-tiommissis
Kolendistribntie
KANARIEZAAD.
De Toestand
34© Jaargang Mo. 10421
Verschijnt dagelijks behalve op Zon- en Feestdagen.
ZATERDAG 19 ME! 1917
HAARLEM S DAGBLAD
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 76-78, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. Do Verxekorlng cJer (per week) geabonncerden wordt gewaarborgd door „The Ocean" Rokln 151, Amsterdam.
ADVERTENTIENi Van 1—5 regels f 1.—Iedere regal meer 20 Cle. Reclame» fiO Cts. per regel. BIJ abon
nement aanzienlijk rabat. AchtstuiYers-advertentiën van Vraag en Aanbod, van 16 regels 40 Cts. per
plaatsing, elke regel meer 10 Cts. k contant. Buiten bet Arrondissement dubbele prijs.
ABONNEMENTEN per 8 maanden: Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd
is (kom der gemeente) 1 1.75. Franco per post door Nederland 12.18». Afzonderlijke nummers 10.15. Geillustr.
Zondagsblad, voor Haarlem f 0.45. Geillustr. Zondagsblad voor de omstreken en Irai.co per post 1 0.52».
Uitgave der N. V. Lourens Coster, Directeur J. C. PEEREBOOM, Teletoon 3082
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
District Haarlem au Omstreken
(gemeenten Haartlem, BloomendaaJ,
Bennebroek, Heemstede, Schoten,
Spaarudam en Haarlemmer lied e en
Spaarnwoude).
De Brandstoffen-Commissie voor
Haarlem en Omstreken verzoekt aan
houders van kassen, kweekerijen enz.
VOOP. ZOOVER ZIJ NIET VALLEN
ONDER DE BEROEPSKWEEKERS,
daarvan vóór 25 Mei a.s. schriftelijk
ODcrave te doen aan het bureau Ged.
Oude Gracht no. 18.
Mededeeling wordt verzocht van
volledig adres en van de hoeveelheid
brandstof, welke ln het vorige Jaar-
verbruikt is geworden.
De Directeur.
REITSMA.
De Gemeentebesturen van Haarlem.
Bloemcndaal Haarlemmerliede,
Heemstede. Bennebroek en Soaarn-
dam maken bekend, dat door den
Minister van Landbouw met ingang
van 14 Mei 1917
le. verboden is Kanariezaad to ver
voeren, te verkoopen of af te leveren,
en 2e. beoaald. dat van dit verbod dis
pensatie kan worden verleend door
de Prov. Brood-Commissie, welke
Commissie aan deze dispensatie voor-
Waarden kan verbinden.
De Chef van het Distributiebe
drijf te HEEMSTEDE maakt bekend
dat gedurende de week van 21 tot
en met 26 Mei 1917 zullen ver
krijgbaar worden gesteld
Up Bon No. 36 I ons gort; op
Bon No. 67, 1 ons havermout; op
Bon No. 68, 2 ons groene erwten;
op Bon No. 69 1 ons bak- en Braad
vet op Bon No. 70, 2'|« ons zeep;
op Bon No. 71 2'/j ons rijst; op
No. 72, 2ons rijst.
Waar is de kraan, die daarvoor
een methode uitvindt?
Ia hij uit den nood der tijden niet
geboren?
Stadsnieuws
VELSEN.
De Brandstoffen-Commissie brengt
ter alaemeene kennis, dat de ingezete
nen dezer gemeente, die hun brand-
stoffenkaart nog niet hebben inge
vuld. daartoe alsnog in de gelegen
heid worden gesteld.
De kaarten moeten uiterlijk Woens
dag 23 Mei a.s. worden ingezonden.
Het kantoor der Brandstoffen-Com-
imissie is gevestigd in een der kan
toorlokalen van het Gasbedrijf.
AGENDA
ZONDAG 20 MEI.
Muziek in den Hout, half drie.
Schouwburg Jausweg; TooneeJver-
Oeniging Mertens.
Schouwburg De Kroon: Bioscoop
voorstelling.
Gebouw St. Bavo. Sraedestraat,
Witie Bioseoon.
Bioscoopvoorstellingen: Cinema-Pa-
iace, Gr. Houtstraat. Bioec. Theater,
Gr. Markt. Apollo-Theater, Barteljo-
xisst raat.
MAANDAG 21 MEI.
Bioscoopvoorstellingen: Cinema-Pa
lace, Gr. Houtstraat. Biosc. Theater,
Gr. Markt. Apollo-Theater, Bartelio
riestraat.
Uitvinders veorï
Een dame iaat ons weten, dat een
belangrijke besparing aan gas, bij
voorbeeld met deeg voor pannekoeken
te krijgen is, wanneer dat niet meer
op het gasfornuis, maar in de zon
gezet wordt.
Onder voorbehoud, dat er zon is.
Als er ooit gelegenheid was om ons
klein te voelen, dan zeker bij dit
onderwerp. Stel u voor, dat wij dezen
winter hebben zitten bibberen bij ge
brek aan brandstof, denk u in he;
feit, dat wij dezen zomer- zullen smel
ten van overdadig?» zonnewarmte
en erger u eT dan over, dat we nog
te dom zijn om die zonnewarmte op
te vangen, vast te houden en er it:
den aanstaanden winter onze kamers
mee te verwarmen! i
N.V. Mlddensiandscredlet-
bsnk.
In de Vrijdagavond gehouden aan
deelhoudersvergadering der N. V.
Middenstandsci odielbank werd de
reeds vermelde balans en winst- en
verliesrekening goedgekeurd.
De waarnemend directeur, de heer
J. G. van Schalk bracht hierop het
verslag uit.
Aan dat verslag ia het volgende
ontleend: Uit de cijfers Wijkt, dat
een vsij beduidend resultaat verkre
gen is ten opzichte van den omzet
van het bedrijf. Dat nog geen winst
gemaakt werd is een gevolg van de
onkosten aan het bedirijf verbonden,
terwij i aan den anderen kont hel zoo
geringe verlies aanduidt, dat.de bank
wel levensvatbaat hetd bezit. Ware
de omzet nog wat grooter clan zou
reeds winst zijn gemaakt en dit zou
het geval geweest zijn, als de direc
teur, die door militaire pflicfhteh
meestal afwezig was het bedrijf
meer intensief had kunnen voeren.
Door het voorzichtig beheer van den
raad van toezicht is dc bank voor
verliezen gespaard gebleven. Er is
geen enkel orêdiiet gegeven, waarop
verloren werd.
Deposit o s: Het aantal stortin
gen bedroeg 183, over 60 deposanten
verdeeld, tot een bedrog van
f 100,576.36, waarover gemiddeld 3
pot. rente werd uitgekeerd.
I n c a s s o's. Ontvangen werden
ter incasso 624 vorderingen, waarvan
500 geïncasseerd zijn, tot een bedrog
van f 30.514.72 1/2.
Credieten. Aangevraagd wer
den 58 credieten, tot een bedrag van
f 95.967, waarvan 30 toegestaan
werden tot en bedrag van f 22.600,
23 werden afgewezen on 5 ingetrok
ken. Van dó credieten werden 5 on
der zakelyke zekerheid verleend, 27
onder pelrsoonlijike zekerheid. Er
werden 15 toveii n ga c r e d i et en ver
leend. Afgelost werden 6 credieten
tot eau bedi-ag van f 4450. Slechts
eenmaal behoefde do borg aange
sproken to worden, die dadelijk do
geheele schuld voldeed.
Het verslag werd goedgekeurd,
waarna aan den waarnemend-direc
teur eervol ontslag word verleend met
dankbetuiging voor de aan de bank
verleende hulp.
Benoemd werd als directeur de
heer J. E. Drijfhout te Schoten.
Atls commissarissen werden herko
zen do heeren H. J. Leupen tol F.
H. Smit, in do vaoafture. ontstaan,
doordat de heer W. Dyserinck, zldb
niet herkiesbaar stelde, weid gekozen
de heer B. M. Serné.
CODRO. Naar het Wk.hlad voor
Bloembollencultuur van hot bestuur
van Codro verneemt, Is uit de inge
komen aanmeldingen voor 't lidmaat
schap gebleken dat de deelneming
aan de ooöporatie zeer algemeen is.
Met den bouw der drogerij die te Piet
Gijzenbrug gevestigd zal worden, is
reeds een begin gemaakt.
VEREEN'KHNG VAN VRJJZ. HER
VORMDEN. Tot voorzitter der
vereeniging van Vrijz. Hervormden
alhier, in plaats van Ds. G. J. Paré,
is gekozen de lieer Dr. H. J. Offer-
haue. voorheen predikant in Ned.-
Indië.
DIERENBESCHERMING. Uit
het verslag, over het eerste kwartaal
van 1917 van den inspecteur der Ver
eeniging tegen het mishandelen van
dieren voor Haarlem en omstreken,
is het volgende ontleend. Aan de
trekhonden van drie minvermogende i
personen, werd ligstroo verstrekt,
terwijl aan de trekhonden van acht
dergelijke personen geschikte tuigen
en (of) muilkonrven. in bruikleen
werden afgestaan. Drie honden wei
den voor verder gebruik nis trek
hond afgekeurd (een als ongeneeslijk
in de inrichting van de Vereeniging
afgemaakt, een na genezing weer in
dienst gesteld, een hond was zoo-
gende). Het vallen van paarden, komt
meer en meer voor, ondervoeding
door gebrek aan geschikt, voed se k
echijnt hiervoor a's oorzaak te moe
ten aangemerkt.
DOUCHEBADHUIZEN. In de
douchebadhuizen aan het Loidsclie-
plein en aan den Schotersingo) zijn
respectievelijk 1728 en 1425 baden ge
nomen gedurende de afgeloopen week
en in dat aan den Koudenhorn 14-14
baden.
VOORDRACHTEN. In dc jaar
vergadering te Utrecht van het Ge-
nootschaD voor heilgymnastiek en
massage in Nederland beeft de heer
J. van Veen. arts te Haarlem, een le-
"zing gehouden over „hoofdpijn en
haar behandeling'.
Het Filmkijkspel
Een ..H o 11 a n d i a"-f i 1 m.
De filmfabriek ..Hollandla" «af Vrij
dagavond in baar schouwzaal die
weer vergroot en verfraaid is -een
eerste voorstelling van het nieuwe
filmwSk ..Madame Pinkette en Co.".
Veel dames en heeren hadden aan de
ultnoodiging gehoor gegeven, en
waar de directie s'.eeds voor een
vriendelijke ontvangst zorgt, beerech
te er eeir gezellige stemming.
De nieuwe film is weer een ecin
„Hollandia" werk. Dat wil zeggen
goed van onderwerpkeus. uitstekend
van in-scène-zettina gespeeld door
bekwame artisten en keurig van uit
voering.
..Madame Pinkette en Co." is
..getrokken" uit een roman van den
Encelschman Arthur Arplln, een
werk dat zooveel succes bad, dat
daarvan i.i korten tiid !»ft millioen
exemplaren verkocht ziin. Voor ver
filming leent het werk zich b(j uitstek,
de zeer-uiteenloopende tooneelen zijn
nakkend en geven een spannend ge
heel. De inhoud van do 5 afdeelingen
die den toeschouwer 2 uur boeien
is niel in enkele zinnen saam te
persen Daarom doen we uit hel ver
loop van het verbaal slechte enkele
grenen. Paula is een mei9jc. dat eerst
een moeilijken strijd om hot bestaan'
voert. Eindelijk slaagt ze. als ze aan
gesteld wordt als chef van het mode
magazijn „Pinkette en Co.". waarvan
de eigenaar op haar verliefd is. Het
liuis wordt door haar gemaakt tot eer
eerste klasse modepaleis. Een scha
duw od haar geluk wordt evenwel ge
women door een valsche verdenking
van moord. Een bookmaker is dood
in haar woning gevonden. Zii had
hem in een kast opgesloten, omdat hij
haar een chouue ontstelen wou. Toen
ze de cheuue geïnd had. wilde ze den
man verlossen, maar vond hem dood.
Hii was maar dat boorde ze eerst
veel later door ziin broeder, die
geld noodig had. vermoord. Dc broe
der word tdan bookmaker en komt
met Paula in kennis. Hii stelt haar
voor. om een renpaard voor het huis
'Pinkette en Co. te laten loopen. welk
plan schitterend slaagt.
Peggv. een avonturierster, weel van
het geheim van Paula lots af en
dwingt den broeder-bookmaker baar
te trouwen, anders zal zii Paula aan
klagen wegens moord. Een vreeseliiko
ontdekking uIb zii later hoort, dat
haar man de moordenaar is. Lang
weet. de moordenaar ziin geheim te
bewaren, maai- eindelijk moet hij. om
aan den wrekenden Justitie-arm. te
ontkomen, het land verlaten. Dan kan
Laura, van alle verdenking.ontheven,
met den eigenaar van het huis Pin
kette en Co. trouwen.
Reeds wezen we er op, dat dc film
heel verdienstelijk in scène gezet', is.
Zoo iets is aan den heer M. H. Bijl-
ge r dan ook uitstekend toevertrouwd.
Niet minder dan 223 scènes moesten
gearrangeerd worden. De hulp die
„Hollandia" heeft genoten van 't mo
dehuis Hirsch, is veel beteekenend
geweest Niet alïeen werden in haar
paleis vele opnemingen gedaan, maar
ook dc mannequins werden geleend,
gestoken in geheel nieuwe cosiuums,
waarvoor een uitgave van f 25.0ÜÖ
noodig was. Een mantel van herme
lijn kostte alleen f 6000. Voor mede
bewonderaars is bij doze film dan ook
zeer veel la gondelen.
Op Duandigi moest eon wedren voor
paaiden in elkaar gezet worden. Hon
derden figuranten waren daarbij als
toeschouwers genoodigd. De meeste
opnemingen zijn voorts in Amsterdam
geschied, o.a. in 't Vondelpark, maar
ook komen enkele bekende Ilaarlcm-
sche- plekjes op 't doek.
De „Hol «andia'-arustenschaar is
ween- mei oeiügo verdienstelijk^ krach
ten uitgebreid o.a. niet den Spanjaard
Magiia en Ser Rejan. Met de andore
hoofdpersonen, de domos Annic Bos
(Paula) eu Paula de Waait (Peggyj
én de heer v. Dommelen werd een uit
stekend aamenspe bereikt.
De ^Hollandia"-fabriek beeft f 18UX)
moeten uitgeven om' deze film te ma
ken. 't Is evenwel zeker, dat ze zal
slagen. Reeds nu zijn uit 't buitenland
bestellingen gekomen o.a. un Turkije,
Met buiten iandsche firma's kan Hol
landia dan' ook met succes concurreo-
ren!
De bezoekers die Vrijdagavond de
première bijwoonden toonden zich
terecht! zeer voldaan. Een hartelijk
applaus was een hulde voor den regi-
seur en de talentvol e artisten.
De „Hollandia zij veel succes met
dit nieuwe filmwerk gewenscht!
CinemaPalace.
..Vervlogen Geluk'een levens-tra
gedie in 5 acten. een film die zéér ro
mantisch is en die Toorbeeldig spel te
zien geeft van mei Leda Gys. in de
rol van Leda Rodriguez. Ook de na-
tuurtafereelen. die men te aanschou
wen kriigt. ziin bijzonder mooi. Van
geheel anderen aard was de film
„Billie Ritchie onnnaot". Dit \va.- nu
eens echt een film om te schateren
van het lachen. Verder bevuil, uot
programma het ioumaal. dal ons
oorlogstafereelen van het Westelijk
front deed zien. Dan waren er nog
een paar extra nummers„naar
gi oote rol" en „Uit het dagboek van
een fox-terrier". Het is een program
ma. dat ..elck wat wils" biedt.
G r t- o 1 e M a r k 1.
Eeu alleraardigst programma tlezen
keer, vol vim kostoliiken humor, Een
Directie en Administratie! Groote Houtstraat 83.
Telefoonn. der Redactie 600 en der Administratie 724
van de hoofdnummers was ,.In lief-
öesroes" een blijspel in 2 acten, dat
weergeeft wat een jongenscb cat in
Zijn verliefdheid de dwaaste dingen
uithaalde, a, niet medemaakte eer dat
hij de hand van 't meisje waarop hij
verliefd is. aan haar vader kap vra
gen. Aoxi 't station ziet hij den trein
waarmede t meisje me', haar vader,
welke laatste hern niet kent, vertrek
ken. Hij snelt in wilde vaan den trein
na, weet op een treeplank te klim
men en den coupé binnen te dringen
waarin 't meisje nikt haar vader zit.
De vader meent met een echten
misdadiger te doen te hebben en
trekt aan de noodrem, waarna bet
jongemeaasch in een goederenwagen
wordt gestopt. Hij wordt op de plaats
van aankomst voor den stationschef
geleid, doch weet te ontkomen, snelt
daarna naar de woning van 't meisje,
waar 'i in den trein gebeurde door
hem wordt opgehelderd. En ten slotte
verleent de vader hem de hand zijner
dochter. Da:; volgde een Amerikaan -
schc klucht „Je ware kunstenaar",
waarin wordt to aanschouwen gege
ven op welke manier een Jong echt
paar te pakken nemen een oom van
den man en een tante van de vrouw,
aan wie zij hadden belooft zich aan
de kunst te zullen wijden. En ten
slotte een prachtige - kunstfilm ,De
lantaarn van het. Noodlot" een Ja-
pansch drama.
Apollo theater.
Ook hier ec-n programma, dat er we
zen mocht. Buitengewoon spannend
was het 'hoofdnummer „Ehxlvelsoog,
de kostbare diamant". Een waar
wonder van filmkunst en van toepas
sing van dc nieuwste uitvindingen om
een misdrijf tot oplossing te brengen.
Een gravin laat op een partij een dia
mant zien, die opeens verdwenen is.
Ontsteltenis maakt zich van allen
meester. Een der aanwezigen, de
piraat Francois, wordt verdacht, maar
ten onrechte, don diamant ontroofd te
hebben. Hij verlaat to paaTd"'t buiten
en vele ruiters ijlen hem na, uren
lang. Prachtige paardenrennen krijgt
men te aanschouwen. Twee keer bijna
is de (verdachte aangehouden door
do gendarmen na een wilde achtervol-
ging. Maar telkens ontkomt hij toch.
Eindelijk springt hij van zijn paard
in een auto en weel zoo de grenzen
over te komen. Nu wendt hij allee aan
om den dader van den diefstal te vin
den. Hij komt een paar diamantko
ningen op 't spoor, beluistert door
een door hem met hun telephoonlijn.
verbonden telephoon, hun gesprekken,
vangt die in een gramophoon» op en
ontdekt aldus waar de diamant, is.
Juist toen de diamantkoningen den
steen willen verbergen, weet hij zich
van den diamant meester te maken. De
diamantkoningen laten hun laborato
rium. in de lucht vliegen. Een van
hen valt als slachtoffer, maar vóór
dat hij sterven gaat weet Francois
hem nog een bekentenis te ontlok
ken, die wederom in een gramo-
phoon wordt opgevangen. De on
schuld van Francois komt aldus aan
't. licht en als loon schenkt de gravin
hem haar band. Van de andere num
mers noemen wij „Mooi Zwitserland"
een fraaie natuuropnexning en „Lu-
na als Chinees". De laatste film geeft
weet liet komiek gebeuren met een
joiiginensoh dat zijn meisje heeft af
geschreven, nadat hij op een Chinee-
sche schoon e verliefd geraakte.
Dc Vcacisoivoorzienlng
Centrale Keuken.
De spijslijst van de Centrale Keuken
Ivoor de komende week, ie als volgt
samengesteld. Maandag: erwtensoep;
Dinsdag: zuurkool met aardappelen:
Woensdag: bruine boonensoep, Don
derdag: spinazie mét aardappeien.
Vrijdag lijs. met boter e» suiker in
melk gekook; en Zaterdag: snij boenen
met aardappelen.
LZie vervo.g Stadsnieuws op pag. Sj
croix. 8. Chef de Cores. Militaire
Marche. v. Bury.
Bloembollen velden.
Nok steeds kan volon tn deze gemeen
te aer.oten worden van de kleuren
pracht der bloembollen. De darwln-
tutnen staan titans tn vollen bloei.
Mooie velden ziin te bezichtigen aan
de Zandvoortschelaan en aan den
Heeren weg od de terreinen van de
firma Nelis en Zn., gelegen tusschen
de Van Merlenlaan en den Westelij
ken hoofdingang van het wandel
bosch „Groenendaal".
Groenendaal. Gisteren
werd de Belvédère in het wandel
bosch Groenendaal door den 1000sten
bezoeker bestegen. Het bezoek was
deze week buitengewoon groot. De
vogelkers staat od tal van Dlaatsen ln
vollen bloei, wat tusschen het frie-
schè ionge groen een fraai gezicht op
levert.
Kiezerslijst. Od de van
kracht geworden kiezerslijst 1917—
1918 komen voor 1599 kiezers voor de
Tweede Kamer der Staten-Generaal.
1591 kiezers voor de Provinciale Sta
ten en 1521 kiezers voor den Gemeen
teraad. Dit aantal vergeleken bii het
vorig iaar vermeerderde respectieve
lijk met 62. 60 en 88.
Verlorenvoor werpen.
Aan onderstaande adressen zijn te-
i\g te bekomen Raadhuis Heemste
de. een kinderoortemonnaie met in
houd. een pet en een huissleutel Ver-
verschineshuis Groenendaal. een pa-
re.nluie en een pakje met postzegels
Bcekenroodestraat 9 Heemstede, tv/cc
huissleutels en twee portemonnaie's
met inhoud.
Binnenland
Git de Omstreken
BLOEM ENDAAL. -Veiling.—
Ten overstaan van notaris Wilder-
vanck dc Bk-court had Vrijdag bij in-
ze; Diaals de verkoooing van eenige
oerceelen. De uitslag was 1. Heeren
huis met erf en tuin. aan don Bloe
mend ualscben Weg 156. hoek Mollaan
Noordzijde, groot te zamen S.41 aren.
ingezet on f 24.000 2. Een fraai- be
groeid villaterrein, gelegen ten Wes-1
ter. van oerceel 1. groot 22.10 aren. i
Ingezet od f 13.000. verhoogd met
f 1500 3. Een dito villaterrein. gele-
een ten Westen van perceel 2. groot
25 aren. inzet f 12.000. verhoogd met
f 1000.
HEEMSTEDE. Mutiek in'
liet WandelboBCli. Pro
gramma van liet concert te geven
door de R.K. Harmonie-vereeniging
.St. Michael in het wandelbosch
Groenendaal". od Zondag 20 Mei. des
namiddag? 3 uur. No. 1. Het Vaan-
de! van Rocourt Pas-Redouble. J.
Witter. No 2. Beltina. Ouverture.
D. Snoeck. No. 3. Esmeralda. Val
se de Concert. M. J. H. Kessels.
No. Sous le Feuiilage. Polka pour
2 pistons. Jos Kessels. No. 6. Onz'
I.andstorm-Jagers. Militaire Marche.
M. J. II. Kessels. G. Souvenir de
Caumine. Fantasie. M. Krein. 7.
line Petite Pene. Vake Alph.. Dela-
NEDERLAND STAAT ER GOED
VOOR.
Over bovenstaand onderwerp hield
de heer F. II. Begeman, fabrikant te
Helmond, een voordracht voor het
Alg. Nederl., Verbond.
Spr. begon met op te merken, dat
het feit dat hij alleen zal spreken
over geldelijk en economisch voor
deel, misschien de vraag zal doen
rijzen of dat het hoogste is wat moet
worden nagestreefd. Daarop ant
woordt spr. dat iemand die zioh eco
nomisch verbetert een veel beter ter
rein vindt om zijn geeet voordeel te
verschaffen. Ieder die zijn geldalijken
toestand verbetert, zal ook anderen
die niet, bij en onder hem werken,
economisch verbeteren. Nederland
moet zorgen na den vrede met het bui
tenland te concurreeren en in de eer
ste jaren zooveel- mogelijk kapitaal
maken. Ons land zal worden opge
voerd tot een welvaart, waarvan we
nooit gedroomd hebben. Aan den
oogst moet echter arbeid voorafgaan
en een hoofdvoorwaarde i6, dat onze
arbeiders in hun geheel, dat zijn de
arbeiders van hersenen en handen,
economisch en physiek door dezen
oorlogstijd niet zijn teruggegaan.
Spr. behandelt eerst de vraag of wn
ver genoeg zijn om den grooten strijd
op economisch gebied met de volken
der geheele aarde te beginnen. Hij
geeft ter beantwoording daarvan een
beeld van wat we ons in Juli 1914 van
den toestand van ons land voorstel
den het sluiten van fabrieken, het
stilleggen van de zeevaart, bet kwij
nen van de binnenvaart, het gedeelte
lijk rusten der zeevisscherij, stagnatie
in den scheepsbouw, het bouwbedrijt,
landbouw en veeteelt, vrees voor
werkloosheid enz. De eoonomisten
voorzagen reeds de stijging van de
prijzen der levensbehoeften. Toen
kwam de legerroobilisatie. waardoor
duizenden uit hun gezinnen werden
weggeroepen. 0n6 land heeft in de
laatste 100 jaar werkelijk geen ernsti
ger tijd doorleefd.
Wanneer ipan op zee in gevaar ie,
vraagt men naar den kapitein en zoo
vroeg ook Nederland wat doet onze
regeering? Het zal een schoone herin
nering blijven voor iederen Nederlan
der, dat de Nederlandse he regeering
deed wat zij doen moe6t en ook deed
wat iedereen meende dat gedaan moes;
worden.
Elk meeningsverschil zweeg. Wat
van de regeeringstafel gesproken
werd, was mannentaal en het woord
reusachtig is veel te slap voor de taak
der regeering in die oogenblikken.
Van de regeeringstafel heeft ge
klonken het hooge woord In Neder
land zal geen honger geleden wor
den. Dat woord is gestand gedaan. Er
is veel, flink en vooral vlug gewerkt.
Reeds in 1914 kwam op initiatief der
Koningin het Koninklijk Nat. Steun,
comité tot stand en nu het 21/2 jaar
gewerkt heeft, kan heel Nederland
trotsch zijn op dat fonds, dat zijn even
beeld in de geschiedenis der volken
mist, zooals spr. in den breede nader
toelicht. Houdt men het volk gezond
en krachtig, dan zal een ongekende
welvaart in ons land komen, want
voor welvaart is arbeidskracht de
beste vereischte. De volken, die met
elkander in. oorlog zijn, zullen, al ver
dooft de zoete winst op den duur ook
ai.e vijandschap, in de eerste jaren
niet hunne handelsbetrekkingen ver
nieuwen en zij zullen zioh wenden
vooral tot de neutrale landen. Duitsch-
land leverde in het Jaar vóór den oor
log voor 400 millioen gulden machine
rieën, Noord-Araerika voor 310 mil
lioen. Engeland voor 319 millioen. Van
die enorme bedragen zal ons land zijn
deel krijgen. Spr. beroept zich op
Prof. Bach om aan te toonen hoe de
oorlogvoerende landen door het ver
lies van arbeidskrachten een reeks
van jaren niet in staat zijn te prestee-
ren wat zij vóór den oorlog presteer
den.
Er zai een groote vraag komen,
want wat vernield is moet hersteld
worden, uitgestelde aankoopen zullen
dan worden gedaan, nieuwe zaken
zullen worden op touw gezet en als
gevolg daarvan zal onze export zich
uitbreiden, zullen nieuwe fabrieken
verrijzen enz. Ons iand is bij uitstek
geschikt voor den economischen strijd
door het ontbreken van uitvoerrech
ten, zijn goede 6poor- en scheepvaart
verbindingen, zijn uitstekend werk
volk en zijn lagere bruto-loonen, want
hier kan een arbeider voor een klei
ner bedrag dezelfde welvaart genieten
als in andere rijken. Alles houdt ver
band met elkaar, de landbouw, spoow
wegverkeer en scheepvaart, export en
industrie, de kleinste iiandei, de klein
ste -winkel zal er van profiteeren. Door
salarissen stijgen, die ook noodig zijn
de grootere vraag zullen de looncn en
om de duurdere levensbehoeften te be
talen.
Spr. staat in zijn optimisme niet
alleen en haalt tot staving van zijn
meening getuigenissen aan van man
nen als wijlen Dr. Bos. Minister
Treub, Stork, de directeur van <iö
Sphinx, van Kol, van Nierop, Edi-
Bon, e. a.
Ook de eoülepvaartmaatscbappljen,
de voelhorens van de toekomst, doelen
dat optimisme getuige het feit dat
nieuwe stoomvaartlijnen op San Fran
cisco en onze koloniën staan ingesteld
te worden en meer dan 400 stoom- en
motorbooten met een tonnenmaat van
meer dan een half millioen in aan
bouw ziju. We moeten gereed zijn,
niet als een arend die op zijn prooi
loert, maar als een ijverige landman,
die na hard weitken zijn oogst gaat
binnenhalen.
Wij etaan er goed voor. Van Au-
Sstiw 1915 tot November 1916 werden
nieuwe fabrieken in ons land op
gericht, waarvan spr. er talrijke op
somt, die tot nu toe onbekendindue
trieën in ons land brachten, die met
de buiten iandsche kuainen wedijveren.
Spr. verwacht de vraag waar al bet
geld vandaan moet komen, maar hij
wijst er op dat men vroeger tegen een
millioen opzag als bergen en nu onze
millioenenleeningen er ingaan als
koek. terwijl de kapitalen, die sedert
1914 in de nijverheid zijn gestoken,
staatsleeningen bedragen. Men heeft
nooit geweten dat er zooveel geld ln
oris land was. Iti 1915 werden alleen
reeds 118 emissies uitgegeven Lol een
I bedrag van 579 millioen tegen 192 in
11914 en het geld stroomt er voor toe.
Spr. wijst op het succes van verschil
lende leeningen, b.v. die van Gerzon'a
blousenfabriek, die een millioen be
droeg en waarvoor 45 millioen werd
ingeschreven I
Ook aan de hand van redevoeringen
van den voorzitter van de K. v. K. te
Amsterdam bewijst spr. hoe gunstig
de financieele toestand van ons land
is en hij brengt hulde aan onze Re
geering, die het land buiten den oor
log heeft weten te houden, maar dan
moet men ook niel terugschrikken om
haar het geld beschikbaar te stellen
dat zij noodig heeft. Nimmer mogen
wij vergeten dat alfc welvaart ont-
6taat door arbeid, dat wij allen bij el-
I kaar hooren en door eendracht een
klein volk groot kan zijn.
Het tweede deel zijner interessante
voordracht wijdde spr. aan de gTOOt-
hcïd en ondernemingsgeest van ons
volk, dat veel te bescheiden is naar
zijn oordeel. Wij genieten een goede
verstandhouding met alle naties en
hebben het vertrouwen van het buiten
land verworven, wat spr. alweer met
uitspraken van voorname buitenlan
ders bevestigt. De vraag of wij in etaat
zijn in den economischen strijd der
volkeren mee te doen, beantwoordt
epr. met een volmondig ja. Wij behoe
ven ons niet te schamen, wij kunnen
de vergelijking met andere landen
i schitterend doorstaan,
i Om dat te bewijzen voerde spr. zyn
gehoor de geheele wereld door en liet
het daar telkens en telkene weer de
Hollandsche producten ontmoeten, dia
met groote voorkeur uit ons land wor
den betrokken. Er is- geen land ter we
reld of men vindt c-r specifiek HOb
Iandsche artikelen. Wij moeten waar
deering hebben voor onze Hollandsche
j werkers en onze nijverheid steunen en
krachtig maken. want dit beteekent
het krachtig maken van het Neder-
landsche volk. De waardeering der ei
gen nijverheid moest eiken Nederlan
der kunnen worden ingeprent, opdat
er een einde komen aan het praatje
dat wat uit het buitenland komt zoo
veel beter is. De Maatschappij van
Nijverheid en Nederlandsch Fabrikaat
brachten de eerste Jaarbeurs tot stand,
doch de eerste Jaarbeurs na den oor
log zal vele kooplieden naar ons land
lekken, die verstomd zullen staan
over de capaciteit van onze nijver
heid en onze prijzen en de overtuiging
Sullen krijgen, dal het kleine Neder
land een land van export is geworden
zooals men nooit gedacht had.
Opnieuw nam spr. zijn toehoorders
de wereld door om hun te toonen al
die groote werken van energie, liuri
en ondernemingsgeestdoor Hollan-
1 öers tot stand gebracht het Suez-
kan&a!, het werk van den Hoilar.d-
schen ingenieur Conrad, met de Hol
landsche baggermolen--, de zecbrekers
te Shanghai, de vele bouwwerken in
Petersburg 6n Reval, door Holland
sche aannemers uitgevoerd, het Pa
namakanaal waar Hollandsche exca-
vateurs hun werk deden, door den durf
van onzen stadgenoot Gustaaf Smul
ders daarheen gevoerd. De heer Bege-
.maan besprak de bruggen en waterwe-
'gen in o;-:s eigen land, de spoorwegen
