Ruws DjtBBLta
Wonderbaarlijks Gaven.
tweêde blad
Donderdag 23 November 1916
De troonswisseling in
OostonrijkHongarlJe.
De laatste levensdagen Pan
Frans jozef.
'I Weensche perebureau deelt me
de Do buitengewone weerstands
kracht, welke de hoogbejaarde grijs-
aard bij de herhaalde, vrij zware ziek
ten van dc ademhalingsorganen de
laatste tien jaren aan den dag legde,
eri do hem toewijdende zorgen en
kunde van de hein behandelende ge
nees heer en, hadden in. de omgeving
van den keizer zoowel a ie bij het go-
heele volk de hoop gewekt, dat ook
deze ongesteldheid, welke begin No
vember begon, overwonnen zou wor
den. Zooails uit de bul iet ins, die de
waarheid getrouw weergaven, bleek,
hield de keizer zijn gewone levenswij
ze tot Dinsdag vol, do laatste dagen
heef: hij zich echter, bij verhoogde
temperatuur, wel wai te veel vemnoeid
mol. de gewone besprekingen on door
lang© audiënties, waarbij hij veel
sprak Sind6 18 Nov. was de eetlust
verminderdhij gebruilkto Loon ter op
wekking nog enkele glazen krachtilgon
wijn ©n twe© klein© glazen cham
pagne hij rookte nog steeds zijm ge
wone aantal sigaren. Do laatste nach
ten waren onrustig t«n gevolge van
hoestbuien. Inlusochen stelde do rus
tig© en goed© hariiwe rising en do ge
lijkmatig© goed© ademhaling dc dok
toren ook nog op 19 November ge
rust Zelfs Diinsdag werkt© dc keizer
nog-don geheelen dag, hoewel hij moe
de: en afgeniatter wua dan anders, en
verkende hij een audiëntie van drie
kwartier aan den opperbevel hebber,
veldmaarschalk aartshertog F ried rich.
In zijn onmiddellijk© omgeving wekte
'6 keizere roesumd ernstige ongerust-
heid. Aartshertogin Mane Valerie was
de laa.tste dagen steens in zijn nabij
heid. Ook kwom zijn oudste dochter
pryi«ös Giseia van Beierenverder
verscheen de hertogin Karl Theodor
van beieren te Weonun. De troou-op-
vo.ger en diens gemalin waren voort
durend te Weenen gdblevon. Maan
dagavond begaf de kezor zich voor 't
eerst vroeger dan gewoonlijk ter ruste.
Tot één uur verliep d» nacht zonder
etuornds daarna editor begonnen de
boostuanivailen de koorts, weïkc niet
verminderd was, mini in den morgen
van Dinsdag ernstig toe. In den na
middag nam de ziekte eeui koor, en
naderde het einde. Aartshertogin Ma
ne Valerie, due onafgebroken uun het
Bteribed van haar vader verwijild had,
tjvas tegen acht uur '6 avouda iwiar het
station gereden om haar dochter af te
halen, doch werd dadelijk door een
ene) nagezonden hofbeambte naar
Schönibrunn tei'uggeroo|K>n, daar in-
tusschen de toestand hopeloos was ge
worden. Korten tijd na haar terug
keer overleed de keizer. Hoewel de
avondtmliLetins geen twijfel meer Ue-
teS uan den ernst van den toestand,
bieef de bevolking toch nog hopen op
herstel, waarvoor In alle kerken door
een buitengewoon groote menigte ge
beden werd.
Het^berlcht van 's keizere oerlijden
werd reeds tegen elf uur beloond In de
stad en had oen verpletterende uit
werking op do bevo.fcing, die het go-
beurde nauwelijks kon golooven Te
gen middernacht verschenen extra-
bladen met de bevestiging van het
doodsbericht.
A'olgens het „Fremdenblatt" waBm
bij hèt overlijden in de sterfkamer alle
te Weenen vertoevende leden van het
Keuzertijk Huis aanwezig, de hofdig-
nii'iarissen benevens de minister van
buitendandsche zaken en de niLuister-
president. Aan 't sterfbed werd geile
den door aartshertogin Marie Valerie.
Hofprediker Seidl diende den koiwr
het laatste oliesel toe.
De rouw
Uit Weenen wordt nog gesemd
Boven alle rijks- en stadsgebouiwen
werden reed6 Woensdag in de vroegte
rouwvlaggen gelieschen lm de uitstal
kasten der winkels werden toebereid-
eelon gemaakt voor een rouwdecora-
tic. Alle schouwburgen enz. blijven
tot nadier order gesloten. Berichten
uit de provincie doelen mode, dat de
treurig© tijding overal denzelfden die
pen ernartelijiken Indruk Jieeft teweeg
gebracht als in do hoofdstad, Alle
bladen verschijnen In rouwrand en
met het portret van den keizer en be
vatten een korte schels van zijn le
ven. In verscheiden bladen zijn ook
reeds de portretten van keizer Karl
en keizerin Zita opgenomen.
De Duitsche rijkskanselier zond e©n
telegram van deelneming aan doirOos-
tenrijksehen minister-president Baron
Burian.
De begrafenis.
Ofschoon de noodig© beschikkingen
omtrent de begrafenis van den keizer
nog niet zijn genomen, Is 't toc'h waar
schijnlijk, dat do bijzetting in de Ca-
pucijner kapel eerst de volgende week,
vermoedelijk Donderdag, zal plaats
vinden Het lij'k bovindl zich nog op
het sterfbed en zal voorfoopig op eon
baar worden gelegd Waarschijnlijk
zal het dan Maandagavond naar de
Hofburgkape! worden overgebracht,
waar het Dinsdag en Woensdag ten
toon zal worden gesteld.
Duitsche persstemmen.
't Wolffbureau meld', uit HerlijnDe
geheel© pers bespreekt het béricht van
het overlijden van kecier Franz Jo
seph met de diepste smart. Do met
zwart omrande bladen bevatten de le
vensgeschiedenis en de beschrijvingen
van de regeerïng van den overleden
vorst.
De Berliner Lok al An zei-
g e r schrijft o a.: „De dood van dezen
monarch, die, geheel afgescheiden van
zijn persoonlijke el genschappen, reeds
door den langen duur van zijn rege
ring een groote beteekenis had gekre
gen In zijn landen, moet een zeer bij
zondere leegte veroorzaken, nu dit gé-
beurt In een tijd. waarin geweldige
gebeurtenissen over de toekomst van
O.-H beslissen. Er behoeft dan ook
niet aan getwijfeld te worden dat
Duitech land's en Oostenrijlk'a vijan
den dezen dood vreugdevol als een
•voordeel in de oorlog«ba.lane zulten be
schouwen. De onmiddellijk© toekomst
reeds aal hun loeren, dat demo l»e-
schouwing faa'lt D© wil om te zege
vieren van de 0.dl. volken zal niets
van zijn orwerwoestlbare kradht ver
liezen."
Het Berl T a g b 1 a 11 zegt
„Zijn levensarbeid was reeds afgeloo-
pen, toen hem, die geslachten van
staatslieden en vorsten om ziel» heen
had zien verdwijnen, nog op hot ein
de van zijn teven het geweldigste ge-
beuren beschoren bleek, n 1. een we
reldoorlog, waarin fich alle openlijk©
en geheime vijanden vereenögden, die
jarenlang aan Oostenrijks grenzen op
den loer hadden gelegen, begeerig
naar buit. Deze beproeving is goed
doorstaan. Uit de volkeren van dit zoo
samengestelde rijk ontplooide zich eon
kracht en hardnekkigheid, weftk© zelfs
zijn beste kenners en meest overtuig
de vrienden verrasten."
De Tfigl. Rundschau schrijft:
„De oude hoeder en bestuurder van
Oostenrijk is niet heengegaan voordat
hij zeker was van Oostenrijk's toe
komst, welk© hij met zeldzame trouw
en geduld uit vaak doodelijk schij
nend gevaar gered heeft. Hij ging
eerst, toen voor zijn rijik een nieuw
vertrouwen op de toekomst was gebo
ren. Wij begroeten aan do baar een
nieuw Oostenrijk-Hongarije."
De Deutsche Tugeszel-
t u n g wijst er op, dat, al xs het den
keizer ook niet vergund geweest den
dag van de beslissende zege te bele
ven, zoo kon toch zijn late levensavond
verhelderd worden door de weten
schap, dat het rijik, hetwelk hij onder
zoo véle en vederlei wisselvalililghedén
van het lot'bestuurd heeft, zijn tevene-
k ra abt en levensrecht bewezen heeft."
Do No r d d. A 11 g Z e i t u n g
schrijft„Met groot© smart deelen
wij in bet leed. hetwel'k thans in de
O.jH, monarchie tot in de kleinste hut
gevoeld wordt. Uit het diepst van het
hart stijgt thans de weeklacht van zijn
dankbare volkeren Keizer Pranm Jo
seph was een onwrikbaar hoedor van
het bondgenootschap met het Duitsche
rijk dit was de grondslag van de vre
delievende politiek, welke hij. In inni
ge overeenstemming met de leiders
van het Duitsche rijk, tot zegen van
Europa jarenlang in stand hield.
Niettegenstaande alle keiyteekenen
van wassende gevaren scheen het, als
of zijn regeering in vrede zou emdf-
gen. Daar gaven de echoten van Se
ra jewo het vènklinkende sein tot de
1 vreeserijke crisis, die over Europa
losbrak Zij, die tot oorlog dreven,
kregen de overhand. De eerste 6lag
iverd gericht tegen het Ilatoeburgsche
Huis het ging om het loven van do
O -II. monarchie. Zonder wankelen
doorstond Franz Joseph ook deze al-
loitzwaarsle beproeving. Al moge het
hem ook niet beschoren zijn gewecc:
zijn volkeren tot de definitieve zege en
den vrede te voeren, zoo kon hij toch
zijn werk getroost ln de jonge en
krachtig© handen van zijn opvolger
leggen. Zegevierend weerstaat 0 -H.
don aanval van den vijand. Helder
licht de Habsburgschc eter door den
(stormnacht.
Persstemmen uit de mo-1
narchie.
Ook de bladen ln Oostenrijk-Jlongn-
ril© wijden zeer waardeerende be-1
ecnouwingen aan da nagedachtenis van
deai keizer. In do officieel© „Wiener
Zeitung wordt gezegd D© vreesdij -
k© werkelijkheid wordt nu als een
verdoovende slag gevoeld. Te midden
van den wereldoorlog werd <lo zoo
door allen geliefde heeischer wegge
roepen, te midden van de zware be
proeving, welk© niettegenstaande zijn
vredelievendheid hem en zijn volkoren
weid opgelegd. Het was hem niet ver
gund den terugkeer van den vrede te
begroeten, maar wel was het hem
vergund de wonderbaarlijke krachts
ontplooiing te zien van zijn rijk, de
ferjonglng van de oud© en convanr-
I dlg© monarchie te beleven in den vr«c-
selijkeu wereldbrand en daarin bet
j hoogste loon voor zijn arbeid te ont
vang©» Een teder heeft het gevoel als
ware hem persoonlijk het liefste weg
genomen, want ate eon persoonlijk
bezit gevoeddo een leder den zegen,
welk© van dit heorschersleven uitging.
Met het gevoel van groote denkbaar
heid gaal gepaard een eerbiedig© be-]
wondering voor den door God Bezon-
den heerschar, die al die Jaren slechte
voor zijn taak geleefd heeft en wiens
loven rijk was aan gabeurtenlr^ton, die
voor de meesten r6eds lang tot ge-J
Echiedenis zijn geworden De aloude
genegenheid voor de dynastie van zijn
volk was verbonden met het bowu t-
zijn ven de groote historische positie
van den keizer en tevens met ten ze
ker intieme verhouding van dc bur- j
gers tot hun verheven vore'. In kin
derlijk© liefde zagen rij op tot den
grooten venweuwer van den staat,
hc-m behoon de macht en de groot
held, den leider op den weg van ze
genrijke ontwikkeling. Droefheid ver
vult de landen der monarchic onme
telijk leed vereenigt het keizerlijk Huis
met zijn volkerenmaar zijm naam is
aller onverwoestbaar eigendom. Als
kostbaarste ■herinnering zal zijn nage
dachtenis geëerd worden tot ln de
verste tijden zal in etlk hart en in elk
I hiiis de gedachte voortleven aan zijn
wijsheid en goedheid, aan zijn ziele -
grootheid en marunendeugd, aan de
ridderlijkheid én 'teeder'heiid, welke
hem adelden, aan zijn heilige liefde
voor .zwakken en onderdrukten, nan j
zijin vertrouwen op God, en zijn ctand-1
vastigheid, welke hij in deze moei'iike
dagen behield. Zijn getrouwe volken
scharen zitfh in dit beslissend oogen- i
blik vaster dan ooit om den troon en
hernieuwen wel diepbedroefd, doch
sterk van geest en in groote trouw den
ouden eed aan het verheven voreten-
huis. Onverbreekbaar verbonden zhl-
len zij nu en" voor alle tijden pal staan
voor den roem van de kroon, voor het
bestaan en de. veiligheid der monar
chie, voor den roem en dc grootheid
van het vaderland.
't Nieuwe keizerpaar.
'I Weemscbe persbureau meldt ix»gt
De gehoed pers begroet mei sympa
thie en b©3te wenathem den jeugdigen
opvolger van den grooten keizer, die
de onbegrensde liefde en veneering
van de geheele weermaoht t© midden
van zijn soldaten in het slaggewoel ge
wonnen heeft. Alle bladen drukken
den wensch uit, dat het den Jongen
keizer vergund moge zijin een geluk
kig hec-rscher te worden, die. na een
roemrijken vrede, voor het welzijn van
i zijn volkeren, voor de geestelijke en
economische ontwikkeling kan zorgen
van de monarchie, dio vorsterkt cn
verjongd uit den zegevierenden strijd
j te voorschijn zal komen, en die het I
rijk, naar het voorbeeld van den over-1
leden monarch, naar bulten en naar
binnen winsten, glans en room zal toe
voeren.
Een legende.
De Telegraaf vertelt:
Op zekeren dag was do jong© kei
zer in Tyrol op jacht met zijn broeder,
aartshertog 'Maximiliaan. die later
keizer van Mexico wérd. V.ij hadden
niet veel geschoten en maalkten aan
stalten om terug te koeren, toen de
schemering inviel. Plotseling stond
een. man voor hen, die hun met opge
heven handen toeriep. „In naam des
hornet-, blijf staanik moet u spro
ken 1" Frans. Joaepli, dito (la-cht rne:
een gek te doen te hebben, besloot
naar den man te luisteren, om hem
niet opgewonden te maken en ook om
dat zij zich vlak bij een gevaarlijken
afgrond bevonden, waarin zij bij e«i
verkeerde beweging of onvoorziebti-
gon stap zouden neergestort zijn
„Spreekreide de keizer. Hoe was dc
keizer verrast, toen bleek, dat de man.
dien hij eerst voor e©n boer had aan
gezien, iemand blecfc te stin, die zoor
goed met de politiek on de hoogte was
en zich !n zeer gedistingeerde woor
den wist uit te drukken. Na een en an
te hebben over net verle
den en het tegenwoordige, sloeg hij
een blik Ln de toekomst en voorspel
de aan zijn beide toehoorders de lange
reeks ongelukken, die de regoering
van Frantz Joseph gekenmerkt heb
ben Plotselinsr was de man weer ver
dwenen, evenals haj gekomen was, ter
wijl alle nasporingen vruchteloos ble-1
ven.
Een halve eeuw later, na den tragi-1
schen dood der keizerin, herinnerde
de keizer zelf zijn omgeving aan dit
geheimzinnig© avontuur door te zog
gen „Alles wat mij dion dag werd
voorspeld, heeft rich heftaaa bewaar
heidMaximiliaan doodgeschoten
te Querataro aartshertog Rudolf zoo
geheimzinnig gestorven te MeyerlUig, i
de hertogin van Al ene on onigêikoanon
in ds vlammen van den JloMadighelde-
baaar, de krankzinnigheid van den
koning Lodewijk van Beteren en van
zijn opvolger Otto, keizerin Elisabeth
het onschuldig© slachtoffer van oen
anarohiist... Niets blijft mij meer over
dan l© verdwijnen, om de voorspelling
van dien Ongeluksprofeet geheel te
verwezen* ijiken, daar hij jfniJ voor-
sj>eld heeft, dat ik de laatste .keizer
van Oostenrijk zou rijn."'
Van da oorlogsvelden.
Van "f ZEVENlBURGSiQHE PRONT
meldt de Duitsche «taf: „Aan den
weg van den Roode-Tormpas en in de
zijaalen van de Alt is, al vochtende,
terrein gewonnen De tegenstand van
de verslagen Roemenen Is door ©en
bajouet-aan-.ai en een charg© snel ge
broken. Dinsdagochtend drongen uit
het Noorden West en Oost-Pru-üteclie
i infanterie, uit het W'eston eskadron©
van het regiment kuraseters Koningin
als eens'.e Duitsche troepen in Crnjowa
binnen."
DeOostenrijkeche etaf merkt
op, dat de Roemenen van 10 tot 18
November 90000 man aan gevange
nen verloren. Aan de beide oevers van
de Alt trokken de Roemenen vorder
terug.
De R usa i e c h e etaf meldt,,In *t
dal van de Jlu trekken de Roemenen,
al vechtende, onder den druk van den
vijand terug in de richting vau-CrAjaf,
D© „Timesmeitkt op, dat bij dé d*v
zettmg van Crajova de veiligheid van
het Roemeensohe leger aan dc Oma
bij Onsowa, 100 K.M. ten westen van
Crajova, gemoeid is Er ie niets over
een terugtocht van dat leger gemeld,
6cdert de groote beweging van de cen
traten in zuidelijk© richting begon Za
terdag werd- alleen officieel gemold,
dat het „eenigszine" leruggetrokken
wae. Nu de Duitschers den spoorweg
bereikt hebben, is dit Roemeensche
leger tonder spoorwegverbinding en
zal het verplicht zijn in de streek tus-
sclie.n Crajova en den Donau terug tc
trekken:'
VAN DE DOBiROEiDSJA Is alleen op
te merken, dat er weer gevechten ge
leverd worden.
VAN 'T MACEDONISCHE FRONT
verklaart de Franache etaf „E®n
dichte nevel bij Monaster belemmerde
de operatiesde Bulgaren nouden
hardnekkig etand !n een lioogteateJ-
ling van Suegovo, vier K.M. ten noor
den van Monaster, tot hoogte HXjO. ten
Z.W. van Makovo. De geallieerden
maakten 500 gien'aagenen op den uxs>-
telijken oever van het Preebameer, be
zetten Leskovec en bleven tenrein win
ner. in noordelijke richting.
Do Duitsche staf meldt, dat
nieuw© aanvallen op 't Dullsch-Bul-
gaareche front misluktea.
Van T WESTELIJK FRONT ie al
leen van belang de mededeel ing in 't
Engelsche etafbericht, dat de Duit?,
schers een aanval deden ten Z.W. vnn
St. Eloó. Een deel van de Engelsen©
stelling werd vernield.
VAN 'T OOSTELIJK PRONT te
niets bijzonders, evenmin van de
ITALIAANSCH- OOSTEiNRIJKSCHE
STRIJDLINIES. 't Zijn daar aJleeai
kteiaie kirijgebedrijven. Doet de winter
zich daar reeds gevoelen t
Verspreid nieuws
DE DUITSGEEE RIJKSOAG zal Zu-
tordag bijeenkomen.
BURGERLIJKE DIENSTPLICHT.
In Duitschland is het reeds aange
kondigde wetsontwerp Ingediend. Het
ie toepasselijk op mannen van 17 tot
60 jaar.
GRIEKEiNLAND EN DE ENTENTE.
Router 6eint uit Athene De gezanten
van D'Uitêchlajid, Oostenrijk, Turft ij©
en Bulgarije zijn naar Kavalia ver
trokken met het Griekse he eioomsdiip
„Mykalldat de vlaggen der door
hen vertegenwoordigd© rijken voorde.
Er vleten geen incidenten voor.
TER ZEE. Reuter meldt, dat liet
Fian6che stoomschip „Allee' (811 ton
door een Duitschen onderzeeër tot
zinken gebracht is.
De Biütsche admiraliteit doelt
mede „Het Engelsche boepataalechip
„Britannic' is in een ochtend .an il
November in de Egeïsohe Zee door een
mijn of torpedo in den grond ge
boord. Er zijn Uü6 overlevenden, van
welk© 28 gewond zijn. Men et hut liet
aantal der om het ie%en gekomenen
op ongeveer 50 man.
Lloyds meldt dat gezonken is het
Franse he zeilschip „Lelie".
Wolff seintDuitsche onder
zeeërs boorden de volgende Fransch©
zeilschepen in den grondDe „Notre
'Dame de bon eecoure „Fanelly
„Laroche Jaquelein "Aicyon'„Eu-
gèneen de „Petit Jean". Drie dezer
schepen waren geladen met kolen voor
Frankrijk.
DE VOEDINGSQUAEST1E IN EN
GELAND. Het Ministerie van
Landbouw heeft aan alie personen,
die meer dan 10 acres (1 acre is k>47
M2.) aurda^uolen verbouwenlaat
gegeven vóó"r7 December as. volle
dige omgaven in te dienen aangaande
hunne voorraden en contracten.
EEN AM ER IKA A N SC H E VRKDES
STEiM. D© „Timee" meldt uit
WaslungtonD© „New York Ti-
uiös1' komt vandaag met een (be-
echouwmg, dat de tijd vrijwel rijp
ia voor den vrede. Het blad publi
ceert het eerst van e#n reeks artike
len van een zijde „welker Iwoegd-
heid in beide halfronden zal worden
erkend". De schrijver, die zich „Cos-
mos" noemt, betoogt, dat d© tijd ls
gekomen om te overwegen of de
oorlog niet weldra kan worden be
ëindigd door een Internationale over
eenkomsl, waaraan ook «ie Vereenig
d© Staten zuilen deelnemen.
In het artikel van lieden wordt in
de eerst© plaat© uiteengezet, dat
Duiteohlund moet erkennen, dat het
niet kan winneu en dag d© gea-lieer-
den moeten beseffen, dat zij alteen
I kunnen yvlanen lot een prijs die nau
welijks noodiotUger zou zijn dan e©n
riodoriaag. In de tweede plaats wordt
betoogd, dat de ©voreenkiomst tua-
echen de jongste uitlatingen van
Grey en Be:hmann Hollweg toont,
dat „bet niet onmogelijk kan zijn
eon formule te vinden ter waarbor
ging van de vrij© ontwikkeling van
allo staten© groote en kleine, ais le
den van een enkele familie van na
tiën, die zoowel den BrAschen mi
nister van buitènlar.dsche zakon ale
den DuüecJien rijkskanselier zou
kunnen bevredigen".
Do schrijver wijst er op, dart aan
d© V«sreen:gde Staten de taak is op
gedragen om deze en dergeAjkc ui tin
gen van de leidende staatslieden met
elkander in verband te brongen.
Kr 1» geen twijfel, dat de theorie
van een remise in den oorlog hl or (tn
do Vereenigd© Staten) moer en meer
uanhang vindt.
HET BELEID VAN DE ENGEL-
8GHE VLOOT. De „Daily Mali"
zefE-, dat als de kwestie van den Duit
schen strooptocht in het Kanaal in hot
parlement in den tijd voor vragen aan
de orde komt, het aanbeveling zou ver
dienen ook nog to vragen, hoe het
staat met de vrijheid Van de Engel
echo verbindingen met Nederland
Kleine Duitsche torpedo-booten uit
Zeobrugg© hebben sedert 23 JPuni niet
minder dan twaalf stoomschepen, ver
scheidene van deze op de VViseingaehe
route, aangehouden: Daarom ie d«
vraag, wie eigenlijk de Noordzee bo-
heerscht, niet onredelijk.
OVER VRED ES-VOOR WAARDEN.
Het Engelsche Parlementslid John
had aan de regeering deze vraag ge
daan Aangezien bij de overdracht
van Efaas-Lotharingen aan Frankrijk
de ojA>rw»gs; van ijzererts in Duitsch
land zou dalen van 35 900000 tot
II 800000 ton in het jaar en die van
Frankrijk stijgen van 21000.00 tot
42 WO 000 ton, en to gelijke matö de
militaire macht van den een zou af-
er. den ander zou toenemen, zal
Duitschland zicfc waarschijnlijk tot
bet uiterste tegen die overdracht ver
zetten. Zou de entente daarom niet wil»
Ion overwegen, Elzas-Lotharingen en
België politiek en economisch neutraal
te verklaren en die twe© landen ine;
Nederland, Zwitserland en
Luxemburg een vrijhandeteunie te lo
ten vormen onder waarborg van de
groote entente mogendheden, met
wrbod om ln hun gebied oorlogsbe
hoeften te vervaardigen en uit te voe
ren 7
Minister Law antwoordde, dat de
regeering geen enkele vrodeavoorwaar
de buiten de bondgenooten om kon
overwegen.
De wegvoering derfSelgSscho
arboldera.
D© Belgiieohe regeer:mg beeft, een
nota. gepubliceerd ooi tegen dc hande
ling der Duitscheris te protesteer en.
Daarin geeft de regoering aan alle bo-
acliaafde naties kennis van deze on
waardig© handelingen der D ui lachers
dio niet d© minste rokenóng hoiKlen
met de wetten van menschelijkheid
noch met de gebruikelijk© oorJogsre-
geien op het stuk der bepalingen be
trekkelijk de bevoegdheid van den be
zetter van een gebied De regeering
protesteert mei de meeste kracht tegen
de toepassing van een stelsel dat de
ijdele uitvluchten van den vijand Diet
beletten zuilen aan te wijzen cn te
brandmerfwen als den handel in blan
ke slaven, een schanddaad welke de
laatste bijdrage ia tot onteoring van
de Duitsche bezetting die, naar zij
beweert, er zoo zorgivol naar streeft
ln Vlaanderen te waken over de wet
telijk© rechten van de bevolking."
Verder merkt de Belgische regee
ring nog op„De Invaller streeft,
door middel van het baibaarsche stol
sel der wegvoeringen in menigte, een
dubbel doel na In de eerste plaats
schrikaanjaging van de bevolking,
door de wanhoop ln de gezinnen te
brengen en de arbeiders op diie wijae
te dlwingen mede te werken tot do be
zetting door de Duitscbere. Dit optre
den wordt nog vergemakkelijkt door
d© aankondiging, dat ailen, dte steun
omvangen, Voor hun levensonderhoud
aan gedwongen arbeid zullen worden
onderwerpen. D© arbeider, die, uit
toewijding aan zijn vaderland, weige
ren zou den vijand te dienen, zal we
ten dat hij zich aan verbanning en aan
oen werkelijk© slavernij blootstelt. Dc
wegvoering ls dus een dwangmiddel
om den arbeider te noodzaken togen
zijn geweten in tot hot aannemen van,
de aanbiedingen van zijn werk.
Het tweede doel van «1e Duitsche
overheid is de vervanging door Belgen
van de Duitsche arbeiders, die. op
deze wijz© vrijgekomen, naar bet front
zuilen vertrekken om de gaten m de
Duitsohe legers te stoppen want tot
eiken prijs heeft Duitschland mannen
noodig. Ais het andere was, indien de
1 Duitsche overheid zich. siechts voor
stelde het kxüggaan omï-.t arbcêridvra
tegen te gaan, waarom zou zij dan
met bun werkkracht ter pLaaisc ge
bruiken, bij d© werken van openbaar
nut. tn de nabijttieid van hunne ge
zinnen en hun woonplaatsen Dit
hoeft zij niet alleen met gedaan, maar
uit inlichtingen uit betrouwbare bron
blijkt dat verscheidene malen arbei
ders zijn weggevoerd of voorbodacli-
telijk tot werkloosheid zijn gebracht
die nooit hadden opgehouden mot wer
kte:, en zulks om een voorwendsel te
hebben ten einde zich hun werkkracht
toe tc eigenen.
Volgen© de Duitsche dagbladen zel
ve, bied', men hun het lokaas van o©n
vrij hoog loon, als zij er in toestem
men vrijwillige werklieden te worden
©n ln dat geval kan hun e'A© soort
van arbötrj worden opgelegd. Men wil
deze ongeiukfcigen er duy toe brengen,
to <fc> hoop op lotsverbetering, werken
uit te voeren die rechtstreeks den oor
log kunnen steunen. De Belgische ge-
óeporte*e<je heeft de keus tusschen
hongersnood en verraad."
Havas seint uit Parijs Do ko
ning san België richtte een eigenhan
dig schrijven tot den Pauo. koning Ai-
plvonso van Spanje en president Wil
son over de deportatie van Bclgiwho
arbeiders naar Duitschland IX> ko
ning van Spanje protesteerde krachtig
bij d© Duitsche regeering logen «tc de-
portatte. Een officieu-se nota van do
Spaansche regeering deelt dit mede.
t Woéffbureau seint uit Brussel
Het tc werfostollen van Belgische werif-
loozen to Duitschland wordt door
de buiitenlandsche vijandige pers we
der gebruikt om stemming 1© wek
ken.
Kceils voor eenige weken legde het
Belgische episcopaat aangaande het
arbeidersvraagstuk verzoekseh ri ftftri
over aan den gouverocur-gonern.il.
In zijn antwoord lichtte deze het
Duitsche standpunt duidelijk en met
klem toe en zette- uiteen, dat d©
nuutircgei ui verband mei de huiuig©
onhoudbare toestanden voor een Bel
gisch© bevolking een verbetering be-
toekent, hetgeen tienduizenden vrij
willig naar Dufcschiand ver'-rokkcJi
arbeiders in gezonde opvatting van
den toestand zelf erkend hebben.
Reuter seint uit Londen: Do West
muis".er Gaz." zogt üi ©en hoofdarti
kel: Duitechland ie op weg een sla
venstaat te worden. Voor een verge
lijking moeten wij teruggaan to: do
oude slavenmarkt, tot hat ergste op
treden in dit opzicht van Babylon,
Egypte en Rome.
Binnenland
TWEEDE KAMER.
Qro «a wetsherziening.
Heel do ziding vun s..- «-li werd
besteed aan do. toe Lichting van do
amendementen op art. 192.
Het komt ons voor onzen hizois
aangenaam te zullen zijn, ais wij
door opsomming van de tegenover
eikander staande lezingon, eonvou-
dig naast eikaar plaatsem
Art. "192 der bestaand o Grondwoti
luidt aldus:
„Het oponbaar onderwijs Is een
voorwerp van de aanhoudende zorg
der Uegeering.
Do inrichting van hot openbaar
onderwijs wordt, met eerbiediging
van asters godsdienstige begrippen,
door de wet geregeld.
Er wordt overat in het Rijk van
overheidswege) vomoend openbaar
lager onderwijs gegeven.
Hot geven van onderwijs is vrij,
behoudens het toezicht der overheid
en bovendien, voor zoover het mid
delbaar en lager onderwijs betreft,
behoudens Ise: onderzoek naar d© bo-
kvvaainlieid en zedelijkJieid dor on
derwijzers het een en ander door de
wet tc regelen.
De Koning iloet van den staal der
hoog©, middelbare en Lagere schoten
Jaarlijks een uitvoerig verslas aan
de Suuen-Generaal geven".
In overeenstemming met bet voor
stel van de bevredigings-commisai©
heeft do Regeeruig nu voorgedragen
het apt. in t vervolg aldus te doen
hiidon:
„I. Het onderwijl is een voorwerp
van do aanhoudende zorg der Re-
2. Hei geven van onderwijs is vrij,
behoudens het toezicht der Over
heid, en bovendien, voor zoover hot
algemeen vormend zoowel lager ais
middelbaar onderwijs betreft, behou
dens het onderzoek naar de bekwaam
heid. en de zedelijkheid van den on
derwijzer; het een en ander door de
lyct to regelen.
3. Hét openbaar onderwijs wordt,
met eerbiediging van ieders gods
dienstige begrippen, dooi- de wet ge
regeld.
•i. Overal in het Rijk wordt van
Overheidswege de getegenlieid gege
ven tot het ontvangen van voldoend
openbaar algemeen vormend lager
onderwijs.
5. De oischen van deugdelijkheid,
aan het geheel of ten dêclo uit d©
openbare kas tc bekostigen onderwijs
t© stelten, worden bij «ie wet geregeld
FEUILLETON
Naar het Engetech, von
HUGH CONWAY.
Aan het eerstvolgend© station
Stapt© de man uit. Hij zei mij beleefd
goeden dag en dankte mij voor het
prettig samenzijn. Ik dacht er nog
een poosje over na. welke poeitio in
de maatschappij hij zou bckleeden,
maar daapp verdween hij weer uit
mijn herinnering zoouls hot veelal
gaat met menschen, «Mo men eenmaal
ontmoet en later nooit weder terug
ziet.
Charles Carrieton zag ik evenmin
terug, wel ontving lk ln don loop
van het Jaar, verschelden© brieven
van hem. Hij was onze afspraak om
onze eerstvolgende vacaivtd© samen
door te brengen, nog niet vergeten
en in het begin van den herfst, Juist
toon ik op nieuw vorig begon te ver
langen naar friss cl to lucht en ont
spanning, kroeg ik andermaal een
schrijven van hem. Hij had dit ln
het westelijk hoogland „neergekrab
beld" zooals hij schreef, cn herin
nerde mij nu aan mijn belofte. Was
het mij niet mogtüjk mii nu van
mijn beroepsplichten Jos (e maken
an naar hem toe te komen? Of kon >k
hem. Indien Schotland mij geenszins
aantrok, niet een andere p-aats voor
samentreffen aangeven? D© streek
waar hij op dat oogenhlik vertoefde
was echter eenig mooi en het hotel,
waarin hij zijn intrek had genomen
was. hoewel niet luxueus, toch zoo
prettig en gezellig, dat hij meende
dat wij hot zeker hier goed reuden
kunnen volhouden. In een post-crip-
tum verzocht hij mij zijn brieven aan
Cecil Carr in plaats van aan Charles
Carristoai te adresseeron. Hij had
reden om van naam te veranderen,
redenen die ik zeker dwaas zou noe
men, maar die hij mij mondeling
wel zou mededeelen.
Deze brief noopte mij om zoo spoe
dig mogelijk, naar hem too te gaan.
Biamon acht dagen Üjds had ik reeds
alle maatregelen genomen om mij te
doen vervangen en stoomde lk, voor
zien von alios, wat iin d© vaconti©
tot mijn Uevelings bozigheden be
hoorde, naar het Noorden. Ik ver
heugde co- mij op Carriston opnieuw
t© ontmoeten. Hij wachtte mij to Cal- j
lendor op en daar do postkoets niet
bij het afgelegen dorpje kwam, waar
wij onze feiten zouden opelnan,.had
mijn' vriend zich van oen gewone
boerenkar met oen sterke ponny ver-
waarmee wij de plaat» van
bestemming zouden kunnen bereiken.
Nadat de eerst© hartelijk© begroe
ting afgeloopen was, zag lk nauw
keurig naar de veranderingen die
Carriston het laatste Jaar liad onder
gaan en ik verheugde mij. dat deze
in alle opzichten gunstig bleek te
zijn. Hij zag er sterker uit, echeen
zich gelukkiger t© gevoelen, met een
woord, hij was weer een doodgewoon
mcnschenkmd als vroeger. Hij had
mij niet alleen hoogst opgewekt bo-
groet, maar bleef ook gedurend© den
geheelen rit door de prachtig© na-
luur in de vroolijkst© stemming, too
dat hij mij allerlei anecdoton ver
telde. Ik feliciteerde hem mot «1© ver
betering in zijn geestes- ©n lichame
lijk©!: toestand.
Ja, hot gaat mij ook boter, zei
hij, ik heb uw raad opgevolgd, zit
niLet zooveel megr t© droomon, ben
meermalen vau vërbLIJfplaate veran
derd, heb aan allerlei dingen deelgo
nomen, kortom, ik ben een gohoel
an dei' mensch geworden,
E«n hebt u geen bovennatuur
lijke! visioenen meer gehad? vroeg ik
nu, ten einde to hooren of hij ook In
dit opzicht verbetering had onder
gaan.
Zijn gelaat werd ernstig en hij
draalde even voordat hij antwoord,
de.
t— Neen, nu niet, rei hij ten slotte»
lk heb mij tegen dei© aanvechtin
gen verzet en ze overwonnen, althans
aa; hoop ik, voegde hij er aan toe.
Wij spraken toen niet langer over
dut onderwerp. Carriston verdiepte
zich in ©en zeer levendige, mimteeho
beschrijving van Schotsche karakter
eigenschappen en eigenaardigheden,
die liij gedurende zijn verblijf had
opgemerkt en zijn verhalen waren
zoo amusant, dat ik er hartelijk «csn
moest lachen.
En ho© nu met uw naamsveran
dering? vroeg ik toen hij eindelijk
ophield met spreken.
HIJ kreeg een hoogrood© Ideur, bij
na alsof hij zich schaamde.
Dat wil lk u liefst niet zeggen,
begon hij toon. U zoudt mijn re-
doik zond-ern-ng en bolaichehlk (noe
men.
\Vie weet. Ik beoorcjeel u niet
naar don gewonen maatstaf.
-- Luister dan. Mijn n©£f bevindt
zich eveneens in Soliotlaud on ik ben
bang dat hij mij zelfs hllev ln de
wildernissen zou komou opzoeken,
indien liij miin naam op con of an
dere vroera delingenlljst ontdekt a
En wat dan nog, als hij dit
werkelijk deed?
Dat kan ik u niet zeggen. Het
te mij zelfe onaangenaam, moor ik
ben altijd, misschien wel zonder© rei
den, bang voor hem ge woest cn «tere
ptreek is zoo eenzaam.
Toen ik de beteekenis van zijn
woorden begon te begrijpen, dacht tk
eerst dat hij schertste, maar zijn
ernstig gelaat overtuigd© mij al spoe
dig dat dit geenszins het geval was.
Met betrekking to; uw neef is u
Inderdaad een grappige kerel, Car
riston, riep ik lachend. U gelooft
toch niet dat hij u wii vermoorden?
ik weet zelf niet wat ik geloof
of denk en had u dit misschien niet
eens moeten zeggen, maar telkens
als ik hom ontmoet gevoel ik dat hij
mij haat en dat hij graag zou zien
dat ik van de wereld verdween.
Maar lusschen dit te wenschen
of het zelf te bewerken beetaat nocli-
thans een groot verschil» merkte Ik
op. lk geloof veeleer dat alles
slechts beroet op vei'beeldlng uwer
zijds.
Misschien wolmaar Cecil Carr
ie immers ©en even goede naam als
Charles Carriston. Als je lacht om
mijn grillen, mooten we daarover
maar niet verder redoneeren.
Daar het mij trouwens geheel on
verschillig was, welken naam hij aan
nam, liet lit het onderwerp verder
rusten. Ik wiet immors van vroeger
dat eenigo vau zijn zonderlinge -op
vattingen reo vast bij liem waron in
geworteld, dat ik ze hem toch nkd
uit het hoofd kon pralen.
Eindelijk hadden wij ons tijdelijke
woning bereikt. Het was een laag,
stevig gebouwd huis en behoord©
aan een nette weduwe van middel
baren leeftijd die er volger.s do
mooning van de buren volstrekt
niet op ingericht was, om haar in
komsten te vermeerderen door touris-
ten, die zich hier een paar dagen ln
do eenzaamheid wilden begraven of
mvnschen zooals wij die «te nzUuur-
scliconheden wilden genieten, naar
do oischen dos tijds te herbergen,
maar Carriston had mij noeliUuns
geschreven dat wij het hier best zou
den kunnen ©teilen, liet eten ©n
drinken was voldoende, de kamertjes
waren toonbeelden van zindelijklieid.
Na een vluchtige opneming had ik
trou^ns ook reeds de overtuiging
opgedaan dat ik het hier beat eenige
weken zou kunnen uithouden. En
nauwelijks was ik hier vier en twin
tig uren in huis of ik ontdekt© oolc
do redan van do gunstige verande
ring di© bij Charlfes Carriston had
plaats gehad. Ik ontdekte waarom
zijn gang zooveel lichter en zijn
oogen zooveel helderder waren on
zijn stem zooveel opgewekter klonk
dan vroeger, waarom in mi woord
hij zulk een grpot© voranderlng had
eudorgaau. Of do redon een zoodanig©
was, dat men hem daarmee geluk
kon weneclien wist ik echter nog
niet,
(Wor«it vervolgoj.
