NIEUWS- en ADVERTENTIEBLAD. - Opgericht 1883. 24® Jaargang No. 10I&9 Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen. DONDK&DAG 7 SEPTEMBER 15'0 HAARLEM S DAGBLAD ABONNBMËNTBN yjL.yjV'^. ADVERTENTIËN: per drie maanden» Van 15 regels 75 Cts.iedere regel meer 15 Cts. Buiten het Arrondissement Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd Haarlem van 1—5 regels 1elke regel meer f 0.20. Reclames 30 Cts. per regel, is (kom der gemeente) met het Letterkundig Weekblad „De f? Abonnement aanzienlijk rabat. Zaterdagavond"1.50 Advertentifin van Vraag en Aanbod, van 1—5 regels 40 Cts. per plaatsing, Franco per post door Nederland2.elke regei nteer 10 Cts. contant. Ocmus'rMrd Zo™g»bla'd, 'voor Haarlem' I I I I I oii'/i 11XSSkB&BJl Redactie en Administratie: Groole Houtstraat 53. de omstreken en franco per post. 0.45 Intercommunaal Telefoonnummer der Redactie 600 eo der Administratie 724. Uitgave der Vennootschap Lourens Coster. Directeur J. C. PEEREBOOM. Drukkerij: Zuider Buitenspaamo 12. Telefoonnummer 122. Tot de plaatsing van advertenttën en reclames van bulten het Arrondissement Haarlem in dit blad Is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Bultenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA, Warmoesstraat 7078, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. De Verzekering der (per week) fleebanneerden wordt gewaarborgd door ,,The Ooeon" Rokin 151. Amsterdam. DIT NUMMER BESTAAT UIT ZES BLADZIJDEN. EERSTE BLAD. AGENDA VRIJDAG 8 SEPTEMBER. Schouwburg De Kroon.- De Brave Hendrik. BioscoopvocurstelJöngea. CinemarPa^ lace, Gr. Houtstraat. Btosu Theater, Gr. Markt. Apollo-Tibeater, Barteljo- risstrual Stadsnieuws huldiging. Bij gelegenheid van den onder trouw va» den hoor J. d:e Breiuk Lz. mot Mejuffrouw N. Meijer hoeft de Roei. en Zeilvureenigkig Het Spaarne aan hot bruidspaar (>di© bruidegom 19 haar voorzitter) een aardige hulde gebracht. Op een avond in de bruids dagen werd het jonge paar van het Frans llaJspiein, waar de bru-d woont, opgehaald met een versierde wherry, waarbij zich v ijf ar wier e versierde vaartugen aansloten. D'.-zo kleine flottille voer naar het boot- huis, waar aan het bruidspaar een fraai geschenk werd aangeboden, ver gezeld van een album, waaru-it bleek, dat al de leden er aan deelgenomen hadden. De avond werd er prettig en ln VTOolIjke stemming doorgebracht. Ook de IL F. C., waarvan de heer de lirou-k voorzitter te, heeft dioor een passend geschenk van hare sympathie doen blijken. Heden ie hot huwelijk door den ofom Van don bruidegom, den heer Joflia. de Breuk, wethouder, wHrokkcn. MEINEED. Woentadost te voor het gerechtshof te "s-Gravenbage be handeld het hoos er beroeD. ingesteld door L. S. van E.. 31 jaar. ha»d el fl attent te Haarlem, door de toditbunk te 's-Gravenha«e veroordeeld tot 1 jaar gevangenisstraf ter zake van meineed. Bii de behandeling van de «aak te«en den ookoooer 1L J. F. de B. (in de zake» van de békende Har.ge.che lnbrekerabende00 5 April voor de Uaacsche reahthank. werd beklaagde on verzoek van den verdo- dioor. mï\ Bourlier. als getuiee ge boord en verklaarde hit. dat liii an Zaterdag 3 Juli 1915. "a morgens 9 uur. me* De B. eer motorrijwiel naar Haarlem was gereden, tervvifl andere getuigen. 0. a de inbrekers Van D. en B.. verklaarden, dat zulke naet kon. omdat zii in den k>OD van dien morgen bil De B. ziiin geweest, om don buit. door hen gastolen bii ihr. <L B. onder Alkmaar, te verkoop om Dok volgens verklaring van andere getuigen zou het omnaaaliikn zijn geweest, dat De B. dien morgen naar Haarlem is gegaan. Er waren echter ook ge tui con. volgens wier /setu tae nia De B, dl an morgen wél naar Haarlem te geredenanderen ver klaarden weer. dat ze én beklaagde Van E. èn De B. 's avonds hebban thuis zien komen, ieder on een motor rijwiel. Beklaagde Van E. hield steeda vol, dat hil cm meergenoemde» datum mot De B. naar Haarlem ia Bereden, waaruit volgt, dat de Inbrekers Van D. cn B. onmogelijk od dien dag het R£fct«ilene bii De B. zouden hebben kunnen verkoooen. liet Hof nam ech- ter de schuld van De B. aan en ver oordeelde hem In hoocer beroen Lot 3 jaren gevangenisstraf wegens he ling. loon nu tegen den handelsagent L. >1. van E. een vervolging weid in gesteld wegens meineed, bleef hij bil ziin eenmaal afgelegde verklaring, dat hij od Zaterdag 3 Juli 1915 met De B. samen op één motorrijwiel naur Haarlem was gereden. Ook toon hii tcredht stond vroor de rechtbank te s-Grovenihage. hield hij düt vol. Thans in hooger beroen. voor Het Hof. bleef hij bij die verklaring vol harden. Hierna viuüode het verhoor van een grotot aantal getuigen, in hoofdzaak dezelWien. die reeds voor de rechtbank werton gehoord. Du in breker J. van D.. als getuige Behoord, gaf als zliin meeai»g te kenneDi. dat beklaagde zich in dan dut'uin moet verwissen, want 0© de» 9de» Juli. loon zijn vriend, de inbreker Y., werd aangehouden. is hij bii De B. geweest Diens vrouw deelde hem toen mede. dat haar man met iemand naar een niaatsje bii Haarlem was. •anion 0© één motorrijwiel, llil J3 toen binia den geheel en dag bii de vrouw gebleven en tec en dun avond kwrun Ui B. eerst thuis. Een der raadsheer en Vroeg n»ur aanleiding hiervan de» beklaagde, of het niet mogeliik is. dat hli zich ver eist en niet ueoi 3dea Juli. doch dan éden Juli naar Haarlem la geweest. Beklaagde acht dit onmogelijk, dan eou hil zich ook in andere kleinighe den moeten vergissen. De advocaat-generaal, air. MtueL requisitoir nemend, ging in het kort de getuigenverklaringen na an wees or daarbij on. dart de verdediger een groot aantal getuigen heeft doen dag vaarden. wier verklaringen echiin baar ln atriid zijn met die van de ge tuigen charge. De waarde dear ver klaringen ln de schaal gelegd, zal de schaal z. L overslaan naar de zijde van de verklaringen der getuigen h chaïge. Voorts nauwkeurig de feiten nacaandc. vooral met betrekking tot een bezoek van den heler De B. aan de vrouw van de» inbreker 11. te Rot terdam. wliet eurekèr er on. dat mot ls komen vast te staan, hoe de man naar Rotterdam is gagaa», hetzij por anoor. hetzij oer motorfiets. De moge lijkheid bestaat dus. dat beklaagde met naar Haarlem, doch naar Rot terdam is geweeM. Do verklaringen van de getuigen A décharge ziin vol gens snreker niet in de btaat de on schuld van dezan beklaagde te bewii- zen. Eén ding moot spreker van het hart. Als het waar te. dat beklaagde op 3 Juli 1915 met Do B. in Haarlem is geweest, waar zii ongetwijfeld zich in de etad zullen bewogen hebben, bc-grliot spreker nleL duit waar tfoo'n groeft aantal getuige» décharge ge dagvaard is. er geen is voorgebracht, die kon verklaie». dat zii daar werke lijk min gezien. Spreker beschouwt de geheele Haarlemscbe reis in de zaak De B. dan ook als een verzinsel. Het opzei besprekende van den aan beklaagde ten laste gelegden mein eed. wees snreker 00 verschillende bijzonderheden m het geding, die wiizen op beklaaade's kwade trouw, zoodat z» L het opzet vol kamen vast staat. Oo grond van een en ander acht beiklaaaide de Bchulcl van be klaagde bewesen e» vraagt hij beves tiging van het vomtfa. De verdediger, mr. BourHea-, ont wikkelde allereerst eenige juridische bezwaren tegen de dagvaarding, om vervolgens ais ziin meenina te ken nen te geve», dat hij. wat betreft de getuigen verkl ar Lruien. van een tegen overgestelde meerling te ale de advo caat-generaal. De cetulaeu A charge zii» alle» boeven, die in de gevange nis zitten, en vrouwen, die ziah laag bil don arend bewegen, terwijl de ge tuigen A décharge fatsoenlijke men- aohe» ziin. volkomen geloofwaardig. Wat beklaagde betreft, deze is een hoogst fatsoenlijk man. op wien de Haarlemscbe politie ijiet bet minst weet te zeegen. Hij had absoluut Been belang can in de zaak van De B. on waarheid te spreke». Vervolgens be sprak pleiter de getuigenverklarin gen A charge, waarvan er ziin. die titaredht met elkaar ln atriid zijn, doch die door don advocaat-generaal worden geneeeierd. omdat ril niet in ziin systeem te oaa kamen, terwijl andere, volkoman geloofwaardig, ate een vergissing worden gequaJlfloeercL Het ecae 0ogenblik noemt de advo- caat-ge»eraaJ beklaagde en Do B. een paar handige snuiters, die met 8liim overleu handelden, en het an dere oageüblik doet hil het voorko men. of het do moest stomme indi viduen waren. Waar zoo geargumen teerd wordt, staat de zaak va» het 0. M. volgens pleiter nidt sterk en moet zulks op het Hof een eflgonaar dige» Indruk maken. Pleiter weet absoluut, dat beklaag de ntet ODzettelllk onwaarheid aPrak en onschuldig door de rechtbank ls veroordeeld. Hil verzoekt dan ook met aandrang aan het Hof. de zaak zoo nauwkeurig mogelijk te onder zoeken. waarna hij niet twijfelt. of beklaagde zal worden vrijgesproken. Nadat beklaagde nogmaals zijn on schuld betuigd heeft en president cn raadsheeren hem nog enkele vragen hebben gesteld, wordt de uitspraak op 13 dezer. GEMEENTERAAD. B. en W. stellen voor her te benoemen aan de Burgeravondschool met vervolgcur sus: tot leeraar bij het teekeuonder- wijs, de heeren: A. van der Spek, A. Wensing, F. Hage, J. P. Strijhoe, 1L Korringa, en W. P. A. Polhast; tot leeraar in het vakteekene», levens leeraar in werktuigkunde, den heer H. J. Ruiters; tot leeraar in de werk tuigkunde den heer C. C. Poppknk, en bot leeraar 1» hot rekoucm, do Nodeir- lanJdBche taai e» het schrijven do heeren G. va» der Werff e» E. Veld hoen. Aan den vervolgcursus der Burgeravondschool: a. tot leeraar in de electro-toehnk-k; de boeren A. van Harreveld en J. Keuzenkamp; tot leer aar in de stoomwerktuigkunde den heer R. Kraakman; e» tot leeraar in de burgerlijke bouwkunde: den heer B. Bourn am. Voorts om definitief te benoemen tot leeraar in het rechtlij nig- en in het machineteckenen aan de Burger-avondschool: den hear W. B. Groeneveld. B. en W. stellen voor definitief te benoemen aan de Avorxtechool voor' handelsonderw ijs tot leerarea in de Engctsche laai: mej. A. M. F If Wille; voor den cursus 1910—1917 to benoemen aan de Avondschool voor handelsonderwijs lot tijdelijk leeraar 1 heer C. A. in schoonschrijven: di Beu te. DE AMBACHTSSCHOOL, Aan de ArnbachtsBchool te voor de Mid delbare Technische School en de Ara- bachtesclg.nl eeu juarhjksch subsidie toegezegd, ondersclieideniijk ten be drage van f 12.000 eiri f 17.400 met be paling, dat dit subsidie ook geduren de den bouw zal worden verstrekt tot een bedrag, dat zal blijken noodig te zijn. De voorbereidende werkzaamhe den en andere daarmee verband hou dende uitgaven vorderen reeds in 1916 eene som va» f 15.300, waarvan in verhouding tot de aubsidiën va» het Rijk en de provincie ten laste va» dieze gemeente zou kjomem een be drag van f 4.700. In evenredigheid met de toegezegde gemeento-sulbsbdiën zou van die som 2/5 als subsidie aa» de middelbare tecliniisohe school en 3/5 als subsidie aa» de ambachts school behoor en te worden toege kend. Daarom stellen B. en W. voor op de begrooting dienst 1916, beschik baar te stelten een bedrag van f 2.820 ate subsidie voor de Ambachtsschool, en dat subsidie ateoo te brengen op f 11.820, en ais subsidie voor de Mid delbare Teclinische Sclwol een bedrag va» f 1.880. Tevens stellen B. en W. voor om in hei besluit lot het afstaan va» de gronden aan den KJeverparkweg voor de schoolgebouwen eenge moodig ge bleken wijzigingen aa» te brengen in de kadastr ale aanduiding. JAARWEDDEN. Met Gedep. Sta- tetm aohteu B. en W. liet niet noodig de jaarweddie» van de» Burgemees ter (f 6000) an den secretaris (f 4500) te venbacgem. Evenoena mee»e» B. e» W. dat de wedde van den Gemeen te-ontvanger (f 4000) ntet hehoeft te worden verhoogd. De Koningin. De Koningin koert hedenavond van haar bezoek aan het Noorden va» ouzo provincie naar Den Haag terug. Te 9 uur 2 min. hedenavond zal de Koningin het station Haarlem dit de Omstreken AANRIJDING. - De auto G 5159 uit Heemstede, heeft op den Wagen weg den smidsknecht W. W. aange reden .waardoor deze aan het linker been gewond werd. Dr. W. E. Me- rena verleende hulp. De chauffeur liep een procesverbaal op wegens het rijden met een snelheid, dte ge vaar oplevert voor 't verkeer. GELD VERMIST. De heer Van der S., wonende Spaarne, had de ge woonte voor zijn betalingen aan de Coöperatieve D merveiuenig:ng zoo te doeiit diat hij het verschuldigde geld in do etensbus Jegcbe wanneer die teruggoliaald werd Qp die manier ls een bedrag van f 21 niet tot zijn beetemmJm gekomen en de looper, died en bus gehaald heeft, ls niet in zijn dienst teruggekeerd. GESTICHT MEERENBERG. Met ingang va» 1 Dec. is aa» de» heer C. L, W. van IJseudiijk te Aerdearhout eervol ontslag veiteund als secreta ris van de oomjnia»e van bestuur over het gesticht Meeremberg cculer dank betuiging voor d» bewezen diensten. ZWEMSCHOOL HOUTVAART. De temperatuur van het water was hedenmorgen te 6 uur 59 gr. en te 12 uur CO gr. AANBESTEDING. Hedenmorgen werd aan het gebouw va» het Provin ciaal Bestuur van Noord-Holland aanbesteed, volgens bestek 151het herstellen van de toeleidlngkbuis va» den aeQf-reelstreerenden getii-metex te De» Helder, tussche» de hecto meter© alen 23 en 24. met bijkomende werken. Raining f 12.000. Laagste in schrijver J. de Vnies. Den Helder, voor de som van f 12.940. GEVONDEN VOORWERPEN. Gevonden en terug te bekomen bij M. Brüihl Klovurluan 113 Bloe- mendaal. broche. A Fluit, Zijlvest 1, duif Bureau van polities kinderpor- temonnaie met inhoud Kantoor Kaarselaardeveer, Spaarne 10 hon- denmullkorf. J Wageanaker. Gen. Cronj ést raat 101 rood, Schoten, taechje met Inhoud. J. Boelsma, Gen. Cronjéetraat 47, Schoten, kinderpop. M. Wolzak. Sairtpoorteistraat 36, damesportesnonnaie met inhoud. H. v d Klc-nk. Sohogchelstraat 41 rood, broohe. A Kamerman, Boerensteeg 11, schouderpaïsanf van kanonnier. W. Hos, Gaath inslaan 132. dames- ta9chje met inhoud. P. Errrke, Brou wersvaart 76, broche. C. Kraakman, Wëslergracht 43. broche, G. Boer, L. Wijngaardstraat 27 rood. broche G W Westers. N. Beetsstraat 15 rood. jongenepet. (Zie veno'.g Stadsnieuws op pag. 2) EANDVOORT. - Temneratuur der Zee. Temperatuur van het zeewater od heden 6-t gr. F. Rijkspostspaarbank. Alhier werd gedurende Augustus in gelegd een totaal bedrog van 185.913.27 ear terugbetaald in totaal 15923.37. Het laatst uitgegeven boek te draagt het nummer 2130 't laatet over geschrei'one het nummer 2812. De rljwieJbergolaats aan de Gnoote Kdooht is door de eigenaren verkocht aan de tinna Vroom en Drecso'ani: er zal aldaar een wankel veriiiaen. Voorzeker zal dit e«n ver fraaiing voor de omgeving aldaar siin. Aangekomen vreemde lingen: I. Kattenburg. Amster dam. Parallelweg 89. 5 p. Wed. J. I<_ Kattenburg. Amsterdam, idem. 4 p. E. Monu&oh, Amsterdam, Kost- verloreu6traat. 8 n. A. H. W. Ja nus. Amsteidam. Parkstraat no. 15, 8 a Mr. d. C. Endt, Kaarden. Burgeon. Enge!b.straat 13, 6 d. Burgerlijke Stand. Ondertrouwd B. van der Mye en C. C. van Montfort. M. Zwemmer en E Hoogendnk. BevallenM. M. Zegwaard, gebu Van dar Mey. d. Overlaten M. J. Vo&se. 6 m. G. van Duyn. geb. Koper. 42 j. Binnenland NED. MIDDENSTANDSBOND. (Vervolg), ln zij» openingsrede wees de voorzitter, de heer H. Koppel Jr., uit den Haag, op 't verlies geleden djoor "t heengaan van den heer Meeuw- se». Spr. wijdde vervolgens neg eeni ge woorden aan de toekomst. De ernstige toestand Waarin ook de mid denstand door de» oorlog verkeert, moet hem een prikkel zijn om zijn kracht te verdubbelen. De voorzit ter besloot met een opwekking tot do lauwe en onverschillige middenstan dera De beer Da6 bracht de nieuwe dis tributieregel ng van de regeering t»r sprake. Rij stelde voor aa» den Mi nister te verzoeken, dan winkelieiu voor den verkoop van consumptie artikelen toe te staan een winst van 20 Hij meent, na oveileg te heb ben gepleegd met personen van go- zag in dezen, dat er kans op bestaat, dat dit verzoek zal worden toege staan. De heer Arnold Cohen te Arnhem besprak ook de distributleregeling e» deed uitkomen, dat grossiers, agenten makelaars en comniissiannarrca i» moeilijke positie worden gebracht. Zij worden door dan Minister uitge schakeld an daardoor komen ze in een noodstand, Spr. gaf daarvan vooral de schuld aa» de Centrale, waardoor nu Nederlanders zij» over gegeven aan een buitciilandscho in stelling, Hij wLlde een poging aan wenden, dat hieraan zoo spoedig een einde wordt gemaakt. (Applaus). Ook maakte spr. er bezwaar tegen, dat leden va» de S. D. A. P. rittuig heb ben in commissie» ter i-egeimg over distributie. Hij wilde liever aJJoen oominiseun van belanghebbenden. In leder geval zou bij wenscben, dat deze conumasiegebodieu wordt, zeh ui verbind.«g te stellen mot do win keUersvereenigmgen (applaus). De voorzitter merkt 1» verband met het gesprokene op, dat bet de voor keur verdient, bij gevallen, zoo als de beer Coheu genoemd heelt, plaata en naam worden genoemd. Do heer Van der Maaseu te Am sterdam vond een wutatmarge van 20 in vete gevallen onvoldoende en acht die distributie feitelijk uit den booze. De secretaris, de heer Herman Moons, steWt voor om va» het hoofd bestuur aa» alle gemeentebesturen een request te zenden, waarin de wens olie» van den Middenstand uit een worden gezet, terwijl tevens er bij de afdeelingxn op aangedrongen zal worden, actie te voeten. De hoor Barenda uit Arnhem meen de, dat de Minister mot twee monden spreekt Hij zegt, dat de Middenstand niet uitgeschakeld wordt en zooala spreker niet een voorbeeld in zake de margarlnelevering voor de arbe d fs trachtte aan te locmen, doet de mi nister liet inderdaad toch. De heer Jentes te Gormchem acht te een minstmarge van 20 ook veel te weinig en bepleit den vrijen han del. (Applaus). De heer Das beantwoordde de verschillende opmerkingen. Spr. sprak alleen voor zijn eigen vak en daarin is hij op regeeringsart-kelca met een winst van 20 tevreden: De heer W. Du ijkers te Amsterdam piofesteerde er tegen, dat de heer Das zijn eigen vak ook ais voorbeeld noemde. De handelaars in grutters ware» maken goede winsten en die nutken vete anderen niet Spr. noem de do bakkers. Spr. wilde n et vragen —v -- --c--,siru om net uitgeschakeld te worden; hij 'ken ren duurzaam is gevestigd. Hoeveel te meer moest dit niet 1 t geval zijn in een gewest, dat vijftien jaar ge e- den nog maar, om met dr. li. B. K el- stra te spreken, ee» der „ruiln shaA- eiscben. dat de winkeldrijvende Middenstand mcdezeggenscliap krijgt e» houdt. „Wij hehb\-n daartoe het recht!" riep spr. onder applaus uit. „Er moet niet van 20 sprake zijn, maar van bestaanszekerheid en be- staanswaardlgheidl" Des middags gaf de heer FiedeUIy Dop een inleiding over ,,De Midde»- staiidscrediotlxuiken". Hij stelde de vraag: Heeft nu inderdaad de Mid dens Land baat gevonden bij do M d- donstandscijodieibaiik? De cijfers zullen het leeren, zegt spr. Op 31 p&- cember 1915 ware» er bij de plaatse lijke banken 7834 aandeelhouidiere met een gezamenlijk kapitaal van f 1,232.900, en was aan 3467 person'» crediet verleend, in dooisuee ieder voor f 1200 a f 1390 wel een bewijs, dat de menachen geholpc» worden, die er inderdaad voor i» aanmerking d enden te komen. Om vooruit gang van hea Middenstandscredict- wezê» te demons tree ren, gaf spr. dor» vooruitgang aan 30 Juni tot 31 Dec. 1915. De toeneming va» bet aantal aandeelhouders bedroeg 1434, het uitstaand crediet verm eerde nie met f 1.461.000, de toeneming van de dé- posbi'a bedroeg f 2.421.000 en het aantal credietnemers was vermeer derd met 62. Op dit gebied van bei Middenstand9- credietwezem hebben wij conclu deerde spr. alles verkregen wat wij bereiken wilden. En wat nog niet be reikt is, kan bereikt worde», wan neer alle Middenstanders daartoe me dewerken op een wijze, duit zij moeten Blagen. De heer C. Koenraads besprak de Algemeens Borgmaalschappij. BIJNA ONTVLUCHT. De gevan gene J. van Dissel, die in de straf gevangenis te Utrecht een gevange nisstraf van eenige jaren ondergaat waartoe hij door vesrschiltende recht banken te veroordeeld wegens dief stal, werd als getuige gehoord u» een meineed zaak voor het Hof te Grav aihage. Bij terugkeer naar Utrecht wist hij aan het station Staatsspoor te s-Graienhage aan de hem h'geleidc-nde rljksveWvvach tere te ontsnappen. Even. buiten hot sta- taan werd hij door een miitalr gegre pen. DF> MINISTER VAN BUJT&N- LANDSCHE ZAKEN, jhr. dr., pour tion, is Woeaisdagav.ond van zijn in Zeeland doorgebracht verlof te Gravenhage teruggekeerd. UITVOER APPEJJ5N EN PEREN. De Minister van Landbouw heeft bepaald dat versche appelen en pe ren, waarvan ten genoeg e dor visi- t eer en de ambtenaren uit de bela- duigsdocumviiten kan worden aan getoond dat die vruchten op 6 Sep tember 1916 ten uitvoer zijn -ngela- den, nog mogen wordan uitgevoerd. Pers-Gverzlchi De onrust In Djambl. 't Algemeen Handelsblad sclirljft: Evenais ten v or gen jare Ibccft Djacnbi, bet zooveel belovende stroomgebied van den machtigen Ba- tang Hari, de aandacht op neb ge vestigd. De redenen zijn r.u echter van gelieel aMdierc-h aard. Gold het toen de economische ontwikkel mg van het land, door ontginning van eene zijner vele hulpbronnen, thans te liet de quaestte van het bedreigd gezag in een gewest, waar dat eerst kort gele- de» na moeilijke» strijd was geves tigd. De oorzaak va» het in Djambl uit gebroken verzot meet, naar in oen officieel bericht werd bevestigd, wor den gezocht ln bet optrede» van de Sorckat Islam. Hei-haaldelijk hebben wij de aandacht geveatigd op ie slap pe houding der Indische regeerlng te genover de uitwassen dier vereeiu- glng. Hoezeer deze ook toe te Jus- chen was, als toeken va» een nieuw opgewekt leven onder de groote massa der Inlandsohe bewolking, eene eerste voorwaarde voor hare ventere ontwikkeling, tegenover de uitwassen ware eene andere hou ding aangewezen geweest op de grenzen van -ebied" voorkomen, dat minder gewenschte j politie is de dn-' elementen zich van dlo beweging Hemmes. Uil dor Sumatra was, waar allc-riei 011..e- wenschte elementen, nnsJodiger^ weggeloopen dwangarbeiders, nz. „een veilige schuilplaat?, ja een gast vrij onthaal vonden', gelijk dr. Snouck Hurgronjc nog in 1901 schreef. Waar het Nederlandsch gezag .,gc- m nacht en straffeloos b.-leêdig.ï' werd, een radja van Si Goentoer in de Batang Hari-streken b. aan een ambtenaar van brnnenloudsch I o- stuur, in antwoord oq) diens scbrij ven te kennen gaf, dat dit bij hein hetzelfde gevoel had opgewekt, !s wanneer een hond den Moliamme- daansclien tempel had bevuild". In 1901 werd dan eindelijk beslo ten, dien „vuilnisbak" op te ruimen, waarin men in 19U8 in zoov rre was gesiaagd, dat het, in zonde ih.d, van de Djainbsohe vxirstanüel- u en '.5a slechte elementen der bevolking uit gaand verzet kon geacht werden te zijn gebroken. Van de zijde der Djam bische bevolking in haar geheel werd, zoodra het gezag zioli krachtig deed gevoelen eer medewerking dan te genwerking ondervonden. Dr. Krui st ra kon dan ook in 11W9 in zijn Dn ondergang van het Dj&mbische r .k en de gevolgen daarvan" schrijven: „Wij zijn de bevrijders geweest van het Djambische volk, dat door onze tegenstanders werd geterrori jeer dat volk draagt ons gezag geen baat toe, maar is dit welgezind. Het zul grootemcieels van on/o verdere han delingen afhangen, of ons bestuur 11 Djambi mettertijd olgeincene waar- doering zal vinden; de mogelijkheid bestaat zeker, maar dit la natuurlijk ook eene quaestie van t:jd". Het blijkt nu, dat wij door onze „verdere handvlingon" hel/ben ge faald om bet doel te bereiken, nadut retvls in 1906, ten gevolge van de bonding der Djambische vorstentel gen,. Djambi, tevoren eene afdeoFng van do residentie Pata&bong, niet Korintji tot eene residentie verenigd, onder ons rechtstreeksch bestuur v r s gebraclit. De toestand schijnt nu wel haast dezelfde te zijn ais m 1901, soui ons gezag rich in Djambi niet ve.i verder uitstrekte dan tot de hoofd plaats bij den mond van der» Balang- llari, terwijf nu ook zelfs Soeroelan- goen ln bet Djambische, zich n han den der opstandelingen rnoet bevin den. Dat het zoover ia kunnen komen, moet o.i. behalve aan het optreden van de S. L, worden toeges .hi even aan de lichtvaardige wijze, waarop een nog zoo kort te voren gepacifi ceerd gewest nagenoeg van allo troe pen werd omlbloot, zonder in vol doende mate op andere wijze in <Je bescherming van het gezag te voor zien. Deze b esc harming was nu nog slechts, behalve aan een detache ment van het garnizoensl-aU j-. n va:» Patelnbang e» Djambi ter hoofdplaats Djambi, toevertrouwd aan etnc di visie gewapende politie ter sierkte van 10 heele en 2 hahe br -redes, d. omstreeks 350 a 400 man op een op pervlak, grooter dan dat van hc-rf Nederland. Wel kon, gelijk gezegd, op de goede gezindheid van hei groot ste deel der overigens zi-er geringe, slechts omstreeks 2OJ.000 zitl-n '.<.1- lende bevolking van Djambi worden gerekend, maar verschillen gebeur- tenisseu na de vestiging van o s rechtstreeksch bestuur moeiten 1 r regeoring de overtuiging hebben ge schonken, dat er nog vc.l '.■111.0 euschte elementen onder do bev' l- king scholen, deze zich ook voor min der geivemschte invloeden ontvanke lijk toonde. Het in 1908 beëindigd r-ic- a^bte werk moet nu weer worden overgedaan, waarbij wij echter .1» zoover in meer gunstige omstandig heden zijn, door de verkregen ter reinkennis cn den aonl-g van vvvgun ln het uitgestrekt gebied. Volgens den Indischen regocrn.gs- aJmanak is de resident van Djambl de heer H. E. C. Quasi, en is het be stuur over de afdelingen Mot-aro Tombes:, Bangko, Koeriutji, Moeara Boengo en Sarolangoen resp toevcr- trouwul aan de controleurs J. Ik' i- wes Bavinck, dte bij den overval van Moeara Tainbesi ongodca-rd bleef, J. H. G. Boisaevain, W. G. Mogg 11- storm, A. W. L. Vogelcsai g en den tijd. gezagh. fg. contr. G. T.unl- n. Commandant dor dii Ie I meester maakten met voor het gezag vijandige bedoelingen. De gevrdgen bleven zelfs op Java met uit, waar I «na bestuur toch reeds zoo lange ja- aJmanak zien v ment te Djambi de kapitein A. 1 tenant G. Pap:.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Haarlem's Dagblad | 1916 | | pagina 1