Hitmurs Oagsli
TWEEDE BLAD
Woensdag 22 november 1916
OM ONS HEEN
No. 2234
Troowon Is don Oorlog.
Het treft toevallig, dat mij, op den
middag waarin to Haarlem oyer do
urgentie radon gesproken wordt, eon
artikel in handen komt van Ernest
Laut in het Po t i t Journal over
don arbeid van vrouwen in don oor
log.
Nog altijd behoor ik tot diegenen,
welk© van nioening zijn, dat vrou
wen andere zijn dan m'annien ik
zeg niet rondo r, maar anders
zoodon, niet alle werk van man
voor wouwen geschikt, is. Als iemand,
boweori, dat dit van zelf spreekt, dan
heeft hij nooit do wouwen ontmoet,
dio dat een verouderd standpunt
vinden en elk ©ogenblik klaar staan
om to botoogen, dat vrouwen alle
work dat zij tot dusver deden, beter
verstaai: dan mannen en allen ar
beid. tot nu too aan mannen overge
laten, minsten* eveta goed als dezen.
Vandaar de tramconducteur-proefne
mingen en soortgelijke zotheden.
Maar als e- oorlog is en de man-
non in der strijd getrokken zijn, zoo
dat de wouwen do handen uit do
mouwen mooter stek-m, cua hen te
vervat.,gen, wis vrsagt deai nog of
do vro wen eigenli k wel voor al die
functies geschikt zijn? Dan is er al
leen nog maar bewondering voor
maniov waarop ze zitfx door de m<
lijkhce-n heenslaan want ofschoon
maniw. wat zij kennen beter toepas
sen, daartegenover hebben wouwen
groot* - vHjc. en meer plichtsgevoel.
En d.io kostelSjl&si eigenschappen ko
men in do oorlogvoerende landen
Bch.lterend uifc.
Een jaar ef wat, geleden, zoo ver
telt dan Laut, werd de toestand in
een Fransch gehucht vaak als oen
merkwaardigheid aangehaald, omdat
er den ware wcuwenregeering
hecrschte. Een vrouw was er (het
plaatsje heette Froissy) stationschef,
een andere bestelde telegrammen,
een derdo stadsomroepster. De doch
ter van den herbergier schoor de
k. anten.
I)at was toen een uitzondering.
Maar de oorlog heeft het noodig ge
maakt, vele wouwen door mannen
te vervangen. En, mat hoeveel ijver
zijn ze aan 't werk gcgaanl Een van
de Fransche economisten heeft het
zoo juist gezegd: „wanneer wij nog
brood eten, hebben wij dat aan de
vrouwen te danken!" Hier en daar en
overal hebben vrouwen in 1915 en
1916 den oogst binnengehaald en in
menie dorp zij,n hel de vrouwen, die
het brood bakken en daarna ook
rondbrengen. Als ware heldinnen ar
beiden zij om zoo to zeggen nacht en
dag, om do zaak in stand to houden
en die in bWiéndèïi Staal terug te
geven aan do mannen, wanneer zij
weer terugkeeren.
In het dorpje Exoudun had de bak
ker Daniau een uitgebreide cliëntèlo,
dio hij geheel alleen bediende. Toen
de oorlog uitbarstte, trok de man
mee uit. Het vuur doofde onder zijn
fornuis, inaar 't duurde niet lang, of
zijn veertienjarig dochtertje Made
leine, zonder zich to bekommeren
over do zwakheid van haar 6pioren,
vat to den arbeid weer op: zoo dik
wijls had zij in cïo bakkerij getfloan
en toegezien, hoe haar vader deedl
Toch wachtte zij in spanning op den
uitslag, gelukkig liet brood was eet
baar, maar zij wildo meer en beter
doen. Niet tang duurde het, of zij
had door ijver en toewijding eenvou
dig brood weten te bakken. Maar nog
altijd was 2>e niet tevreden: ook het
luxebrood dat haar vader maakte,
wilde ze leeren bakken en toen hij
eau paar dagen mot verlof thuis
kwam, maakte zij gebruik van de
gelegenheid om een volmaakte bak-
korin tb worden.
Nu maakt zij ieaeren dag meer
dan vierhonderd kilo brood, begint
's morgens te vier uur eu werkt met
een geestkracht, waarvan iedereen
versteld staat. De prefect vau het
departemer,; heeft haar een brief v
gehikwensoli geschreven...
Een ander seval: De echtgenoot
van een kloeke vrouw in een ander
dorp was gesneuveld. Op den dag
van zijn liegrafenis bedronk do
knecht zich zoodanig, dat hij zijn
werk,niet deen kon; zij zette hero de
deur-uit en ging zelf aan den arbeid.
Sedert zes maanden levert zij hot
brood voor twee dorpen. Ernest Gam
hort, dio dit verteltt, brengt ook liof
too aan zoo menige boerenvrouw, die
in do afwezigheid van haar
het bestuur van do boerderij overge
nomen heeft: zij houdt toezicht op het1
werk, zorgt voor de maaltijden, zaait
en oogst op den bestemden tijd, uit
liofdo tot haar echtgenoot en de toe-
komst van de kinderen. Dat heeft
het zelfvertrouwen gedaan.
Zoover als in Amerika, waar wou-
welijke machinisten op locomotieven
6taan, zijn we in Frankrijk nog niet,
zegt Laut. Maar hier zijn wel vrou
welijke bestuurders op do ©loctrisoho
trams, vrouwelijke conducteurs op
de omnibussen en vrouwelijke con
troleurs op den ondergrondse hen
spoorweg.' Zelfs zijn er vrouwelijke
kruiers, stevige vrouwen, die pakken
dragen en goederen op wagentjes
naar de bagagewagens vervoeren.
Met volkomen instemming van do
militaire autoriteiten zijn vrouwen
toegelaten tot allerlei kazernewerk,
zoodat zij de mannen konden ver
vangen, die daardoor vrijkwamen
voor 't leger. Zoo werken vrouwen
op de militaire bureaux, un de kle
dingmagazijnen, do keukens en de
wasehiurictoiingen. Nog veel meer
vrouwen hebben zich gewijd aan de
ziekenverpleging en de munitie-fa-
brdoagieT
Nog maar een paar dagen geleden
heeft onze Nederl andscho Staten-ge
neraal de mogelijkheid geopend, dat
vrouwen gekozen worden voor de
Kamers, dank zij het zoogenaamde
!t Nleuw e O o^ten t ij k i elie k e i ze r sp a a r.
Dinsdagavond 9 uur is de keizer
passieve kiesrecht. MwigeM, dM h«L kont kasleil SeMnnbnmn
haar met heeft dat lecff
Hierbij geven we do porti-. .,aj \an
't nieuwe keizenspaar. Aarïshe r-
t o g Kar) F.r unzJozeph is
een neef van den i.n 191 4^v e rn voorden
aartshertog en 'n aciheracef van den
nu overleden keizer. Hij is 28 jaar.
In 1911 is Karl Franz JoóepQi in U
huwelijk getreden met prinses
ZIta van Bourbon.
Van do ooriogsveiden.
met eenigen weemoed gelezen, in de
overtuiging, dat de politiek met al
haar beperkte mogelijkheden, haar
eisch van gemeenschappelijk overleg
van geven en nemen (de jongste de
batten in de Kamer zijn er waarlijk
oen afdoend bewijs van) niet voldoen
zal aan do sterk individualistische
neigingen van de vrouwen. Eenmaal
te meer zal zij ondervinden, hoe het
verkrijgen van 't zoolang begeerde
teleurstelling meebrengt.
Maar te Soissons, dat door de
Duitschors heftig gebombardeerd is,
hebben twee vrouwen, madame Ma-
cherez en madame Douchet, de ad
ministratie op zich genomen en met
suoees het hoofd geboden aan den
staf dier Duitse he bezetting, zoodat
de stad voor verwoesting en plunde
ring is bewaard gebleven.
Haar tegenhanger is madame fi-
quómont, onderwijzeres te T., een
dorp, dat midden op het slagveld
heeft gelegen. Toen haar echtgenoot,
die er onderwijzer was, naar den
oorlog ging, heeft zijn vrouw ver
zocht hem te mogen vervangen ais
gemeentesecretaris. De burgemeester
nam dat aan. Voortdurend heeft
deze flinke vrouw haar dubbele taak
vervuld. De Duitschers kwamen in
het dorp en eischten meer, dan het
dorp kon opbrengen madame Fl-
quémont wist hun vorderingen te
verminderen; daarna keerden aan de
Marne do Franschen terug en toen
lag het dorp midden in de vuurlijn.
Van 12 September tot 19 Ooiober wa
ren er onophoudelijk aanvallen en
tegenaanvallen in en óm het dorp;
weerwil van geweer- en kanon
vuur bleef madame Fiquémont op
hear post met een dochtertje van
vijf en een neefje van zes jaar. Al
leen wanneer de kogels al te over
vloedig in het raadhuis vjeleu, zocht
het drietal veiligheid in de beneden
verdieping. Veertien dagen lang was
hun leven in voortdurend gevaar:
drie granaten baretten op de binnen
plaats, een andore ontplofte in haar
slaapkamer, gelukkig toen zij er zelf
niet wa§; niettemin heefit de held
haftige vrouw het gebouw niet willen
verlaten, ofschoon iedereen haar dat
aanraadde en alle buren vluchtten.
Niet meer dan tweemaal heeft Zij
met de kinderen in den kolder over
nacht.
Toen den 24sten September de oude
burgemeester, wiens gezondheid zoor
achteruitgegaan was, elders rust
ging zoeken, nam madame Fiqué
mont d« gemeente-administratie over.
Dit voorbeeld staat niet alleen. Op
verschillende plaatsen heeft de ou
de nvijz&res, soms oon jong meisje,
de helding van de gemeentezaken op
zich genomen, 'wanneer do ambtena
ren naar den oorlog waren of... voor
cLe invasie van do Duitschers ge
vlucht.
Do vrouw, zoo eindigt Laut, heeft
zich sinds het begin van den oorlog,
tot de omstandigheden weten te ver
heffen en is de gelijke geweest van
der. man in physieken moed on ze
delijk weerstandsvermogen. Soms
zetfe heeft zij hem overtroffen.
Er is, zegt Henry Spont in zijn
boek „La femme et ia France" (de
vrouw en Frankrijk) geen sterk en
geen zwak geslacht, er zijn sterke en
zwakke personen, zooals er verstan-
digen en dom men. goeden eu boozon
zijn. De Fransche vrouw heeft zich
in dezen ooriog, dikwijls een sterke,
verstandige en goede persoonlijkheid
getoond; zij heeft aan het land dien
sten bewezen van nidï minder bes
toel&cms, dan de man.
J. C. P.
zacht ontslapen zoo meldt do amb
telijke „Wiener Zedtung".
Dit sterven van den grijzen mo
rnet den aanleg van een ejjoorweg vau
Ueekjmeb over Kalk an delen on Gosti-
Wflir begonnen, maar het to niet be
kend, hoever die weg reeds gevor
derd te.
Do nieuwe Duitsche linie ten
nporden van Monttotir loopt over de
hoogten, die deze wegen doorkruisen,
of vanwaar zij kunnen worden bestre
ken."
Heden kwamen do volgende oftici-
eelo berichten in
Van den Duil6Chen etai
„Tusschen bet Presbameer en Var
na kreeg de vijand voeling metde
Duitsoh-Bulgaarsche stellingen door
vooruitgeschoven troepen. Servische
offensieve bewegingen op onkelo
plaatsen aan het Moglenafront, door
DE AANVAL VAN DE CENTRALEN
OP ROEMBNIë wordt met kracht
voortgezet* t le of aJle buitengewone
actie van de Duitschers, Oostenrijkers
- en Bulgaren zich op t land der Roe-
X menen samentrekt. Zoo kuraen de
Wel wa6 hu den laagten tijd weer lij- Roemenen steeds meer in de klem.
dende. maar geregrid deed hij nog de Voorloopdg ia door T opïreden van
Russische versterkingstroepen wel een krachtig vuur voorbereid, mislukten.
gekomen :n "t oprukken der de overstroomde Stroemawlakte
£®l3Bbcr8 oo Bulgajron in de Do-botsingen tussohen verkenningsafdee-
van den dag deni imnister-proridon», broedsja, maar daar is toch al'ie ge-1 Hjuren."
baren Bubian, onderhield zich met de vaar %X)0,r Hoemenié nog niet bezwo- Van den Franschen staf „Ten
aartshertogin Mane Valerie, ene. 1Bn. j* aamaJ vla Zwhburó tenoorden van Monasljr wortX
Tegen do avcmduren^s net dubie-Uians wel T meest dreigend voor Roe- Rulgaarsdhe achterhoc-dcn, die door
lijk dat het ergste moeat gevreesd rneniC Vooral nu de Duitschere en6terke artillerie worden gesteund,
worden. De lijfartsen wek-Mi geon en- Oostenrijkers Wallachije zijn binnen- d<K>r de 'geallieerde hoepen eterken
kei oogoqj^ltk van de sponde van den i gerukt. Nu meldt zelfs deOosten- -
lijder, die oon_ 5 minuten over 9 zacht r ij'k sc ill e stafCraiova, de hoofd
plaats van westelijk Waüachije, Is
Dinsdagochtend in bezit genomen."
Craiova is eeai stad van 45.000 imvo-
nere, gedegen aan de spoorlijn Ver-
oioravaChitilaBoekarest een cen
trum van levendagen handel
Tol nu toe was Craiova de zetel van
den oppe riievel heb bel- van 't eerste
Roemeensche leger.
De D ui te c he staf meldt, dat
Eenige grepen uit zijn feuon-rijk K- aan de Alt ook belangrijke versterkte
:n. Frans Jozef I werd IS Augustus; hoogten door de Duitschers en Oosten-
1880 tc Weenen geboren, als oudste rijkers genomen zijn.
zoon van aartshertog Frans Kaj-e', 1 Zoo de krijgskan^ der Roemenen op
December 18-iS door 't naar Olwütz j dit front niet «spoedig keert, ziet t o:
gevluchte hof meerderjarig verklaard, j voor hen gjecht Uit. Alleen Rustend
aanvaardde,hij onmiddelH.Klc na 't af-1 kaq direct te hulp komen: Indirect
en katai den laateten adem uitblies.
Dadel ijlk werd de doodstijiïing ill
Weenen bekend. De bladen gaven ex-
it-a edJilies in rouwrand uit. Op de l>o-
volking vod Weenen maakte de doods-,
tijding zoo wordt ons geseind
een diepen en weemoedigen indruk.
Nog in den laten avond "werd een mi
nisterraad gehouden.
stand-doen 'van den kroon door ziln
Ferdinand I, de regeering Al
lereerst onderdrukte hij den Hongaar-
sohen opstand, voerde het beperkte
absolutistische regeeringsslelsel in 't
geheeld rijk ioi (tot dien tijd was dit
beperkt bot de kernlanden) sloot in
1855 een concordaat met de curie af.
waardoor de verhoudingen tusechen
zijn regoerlng. en den Hcdligoni Stoei
geregeld worden.
ai April 185-t huwde hij met prinses
Eheabeth, die hem 4 kinderen schonk,
namoiijk Sophio (overleden op 2-jari
gen leeftijd) Gisela (ia- 1873 gehuwd
met priaia Leopold van Beieren)
kroonprins Rudolf (overleden in 18S9)
en Mario Valerie (in 1890 gehuwd met
den aartshertog Frans Salvador).
8 Juni 1867 werd Franz Jozef te
Of cm tot Ironing van Hongarije ge
kroond.
Veel droeve ervaringen heeft de
keizer-koning gehad. Enkele ölippen
we aan:
18 Februari 1853 deed de Hongaar
Johan Libcriyi te Weenen eén aan
slag op zijn leven. Met een mes word
Item een lichte wonde toegebracht.
In 1898 werd keizerin Elisabeth te
Genèro door den anarchist Luchcaiin
door een dolksteek om 't loven ge-
hraclit.
Zijn »oon trok uit op een onderzoe-
kingsrois maar keerde nooit terug.
28 Juni 1914 werd rijn neef en
troonopvolger, aartshertog Franz
Ferdinand, door een bom van een
samenzweerder gedood.
Töcji heeft do grijze keizer iu wan
hoop uitgeroepen: „ontzettend, ont
zettend, mij blijft ook niets
spaard
De laatste levensjaren van
keizer-koning werden verdonkerd
door don Eurojieeschen oorlog.
't Werd gezegd, dat Franz Jozef
in den Laateten tijd nog slechts
wensch had, het horstoI van den
vrede te mogen beleven. Die wensch
is niet in vervulling gegaan.
Do Duitsche keizer verliest
Franz Jozof eed trouw vriend en
bondgenoot. Uit Berlijn wordt ge
meld, diat do doodstijding keizor
Wilhelm atork geschokt heeft. Het
moet jji zijn voornemen liggen die j nen-verkeor
bijzetting van 't stoffelijk ovorschot van den
werkt 't evenwel ook verlichtend voor
de Roemenen ale de geallieerden op
andere fronten offensieven beginnen.
Thans is er evenwel alleen sprake van
ai offensief van Salonika uit.
D© Russische staf erkent, dat
de Roemenen, dooi' overmacht gedwon
gen, terrein moesten opgeven en te
ruggetrokken zijtn in de ^richting van
't station Filiaal.
VAN DE DOBROEDSJA meldt de
D u 116 c h e staf „ïn de Dobroedsja
afgezien van artillerievuur, geen bij-
zonde re gebeurtentesen. Conslanza en
Tsjernavoda werden beschoten. Duit-
eche vliegersèakadors wierpen de ver-
keereinrtchtingen bij Boekarest met
bommen."
'T MACEDONISCHE FRONT trekt
ook heden nog zoa- voel aandacht.
Nieuwe gevechten zijn daar In aan
tocht. Men denko aan de gezonden
Dui leeft e versterking» treepen.
De „Daily Telegr." verneemt dat
volgens particuliere berichten de ver
liezen van Duitschers en Bulgaren bij
Monastir meer dan 30,000 man hebben
bedragen. Na den algameenen aaoval
druk geoefend In het'weeten eloegen
de Italiaanecllie troepen eon Bulgaar-
sohen togenaanival af, ingezet' van hot
borgaohtig gebied van N'uza uit Aan
den ooaielijken oever van het Preöba-
mcor bezeilen de geallieerden het dorp
Krani
Op 'T ITALIA ANSGH-OOSTEN-
RTJKSGHE FRONT kwamen slechts
kleine ao"Jes voor.
Van T WESTELIJK FRONT wo"dt
niets belangrijke gemeld. Alies bloof
boiiaald tot de gewone artiHerse-actie.
Ook waren er vrij veel rtiegore in de
lucht, maar bijzondere preetaties wor
den niet van deze levende bonvnen-
goolen, geseind.
Nieuws van 't OOSTELIJK FRONT
ontbreekt ook. Alleen constateert de
R u e e i 6 c h e staf. dal een zwaar
arbiflerie-duel aan don Siochfvi woedt,
alsook dof een aanval der Duitschers
en Óoetenrijikere in de Woxrd-Karpa-
then werd afgr-slagwu
Verspreid nieuws
De „Deufechland".
Reuter sein-t uit New Londen„De
Deulschland is vertrokken."
Naar de „Kölnisohe Zeitung" uat
Washbngion vernam, te de boïaing
tiissclien do „Deutechland" en de ge
zonken eieepboot niet. zool? eerst •••er-
moed werd, aan opzet, doelt slechte
aan een ongeval te wijten. Er waren
eenige schoepsplaten ingedrukt en
aan beide rijden van dén boeg riin lek
ken ontstann Verder vvas het vaartuig
niet beschadigd
Do resultaten van het door de Ame-
rifcaansche regeering inoeste!do onder
zoek omtrenit de gezonken sloepboot
wordt geheim gehouden.
•t DuHsche KlnlatorJe.
Naar 't Woififbureau verneemt heeft
werd het Ooetenrij'ksohe contingena minister van buitenIandsche zaken
hli Monnsr.ir uemmrhcnrxn Hmrvr- DnitschA tnwrnr<^iKi>te(arpitAi'U>n
bij Monastir veimangcn door Duitsche
troepen ondw generaal v. Eelow. De
Oostenrijke! is trokken in Albanië te
rug. De troepen der centralen loe
pen op huin terugtocht naar het berg
achtig dlistract van Prllep ernstige ge
varen en hebben waarschijnlijk geen
levensmiddelen en munitie.
't Mg. Handelsblad merkt op„Uit
'it noorden voeren naar Monastir drie
wegentwee grooie straatwegen,
waarvan de eene over Uestojudb, Kal-
kandeien en GosÜvar gaat en bij
laatstgenoemde plaats over een pas
Von Jagow om Bezondiheuleredonen
ontslag gevraagd Tot zijn opvolwr zal
waarschijnlijk de ondereriaatepecreta-
ris Zimritemianin benoemd worden.
Het Berliner TagebkiU acht het
waarschijnlijk dat Vbn' Jagow, als
opvolger van wijlen v. Tschirschky
als gezant naar Weenen gaat.
DE WEGVOERING VAN BELGEN.
In het Engelsclie Lagerhui.» hoeft
een lid de vraag gesteld of het waar
is dat 25.000 mannen uit België naar
Duitschland zijn weggovoertl en of
Onze Lachhoek
MACHT DER GEWOONTE.
Chrtetien eu ik hebben gekib
beld! zei de Jonge man op moeilijk
bedwongeji-zenuwadhttgeri Iood.
Waarom, wat is er aa» de hand?
Je weet iminere dat Christien
onderwijzeres is en ik verbeeld .mij
niet gauw op mijn teenen getrapt te
zijn, maar er is een grens voor alles!
Ik begrijp het niet. Wat Is er
dan precies gebeurd?
Wel, ik beloofde haar verleden
Maandag om zeven uur onder de klok
op het station te zullen ontmoeten,
en ik kon niet vóór half acht komen.
En toen ik kwam je zult het niet
willen gelooven vroeg zij of ik een
briefje met excuses van mijn moeder
bij mij had! Gaat dat mi niet te ver?
to gaan bijwonen.
srrasite'toSSi Swisws: i tsrAS Jïï
a- de rtal» komt; de euidetijko! val van Antwerpen een tartonoel
gaat over Veles RoprüKi en '.oopi over
het Babuna-gebergte om dan :n tal
rijke slingers ten ixisten van Prilip in
de vlaikté te komen. Door de moeras
sen en het vaak overstroomde terrein
ia het kaatste gedeelte, tot Monastir,
meestal uit bruggen en dammen ea-
mdngesteSd. De derde weg, van Prilep
naar Monastir, gaat in oostelijke rich
ting langs een beek, dio in de Tsjer-
na uitloopt, voordat deze in de VaTdar
mondt. Vóór den aanleg van den
spoorweg Saloniiki—Monastir werd.de
ze weg voed gebruikt voor het karavu-
maar sedert den aanfleg
de weg god oei te-
1 lijk vervallen. Bovendien is in 1912
Mercier de plechtige schriftelijke
verzekering hoeft gegeven dat geen
Belgen zouden worden weggevoerd,
wat door Von dor Golta werd beves
tigd. Robert Cecil antwoordde: lk
goloof dat de feiten zoo rijn als zo
liier worden meegedeeld. Het kan
van belang zijn moe to doelen dat
do Duitsche officier, onder wiens be
velen de eerste wegvoeringen uit
Vlaanderen hebben plaatsgegrepen,
do gewezen militaire gouverneur van
Brussel was, die rechtstreeks verant
woordelijk was voor dio i-orcciiteiol-
liiig von zuster CavolJ. Daar derge
lijke wreedheden warden begaan bij
v.ijzo van diuidelijk afgebakende po-
Irtiek van de zijde der Duitsche re
giering. kunnen louter woorden van
do Engelsch rcgoeririg niets uitrich-
ten. Wij zul Ion stellig op elk© wijze
het optreden der Belgische regeering
steunen. Wij zullen elk beroep dat
op ons doet beantwoorden en onze
stem voegen bij de hare in elk beroep
dat zij doen op hot oordeel en don
steun dier beschaafde wereld. Heft
middel, dat wij kunnen aanwenden,
en hot ©enige middel dat ten slotte
dit vraagstuk kan oplossen, is den
oorlog met alt© macht door to zetten
en de bevrijding van het Belgtech©
grondgebied en van de Belgische bur
gors uit hun verdrukking te maken?
it een hoofddoel (toejuichingen).
DE ANNEXATIE-QUAESTJE VAN
BELGIë. De verklaring van den
Rijkskanselier in den QOrtschen Riifcs-
dag, dat hij geen annexatie van Bel
gië overweegt, wordt in de „Atldeut-
echen Blatter" noodlot tic genoemd'
„Voor de eerste maal, zoover wij we
ten, in de nieuw geschiedenis, geeft
do leidende minister van eon zegevie
renden 6tfifit veroverde gebieden, niet
alleen zonder dwang, maar zonder
eenigen denkbaren grond, uit zuiveren
lust tot tegemoetkoming, prijs: en het
ie zeer begrijpelijk, dat bij dezen toe
stand in enkcfle bladen de vraag wordt
gesteld, of het Duitsche volk dan uit
dezen oorlog niets anders zal overhou
den dan zijn dooden en den reuzen-
last zijner echuMcn
De Vorwfimtoekent hierbij aan:
„Do doorlen worden door een annexa
tie van Beigië echter niet weer levend.
En bet blijft het geheim der Alt-
deutschen Blatter" hoe het kleine B-i-
gië den reuzr-nlas: der Duitsche schul
den zou moeten dekken."
TER ZEE. Lk-yds meldt, dat de
kapitein en een gedeelte van de be
manning van het Nooreche stoomschip
„Fin" geland zijn. Zii melden. «lot
hun schip op 19 dezer door een Duit
sche duikboot in den grond 19 ge-
boot-d
Verier meldt Reuter, dat de
Griekeche kuptvnarder „SpetsaJe" ge
torpedeerd Is. Tot heden is békend,
dat er een slachtoffer is omgekomen.
Wolff meldtEen der Duitfcho
duikbooten boorde op 14 November,
in het Engelsche Kanaal, een Fransch
bewakingèvnnrtuig, ktearbliikeliik een
torpedojager ran de A.re- of Sabrc-
klaese, in den grond, benevens zea
vijandelijke liandelevnartuigen De
zelfde cuikboo'. boorde het Noorsohê
s.6. „UHvang" (689 ten) da', krtjgsnia-
teriaal voor de Franeche regeering aan
boord had. in den grond.
Een Lloyde-lxrtck' meldt nog.
dat men gelooft, dat 't Nooheche zeil
schip ..ParnoP»" gozonxen is.
Officieel wordt utt Berlirn se-in ld:
„In de maaixl Ootobor zijn 164 vijan»
deiiike handelsrt.'h'mcn. so-mon m-l-n-
de 8065110 br reclrtcrton, door on«l«'r-
zeeërs en torpednbooten der Centra le
morendheden opgeW-ach? of ln den
grond Róboord of door het etqoten ©P
mijnen verforen wwaan. Vorder zijn
72 neutrale handelsvaartuigen. 6a-
men 87.000 br. reg ton-, wegens hot
vervoer van contrabande naar don vij
and in den grond géhoord.
Do schepen, sedert het begin van
den oorlog door de ooriogsmaatreg. 'en
van de Centrale mogend beten te oor
gevaan. meten te zamen 9.S22 0A1 ion.
de Engetecho schenen alleen 2-5 000
ton."
DE ONTPLOFFING BIJ ARCHAN
GEL, Uit Petersburg wordt gemold:
Van bevoegd© zijde wordt de mede
deel ing van Duitsche zijde, dat bij de
ontploffing in do baaien van Bakaril-
za bij Archang©] zeven stoomschepen,
geiadea met munitie, zouden zijn ver
gaan, tegengesproken. Er is slechts
één schip vergaan, n.T de „Baren
Driesen", terwijl oon ander schip, de
„Ear! of Farftr", dat daarnaast go-
ankdvl lag, vernield werd. Er zijn bij
de ramp 310 mannen om het leven ge
komen, terwijl volgens de rapporten
j der hospitalen bovendien 49 officieren
en ambtenaren, 473 soldaten, 181 an
dere mannen en 25 vrouwen gekwetst
werden. Dat hot aantal slachtoffers zoo
groot is, vindt zijn verklaring in hot
feit, dat die ontploffing plaats had tij
dens den «schafttijd, toen de mannen
rus', namen in dc barakken.
FEUILLETON
4)
Zeker zei ik, dat is een voor
treffelijke hort nering om zich in moei
lijk© oogcnbh'Jikon achter te verbor
gen. Maar gaat u voort...
Het lichaam is nu eenmaal uw
vak en toch kunt u niet eens verkla
ren, hoe hot komit dat iemand die in
stijfkrompan ligt «en horloge hoort
tikken als men het. tegen zijn voeten
aan hou dit.
Dat woot u niet en dat weet ook
niemand, antwoordde ik, maar ik
zou u 0111 ons uit den theoretischen
aardhoop uit t© helpen kunnen ant
woorden dar. de stijfkrampachtigo
toestand, waarvan u spreekt niet een
riekte is, dio wij kennen zij bestaal
feitelijk niet eens.
Carristcui scheen bij deze woorden
uit do wolkon to vallen.
Maar, wat wilt u dan eigenlijk
bewijzen? vroeg ik, wat hebt u zelf
gezien?
Niots dat kan ik u verzekeren en
ik bid den hemel dat ik nooit iets
zal zien.
Hij scheen van het onderwerp te
willen afstappen, maar ik was dit
geenszins van plan, daar ik veel te
verlangend was om zijn eigenlijk in
ner! ijken toestand te leeren kennen.
Door behendig gestolde vragen geluk
te het mij dan ook hein aan hot spre
ken te krijgen en Carriston vertelde
mij nu een menigte dingen,
die zoo weinig vereen igbaar met
zijn ontwikkeling en zijn talenten,
waren, dat ik tenskrtte meer lust had
om 1© lachen dan verder met hém
door te redekavolen.
En toch amuseerde dit gesprek mij
nl bijzonder weinig. De dwaze be
wijsgronden en nog dwtizero overtui
ging van den jongen man, deden mij
vrooz&n dat er ergens in zijn hoofd
een zwak pun i. was, ja ik maakte mij
op sommige ©ogenblikken zelfs bang
dat hij eindigen zou met krankzinnig
te worden. Deze gedachte maakte
mij onbeschrijfelijk treurig, want
allo vreemde dingen op zijde gezet,
was Carriston do aangenaamste man,
dien ik ooit had leeren kennen. Zijn
prettig karakter, zijn knap voorko
men en zijn uitstekende opvoeding
hadden gemaakt dat ik zeer veel van
hem hield zoo vee), da', ik mij
voornam om gedurende deu lijd van
ons samenzijn aSJeo te doen, wol ik
maar kon ©111 hem den onzin uit lic'
hoofd te praten, die hem bevangen
had.
Mijn bemoeiingen baatten niets. Ik
hteid Carriston scherp in het oog om
to beletten dat hij in zijn goheimzin-
nigo overpeinzingen verzonk, maar
do wonderbaarlijke gedachte dat hij
een bovennatuurlijke gave bezat of
althans vroeger of later in het bezit
daarvan zou komen, was ai zoo vast
geworteld in hem, dat het niet meer
uitgeroeid kon worden. In alle an
dere dingen was zijn opvattingsver-
mögen vólkomen helder en ik was
zelfs overtuigd dat hij een gireote
mate van gezand verstand bozat. Al
leen op dit eene punt kon men nic'l
met hém redenecren.Indien ik hem er
al eens mot veel moeite tóe bracht om
acht te slaan op hetgeen ik hem zoo
duidelijk mogelijk voorhield, luidde
zijn antwoord steeds. Jelui' doctoren
hebt altijd alleen mot hot lichaam te
maken. In do psychologie zijn jelui
minstens drieduizend jaren ton ach
ter.
Toen ik eindelijk mi>n schiidersge-
reedschap moest opbergen en in het
juk van do dagelijkse!» bofiicnutK-
ringon terugkeerde, kostte het mij
veei om van Carriston te moeten
scheiden. Wij beleefden ©Ikander op
de hand, dat wij het volgend
een gemeenschappelijke vacantic
zouden maken, daarna koerde lk
naar Londen terug en hoewel ik ge
durende de eerstvolgende maanden,
niets van Carriston zag of hoorde,
dacht ik toch menigmaal met genoe-
aa.11 hom en aan de dagen, die
wij met elkander hadden doorgo
bracht.
DBRDE HOOFDSTUK.
Een verandering ton
góede.
In het voorjaar van 1895 reisde ik
naai- Bournemouth om een ouden
vriend, dio tering had en op liet punt
van sterven was, nog eens te zien.
Gedurende het grootste gedeelte van
de reis was ©en goed gokl.cede man
van ongeveer veertig jaar mijn eeniig
gezelschap, Wij zalen namelijk alleen
in de coupé en nadat wij «enig© be-
Leefdlioidsformules gewisseld hadden
zooals elkander do wederzijdsohe cou
ranten aan to bieden, knoopten wij
een gesprek aan. Mijn reiscompag
non scheen een ontwikkeld man en
goed op do hoogte vaar zijn tijd te
zijn. Hij sprak gemakkelijk en aan
genaam over allerlei onderwerpen,
moest, naar hetgeen ik van hem
hoorde, zich veel in deftige kringen
bewogen hebban on hoewel ik meen
de dat op zijn gelaat de oporen aan
wezig waren, van een veel bewogen
teven en sterk© hartstochten, was er
nochthan* ln zijn uitingen niets da',
daarop scheer, te zinspelen. De groot
onregelmaitigheden van zijn ge
zicht waren de bijzonder dunne lip
pen en do oogen die een haartje te
dicht bij elkaar stonden. Bij opper-
lukkige beschouwing slaat men daar
weinig acht op, maar ik zou toch
niemand, die dit heeft tol vriend kie
zen zonder hem grondig en ernstig
verder te hebben onderzocht He', pu
bliek hield zich toen Juist bezig met
oen rechtszaak, waarin kwestie was
van eon laatste wilsbeschikking. Er
Stond daarbij een groot vermogen °P
hot spel en de kwestie was of de erf
later nog goed bij zijn hoofd was
gowoest, toen het testament werd
gemaakt. Mijn reisgenoot en ik sjwa
ken ook over deze zaak eu ik geloof
dut hij aa.ii mijn opmerkingen nel
dat ik dokter was. Hij stelde mij nu
eon paar vragen en ik beschreef
hem eon paar gevallen van ziekelijke
manie dio ik bijgewoond höd. Dit
onderwerp scheen hom bijzonder
voel belang in te boezomen.
He', moet somtijd» moeilijk uit
te maken zijn waar de geestelijke ge
zondheid eindigt en do ziekte begint,
merkte hij nadenkend op.
Ja in sommige gevallen is do
grenslijn moeilijk te vinden, ant
woordde ik, en om dan een beslist
oordeel to kuzmen vellen moet men
den zieke al gekend hebben, teen hij
©ogenschijnlijk nog gezond was.
Om liet verschil to bepalen?
Ja, wAook zijn karakter en zijn
neigingen Juist te beoordeel011. lk
heb b.v. een vriend, die geestelijk
nog volkomen normaal was, toen ik
hern het laatst zog, maar nu ai een
tijd l&ng do helling afdaalt.
Zonder naam. plaats ai tijd te
noemen beschreef tk nu den toestand
van C&rriston en mijn reisgenoot
hoorde mij met gespannen aandacht
aan.
U denkt dus dat hij vroeger of
later krankzinnig zal worden? vroeg
hij.
Dat zeg ik nog zoo zeker niet,
integendeel, indien er niets bijzon
ders gebeurd, zal hij waarschijnlijk
met even gezonde hersenen sterren
als u en ik.
Waarom maakt u zich dan over
hem bezorgd vroeg mijn reisgenoot
nu weer.
Omdat ik hang ben dat een of
andere schok, oen groot verdriet, bij
voorbeeld een onverwachte zwaró
slag hem uit zijn evenwicht zou bren
gen. Ate zijn leven gunstig verloopt,
Is er niets to vreozon.
Mijn reisgenoot zweeg even.
Hebt u mij den naam wan UW
vriend genoemd? vroeg hij.
Ik lachte, toen ik antwoordde:
Doktoren noomen nooit namen
als zij een ziektegeval vermelden.
(Wordt vervolgd).
