Humor: Dagblad
TWEEDE BLAD
Diasdai 31 October 1916
Overzicht.
l>» oorlog ie voorloopig nog niet uit!
Er wordt nu xil weer gedacht aan
yoORJAARSOFFBKSlBVBN.
Ütt Petersburg wordt aan de Tele
graaf geseind „Men aantal Duitsche
«ridaten uit den li'.zas, die gedurende
de laatste guveobten aan het front van
Stökcol g©vapg®ng©nomen zijn, ver-
I haalt, <ia; de Duitschora gedurende
1 dan winter hun operaties zooveel mo
gelijk zouden willen beperken, om in
Md voorjaar van 1017 een grooten slag
li slaa:», waardoor zij dan den oorlog
I hopen te beëindigen."
IN l>li DOBROEDSJA trekken
de RussischRoemoensch© legers
m groote haast do Bulgaarsehe be
lichten aprekon van een wanordelij
ke vluoht terug naar de Donau-
overgangen. Bij den opmareoh, ter ver
vo'giiig dezer terugtrekkende troepen,
die zeêr snel geschiedt, om te pogem,
zooal ui .-t don overgang over den Do-
nau te beletten, dan toch het aantal
Hoemcn iérs die den anderen oever bo
re ikon zoo klein mogelijk te doen zijn,
word, nadat de plaats Harsova en do
daar geslagen brug reeds genomen
was, de plaats Ostrovo aan den Donau
bereikt. Het aantal straatwegen is in
dit Dobroédsja-gebied.pering er loopt
een groot© weg langs den Donau over
Hac-ova, Oatirovo, Turcoia, Lunca vi
ta naar Isaccea, en een spoorweg van
[Medjidio naar Tulcen, over Babadag.
jDiê groote weg en de spoorweg zijn
beido gedeeltolijk door de Duitsche en
[BulR-wsche troepen bezet. Telkens
worden groepjes 'krijgsgevangenen ge-
j maakt. Maar het is niet te voorzie®,
welk gedeelte der Rueslsch-Roomeem-
echc macht de overzijde van den Do
nau zal bereiken.
Dit is zeker, dat de toestand in de
laatste dagen voor do Roemenen wel
verbot».'rd is.
Do „DaiSy Telegraph" meldt, dat
thane nieuwe Russische Irocipen in de
Bobroedsja zijn aaiujelcomcn, waar-
door nu de getalsverhouding ten gun.
ste van de Russisch-Rocmccnsche le
gers hersteld is.
Voorts meldt 't lingolsche blad. nog,
dat volgens telegrammen uit Boeka
rest „men daar 't succes der centra-
Ion slechts als voorbijgaand be
schouwt, zonder beslissend belang,
fipcolaal met het oog op do grooie vij
andelijke verliezen Gevangenen ver
klaarden, .dat hun bevelhebbers hun
zeidon, dat zij ten koste van alles Roe
menie moesten bhi<ii©ndring©n om 't
.Dulte-chu volk to redden van uithon
gering, door de vermeceteuvlrig van de
[ontzagiJijloo graanvoorraden van Roe-
iineitië. Met dat doel offerden do vij- j
landelijke aanvoerders op groote
jfchaa) ile mannen op."
I Reuter seint uil Londen„Volgens
me tied eoltoi gen van gezaghebbende
Roemconsobe zijde, is do militaire toe
stand belangrijk verbeterd, zooaile
trouwens verwacht werd als gevolg
an hetgeen do geallieerden hebben
gedaan <*n den tegenstand, door do
Roemeensche troepen geboden. Deze
tegenstand heeft gunstig© resultaten
opgeleverd en er is reden om aan te
nemen dat do nieuw© groapeering
van hot itoomóonscho leger en de zeer
omvangrijke hulp van Rusland wel-
lira een totale verandering van den
toestand teweeg zulten brengen. Een
bevredigende karakteristiek© wijz-iging
ia reeds ingetreden te Boekarest, waar
vijandelijk© vliog©rs belangrijk© scha
de hebben aangericht Een groot aan
tal aeroplan-ue van do goallieorden ia,
na oen langen afstand te hebben af
gelegd, te Boekarest aangekomen en
hebben daar den stand van zaken'
reeds totaal veranderd, In geen veer
tien dagen hooft er c©n vijandelijk©
«tapval plaats gehad en uit de jongste
berichte® blijkt, da< ia vijandelijk©
vliegtuigen hunne aanvattende taktiek
gehoei en al herren opgegeven."
t Offioieeie nieuws van de Do-
broedaja te heden niet veelzeggend.
D© Duitsche staf: ,,In de noor
delijke Dobroedsja zijn de vervolgen
de afdeel togen in voeling met Russi
sche infanterie en cavalerie.
Uit dit bericht is ean stellig feit te
balen en verder een veronderstelling.
Ten eerst© dat de centralen met him
vervolging tót 't Noorden van de Do-
broedsja gekomen ziin. Verder doet
de tweed© passage veronderstellen,
dat de Russische infanterie en cava
lerie front gemaakt 1 reeft tegen de
oprukkend© legers der. centralen. Een
gevolg van de aankomst van de nieu
we Ruseisohe troepen?
VcOgene de Russische en Roö-
meeneche berichten is de toe
stand in de Dobroedeja niet gewijzigd.
Ook in ZEVENBURGEN is de toe
stand voor-d© Roemenen vMtoterd.
Uit Petereburg meldt de „Telegraaf':
„In bevoegde kringen hier is men van
meening, dat d© toestand van het
Roemee na: he leger in de Karpathen
op het oogenblik beter ie, dam toen de
bewegingen ervan door de passen en
hoógte® belemmerd werden. De Duit
se hers hebben echter thane in de Kar-
pathenpassen hum vrijheid van bewe
ging verloren. D© afdeelingen zijn
door bergen van elkander gescheiden
en het gevaar bestaat dan ook, voor
hen, dat zij bier een ernstig échec zul
len lijden."
Do Roemeensch© staf deelt
mede, dat eiukiefie aanvatten der Duit-
schors en Oostanrljketrs zijn afgesla
gen. In de streek van Dragon!avele
maakten de Roemenen vorderingen
In het Jiül-dal zetten de Roemenen de
vervolging voort. Zij namen 312 ge
vangenen en 4 machinegeweren.
Do Duitsche stafi.Ten Z.O.
van den Roode-Toren-pas zijn de suc-
oessen van de vorig© dagen voortgezet
en verscheidene hardnekkig verdedig
de Roemeensch© hoogte-stellingen
stormenderhand genomen. Uit ~do
laatst© gevechten in dez© streek zijn
18 officeren en ruim 700 man als ge
vangenen teruggebracht. Ten Z.W.
van den Szurdurk-pas hebben de Roe
menen e«n der Duitsoh-Oostenrijk-
sche zijlkolonnes terugig©drongeri."
D© Ooste-nrijksche staf ver
klaart „Ten Z.W van den Szurdwk-
pas drongen do Roemenen een onzer
gevechtsgroepen ©enig© KM. achter
uit.''
Van 'T MACEDONISGEE FRONT
toornen d© volgende berichten
D© Duitsche stal: „Na een
krachtig© voorbereiding door dé ar
tillerie vielen herhaaldelijk Servische
en Fransohe troepen van de Teenna
aanvankelijk in smalte, daarna in
breeder© vakken de Duitsche en Bul-
gaarsche 6telling©n aain. In het af-
slu-ittagsvuur ien NO. Weljeee-lo en
door een tegenaanval mislukten de
aanvallen volkomen. Evenzoo ver-
geefeoh bleven de aanvallen van de
geallieerden bij Email en Gradefin-
ka."
D© Eng© 1 s o li e stafD© Engel-
sche troepen aan liet Doiran-front
brachten door eon welgeslaagden
aanval ten noordoosten; van MacirkOvo
aan de Duitsobers en Bulgaren zware
verliezen toe."
D© Frans ch-e staf: „In do
streel; van de Tajenna, en op den lln-
korrtou-g©! der geallieerden wordt do
artillorlestrijd met horigheid voortge
zet. Ten N. van Veiyselo leveren de
Serviërs, door Fran&ch© artillerie ge
steund, een hevig gevecht met do
Duitsch-Bu'tgaarsche troepen zij kon
den ©enig© voor doelen boeken. Do
strijd wordt levendig en met volhar
ding aan b©ido zijden voortgezet
Reutor seint u't Saloniki: „Bul-
gaarsch© officieren di© gevangen wer
den genomen, spreken van d© „ver
pletterende" uitwerking Van de ar
tillerie der geallieerden, die, naar ze
zeggen, ten siot-te weerstand onmo
gelijk maakt".
AAN DE SOIMME nieuwe acties,
vooral van 'Duitsche zijde, 't Officie©!©
nieuws komt op 't volgende neer:
De Duitsche staf„Bij can
aanval uit de linde Lee Boeuf?Mbr-
val slaagden de geallieerden er In de
plaats waar zij binnendrongen, in de
voorste Dui<6Che loopgraven ten O. i
van Les Booufs naar het Zuiden toe
over een gering© uitgestrektheid uit te 1
breiden. Op alle andere pfafttóon waar
zij, door afsluitingen,'uur belemmerd,
vooruit trachtten te bomen, worden zij
bloedig afg©tfiag©n. Op den Zuidelij.
ken oerer van de Sorume werden de
hoeve La Maisonnette en de van (laar
naar Biaches loopende Franecho ©tel
lingen in een stormloop door de Duit
sche infanterie bestonmd de door
waaniemir.gsviiegers vooctrofJellitk on
dersteunde artillerie had met grooto
uitwerking den aanval voorbereid. 412
gevangenen, o.w. 15 officieren, zijn
bir-nengebracht.'
I>6 Franse h o staf: „FraieclM
troepen namen, tón N. van de Sr«m-
me, Duitsche loopgraven tea N.W.
van Sailly-Sallieel. lion ander©, good
geleide operatie, bracht d© Fran-
schen tot bij <1© kerk van Sailly. Een
60-ia! gevangenen blev©n in Fran-
sch© handen. Tan Z. van de Somme
herhaalden de Duitscliore den. gehee-
ieu nacht de aanvallen op dc Fran-
sche stellingen tus90h-:ci Biaches en
de streek ten Z. van I.a Maisonnet
te, door krachtige artillerie-beschie
ting voorafgegaaiL De aanvatten
werden tekens rn©t zware verliezen
voor de Daitsohers afgeslagen. Tij
dens een dier buitengewoon hevige
pogingen slaagden-tio Diutachcrs er
in, door te drrogon tot de voorste
Fransclie loopgraven-Irnie ton N. van
La Maisonnette; zij konden voet
vutten in de gebouwen van di© hoeve".
De Engelsche staf: De En-
gelschien ondernamen oortigc welge
slaagde raids op Duitsche loopgra
ven.
BIJ VERDUN dondert het kanon,
maar tot actie dor iirfant-erie kwam
't niet.
De Fransch© staf meldt: „Naar
lnin gewoonte (in om zich to wreken
ovor d© nederlaag bij Verdun, be
schieten clt© Duitschers op Iteftige
wij-ze de stad Reims. Enkal© slachtof
fers onder de hungers werden ge
dood."
Van *t OOSTELIJK FRONT meldt
de Duitsche staf: „Een Russi
sche stormloop in menigte, die door
een zeer groolen invet aan munitie
voorbereid wa6, brak ten W van Pus-
tómyty, spoedig daaTop ook tóu O. van
Szelwow, teg-ari de Duitsche stollingen
tós. Beid© aanvallen misiukten in het
verdediglng&vuur inet bloedig© verlie
zen."
De Russische staf: „niets
nieuws".
Van 'T ITALIAAN5RJU-OOSTEN-
RIJKSCH'E FRO-NT is alleen bc-lang-
rljik <le passage uit 't Italiaansche ho-
rlcht, dat de Italianen aan de Boven-
Cordcvote bij c«n onvorho&dsohen aan
val eon Oost ear ijllcacho atdlling ver
overden.
Opgewonden debatten In
den Ouitschen Rijksdag.
Dc ..Telegraaf" moldt o. a.
De zltt-inmzaal van den Itiitedag
heeft Zatórdaemiddarr tooneelen van
onwindinsr en woest kabaal aan-
sohouwd. als ei' sedert den aanvahtr
van den wejekloortoa 1102 niet ziin
vooiurevailen. Hot beer on knini. «roei
de snol in luidrnohtitfllreid en ein-
diti'cle niet een h.elsch rumoer, wan r-
teuen het storimoalui van de oresi-
dentiecfle bel het iammofliik moest
afleer»en. De aanloidinxr tot dit ka
baal van' kiivendc klanken werd uo-
levord door 't voorstel dor nationaal
liberalen, do Sdhutzhaft. hot voor
arrest, wotteliik te röaelon. Dit liikt
too het eerste crezloht van slechts be
trekkelijk L'ftWidit. maar als men
den toestónd, zoo als die thans in
Duitschlarrd heerscht. uit de debatten
'.heeft lecren kemien. dnn komt men
sooedia tot een ander inzicht. Thans
kan do militaire overheid zonder
oenitre benerkinc ov ore aan tot arres
tatie. zonder dat het noodirr is. den
eearresteerde de motieven daarvan
mede te deel en. Deze is eenvoudig
rechteloos. Het ceuoomde voorstel nu
eischt oen scJrriftoliik bevel tot ar
restatie. omschriivinH dor motieven,
verlioof van -den aearresteerde dooi
den bevoeeden rechtcr.-do moaeliik-
heki tot het Indienen van bezwaren
bii hét militaire riilcsaerechtóhof. oh
tool at ine van een advocaat. Over dit
voorstel nu werd Zaterdag eedobat-
tcerd. onder voorzitterechan van vicc-
nrvsident <lr. Pao9Cha
Dr. Waldstein fFortsclir. Vp.) waa
de eerste BDrcker. Hll hwron met een
uiteenzcttlitar van den rechtloosen
boestónd. waaronder deaenen zuch
ten. die om de futielste. aoms om
volstrekt «één redenen, gevangen
wonlen eenomen en uehouden. weken
cn maanden lat»?. HoOin-tuinrde man
nen. die om nolitteke redenen in ar
rest zifn L'enomrm. ziin tot totale
denreasie cn sufheid vervallen. fGe-
ro©p HoortHoort I). En is dat te
verwonderen, als men hoort, dat aan
een arrestant o. a. verboden word.
zich te verschoonen t Een ander ar
restant mocht de beeraJenie van ilin
vrouw niet bijwonen(Geroep
Hoort! Hoort!:. Spreker wit nu geen
orincinleele kwesties aanroeren,
maar het recht tot bezwaar indienen
cn od verdoduriox moei «cwaarborsrd
wordeiL
Ala Dittmann tSoz. Arb.) hel woord
neemt, berin: de zaak scheef tc aaan.
Spreker dacht ko'rtwec onhc-ffin? van
den staat vnn belczr en daarmode Van
het onwettic arrest, dat vaak uit
zuiver noüUeke heweecredencn wordt
tocsreoasL Het is een waar schrik
bewind eeworden. Laariieid en ae-
meeni:cid vieren hooatli. (D© spreker
wordt t'>t do ord^ ceroenen). De nriS-
dodisre'r heeft tenminste nou recht od
boschernnnc. de arrestant is lovend
bearaveiL Wat or mot dr. Franz Mch-
rtnK on R<>sa Luzemburcr gebeurd is.
is eenvoudig een schandaal. Hoe
slecht moet i»et n»et een re<re©rtii«
staan, dio deze wiize holdon van
den seest ©riscltaddlrik maakt I Er
ziin ionze arbeidstere searrostocTd.
om-lat zii strooibiliet»An verspreidden
in verband mol bet protest wonen?
Lioiiknecht's arrestatie. Het druiscnt
toch niet tecen de wet in om ..W'ea
met de receerins t" to roepen l Is
d i t soms de beroemde ..nieuwe rich
ting 2" 'roept spreker bonend uit. dte
veivoüróriB onder toenemende «o-
'indintr onder de socdaoJ-democraten
oen rooks gevallen opsomt, waai'bii
Schutóiiaftlingeu niet naar hot sterf
bed van huu vrouw, of naar hun zo-
mochten, die dub van het froi
waren teruggekeerd. ..Ziin liet nog
men.schen van ileesch en van bloed,
die zulko verbodaliooaliren uitvaar-
dleen soirreouwt Dittmann. „Man-
sclieuvilUCrs ziin hot 1" (Instemming
bii de Artieitertremoinschaft)
Ditmann zei verder nog. Mehring
is gearreateerd, omdftt hij zich in ©en
onderschopten brief aan afgevaardig
de Ilorzfold voor een vredesdemon-
strntle op den Potsdarnor Platz had
uitgesproken ©n aariseboden had ©en
strooibiljet daarvoor op te stellen.
Dat is alles wat man tegen hem heeft
kunnen inbrengen. (Geroep: lloort,
Hoort?! hij de sociaal-democraten).
Dus geen enkele strafbare handeling!
Daarom arresteert men den meer dan
70-jarigcn man? Hoe lang zal het nog
duren, vroeg spr., dat in Duitschlanid
zelfs do gedacht© niet moor' vrij is?
Mehring is een van d© schitterendste
historici fen schrijvers. Hij behoort
tot do eerste representanten van
Duitschlainds geestesleven in dezen
tijd ©n is als zoodanig ver buiton
Du Use blond s grenzen beleend. Men
behoeft zich dan ook niet t» verwon
deren trv«r do geriin-gschatting van do
Duitsehb rogeerlng in binnen- en bui-
ton bui d. (Geroep: zoor waar! bij de
sociaal-democraten). Hoe slechit xnoet,
hot or met een regeering voorstaan,
wanneer zij do eerst© geesten van
hot land arresteert, om hun oppositie
te - verstikken. (Geroejp: Zeer waarl
bij dft sociaal-dernoaraten).
Kveneons hoeft mon Rosa Luxem
burg alleen gearresteerd, cmdat men
haar geestelijken invloed op de ar
beidersmassa in dan zin van eori
krach Sigo socialistische oppositie
vreest, (Geroep: Iloont, hoort! bij do
soc.-dem. arbeidersgemeenschap). De
behandeling, welk© men de gearres
teerden doet ondergaan, schreit tón
hamel. Mehring is maandenlang,
ondoulos zijn hoogen leeftijd en zijn
wankele gezondheid, in een ellendig
hok opgestoten. (Geroep: Hoort,
hoort!). Eerst in don alleriaatsten tijd
is het gelukt <t© bewerken, dat. lei]
ton minste naar liet lazaret van Ite'
hub van bewaring 't© "Moabit werd
overgebracht.
Mevr. Luxemburg hooft rnen oi
veer vi©r wc-ken geleden op een avond
pkrtseling uit de vrouwengevangenis
in <te Ba mim stras se uit l>ed gehaa'd
en naar de poUtiegevangenis op den
Aiexanderplatz gevoerd. Daar heeft
mon haar in een nauw© eet opgeslo
ten, waarin slechts opgepakte gepro-
sütueerden in afwachting van haar
vonnis worden ondergebracht. De eet
heoft slechts de helft van d© normale
ruimte. Beaoeke-n aan mevr. Luxem
burg zijn verbbden. D© kranten, weik©
zij in de Barnimstrasse kreeg, zijn
haar verboden. Het e:en was absoluut
ongenietbaar voor haar, zoodat zij
voor duur geld eten moest iaten ko
men. Zij mocht zelfs geen bc-zcek van
haar geneesheer ontvangen. Bij haar
slechten gezondheidstoestand blijft
zij slechts door de uiterste energie
op de Jieen. Een intieme vriendin van
haar schreef: „De toestanden in de
pohtiegovangenis vormen een directe
bedreiging voor baar leven".
Kori voor de zitting werd aan Dit
mann medegedeeld, dat Rosa Luxem
burg plotseling uit de poüttegevange-
nis naar W'ronk© in do provincie Po
sen te overgebracht Dus bij do ge
vangenis ook nog verbanning! Zoo.
beoioot Ditmann, dient het voorarrest
als .«'.rijdmiddel der reactie tegen de
socialistische oppositie in liet land.
Staatssecretaris Helfferich beant
woordt de sDrckore. Niemand in liet
riiksbestuur acht het arrest cn den
staat van belest ideale instellingen,
mnc- tiidens den oorloe is het helaas
onmoeeüik. het daarbuiten te stellen.
Dp meerderheid van den Riiksdatz
acht onfroffine van den staat van be-
lee thans niet moceiiik. ..Onze crehee-
le staatkundiee tfroei traoht een com-
nivnnte te soheonen tusschen de be-
hopfte van den Staat en die van het
individu. In de verschillende landen
taedft dit eomoromis od andere wiiza.
oiaats. 'Ironische tnstemmina bii de
Soz. Arb.). In Duitschland komen wij
in dit -omzicht waarlük niet achteraan.
(Geroen Wel waar I). Ik geloof, dat
wii rodm heitoen. tevreden te ziin
mot onze insteilineen des v red es."
(Stormachtig© ontkenning faii de Soz.
Arib.).
Ove- deae netelige kwestie wisselen
staatssecretaris en sociaal-democrati
sche minderheid nog een aantal on
vriendelijkheden. waaroo dr. Hcltfc-
rich nogmnafts verklaart, dat men in
oorlocstiid niet van dwangmaatreae-
|©D kan afzien, nn dat man ,.in En-
ceLand Frankrijk en Italië heel wat
verder ia cegaan."
Ten slotte kwam Helfferich er tecen
oo. dat rle sorakers zoo maar mir
nichts dir nichts oen reeiks gevallen
hadden ougesoand. ten aanhoore van
het buitenland, hetgeen nieuwe stor
men van afkeuring en verontwaardi
ging ontketende. Over do zaak-
Mehrim: verklaarde de staatssecreta
ris. dat deze in arrest is genomen,
omdat hii tot een vredosbetoorine on
de PobsdarneUnLatz had oneeroeoen.
en ..niemand is zoo naïef, dat hij
niet weet. wat or thanis uit ©en vtc-
desbetooging o-o de Potsdam ersatz
zou kunnen voortvloeien.Hii zou do
couoomde gevallen zorcYuldig doen
onderzoeken, en als dje zoo gebeurd
blaken te ziin als hii ze mededeelde.
moastch ze in iedere omstandig
heid ten sterkste worden afgekeurd.
Hel lawaai neemt iutussohen hand
over hand toe cn dc interrunties ziin
niet van dc lucht. Hierna komt dr.
Hausz (Eizasser) &an het weord, die
onder geweldige oowiadinc van lin
ker onrtilen on Centrum een bookie
ooondoet van het schrikbewind in
Duitsch Elzas-Lotharingem. Meer dan
duizend burgers ziin daar door
dwangmaatregelen getroffen, en vier
vijfden dezer arrestanten weten nog
aitiid mot. waarom zii gearresteerd
7.iin on waarom lïtfn bestaan voor
aMiid verwoest moest worden. Een
voormalig© koUnerin. die in Straats
burg een coTresnondent-ie-bureau od-
'richtte en zich voor vertrouwens-
wor van het Alldeutsche A'erband
uitawf. heeft voor de rechtbaink ver
klaard. (lat on haar aanwijzing 128
nersonen in arrest ziin gesteld. Her
haaldelijk Ui-eeft men de verzachting
van onverdxaagliike vri(heidsbenoo-
vingen afharAeliik gestold van het
afStónd dodn yon het mandaat, door
nereonen die men liever niet in den
Riiksdac zag I Het te regel, dat EI-
zassürs bii ontslag uit het arrest- in
Zwang? domizil komen, d. w. z. se-
Onze Lachhoek
Moeder (d© kinderkamer binnen
komend): Kinderen, waarom zien
jelui er zoo plechtig cn ongelukkig
uit? Waarom sj»elen jelui niet h«'. &pn
ol ander?
Een der kinderen: Wij speten,
dat wij volwassen dam os zijn en bij
elkaar op bezoek.
GEH00R2A AMiïEID.
Hoor eens! zei de scliuldeiscbor
hoos. Zes maaiKion gelrdea verteld©
u mij dat u niet kon slapen van tob
berij over liet geld dat u mij schuldig
Dat was ook zoo, antwoordde do
slechte betaler.
Maar U is hot nog schuldig, ©n
ik merk niets van zenuwziekte aan tij
heeft gelijk. Teen ik begreep
dat hel mij onmogelijk was u tc ho-
(aJen ging ik een doktor raadplegen
over mijn slapeloosheid. Hij raadde
nttj aan er niet meer over te tobben
F-n als er iets is waarop ik trotech
ben dan te het op de nauwkeurigheid
waarmee ik don raad van den dokt®
opvolg!
dwonaen worden om hier of daar te
wonan. en dan on(W Dohtietoezicht
etaan en de toestand dezer geïnter
neerden is vaak ontzettend. (Soreker
leest een aantal brieven voor. dia
zulks staven). Een oude EVzasscr da
me van 70 tear was voor de recht
bank aangeklaagd, maar vriicasDro-
ken. Maar. zco&ls in den Elzas g©-
bruikeJHk is. werd zii ;n arrest ge-
liiouden en toen naar een internee^
rlngskamD m West-Duitschland ge
zonddn. Twee zonen van rlie oud©
dame ziin voor het Duitsche vader
land gesneuveld. Zii te Geheel onbe
middeld en wordt nu aetodoen door
buitenlandsche iuffers vnn de demi-
monde die in datzelfde knmn geïnter
neerd zifn.
Herhaaldelijk is do soreker door
luide kreten van afkeuring Sn de
»*ede gevallen, maar nu breekt or
zulle een stórm van woede en nrotöst
los. dat het minuten duurt vóór de
kalmte ongeveer heroteld is. en de
eeritrum-snreker Fenronbach gelegen-
beid heeft in een breed ongezet en
bezadigd betoog te verklaren, dat
Jiet zoo niet langer eaat on dat aan
Dutechl&nd's naam door zuljc©
schanddaden onnoemelijke schade
wordt gedaan.
Nadat ook Saheldemarui gespro
ken en Helfferich gerlunl-iceerd had.
werd de zitting tot Maandagmiddag
verdaagd.
Opvallend is, dat de houding der
autoriteiten 't scherpst door de con
servatieve blinden wordt afgekeurd.
De „Ttigfiiche Rundschau" schrijft
over liet „in d© dompigheid vnn het
censuurdomker woekerend „vullnjswe-
zen" oai eischt oogenblik-loelljk© reini
ging van dezen Augiasstal. „Nóg, zegt
het, smachten honderden menschen in
den kerker', zonder te weten waarom,
zónder recht om zoch-te rerdedigen,
volkomen prljogegaven aan de wille-'
keur van hoog© of lagere niachtlicb-
b«\s, in vele gevallen liet ia bewe
zen zóó schandelijk behandold, als
zelfs geen wegens moord veroordeel
de tuchthuisboef zich behoort to laten
behandelen. Gezonde geesten zijn, on
der dcrgeéijik© behandeling, in dc war
gebracht, gezonde moneebon tot kreu
pelen gemaakt"
Verspreid nieuws
TER ZEF. 't Zweedsche motor
schip „Elly" ©n de Zweedsche schoe
ner „Ellen" zijn door oen Duilechon
ond.sT2»eër gotorpedeerd, evenals het
Griekschc etóomechip „Germainu'', 't
Fransch© viaacheraöMnp „Sl. Charles'
en 't EngoLsche stoomschip „Mari
na" (5004 ton). D© bemanning van dit
laatste schip beetond uit Engelscbon
en Amerikanen. Reuter 6eint uit Ame
rika dat de „Marina" zonder waar
schuwing in den grond gescholen is.
Ritzau's bureau seint verder
uit KopenhagenHet se. „lylland"
zetlo in Fredcrlkshavoc de lemon-
ning aan land van het Noorsche s.e.
„Stemskestdat met ijzer cn hout
beladen van Gdtohocg op weg waa
naar HuU, en onderweg, in de.Nitezvl-
Tot 's lands behoad.
II.
Met vertienvoudigd© voortbrem-
gingakraoht dus levert iiat Noder-
laiKtectio arttttertefcodrijf zijn voorra
den af. Doel» ntet al Icon de hoeveel
heid ts zoo ontzaglijk vorveelvnldigid,
ook het getal soorten van producten
ls enorm vermeerderd. Dit is nu wel
dank zij de ruimere beschikbaar
stelling van geld is het mogelijk ge
werden do leus in het kriigstuig-
bedrijf: zooveel mogelijk afhankelijk
worden van 't buitaniand! Zooveel
mogelijk: geheel kan 't natuurlijk
niöt, omdat ons land de metalen-
ertaeu mi*, waaruit bijna altes wat
Seen houtwerk is, in deoe fabrieken
leotaakt wordt. Maar overigens is
men op pfen uitnemenüen weg, om
sllcs zelf uit <1© ruwe grondstof to
wikêu. Voortdurend zint d© directie
ër op, om steeds meer onderdeden in
de eigen werkplaatsen to gaan aan
maken. Soms is 't een ding, dat jmo
o ogenschijnlijk van niot veel botee-
ktnis lijkt, b.v. het z.g. solierp be-
Mag voor de paar den.Tot in d© nto-
bJlteatie kwamen di© „kalkoenen"
woanuce do cavaterio gedurende de
gladda jje- cn anucuwperiodo op de
teen moet gehouden wórden, uit liet
huiteirfar.il. Men is (Ir© nu sedert toxr-
ten tijd in belangrijke hoeveelheden
Pin aanmaken.
Daardoor voorkomt mon het ern-
s'.ige gc\aar, dat onze cavaterio nj-
dttis (ten rnogelijken wintetvefcitocht
bijna weerloos zou zijn, <Us 't voor
banden huitonlandsch materiaal op
gebruikt is.
Handwapens cn miuiitie, eek voor
di kanonnen, maakt men nu zelf.
Do aanmaak van transportmiddelen
cn do z ffuitago in dan maast uitge-
breiden zin gosclüodt in (te Nedor-
kmdeche 9taat»fabrrdkem. Het tuig
Voor dc paarden cn het belangrijk©
tod©]werk wordt in talrijk© diclit-
te-oikfo werkplaatsen aaugemaakt,
en vormt een lust voor dc oogen. Elk
onderdeeltje van he-t enorm uitge
breide en mot de nieuwste wonderen
der techniek toegeruste bedrijf voert
een nieuw en krachtig bestaan. De
herige wereldbrand heeft ons wak
ker gemaakt cn er schijnt niets ach
terwege gelaten te worden om den
achterstand in te halen. Natuurlijk
öiacht dit veel van de bedrijfslei
ders, die telken© voor nieuwe vraag
stukken gesteld worden bij den aan
maak van nieuw© ondendêelen, bij
de organisatie van nieuwe bedrijven,
den aankoop van materialen, do
opleiding van arbeiders, den aankoop
en samenstelling van machines. Ook
d« laatste maakt men zooveel mo
gelijk zelf. F ra is- en boormachines
in hwoderderiei vormen en combina
ties an in ontzaglijke aantallen; maar
cok andere instrumenten en werktui
gen zijn eigen fabrikaat- En wan
neer men in de eigen werkplaatsen
niet terecht kan, roept men de Neder-
landsche nijverheid te buip.
In do iiin van lietcnafhankaliik
van het buitenland, liet natuurliik
ook dit stflunzoaken bii de eüzen in
dustrie. Met aroote voldoening tre-
wacen de bedrijfsleiders van de
Drachti&e wüze. vvaaroo dc Ncder-
landsche niiverheid hulp biedt- Xiet
Mieea bii den aanmaak van projec
tielen enz. doch ook bii het vervaar-
dirren en construeeren van machines.
Daufeii is het oovallend. dat vaak
n i i verhr idsonderneminzen. die. od-
nervlakkie bezien, nu wel niet in
de f&rato olaais daarvoor in aan*
merkinsr zouden komen, uitstekende
diensten bewijzen. Zoo is er een be-
kendo fabriek van machines v
staffer swinkete. die in dit opzicht
uitmuntend werkt. ..Wii loeren zoo
veel vat-, de particuliere industrie",
zei ons een der directeuren erkente
lijk. maar hii voecde er bii ..ook
Onze niiverheid verklaart ons telkens
veel nut tc hebben van de samenwer-
kiiur mot het Staats-arlitteriebedrijf.
Uit hel bovenstaande volgt, datvvij
het buitenland in verschillend op
zicht nocr niet eeheel kunnen ont
beren. In verschillende landen ver
toeven dan ook onze verteirenwoordl-
cre'rs voor het doen van aankoooen.
In Amerika lteeft ons MunHlobureau
zelfs een crehoel filiaal, dut daar ar
beidt. Want ;dlas mo eft natuurlijk
elk ooffenbHk in ordc en on voorraad
ziin.
Na de theoretische ultoenzettiuffen
van demonstraties in de bureaux
an de Ixxlritteleiders, vohrdo tel
kens een ©tormcansr von het four-
naliMenffezrtschan door de fahrieks-
crebouwen. Dat was vooral in don
becinne z ins verbi is terend. Te midden
van het cesis. cekir. aoklik. Beklink,
cekllts. ffedreun. aedaver cn alio «©-
luid meer. dat metaal en hout voort
kunnen bronnen, wemelden in elk
eebouw de driifriemon zonder oirvd.
in een wriemelende massa van den
zolder tot aan de machines benee. De
fraismachines kanten en !»akteri uit
de ruwe stukken motaal en hout
Giïlliiiö vormen van dc duizenden on-
derdeeien der kriinslienoodkrdheden.
de boormachines holdon onder over
vloed, tc olioneanrits od do beitels de
metalen kernen uit. rekmachines
trokken in vcJo tconoo's de messina-
dooids uit tot lanffe kokertjes voor
oatroonhulsen. vervormmachinee ca-
ven in één knwn een onderdeel een
andere cestólte. stoomhamers dl etter,
met een Daar énerciek© duwen een
stuk afffekcurde as van een S'aats-
siv.orriitulc tot een nrachtiff reoht-
hoekiff blok metaal, valhamers
dreunden met een slair In ttloelend
staal den stem Del vorm van oen of
ander voorwernie. dat er de braam
maar af te slaan waa. om het den
veiler te kunnen seven tor ccneralo
afwerkimr. Zoo wentelen de oo lanco
riien vlak naast dlkaar taMtth
machines onafffeb'roken das en nacht
door en in do bakken er naast worot
elke machdne ner minuut zooveel on-
derdeoltiefl van het krliffStuiff neer.
Van de ©eno xnaohlne araat het naar
de andere. Elk werktuig treeft aan 't
metalen ctf bonton dinrr een knauw,
een kne&o een hak. een otoot. een
nlof. oer> slaa. en telkens is xoo'n on-
dérelceltie wear oen bowerktror nader
aan z'n voltoo'ün« toa
Ven ruw stuk grondstof tot afge
werkt deeltje van eon geheel ia dik
wijle «ai tang© weg, wandelt zoo'n
otukjo ijzer of hout soms allo machi-
n©b In een heel fabrieksgebouw door.
Een geweer b.v. bestaat uit 88 onder-
doelen en een der moest 1>©werkelijk©
fitukken moet 143 machinole ope
ra t ice ondergaan vóór "4 gereed is. Dui
zenden bewerkingen or dus noo-
dlg vóór men uit een stuk hout en eon
stuk staal alle dooien voor oen geweer
heeft vervaardigd. En dan moet e'.fce
bewerking minitieuo-nauw4c©urig ge
beuren. Want het oen© onderdeeltje
van een oortogsding moet kunnen pas-
aen iu een ander Eik van de 88 deeten
van eou geweer, moet men in een an
der kunnen zetten. Er te dan ook oen
zeer etrenge contróie, dat elk dool
precios op maat ls afgewerkt. D© toe-
gvetane afwijking, de z-g. to ie rans, te
zeer gering. Een aantal afzonderiijk©
contró!o-afde«-!mg©n zijn voortdurend
bezig mot alles atukjo-voor-stuflej© na
te gaan ©n t© controloeren. Elk deeltje
moot patten in oon oponingetje in ©en
tg. mal Ontzaglijk nauwkeurig ge
schiedt dit passen en meten Voor een
van d© belangrijkste onderdcelen van
oen granaat heeft men on doos met
loC venschillende tualion, waarvan in
sommige tien openingen zijn uitge
spaard. Vete honcterden malen moet
men Jus „mallen" om dit projectioi-
etuk in zijn onderdo©! «o te gaan
Contrólc wordt op allerlei manier
uitgeoefend. Eik wapen dat aange
maakt of hersteld wordt, beproeft
men vóór bet afgeleverd wordt. Bui
ten hoor je 't g»:-tè-té-tè-Iè van de ml-
trai'rfouis, het goptof van de geweren
in do schietbaan.
In een van do gebouwen worden de
metalen eiag- en steekwajiena ge-
kourd. Een krijgshaftig man zwaait er
den boelen dag mot d© klewangs, do
uit Lid 16 Ingevoerd© wapens Eten st«-
vis© baas blijkt hij, al6 hij met for-
ocho zwaaien oikon klew ang eerst drie
malen met liet scherp in een «tuk
boomstam hakt, dan drie zware sla
gen geeft op de rugzijde, liet plat be
proeft door met eiken kant dri© hevi
ge Magen op oen vlak toe te brengen
on ten friottn Ivct wapen in oen toestel
«toot, waardoor het In een halven cy
linder opgerold wordt. Elk van dte
proeven moet het wapen kunnen door
staan niet al!con, maar vijf maden, na
eik© twrie etogofi dus, wordt het wa
pen betuurd. of ©r ztch een afwijlring
aan vertoont.
D© ktewar.gecjïtroieur te niet de
©enig©, die kijkend moet critiseeren.
D© looprichters doen dit ook en zij heb
ben con reel van t gezicht-eLschend
werkje D© g©we©r!o»pen worden één
voor één in ©en ronddraaiend ding, dat
op een stuurwiel gelijkt, gestoken en
de „richter" kijkt er in naar de scha
duwen, die in den loop worden gewor
pen, of de kogelbaan we! zuiver recht
is Dit is een werkje, dat veel routine
eisoht en ook handigheid, want elke
afwijking naar links o! rechte, naar
boven of boneden, moet hij meteen
door een buiging van liet metaal weg
werken. Ingewikkelde proeven wor
den er gonomen en eenvoudig©. Van
neer het ontploffingemiddel in de pro
jectielen is gebracht, moet nagegaan
worden, of de juiste hoeveelheid is ge
nomen. Dit is oen gevaarlijk wenkje,
omdat natuurt ijk het ontplofbare goed
niet meg geschokt worden. Een bak
met dc patronen enz netjbs op een rij,
komt na de vulling onder in een kope
ren doos, waarin zich in den dofcse!
evenveel j^Merelaafjes a's patronen
bevinden. Wanneer nu de bovenkan
ten van die slaafjes in de gemelde hul
zen neergelaten, één vlak vennen,
zijn ail© projectielen van de goede
hoeveelheid epriiijp-tof voorzien.
Veel eenvoudiger is b.v. het on
derzoek van d© gehardheid van het
staal. Dat ia oen belangrijk ding
vow do wapen- on munitie-industrie.
Elk stuk staal, dat tut den nerigan
gloed van de oven- komt wordt met
(>en primitief toestelletje onderzocht,
't Is eigen vinding: een open ginzen
buisje met oen ftetakogeKje. Op 't
buisje stoot een streepje. Als man nu
't kogeltje door 't buisje laat vatten
op het stuk metaal dat gekeurd moet
worden, moet liet juist tot dit
streepje weer opspringen. Blijft 1
er onder, dan is de graad van gehard-
Iteid onvoldoende en moet de bewer
king in den «Yen harhaaM worden,
vóór mon liet stuk staal mag ge-
bruikan. Alle projectieion worden
voor men ben aflevert in de wapens
Met de patronen gnat dit au
tomatisch. Alte bulzen komen in een
bak terecht, waar zij door eentge ma
chinal© grepen één voor écn in (1©
kamer van ©eu geweerfragment war
en gebracht.
Eiken lel werot de machine een
oedcekcurdc huls in den bak. I)c
hulzen, die niot i-nwn. worden ver
wilderd. De controle Penaalt zich
echter niet aMeen tót heteeen in do
fabrieken is. De ceva&rliike snring-
strrf der nrc-iectielen. die afffcleverd
ziin. b.v. Wiift altiid-d-xvr onder toe
zicht van de scheikundreen vnn het
Staats-art flleriebedrilf.
Dit doet men. omdat het wel «e-
l»eurt. dat de ontnloffingsstofifen on
der zekere omstandich eden neiging
tot zeMontledinff vertoon en. waarvan
een exoloeie hei gevolg kan ziin. In
het buitenland ziin. aeliik men zich
misschien her'-ieren za? daardoor
vaak ernstige ramoen ontstaan.
Men neemt nu van efke zending
oroiftctielen. die da fabriek verlaat,
er één af en teekent aan. naar wette©
nlaats de voorraad is treedoden. De
©ntoloffinesstrif van «lit een© nro
iectiel wordt dan in het labo
ratorium onder een hooge temoc-
ratiuir celiouden en voortdurend ce-
remtrolcerd. Daardoor is hot moge-
IUk. dat men «redes een laar van te
vofrer. Gewaarschuwd wordt voor ©en
dreétrend© eXDlosi© van de l»edo©!de
zending.
Wanneer b.v. een lading granaat
kartetsen vandaag naar Maastricht
gazonden is, Wijft d© explosief Mof
van ©en dier projectielen, in het la
boratorium achter on wordt daar al-
tijd-door onder de bepaalde tempera
tuur gehouden. Wanneer dc stof dan
op een oog en blik zeker© kenmerk*»
vertoont, weet mén. (lat precies ovet
één jaar te Maas'richt ©en ontplof
fing zou plaats hebben. De over één-
jaar-gc va a rlijk-wordand© proj ecti eten
worden dan natuurlijk onmiddellijk
ontladen."
J.\C. C. M. Jr.
