jongens met oude gelaatstrekken. Zoo
heeft de ongelukkige held van het ver
haal een -voorkomen, dait denken doet
aan 'n volslagen glazemwasschcr en 'n
van de voetbalspelende jongelieden is
waarschijnlijk een veteraan in dit
vak. Maar afgescheidlen van die klei
nigheden is het "blaadje een aardig
p ropagand amldctel telgen: «Sa tuchte
loosheid onzer Jeugd en we hopen,
dat de jongens en meisjes do aan
schouwelijke waarschuwing teir harte
zuilen nemen.
Eveneens hopen we dlit, maar dut
ook van het oudere pubïiiek, ton op
zichte van een. maatregel door den
ITeemsteedschen politie-inspecteur ge
troffen, om de rust bijl die muziekuit
voeringen in den Hout te dicen be
waren. Vooral de opgeschoten jon
gens en meisjes maakten daar sinds
lang het luisteren naar die concerten
niet tot de genoeglijkste uitspanning.
Zondagavond) ia nu voor het eerst
de maatregel toegepast, dat het pu
bliek tijdens het conceit ooi die tent
van Trou moest blijven staan Het
verkeer werd, achter de haag men-
schen om, geleid, zoodaA degenen, die
kwamen, om te luisteren, dit ook,
meer ongestoord «Tan tot dusver, kon
den doen. Men zal dezen maatregel
ook bij de andere concerten toepas
sen.
(Zie vervolg Stadsnieuws op pag. 2)
Uit de Omstreken
SPAARNDAM. Zondag haxl al
hier op de Kolk een Openlucht-Be-
tooging plaats door de afdeed Log
Haarlem van de Nod. Ver. tot afschaf
fing van aJcoholh. dranken. Te on
geveer drie uur opende die heer S. J.
ester, voorzitter der propaganda-
oonmnissLe die bijeenkomst Hij wees er
op, dat dit 't begin was van de propa
ganda, die dezen, winter weder zou
worden voortgezet. Nadat door een
aantal ledion van „de Propagandist"
eenige liederen waren gezangen, on
der leading van dan heer C. Rocker,
waaronder „Er heerscht een machtig
Komng', werd het woord gevoerd
door de heeron' A. Klok, C. Biookor en
M. A. lleinalda. uit Haarlem, die al
len betoogden, dat drankgebruik ver
keerd was. De Kolk bevatte een vrij
groot aantal belangstellendenNa
©on bjlzaek aan hat QohceVQuUitou-
dersgebouw, ging men te ongeveer 5
uur huiswaarts.
II1LLEGOM. Ds. Ekoring te
Woubrugge heeft bedankt voor het
beroep d,er iN'ed. Herv. kerk alhier.
Op 21 September zal de hard
draverij alhier geluwd en worden,
Prijaeai worden, uitgtótoofid! van f 150,
f 75, f 25 en 10, troostprijzen van
40 en 10 gulden.
Die openlueh t-volksspelen op
Koninginnedag beloven veel succes
te hebben. De gymnastiek- en turn-
wereemging K. D. 0. organisiaeit het
feest, enkele andere vereenigingen
werken mee. Aan de volksspelen kun
nen anderen ook deelnemen.
binnenland
ONZE C AC AO-INDUSTRIE, De
Commissie van de Cacao- en Choco
ladefabrikanten 'heeft zidh dozer da
gen tot den Minister van Landbouw
gewend met verzoek alsnog pogingen
in het werk te stellen om vrijlating
van grondstof te krii«en. De com
missie geeft in diit adres als haar
vermoeden te kennen, dat het uit
voerverbod van cacaoboter du oor-
zaait is van de bestaande moeilijkhe
den. Van bevoegde ziide vernam het
„Alg. Handelsblad" hieromtrent nog
dat Engelund er sterk on aandringt
ook cacaoboter uit ons land te ont
vangen. Nu is voor cacaopoeder en
chocolade een regeling gemaakt,
waardoor alle voorradige hoeveelhe
den ónder N. O. T.-verband worden
gebracht. Er is echter nog een partij-
tio cacaoboter in het land. dat daar
toe niet behoort .Ter wille der neutra
liteit kan de Regeering nu geen uit
voer toestaan zonder ook dat nartii-
t|e dat voor Duitsohe rekening
werd aangekocht Vrli te geven.
Daarover loonen nu de onderhande
lingen. Van andere ziide wordt ech
ter aangenomen, dat dit slechts een
voorwendsel is. en de aanhouding
geschiedt om Dressie te oefenen om
Engeland ook te voorzien van een
gcwenscht quantum van onze land
bouwproducten. De toestand is m
ieder geval zeer ingewikkeld. Terwijl
b.v. eenerziids Amerikaanscbe en
zelfs Engelsche firma's dringende
brieven en telegrammen zonden orn
Van Houten's cacao, wordt aan de
andere ziide de vervaardiging belet.
LANDDAG ONZE VLOOT. Op
het landgoed Oud-Naarden is een
bijeenkomst gehouden, belegd door
de-afdeelins bet Gooi van de Kon.
Ned. Vereeniging Onze Vloot, welke
bijeenkomst werd bijgewoond door
den Prins der Nederlanden. Prof.
Blok. uit Leiden, sprak over „Toen
en Nu". Luitenant Waller gaf eenige
denkbeelden over de eenheid van ka
rakter tusschen een volk en ziin
weermiddelen.
De volgende telegrammen werden
verzonden
Aan de Koningin ..Velen Uwer
getrouwe onderdanen, leden defr Ko-
ninkliiike Nedcriandscke vereeniging
Onze Vloot, bijeengekomen In het
Gooi en eenssezins bezield met het
voornc-men. ora al hetgeen hun moge-
liik is te doen voor het spoedig ver
krijgen van een krachtige' vloot, ter
verdediging van ons dierbaar vader
land en ziin koloniën, verzoeken
Uwer Majesteit hunne betuiging van
diengevoelden eerbied te willen aan
vaarden. (w. g.) Wichers. voorzitter
afd. tiet Gooi,"
Aan admiraal Ellis in Den Haag
werd geseind ..De leden der Konink
lijk© Nedoriandsche Vereeniging Onze
Vloot, in groot aantal bijeengekomen
om te getuigen van hun ine temming
met het doel onzer vereeniging en
van het voornemen om met volle
kracht recht daarop aan te stevenen,
betuigen u als oprichter cn eere-
vóorzitter bun dankbaarheid en hul
de. (w. g.) Wichors. voorzitter afdee-
Jin« het Gooi."
TUSSCHENKOMST VAN KAMER
LEDEN. t Tweede-Kamerlid de
heer Rutgers heeft betreffende bet
inroepen van de tusschonkcmst van
politieke personen bij het aanvragen
van verlof door militairen de vol
gende vraag, schriftelijk ingezon
den: „Aan on dorge toeken de Is meer
dan eens door personen, d;C voor
zich of anderen militair verlof be
geerden! medegedeeld, dat bun hetzij
door een militairen chef, hetzij, wan
neer zij zich aanmeldden aan het
Ministerie vara Oorlog, om hunne bei-
langen mondeling voor te dragen,
door een portier van het. Ministerie
van Oorlog was verzekerd dat zij om
het gevraagd© verlof spoedig ver
leend t© zieai, de tussehenkomst van
een Kamerlid moesten inroepen. In
dien deze mededeel ingen juist zijn,
worden dan zulke adviezen door den
minister goedgekeurd? Is er in de
practijk van het legerbestuur bij het
behandelen van en beslissen op aan
vrage om verlof grond te vinden
voor een advies om de tusschenkomst
van politieke personen als leden van
een der Kamers der Sla ten-Generaal
ln te roepen?
De Minister van Oorlog, de beer
Bosboom, heeft daarop geantwoord:
P© vraag, of er in de practijk van
het legeiivjstuur bij h©t behandelen
van en beslissen op aanvragen om
verlof grond is te vinden voor een
advies om de tusschen komst van po
litiek© personen, als leden van een
der Kamers der Siaten-Geueraal in
te roepen, wordt ontkennend beant
woord. De loop van zaken trouwens
aan het Departement, waar de da
gelijks inkomende veritofsaanvrageui
don volgenden dag worden afgedaan
sluit bespoediging door tusochen-
komst van wien ook uit. Deze om
standigheid maakt het niet waar
schijnlijk, dat een advies, ais wordt
bedoeld, inderdaad gegeven is. Of
eetn militaire chef floodani|g advies
wel eens gegeven heeft, is zolder
nadien© aanduiding uiteraard niet ni
t© gaan. Mocht het zijn voorgekomen
dan keurt de Minister het af, al wa
re het alleen omdat het ondoeltref
fend is. De portier van het Departe
ment van Oorlog en de bode, die hem
vervangt, hebben uitdrukkelijk
kluard, nimmer zoodanig advies te
hebben gegeven.
MAIL NAAR OOST--INDUS.
directeur van het postkantoor te
Amsterdam brem# 'ter kennis dat
brievenmalen zullen worden verzon
den naar Ned. Oo&t-Indlé, Las Pa!-
mas, Kaapstad en Singapore, met
het stoomschip Vondel, van de mpij.
Nederland, dat 1 September a.s. van
Amsterdam zal vertrekken.
In de brievenmalen voor Las Pal
raas, Kaapstad en Singapore wordt
uitsluitend opgenomen correspon
dentie op verzoek der afzenders, blij
kende uit een aanwijzing tot verzen
ding met genoemd stoomschip.
DE BEMANNING VAN DE „GEER-
TRUIDA". De reeder W. den Duik,
die in verband met de gevangenhou
ding van de drie leden der beman
ning van de Ge-lrtruidn oen zijner
bedienden naar Wilhelm Bh af en had
gezonden, ook ten einde den drie
zeelieden een rechtsgeleerden raad8
i te verschaffen voor hun proces,
ontving van dien bediende telegra
fisch bericht, dat zij waarschijnlijk
over eenige dagen zoude® worden
'rijgelaten.
BESCHRIJVING ATJEHOORLOG.
- Majoor E. S. de Klerck, van het
O. L leger, kjöart hal|f September
met het stoonjschip Grotius hier te
lande terug, tooi einde de officieele be
schrijving van den Atjeh oorlog,
waarvan de inleiding reeds is ver
schenen, te vervolgen.
NEDERLANDER GEARRESTEERD.
Wederom is over de Duitsche
ar ens een Nederlander Rearrest oord,
thans een ingezetene van Zevenaar.
De reden van deze inliechtonisnemin«
is onbekend. De rnan wordt te Kleef
Kevancen cel»ouden zoo meldt het
...AIr. Handelsblad".
DE BROODVOORZIENING. De
voorrittet van de Provinciale Brood-
commissie Noord-Holland heeft aan
de buraemeesters in leze provincie
het volsrende bericht «©zonden ..Na
overiec m.et de Centrale Broodcom-
mlesie te 's-Gravenhasie is t'hans vast-
oesteld. dat door n de m anen, inuwe
aemec-nte aanwezia. Ln de allereerste
üla ais voor de eiaen «ei neen te mo-
een werden Eereserveebd voor meu-
BOheliik voedsel. In verhand hiermede
verzoek ik u. mii omceande mede te
willen deelen. hoe «root de voorraad
is. welke u voor uwe srerneeute voor
mensclieliik voedsel noodia acht.
Zonder miin uitdrukkelijke toesteni-
minir maa echter niet tot distributie
worden overeet: a an. Initeraanmiuuale
distributie maa in eeen geval door
de Rumemeesters ouderlina aesrine-
den."
LEGERDAG. Het bestuur van de
Nederiundsche Vereeniginff Ons Le-
cer beeft het voornemen, oo 30 Sep
tember1 October te 'Rotterdam een
LetterdaR te houden. Od die dagen
zal een belancriike troenenmariit an
alle wapenen de stad bezoeken en od
Woudcnsteyn bolangwekkende de-
monMiaties te zien «even.
BOND VAN MINDER MARINE
PERSONEEL. Het hoofdbestuur
van den Bond voor Minder Marine-
personeöl sprak zich als voligt uit
over de jontaste gebeurtenissen te
Soerabaialiet hoofdbestuur oor
deelt. dat de hoofdafdeelms van den
Bond te Soerabaia rich niet zelfstan
dig had moeten uitspreken tegen het
deelnemen aan de betoogingen in
Nod.-lndië ten gunste van de verde
diging van Indie, ie. omdut dit hui
ten de bevoegdheid van die afdeeling
lag. aangezien de leiding dor geheele
organisatie bii liet hoofdbestuur in
Den Helder berust2e. dat de Boud
bliikens ziin reglementen en he'rtiaal-
de uitspraken staat OP het onwrik
bare standpunt, dat de leden hun
plicht als militair behoorliik hebben
waar te nemen 3e. dat tot die plich
ten eventueel ook zou bohoorai de
verdediging van Ned.-Indie, waartoe
iurst. zii zich vrijwillig hebben ver
bonden bii en door hun indiensttre
ding 4e. dat dit door don Bond tot
nu toe ingenomen standpunt, waar
mede ziin tactiek geheel in overeen-
stwiuuing was. de utochen om lotsver
betering zoo terecht kon doen stellen:
5e. dat uit de berichten echter niet is
oo te maken, of het antwoord, daar
in bedoeld, al of niet in strijd is met
dit standpuntdoch mocht dit zoo
bliiken. het hoofdbestuur die bunde
ling niet vóór ziin verantwoording
neemt.
Het hcofdbe&tuur heelt genoemde
afdeeling om nadere inlichtingen ver
zocht.
DE OPGEBRACHTE V1SSCHERS-
SCHEPEN. Te Peterhead en
Montrose, in Schotland, zijn Dinsdag
en Zaterdag in het openbaar op lost
en voor rekening vnn de Bntsche
admiraliteit oenise partijen vised en
zout verkocht, afkomstig van eenige
Noderlandsche visschersvaarluigen.
Inzake de overeenkomst tus
schen Engeland en de reeders ta IJ-
muiden. deelt men aan de ,.N. R. Ct."
mede. dat Engeland de vtoch op de
markt te IJmuiüen tegen marktprij
zen zal kooóen. d'ocb dat zii voor
v erscliillende soorten maximum prij
zen heeft bepaald on dat het zoo mo
gelijk te veal betaald© door de ree-
dens te Dmuiden zal worden geresti
tueerd.
Zondag is bij het secretariaat deir
Reedersveroeuigi ng van de Neder 1.
Haringviascherij te Vlaardingen het
telegrafisch bericht ingeklomen:, dat
de namens deze vereeniging te Lon
den vertoevende commissie met het
BriLsche gouvernement een overeen
komst inzake de haringvisscherij heeft
getroffen op deze grondslagen, dat de
vlssch'erij kan worden voortgezet en
de opgebrachte schepen van leden
dier vereeniging zullen worden los
gelaten. Nader© bijzonderheden zijn
nog niet bekeuiL
HOSPITAAL-KERKSCHIP „DE
HOOP". liet hosp i taal - k erk &c h 1 p
De Hoop, hetwelk eenige dagen in
de Binnenhaven to IJmuiden vertoef
de, is Zaterdagavond andermaal voor
e>en kniistocht onder de haringvis-
schers op de Noordzee in zee gesto
ken.
ZEPPELINS. Van Terschelling
meldt men aan de N. R. Ct.: Zater
dagmorgen vroeg passeerden over
ons eiland eenige Zeppelins, koersen
de naar het Oosten; één van deze is
door de kustwacht beschoien.
ONZE GRAANSCHEPEN. Naaf
het Haagsch Correspondentiebureou
verneemt, werden van onze graan
schepen alleen die, welke veevoeder
vervoerden, in Engeland aangehou
den. Berichten, dat die schepen zou
den zijn vrijgelaten op voorwaarde
an geheel nieuwe bepalingen van
aflevering aan de consumenten, zijn
minder juist. In die bepalingen is gc-e-
nerlei wijziging gebracht. Aangezien
geen uitvoer van veevoeder naar Bel
gië plaats vindt, komt ook het bericht
als zoude die uitvoer worden beperkt,
niet met de werkelijkheid overeen.
Zondacavond ziin te IJmuiden de
eerste twee van de vrijgelaten booten
met Resteeringsgraan naa'r Amster
dam gepasseerd. Het waren de
stoomschepen ..Delta" mc*t 2745 ton
maïs en „Ootonarsum" met 2895 ton
geirst
KOLONIAAL ONDERWIJSCON
GRES. Heden, Maandag, is te
's-Gravenhago aangevangen het Kolo
niaal Onöerwijscongres De Eere
voorzitter, de Minister van Koloniën,
hield de openingsrede. Na een inlei
dend woord schetste spreker dat wij
eerst aan het begin steun der onder
wijsvoorziening. De vraag of dat vour
het NedcrJandsch gevoel niet bescha
mend is, zou bevestigend moeten wor
den beantwoord, indien vroeger bij
de Regeer mg het Inzicht had be
staan, dat volksopvoeding nuttig en
noodig was, maar zij hare zorgen
daarover niet had uit^eetrc-kt, indien
da bevolking de d r a n g naar ont-
keling tot uiting was gekomen en
deze door d© Regeering ware ver
stikt. Maar lang heelt het inzicht
eenerzijds, de d'rang anderzijds ont
broken. Niet zoo heel veel langer dan
eldors in Oost-Azié. Drang van da
zijde der bevolking werd gemist, ja
zelfs medewerking, om van waarde©-
ring te zwijgen. Dat zal ze:de spr.,
degene verstaan die den ontwikke
lingsgang van het inlaiutoch onder
wijs in de laatste helft der vorige
eeuw, met aandacht volgt. Had zich
een openbare meening gevormd, had
een inlundsche pers daaraan gesta
dig uiting gegevc-n hadden de hoofden
gerept van ontwakende begeerten of
de bestuursambtenaren geineend tee
kenen te verstaan, dat naar vermeer
dering van geestelijke ontwikkeling
werd gehaakt, de Regeermg zou eer
der teruggekomen zijn op de dwalin
gen baars weegs. Maar de bevolking
bleef onaangedaan. En de Regeering,
voorzichtig, niet met geestdrift, het
goedo willendo. tactte en zoohi naar
den weg. In 1872 had de eeiste in
richting van het mlandsch onderwijs
plaats De Regeering meende den
eersten steen te leggen voor een
grootsoh bouwwerk. Maar in 1884 had
zij al haar bekomst van den maat
regel. De bevolking waardeerde aller,
minst, wat haar was toegedacht, da
uitkomsten van het onderwijs bevre
digden met. 's Lande middelen ge
volg van den Atjeh-oorlog drongen
tot bezuiniging. Men ging uitbreiden
De zaak werd op een goedkoopje
voortgezet. Spreker ging voorts nog
de gebeurtenissen sedert, de laatst
verstreken 15 jaren, in het verre Oos
ten. Het Oosten, opgeleid aan de hand
van het Westen, had getrouw een
eigen weg kunnen gaan, Het inzicht
der Regeering was, dank zij ook den
invloed van het Parlement, den drang
der bevolking vóór geweest, het kwam
er op aan die bij te houden.
Men moet erkennen zeide spr.
dal veel 16 tot stand gekomen. Tn
1855 werd lager onderwijs genoien
door 17000 leerlingen, waarvan 14009
inlanders. In 1615 waren deze cijfers
reap. 700 000 en 666.000. Is de drang
naar onderwijs bijgehouden- zóó dat
in alle behoeften kan worden voor
zien 7 De vraag moet ontkennend be
antwoord. Veel is gedaan, maar niet
genoeg I Jammeren over tekortko
mingen van hen die ons voorgingen,
zal geen baat geven. Er moet aange
pakt worden, ingehaald wat werd
verzuimd, door mij zeide spr.
door u, door allen wien de ontwikke
ling onzer Koloniën. Ned -Indië in t
bijzonder tor harte gaal Dit moet ge
schieden op een wijze dat een iegelijk
zeggen kan ik heb mijn plicht ge
daan. Moge het u allen gegeven zijn
door uw.® arbeid, nut te stichten en
d© voldoening daarvan u niet worden
onthouden, aldus eindigde de Minis
ter zijne rede.
