as s z
TWEEDE ELAD
Zaterdag 4 Nevemisr 1916
Overzicht.
I>E ITALIANEN ZEITEN KUN
OFFENSIEF KRACHTIG VOORT.
Woenedag- maakten zo een goeden
sprong voorwaarts'en Donderdag niet
Do 11 al i a am s c h© staf doolt
daaro-ver o.u mede „Aan 'liet Giiulia-
front, van Görz tot aan <le zee, hoeft
do Do.niordag voortgezette, verwoede
strijd aan de Italianen opnieuw suc-
cesaea gebracht op den Noordelijken
rand van het Karstjdateau. Na des
nachts he\uge tegenaanvallen afgesla
gen te höbbcn, Ji sibben de dapporo Ita-
liaansche troepen verscheidene krach
tige verdeddgingiswerken in do streek
ten "'Oosten: vain do Veliiki Rtbraih (-4 -
K.M ta Mden co») <m <ten 0'*"op den keu-
6 K.M. ten M« van Gd») Ê'li" W*"» „E°
van hel bosch van Sl. Piérite Vaart J len, ons daarvan vrij te maken Doste
zijn mislukt.etomper wordt Jiei •uithongeringswa-
Do Franschc stafEen onver- pen in do 'homden van den vijand. Het
wachtc aanval der Fransehen op Duit- j vórig jaar etelde one op een harde
echo loopgraven ten O. van Lancourtproef, dio wij gelukkig t.o hoven zijn
is uitmuntend geslaagd. i gekomen. Dit bewijst, d'al volhouden
Do En gel 6 ohe staf: „Door een met eigen voorraden, -zij het ook on-
verraasende» aam-al veroverden de der ombenngen, mogelijk i?. Torwi.il
Er:gelschen de Duitsche loopgraaf tenin vijandelijke landen geheele strc-
Oosten van Guoudrcourt cn versterk-1 ken braak liggen, is bij ons ternau-
teji »ich daar. Een tegenaanval derdernood een morgen land onbebouwd.
Duitsohers werd afgeslagen." Zoo Ls do broodvoorziening goed ge-
...t, llukt. De acute aardüppclen-nood is
nX'Yl VBRUUNFRONT deelt do bijna overal uit den weg geruimd. Ar-
Dultsohe staf mede „Hetvuurbeiden;, diio zwaar work moeten ver
der Franychen op het fort-Vaux ver-richten, krijgen een verhoogd aard-
au woe tegen den avond. j appelen rantsoen. Overigens kunnen
D® Funo ch e staf s „In den loop I '««"Wn de, J>!«ai» '«ervan die-
u'jn Donderden hebben de üuitrchers neT1- coaMrveermp van fruit )e
onder het hevige bombardement der ooodtekeidk Mei suaaer K imnajlie.d
Kromchen, dol verschelden, dagen "el verbod van hel 6eb;m-
hud voortgeduurd en zonder een aan-1 k«", vro MldajWJici, aa> iwler Ml d«
val der Franschc infanterie, wier vartenai..tker,j bsnadeeta Na oat
druk voortdurend heviger wordt. a[ Ie navwgeael onderzoek, atelde ik vast,
wachten, het fort Vaux ontruimd dat er 6«ii sevaar bialaal, Jat mj
In den loop van Donderdagmiddag Wl ">Uen houden. Wanneer pro-
werden zeer krachigc oHpWtltngen in «'"O™1™ m consumenten hun ritcht
het ton waargenomen. Dis nachts Ie. mlJiaMwmgai» an van
zette de Franschc infanterie die reeds den vljaam met afaaoj ute 'nekurhoid
op horten a/stand het fort genaderd "«fokken, aooase het verleden laar
w». dit belangrijke werk zonder één raamd® moeilgto- onielandig-
TRtm te verliezen De buitenste fortenh«' »a>. (LemsndiSo bij-
gordel van Verdun is thans weer
heel" in hmulen de, Franschen TER ZEE. - Lloyds meldt het zin-
As de oerow ruig van het fort Vaux sf,n vau Eng-olecho stoomschip
heeft de Franschc infanterie de bm- ctal-ogan" [5838 ton) enden Engj-
"l'J.lL dehors trawler „Hornat" (902 ton).
1)u heirieninc van art 90 door in- overheid voor voldoend openbaar la-
Y".; n;g van algemeen kiesrecht wa&jger onderwijs heeft te zorgen on dat
de doortrekking van de te'! het bijzonder onderwijs vrij is, om
cimka (b K.M. ten Zuiden van Görz)
aangwallen. Terwijl zij de Oostenrij
kers, die ziich in de (bosschen in tegen
hovigiö beschieting bestand, zijnde stel
lingen genesteld liadden, van loop
graaf naar loopgraaf terugwierpen en
hevig* tegenaanvallen afsloegen, be
reikten de Italiaai'schc troepen dn be-
Dvitxehers deden ace n
val."
Al erkennen do Franschen dus dat
do ontruiming van 't fort Vaux vrij
willig door do Duitsohers geschiedde,
zo betoogen tovene, dat duo vrijwil
ligheid tooh gedwongen was doör do
UIT GRIEKENLAND. Router
tegenaan- eeint uut Athene Admiraal Dartye du
Fournet publiceert ©om communiqué,
waarm hij zegt, dat do „Angohki" en
lüüi-too gevolgde lijn en erkenning
van <1© veranderde toestanden door
't prijsgeven van de theorie van kleu
recht naar geschiktheid en welstand.
Het is onjuist dat de kiezer thans
over de deugdelijk! »eid dor wetten
kan 'oordeelen en ophoudt befcw
<e zijn om te kiezen als liij de door
de wet vereischto kenmerken mist,
Alleen geaneenschappei ijk geloof en
eoiitig ideaal recht, vereenigde do
kiezers thans; iii zoover ls 't kies
recht massaal; naarmate U volkspeil
stijgt nee-mi liet aantal too in het
staatsbelang: maar al6 liet recht dit
niet steunt, dreigt het partijbelang
te overheerschen. Daarom ook wees
de Minister hot beroep op de uitwer
king van 't historisch materialisme
af; dit had alleen op krachten gewe
zen, waaraan 't individu zich niet
kan onttrekken. Overigens gaf de
Minister, toe dat H ki-esreclut op par-
lijgrocpeering i9 gebouwd. Dat is
ecu natuurlijk verschijnsel, uit besef
van sauinhoorigheid ontsproten; ge
volg van sociaal-politieke noodzake
lijkheid. Hot gemeenschajisgevoel der
volkeren, die goed en bloed voor hun
saamlioorighcid offeren gaf hen in
vredestijd recht op medezegging-
schap in U bestuur van hun land,
waarvoor zij nu streden, zonder dat
bedoeling, spaarbankboekjes of bclas-
tiïigtbetaUng daarbij vragen.
Tegen 't organisch kiesrecht opko
mende, deed de Minister uitkomen
dut 't op het staatsbestel geen in
vloed had en evenmin in den gods-
langrijlce linie, die
Fath [FaiU lbrib) (1 1
den Monfe omstandigheden.
K.M. ten Z.O.,
t Fort Vaux zal dus gocin „nie-
geloopeiï, die uitgezet zouden zijn
door een D-uttsch of ander vijandelijk
vaartuig.
EEN BRANDENDE BALLON.
Ui't Clu-istiania wordt geseind: Don
derdag is bij Arator een brandende
van Veliki Ribraoh) over hoogte "319 maiuoBland'worden. Do lliuiteneto ior-
en hoogte 229 naar den weg van jt, u^z^der^Frarischen ^Iletballon waargenomen, dio ten slotte
fefZnT-TXa ^'oT Aan hei ttZXStSiSïZSi'Z'was het
vai loopt. Aan net y een waarnemingsbaflon van een En-
evenge gedeefc van het IroM ten gelsch oorlegsschip. Overhellet
Oosten van Gorz en van <fe Bosco- Van T OOSTELIJK FRONT ii«Jt.5er hemtumi.® is niets bekend. De
ma:o (Ibridilos) tov aan do zee hebben de Duitsche staf mede, „Buiten- overblijfselen van den ballon zijn
da Italianen de Woensdag bereikte gewoon hoog© verliezen leden de Rus- 1 naaT Farsund gebracht
stolhngien, in weorwiil van hardnek-sen bi) tot zeven maal toe herhaalde
Icige aanvallen der Oostenrijkers dievergeefeclio pogingen, om aan dc VLIEGONGELUK. De bekende
door het geconcen'treerd vuur van vele Dui-tsehers en Uosienrijkers de op 30 Osnabrückei- vlieger Gustav Tweer
batterijen gesteund werden, behouden. October aan de Russen ontnomen stol-1 is te Hannover vuri 1000 meter lioog-
De Italianen hebben 3498 gevangc- i linge-n ten W. van Fol\v-Krasmolcsie U> neergostorl; hij was doodelijk ge
nen gehaakt, onder wie 116 officie-flinks vain do Narajofka) weer af te' kwetst eu stierf na korten tijd.
renOnder deze officieren bevonden nemen." I tt,v nnoir (vn
zien één brigade-commandant, éón Do Kuesiflc lic stafDe Kussen 1 gSn?d^)e'arbeS-S^i van
regiments-commandant en dne hoofd- slaagden er in aan den Stochod om de J w wn
officieren. De Italianen hebben twee Duitechera en Oostenrijkers, die oen J^n f® CSS
bergkanmnen, ved mitrailleurs en deel van eon loopgraven li me op den fabSïarSidèra «a?r
een grootc hoeveelheid wapenen, mu- j \V. oever van den Stochod bezetten, r
nitie en allerlei oorlogsmateriaal buit-terus te druiven aanteiding vam de a i-arme.,! cikU ge-
e,mankthju? w «ïmui. rucht-eiii ouder do arbeiders verspreidr.
Over 't front in ZEVENBURGEN 0VCl' oogierogeilidihedlen in vciisohillienidé i 1 publieke zaak doel; zij oipa-
Do Oostanrijkbche M „SVoiSlUcllesS'Die gwuoliten M. »1>
v°rS!('m t ano-ers voor en y.n^ijjuoy, fr0nt zijn aanvallen van dc misverstand. Zoo wordt, te Moskou ge-
a Roemenen door vuur of in een bajo- sproken van on.Ius'en te Petersburg,
Donderdag met dc groolsto veibiüte- n^igevecht afgeslagen. Ten Z.W. van terwijl anen hier geruchten verspreid
ruig gestreden. Onder omzaglyike op- el} ten z.O. van den pa6 van 0ve'' onlusten te Moskou. De arb-ji-
oftermg van menschen en munitue, don pooden Toren zetten de Duit-dersgroej» verklaart, dat na onder-
t f hl^i,fi;Ln'va'"e111 sellers en Oostenrijkers de Roemenen ^<k gebleken, dat alle geruchten
/P?rCC waron de na ou naimen ru;m 330 Roemenen ge- op veizinsels berusten die uit troebele
Oototemïjkeolie stellingen m het woud vangeü_-. bron komen cn ten doel hebben on-
van PanovviiU bij Sober en ten OoetanHoemeonéclio staf De rustte wekken in arbeiderskringen.
v-an Verbojba opnieuw het doei van Rwraeiven violen in het 'Biuzen-dal de Hot manifest wekt do arbeiders' op
©en yeiwooden aanval. 0-verail konden Siriuil- cn Taitu-rainic-bergeii hun kalmte tc bewaren 011 dd-o dwaze
de Ilalianen teruggovvorpen vvordén. aan Blj: xablUBut-zi imaakten do Roe-ongegronde gerucht-en Oo waai'tJ'omvon.
aanschc massa-aanval, die over de vn-,pn ,,^n R^neenechan lin-DEKZELeRb. Reuter seu.t uit
Washington: Graaf Bernstortf hcoft
I iüen*< mortelde. Zou God zich énko!
openbaren in oen organisatie die nog
niet bestaat? Het gezinshoofdenkies-
recht was. els 't individueele, gerond
op verschil van belang en waarde.
En waar de lieer Loeff ook anderen
dan gezinshoofden wildo toelaten,
-aanvaardde hij een stelsel dat hij in
beginsel afkeurt. Het individueel
kiesrecht was ouder dan de Fran-
sche revolutie of het Contract social
van Rousseau; hot dateerde van den
veraten tijd van Amerika en van
Cromvvcil en steunde ook toen reeds,
op Gods wil.
Wat aangaat het vrouwenkiesrecht
weos dé Minister op do toenemende
internationale beweging, toeken v-an
beschaving der volkeren. Hot voor
schrift dei- grondwet dat do vrouw
uitsluit, is verouderd; nu wij een
nieuw art. S0 maken, moe-, het voor
langen tijd gelden.
Dat U vrouwenkiesrecht zou in
gaan tegen haar roeping ais moeder
en cchtzenooto betwistte do Minis
ter. De vrouw noemt ook nu reeds
aangetast laten. Hot eerste was dooi
de wet reeds vastgelegd, het tweede
niet; tegenover de krachtaontwikkc-
Kne der openbare school was dc bij
zondere lang machteloos, tot dat zij
door subsidie, na vole offers en
krachtsinspanning, opbloeide. Do fi
nancieel© gelijkstelling was do vol
tooiing van liet bestaande, de conse
quentie van hetgeen is geschied, oen
zaak van rechtvaardigheid, een er
kenning van de vrijheid, reeds in
1S29 door Thorbecke bepleit, op grond
van den eerbied voor anderer over
tuiging.
Daar tegenover stelde hij 'i betoog
van den heer Eerdmaus, die terug
wilde tot voor 1887 of zelfs 18i8, naar
hot monopolie der openbare school,
om 't paedagogisch stelsel, de metho
de van zelfstandig onderzoek en we
tenschappelijke vrijheid, tegen den
geest der kerk en daardoor voor de
coiifesionueelen onbruikbaar.
De Minister kwam er tegen op,
dat de -heer Ketelaar zijn uitlating
hieromtrent had afgekeurd als bewijs
dat hij voor de openbare school niets
gevoelde. Dc Minister had er steeds
voor gevoeld dat ouzo Staatsschool
de kinderen opvoedt voo-x hel leven
handhaven'overal voldoend onefl-
baar onderwijs. Kon men dat notf
ve-rduidaliiken het wes hem tioc-d.
Zou er nu bevrodicinn komen Hij
hoomte het ert wilde er aaarne toe
meewerken, maar niet door uitwer-
kimr vau liet*art. 192 in addiUonncele
artikelcin. Don w iizo men liever ar.
192 af. 'Compliment aan de 'Dr-pu-
taUn riep de heet Ketelaar]. Iets
anders was een tenuiinbeoalinc. jJ
flieclittc hii 01- ceen bindende waarde
aan hii beloofde niets, doch als dit
crerustlheid kon «revenwas hii (niet
onwillitr. Maar niet eenziidiichet
wantrouwer waarvan dc heer Tvd--
man s.oral<. bc-etond ev<sncoe«I aon do
rechlerziidc als linksniet hii de
meerderheiddc discussie had ee-
(octid. dat dezelfde «rcest van verzoo-
niinr. als in de Staatscommissie, ook
hier bestond cn voor de tweede lezintr
toeoassinsr der wet hoopte hii.
dat dit oc«k bulten dc Kamer zoo zou
zijn.
Aller ideaal moest ziin de vor-
hefifjnir van liot volksonilonviis. oneti-
èri biizomh r Zou dat verwezen-
liikt worden? Het kon. naar de uit
spraak o-vk van Dr Bos dien men
«00 1100de in de Kamer miste. De
zaak vufn ha', onderwijs is er een van
r-t fcheele vo(k: door de viiiheidziin
ii één volk gewordendc onder-
eaucr der vriihejd arou mot dc rccht-
vaaidiffheid en het onderwiis ook
volksbestaan bedreiein. Indivi-
Jn onze maatschappij. Hij had de duen ir.oeen voor conf'^siotmeel of
openbare school, die niet in gevaaropenhaar onderwiis voorkeur aan
was, niet te verdedigen; wel de vrij- den dat: Icetrcn. het volk verlanert
id dio gevaar liep. De Min. moest otfhoffinar van hef cehecle ondeT.'.
het Praihova-dal werden hevige aan-
vallen tegen den Roenieenecheii lin-|
hocjtc van I ecinka en langs de s raat kci-vteugoi ondernomen, maar de
naar Rostanzevica ondernomen was, handhaafden zich Ln hun
onder hevige verliezen voor dc ltah- elelUllg<iD. Ten w< van >t jiuMal
ancih tot staan gebracht. Twee batte- dg achtcrvoigina van d,
rijen, die lot het ulteiste stamlixel- i)Uit;;ch-Oostenri]ksche troepen voort,
den, melen met de bediening m han- jj0 jjoemenen maakten 4 ka
den van de Italianen. nonnen cn veel oorlogsmateriaal buit
In li-et- Zund-OosteJ-ijlk deel v-an het 1
plateau iniöhilcten allo RaUaawsobe i V-an DB DOBROEDSJA EiN DEN
aanvallen Hel aantal gevangen geno- j DONAU geen nieuws in de sta/bo-
men Italianen is tot 2200 man geste- richten.
gen.'' I
Al i6 er solninbaar togonepraak in Van T M.\CEDOXIfc'GHE FRONT
ik-zo lnirichten uit Wceuen en Italië, (komt "t volgende nieuws:
met eentg conibineei-en komt men er I Van den F r a n s c h 011 staf „Op
wcJ. Hot i-s slechts die vraag waar het! ^en hnkeroever i'u-ii de Slroctna ble-
don Dofftonrijkors gelukt is den aan- j von die Eng-elschen vorderingen mi-
val der Italianen op 't Karatplatcau ken. Stormenderhand veroverden zij
tot etaan to brengen. Dat de Italianen. I het dorp AUtitsa."
daar terreinwinst, behaalden, ontken-1 Do Bul guar scho staf Do
non dc Oostenrijkers niet. Bulgaarachc stellingen in de vlakte
De Italianen maakten in twee da- vari Mtonasür werden zonaer resu-l-
geri Siv'J ge--.xmgene.il, de Oostenrij- i taat door do zware artillerie der ge-
kers 22CO, zoodat do Italianen toch aJUeerden gebombanleerd Zwakke
nog een zuivere winst van 6000 m&n aanvallen op 1 a mo va en Dobropoljo
hebben wat de gevangenen betreft.
VAN 'T EOiMME-G BBIE'D meldt de
Duitsche staf„Do govechtsbedfij
vigheid bilwf in het aflg-em-een binnnen
üiaCigo grenzen. In verschiLl'cnd'o vak-
kon van liet Soninie-gchied krachtig
werden door do Bulgaren a
Do Duitsche stafGeen be
langrijke gebeurtenissen,
Versprold nieuws
UIT DUIT^aHLAM>. In dien
artillerie-vuur. De door de Duitechers Rijik'i-dag werd -do voedingsquaestie
goncenen huizen van Sn illy gingen in besproken. De president van het oor-
een gevecht op korten afstand weer logs-voedingebur.>au, Von Batockl,
verloren, t'oorwaartsche bewegingen verklaarde Daar de uitvoer in het
van dc geallieerden ten O. van Gueu- bijzonder een onzeker© factor is, is do
decourt tegen hel Noordelijke gedeoite - voornaaimeto taak, ons in staat te stel-
voorgesreld, dat de mails tusschen
de Vei-. Staten cn Duitschland door
handelsoiiderzoeers zullen worden
nifioert zich juist om, door '-t kies
recht, haar roeping als moeder en
vrouw te beter 1© vervullen. Doch
gelijkstelling met den man scheon
geen geluk voor d© vrouw, noch voor
de maatschappij; het zou verkeerden
invloed hebben op d© oeconomischc
concurrentie. Samenwerking was
uoodlg en daarom zou de vrouw den
weg vinden.
Moest dan nu reeds 'b kiesrecht
worden ingevoerd'? Neon; wa.11/l deod
men het, dan moest 't algemeen zijn
en waar de mannen het slechts stap
voor Slap kregen, ware 't verkeerd
hot nu zonder oenige voorbereiding,
aan de vrouw te geven, zelfs als zij
't niet Jiesesrt of er tegen is.
Het algemeen vrouwenkiesrecht
•as politiek dut is in de kunst dc r
- .-ergebraoht. Een. ondergeschikt mogelijk heden nog niet rijp,
urabte-naar van heit Departement van I Pphtiek© oaimogolijkhoid en elko po-
Posterijon deoldo med-o, dat did De-
partemcaiit hierop wel zdti wilJien in
gaan. Een beslssing ls ecJïtei- nog
niet genomen.
Binnenland
TWEEDE KAMER.
Qrondwetshvrzionlny.
Van do uil nemende speech, wat
vorm en inlioud betreft even mees
terlijk, dio do Minister van Birrnoh
landscho Zaken gisteren van 11 Ij2
tot circa 3 1/2 uuj- hield, ter beant
woording van d© 32 sprekers over de
grondwetsherziening, deelden w©
roeds de inleiding mede. 't Gold voor
d© Regec-ring, zoo zeddo d© heer CoTt
van dei- landen, in revisie; practisch
was scheiding van art. 80 en art. 192
onmogelijk; omdat do Regccring bij
verwerping van 't een of 't andere
voorsiii, haar kracht gebroken zou
achten. Dat beicto voorsteller» slang-
den. was mogelijk, èen van beiden
niet; alleen v«xn- do herziening van
beklo artikelen zou hij zijn verdere
meidewerkÜng veadéeneru
ging daartoo was voor do Rcgeerbig
o n a a n n m e lij k.
Eveiu-edigo Ver-iegenwooixiiging
verdedigde il© Minister om 't gezag
van het parlement door juister uiting
van do volkskrachten to bevorderen.
Een zelfstandig parlement werd ver
zwakt als de verhouding der groepen
anders is dan dio in het volk. Voor
overdreven macht van partijbesturen
of invloed van d© Rogeering vreesde
do Minister niet. En dat de macht
der Rogeering er door kon toenemen
was geen kwaad. Eon krachtig© Ro
geering naast een krachtig parle
ment was goed. Evenredig©» Verte
genwoordiging bracht ons nader tot
de waarheid.
Tot ark 192 komende, na de ge
wone pauzo zette de premier voor-
fop dat do ontwerpen tot uitvoering
van hot artikel, door do Staatscom
missie ingediend, meer dan academi
sch© waard© hadden; zij waren do
basis voor do modusvivendi
en do latere Keg. ein wetgeving zou
mot den geest al was t niet met
dezelfde formuleering als die der
ontwerper moesten rekenen.
Art. 192 wild© d© beginselen dat do
evenwel toegeven dat de iHusie der
liberalen de neutralo school de
nationale, voor allen, met een chris
tendom hoven geloofsverdeeldheid,
had gefaald; dc neutrale school is
niet de nationale geworden, heeft d©
eenheid cm verdraagzaamheid niet
ons voük gebracht. Dat kon al
leen de vrijheid doen, de consciëntie-
vrijheid bovenal, d c liefde kweekt
voor 't land.
's Min. Ideaal was verheffing van
het peil van 't volksonderwijs ea om
dat ten aanzien van 't confessioimee-
le te voorkomen, verluiigde ook liij
waarborgen, maar de drang naar
goed onderwijs bestaat in alle krin
gen en zal door subsidie sterker wor
den; ook de concurrentie in 't leven
drijft .tot verheffing van 't onderwijs-
peiL Toch zijn waarborgen noodig
en ze worden geëischt: toezicht dcr
01/crheid en onderzoek naar dc )iC-
kwaanrlieLd en zedclijklteid der on
derwijzers Goed© opleiding zal voor
op staan; als 't peil vaui liet ondoi'-
wijs in Boligiié te laag is, komt dit
juist dooi- het ontbreken van daze
waarborgen. En de wet eischt nog
mecf, later te regelen. Nu wil men
ook gelijkheid en golijkwaardiglieid
van de bijzondere en openbare school,
waf de deugdoiijkheid betreft. Maar
gelijkheid van eischen is geen waar
borg.
Ais er een Receerimr kamt. die
voor de biizc-ndere soliool bii voor
keur is cestemd. zal Bii de ©isohen
laas stellen cn die voor de openbare
er meé Keiiik maken. Daarenboven
trcliikheiil von eischen zou de-viiiheid
der bijzondere school aantasten door
inmenerinu in de keus van leeraren,
leerboeken enz. En béooet men dat-
niet wat bétcekent do geliikheid
vtm eischen
De reuelinn der wet niet de
urronidwet bemaalt téu slotte dc nosi-
tie. De vriïheid. niet eaikel voor con-
fessionncelc maar ook andere bij
zondere scholen, ooont den weg voor
nieuwe naedacoirlsdhe oroblemc-u-en
it- etui corrc-rlie voor al te conserva
tieve overheidszorg, die evenuocd de
oneaibare als de bilzonderc school
kan schaden.
Kon men nu een formule voor dc
waartxnvem vinden, die aannemcliik
is. de Minister had er «een bezwaar
Ln. maar dc eramdavct ka/11 zc niet
snecificcerci), llii wilde zich wel be
raden otd het ccven ecner nadeio toc-
Jidhtinc in den ceest vaar het voor-
stel.
Men was beducht voor v©rdr»m:ing
der ocechare school door lecrstelliz
onderwiis. De Minister niethii zeur
er ccen trevaor in als leveusbeschou-
nviJmzem. «liio de ziino niet ziin. vcid
winmen door dc kracht der waarheid.
De overheid iroet do vriïheid der ere-
dachten eerliiediae». niet de tredoeh-
ten besclicrmeu. Alleen als er een
consciéotie-dwang leizen over do min
derheden kwam van de confession-
neete zïide. zou de Minister daar
tegen meê ten strijde sraanmaar de
crondwet zal het bestaande beinnsel
oDdat de best' krachten er door
hun reclit kan:-on.
En was nu deze tiïd vam ooriotf
voorde herzienincr ccscliikt? Ze.r
zeker. Do ooi-losr rukt do vcflkcren
uiteen, maar br.enert elk volk ook
meer tot vellediec oenlieid en ver
sterkt viir ©economische kracht door
die eer-Leid dat volk zal ma den
ooi loc het. sterkst ziin: dat het meest
eendrnchtïc streeft naar hetzelfde
doel. Wli sullen onze taak na don
oortoc slechts dan kunnen vervullen
als wil eenseczind ziin in het strc-
,ven naar verheffinc van het D©il de9
volks door coed onderwiis. De cevoer-
de "hootrslaandc discussie der Kanx r
bevatte in dit umicht meende do
Minister een belofte, die van groo-
tai' waardeeiina van elkanders in
zichten 011 bedoelingen, ook in de
natie doorcedroncen. ceïuicden.
Bleek daarvpii. dan zou het ce-volg
van dc huldiiri-nc van vriiheid en
reehtvn.'irdislieid. door hc*t -on hoo-
err-r r-til brengen van Ons onderwiis.
leddrn tot hechter eenheid vau ons
volk.
Er emeen na 't Ministers rede eeni-
eo uitiiwzcn van instemminc. eenitro
ibravo's od. Enkelen weteohten hem
cöluk.
llot bleek dat ei' leddn waren, die
willen reoHcer-ren. Maar niemand
was er dadelijk toe bereid. Daarom
verdanerde de voorzitter dc vonra-di'-
rine tot a.s. Dinsdagmorgen
Inmidilels was 00 ziin voorstel be-
slolen oni. zoo Dinsdacnviddae: de
'renlieltcn niet af loon en. ook 's avéod«
te vertrad eren. om tot het einde van
het debat te komen.
Yf.RVALSCIlJNG VAN CONSEN
TEN, l'cr tciccbteiiliutr van do
rechtbank te s-Gravenhace vau der»,
llhleii dezer zal behandeld worden de
zaait tccen F. F. V. en P. S.. beschul-
di»rd van vervaL«chlne van consenten,
on erooto scliaol. Voor den eersten
bokUiaad0 zal als verdediuer ontre
den mr. van Gicch. voor don tweeden
beklaaizde nu'. Muller Massie. bedden
van Amsterdam.
IN DLITSCÏILAND GEVANGEN
GENOMEN Sinds enkele dagen
Wurdcfi» te Sittard vermist de .heer
D.. atcisteut-chef der StaatêSDOor.
met ziin vrouw en schoonzuster, die
in de nichtincr der Duitsciie erena
wo 11 delend, waarschiinliik te ver ee-
icaan waren en door de Duitscho
cronswacht werden aancehouden.
Men vermoedt, dat zii naai Aken ge
bracht ziin zoo inOldt dc „N. R.
Crt.'V
GEEiN STUDIEVRIEND Aan dc
,.ïelo«rraaiwor«lt uit Delft gemeld:
Eon 20-iarhr jomrmonsch. uit Tilburg,
bad van ziin oudere f 250 ontvangen
0111 to studeeren aan dc Technische
Hcoersohool te Delft. In plants van
zich lo laten iiisclkriivcn als student
verbraste hii dc duiten en uoetste dc
olaaf. toen hii vernam, dat vader
wist wat zoonhof uitvocidc. Thans
wordt «ie boemelahr door de nolitio
cc/och'..
Haaneramer Halletjes
een zaterdag avon dpr a atj e.
Er was cons een juffrouw en die
heette Zorg, wan haar zelf Tob-
b e n. Nooit van j© leven had j© een
vreedzamer juffrouw gezien, tegen
geen van haar buren zei z© ooit een
onvertogen woord, want als ze spre
ken ging bedacht zo zicht eerst wat
zo precies zeggen zou cn dan kwam
er natuurlijk nooit iets onvriende
lijks, want hatolijke dingen zeggen
menschen alleen dan, wanneer ze
2ich geen moeito geven om ua te
«ienken. Toch had juffrouw Zorg ge
boren Tobben haar eigenaardighe
den cn een daarvan was, dat zo
maar nooit tot het een of onder be
sluiten kon. Alle dingen die gedaan
moesten worden, •overwoog zo zoo
goed en degelijk, dat er allerlei
moeilijkheden uit voortkwamen.
Wanneer zo bijvoorbeeld voor de
jongens oen winterjasje moest koo-
pen, had zo minstens vaerlien dagen
noodig 0111 te besluiten of 't ei- een van
dikke of van dunne stof zou zijn, de
eerste ia namelijk aangenamer op
heel koude dagen, de laatste in tijden
van betrekkelijk zacht weer. En dan
lag zo een liealen nu ebt wakker, pie
kerend© over de vraag, of de komen
de winter streng of zacht zou wor
den, een vraagstuk, dat ook het
Weerkantoor in do Bilt niet oplos-
een kan. Zo placht dan cok niet, ate
andere menschen, to zeggen: „ik zal
cr nog <yn* nachtje over slapen'-,
maar ,.ik zal cr nog eens een nacht
over wakkor liggen".
Had z© eenmaal tussolien dikke cn
dunne stof gekozen, dan begon de
zwarigheid over do kleur. Bruin
stdat aardiger, maar zwart is niet
zoo besmettelijk. En waar koop je de
beste en goedkoopste jassen! Dagen
lang zwierf 2© de stad door, keek
voor allo ruiten van confectiewin
kels, liep do meeste binnen, infor-
meordo zorgvuldig en kon maar niet
tot oöu beslissing komen. Klaagde z©
haar nood aan kennissen dan zeiden
die: „maar me lieve monsch, je
neemt allee veel te zwaar op. Tob
toch niet over zulk© ltteinc dingen!"
Dón antwoordde ze fier: „hoor
eens, ik ga niet over een nacht ijs,
»ik kijk de kat eerst uit den boom".
Stilletjes spraken d© kennissen van
haar als van den „ijsboom", maar
zoo dat zo er niet van hoorde, want
zo was Irotseh op haar groote voor
zichtigheid. Evenwel duurde het we'
ken en maanden vóórdat zo de jasjes
gekocht had en op een ijskouden dag
in Januari kregen d© two© kereltjes
allebei een zware kou t© pakken,
waar z© ternauwernood van opkwa
men. ,,U moet de kinderen wat war
mer kteeden", raadde do dokter en
vader Zorg, die wel wist dat moeder
een treuzel wa-*, draafde naar den
eersten winkel in de buurt en kocht
daar overhaast jasjes, dio duur cn
niet solid© waren.
Zoo ging het altijd met juffrouw
Zorg geboren Tobben. Altijd pieke
ren, nooit kunnen besluiten en daar
door veel mcor schade en verdriet,
dan ©au ander, die maar eens gauw
wist to beslissen, ,,'k llad het wel
kunnen weten", zei vader Zorg, „want
de hcele familie Tobben is zóó. Altijd
zelen, nooit durven, altijd over
wegen, nooit toetasten". En als bij
zoo bij een vertrouwden vriend rijn
hart uitstortte, vertcMo hij, hoe dc
familie Tobben vijftig jaar geleden
een *uin luid met een grooten water-
plus er in. Op een dag kwam oen
Tobben op het denkbeeld, den plas
droog te malen, dan zou do grond
een praclitigen moestuin opleveren.
Met dit plan was zijn energie uit
geput. Zijn zoon liet, na rijn dood,
tien jaar later, uitrekenen wat de
droogmaking zou kosten. Die becij
fering lei hij in zij» schrijftafel,
praatte er soms met een paar vrien
den over, maar had verder geen tijd
omdat 't huis moest geschilderd wor
den. Vijftien jaar later haalde zijn
zoon het plan weer eens voor den
dag en vond het jammer, dal do
plas zou drooggemalen worden, om
dat rijn kinderen ©r zoo prettig op
konden varen. Diens zoonmaar
do zaait wordt eentonig. Laat ik da
delijk zoggen, dat do plas op dit
©ogenblik nog steeds niet droog ge
malen is, ofschoon do familie al ja
ren snakt naar eigen groente
Dit droevig verhaal van juffrouw
Zorg geboren Tobben schoot mij to
binnen, toen Dr. Beekman Donder
dagavond in „Nijverheid" een voor
dracht hield over do droogmaking
van de Zuiderzee. Twee heoren Tob
ben waren present, d© een dacht,
dat hot droogmaken van do Zuider-
z.es veel meer zou kosten, dan Dr.
Beekman meende en do ander wou
eerst het huis schilderen, ik bedoel
éérst heide-oniLgiiming, Met dut al
ls de plas in den tuin der familie
Tobben, neon ik bedoel de Zuiderzee
nog lang niet droog gelegd. En wan
neer znl zij dat worden?
'k Wil erkennen, dat »k m© op
Straat wol eens nijdig ,mank. Op
fietsrijders, die al bellende konten
aanrennen en iedereen dwingen op
zij te gaan om niet onder den voet
to worden gereden. Dezo w cok is een
nieuwe vanelteit onder aanrijdend©
fietsers ontsproten. '4 Verhaal luidt
zoo: oen voorbijganger keek niet goed
voor ziclt uit, con wielrijder reed te
gen hem aan en viel flauw. Daarop
kwam zjjn vader en nam hem mee
naar buis.
Do lezer zal, durf ik zeggen, van
dit verhaal niet veel begrijpen. Stel
lig meent hij, dat do aangereden©
flauw viel, maar zoo ie 't «iet: 't
was do wielrijder. Dit mag een bui
tengewoon zeldzaam geval worden
genoemd, want moeslal reept een
fietser di© een ander omverrijdt, op
den koop too nog: „kun je met boter
uit kijken: cn pousseert dan meteen
ziin visitekaartje door te zeggen:
„stommeling of „Ezci Ik meet
erkennen, dat iemand die flauw val!,
nadat hij een ander omvergereden
heeft, de scherpst© critlek ontwa
pent, onder anderen ook deze vraag:
zou, als hij zelf, namelijk do wiel
rijder, beter uitgekeken liad het go-
val wei voorgekomen zijn?
Het geval doet denken, al is 't
lang zoo erg niet, aan Hendrik IV,
die bij de bestorming van Cahore,
doodsbleek was en beefdo van angst,
maar toch met zijn slagzwaard ge
ducht om zich heen maaido cn do
©eist was, die d© wallen beklom. Als
ik do keus heb, is oen roekelooz©
wielrijder, dio.mij bijna raakt cn
dun (rie boven) voorbijrennend© zich
voorster', mij liever dan een goed
moedige, dto mij omver rijdt en
«Jaarna zelf flauw valt.
W'oarui'. volgt, dat op dit onder-
roaanschc alles maar be*rekke!ijk is.
Ook do gastvrijheid. W'ie op Het
etensuur toevallig bij eer» bekend©
faniiti© aan bui» is en de uilnoodi-
ging om to blijven eten, la fortune
du pot, woei je", aanneemt, is een
held. Want heldhaftig moet hij de
gevolgen dragen. Verstandig© huis
moeders koken niet méér dan zo we
ten noodig :c hebben, dc gast die er
bij komt, is dus t© veel. Resultaut:
t© weinig voor allemaal. Is het won
der, dat klein© Jantje, als mama me:
een vriendelijk gezicht do uitnood:-
gmg doet, tot den gast zegt: ,,'k zou
het maar niet doen, boor, want moe
der liecft gezegd, dat cr niet genoeg
is!"
MaaT wat t© zeggen van een dame.
die het uit eten gaan tot een beroep
maaki? Tegen zco cou word', door de
politie gewaarschuwd. Omstreeks
etenstijd maakt ze oen visite, weet
handig d© namen van famitielc«icn <e
pas te brengen en verstaat de kunst
om zich voor 't middagmaul to Laten
uitnoodigen! Ala nuderhand blijkt,
dal do familieleden haar in l geheel
niet kenden, is 7© al weer ver weg
cn steekt d© boenen onder ecu an
dere tafel.
't Is brutaal cn als jo naderhand
hoort, da' de dom© een bedriegster
was, zou jc haast spijt krijgen van
liet „smakelijk eten en „wel mag
het u bekomendat j© haar l»ebt
toegewenscht. „Haast", zes ik. want
och, wat is deze mantel* om, in den
moest letterlijken zin. aan den kort
te komen, diep droevig, 'k Weet wel,
dc karbonade moet op de goede
plaats belander., maar laten we ons
voorstellen, hoo bang het d© gast
to moede moei wezen bij do gc inoli-
te dat r,eef Hendrik of tante Wiiio-
mien, die z© z>in goed heeito te ken
nen. onverwachte binnenstappen en
haar als leugenaarster ontmaske
ren
Als 'k dat bedenk, lus', ik geen to
Icri moor. Trouwens, anders ook
niet.
"aarom worden wij Haarlemmers
muggen genoemd? Tocli niet omdat
0 stekelig van natucr zijn.
D© naam Halle'.jes zou da» beter
wezen; omdat dio ©en echt Haar-
lemsch product zijn. Of do bijnaam
0'. wegens liet vermaarde arti-
Maar niugl Waarom niet vlieg.-
.jena de .snélheid waarme© J©
hui"jes aan dc Houtbrug niet worden-
gertoopt, of sl-ak, op grond van d©
buigzaamheid, waarmee onzo belas
tingen niet in do laagte gaan!
/.00 dacht ik dezer dagen, teen
mijn weg over 't Spaarno voerde.
Plotseling voinam mijn oor oen luid
gesnor, precies als het gonzen van
ecu reusachtige mug. Aandachtig
koek ik rond: oerst in de boomen,
want voor zco'u reusachtig mugge-
bccs. ia op den boganen grond geen
plaat-. Niets to zien. Daarop tuurda
ik naar do reclamezuil: kon het
beest bij toeval daar misschien on
der zijn geraakt? Maar neen. 't ge
gons hield aan werd zelfs sterker,
overstemde met gemak liet lawaai
van tfcee trams van de E. N. E. T.
en two© van do E. S. M. samen.
Eindelijk werd het duidelijk: het
geweldig gonzen kwam uR een za
gerij cn schaverij op do Turfmarkt.
Als dus ooit de wind zuidwest is»
en het gonzen hoorbaar is in dei*
spoortrein (wat met gemak kan) en
een vreemdeling n»e vraagt wat dat
toch rt, dan zal ik antwoorden: „zie
daar het geluid van onzo stedelijk*
Mug onze ocr-Mug. do Mug, waar
naar wij Haarlemmers allen Mug
zij»» genoemd!"
FIDELIO.
