Agentschapte Zandvoorf
Kolendistributie
MAXIMUMPRIJZEN
Kolendistributie
TURF.
REEEERINGS-EIEREK.
DE OORLOG.
34© Jaargang No. 104S7
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen.
ZftTcRDftOS 28 WEI 1SI7
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem in dit blad is uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 76-78, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. Do Verzekering der (per week) geafconncerdon word! gewaarborgd door „The Occan" Rokln 151, Amsterdam.
ABONNEMENTEN per 3 maandenVoor Haarlem en da dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd
is (kom der gemeente) 1 1.75. Fmnco per post door Nederland f2.125. Afzonderlijke nummers f 0.15. Geillustr.
Zondagsblad, voor Haarlem f 0.45. Geïllustr. Zondagsblad voor de omstreken en frai.co per post I 0.52s.
Uitgave dor N. V. Lourens Cosier, DIrectour J. C. PEEREBOOM, Telefoon 3082
ADVERTENTBEN t Van 1—5 regels f 1.iedere regol meer 20 Cts. Reclames 30 Ctfc. per regel. Bij abon
nement aanzienlijk rabat. Aehtstuivers-advertentiëD van Vraag en Aanbod, ven 1b regel? 40 Cts, per
plaatsing, elke regel meer 10 Cts. A contant. Bulten het Arrondissement dubbele prijs.
Directie cn Administratie: Grocto Houtstraat 83. Teloioonn. der Redactie 600 en der Administratie 724
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
WEGENS DE PINKSTERDAGEN
VERSCHIJNT ONS EERSTVOLGEND
NUMMER DINSDAG 2!) MEI a.e.
Het agentschap van ons blad te
Zandvoort gaat op Woensdag 30 Mei
a.s. over aan den Heer
K. ZWEMMER
Koningstraat 38.
Aan den heer HOVINGH is na
melijk op zijn verzoek eervol ont
slag uit deze betrekking verleend.
De Chef van het Distributiebe
drijf te HBEMSTEDE maakt bekend
dat gedurende de week van 21 Mei
tot en met 2 Jutii 1917 zullen ver
krijgbaar worden gesteld
op bon no. 74 2 Kilogram aard
appelen; op bon no. 75, 2' 3 ons
rijst; op bon no. 76, 1 ons zeep;
op bon no. 77, 1 ons bruine boo-
nenop bon no. 78, 2 ons groene
erwtenop bon no. 79, 1 ons gort
en op bon no. 80, 1 ons haver
mout.
District Haarlem en Omstreken
(gemeenten Haarlem, Bloomendaal,
Bemiebroek, Heemstede, Schoten,
Spaarndam en llaartemmeriiede en
DISTRICT HAARLEM.
Iiidustriekolcn, per 1000 K.G. i 33.50
Gieteokos, pet 1000 K.G. 38.50
Gietcoloes (gebroken brechco-
toes) per 1000 K.G. „41.50
Huisbrand.
Anliiraciot (.unhracietnootjcs)
per II.L. l 2.30
Eierkolen per II. L, 1.90
Steenkolen (kocliolteolen) per
Hectoliter 1.90
Alles lranco bergplaats verbruiker.
Voor het bezorgen binnen dc gemeen
ten Spaarndam, Bloemendaol, Haar
lemmerliede (uitgezonderd bet stads
kwartier van Haarlem) kan 10 een
extra per H.L. berekend worden.
Gascokes (grof) afgehaald aan de
gasfabriek of bij den handelaar per
H.L. 1 1.50
Gascokes (geklopt) afigehaald aan.
de gasfabriek of bij den handelaar
per H.L. f 1.60
Parelcokes afgebeeld aan de gasfa
briek of bij den handelaar per H.L.
f 1.50
Voor het aan huis bezorgen van 1
H.L. cokes mag 10 cent berekend wor
den. Voor het bezorgen binnen de ge
meenten Sp>aamda.m, Bloemendaal,
Haarlemmerhodc (uitgezonderd bet,
stadskwartier van Haarlem) mag 5
cent extra berekend worden.
Houtskool.
Per II.L. afgehaald bij den
handelaar f, 2.80
Per H.L. bezorgd, aan huis 2.90
Bs'uiBkoolbrlkeiten.
Per 50 K.G. 1 1.02 1/2 aam huis be
zorgd. Bruinkoolbriketten kunnen ook
afgehaald worden 25 stuks voor 30
cents.
Turf.
Korte Friesche turf per 100 stuks
0.90 per 25 stuks f 0.22 1/2
Lange losse turf le soort per 109
stuks f 1.25 per 25 stuks f 0,32
Lange losse turf 2e soort per 100
stuk» f 1.15 per 25 stuks f 0.30
Machinale Brentsche turf per 100
stuks f 1.15 per 25 stuks f 0.30
Noordhollandsche turf le soort per
10) stuks f 1.— per 25 stuks f 0.25
Noordhollandsche turf 2o soort per
100 stuks f 0.90 per 25 stuks f 0.22 1/2
Noordhollandscho turf 3e soort per
100 stuks f 0.80 per 25 stuks f 0.20
Luchtballen le soort per 100 stuks
f 0.80 per 25 stuks f 0.20
Luchtballen 2e soort per 100 stuks
f 0.70 par 25 stuks 0.17 1/2
Bakkersturf per 100 stuks
f 0.85 per 25 stuks f 0.22
Lange harde tu rf per 100 stuks
f 0.95 per 25 stuks f 0.24
alles afgehaald bij den handelaar.
Voor heit aan huis bezorgen van 100
stuks turven mag 10 cents berekend
worden.
Voor het aan, hui sbezorgon van 25
stuks turven mag 2 1/2 cents berekend
worden.
De Directeur van het Brand-
stoffenbureau:
REITSMA,
Haarlem, den 25 Mei 1917.
Weest ininiii rest uw bulsbrand.
District Haarlem sn Omstreken
(gemeenten HaariLom, Bloemendaal,
Benneb. oek, Heemstede, Schoten,
Spaarndam en Haarlemmorliede en
Spaarnwoüde).
Turf en
Bruinkoolbriketten
1. De Brandstoffen-Commissie voor
Haarlem en Omstreken maakt be
kend. dat. In afwachting van het
tiidstiü waarop de brandstofkaarten
verstrekt zullen worden, van 29 Mei
af tot en met einde Juli TURF en
BRUINKOOLBRIKETTEN alleen
verkrijgbaar zijn od bons door de
Commissie af te geven. Per gezin
worden voor die maanden verstrekt
één kaart met bons tot een gezamen
lijk aantal van 209 turven en één
kaart met bons voor een totaal van
50 K.G. briketten.
Hst Is aait persons» dis au gas
kunnen koken verbaden turf- en
brikettenkaarten aan te rragen.
Bliikt bii controleering der aange
vraagde bonkaarten met de opgaven
der gasfabrieken, dat tegen dit ver
bod gehandeld is. dan zal de op bons
afgehaalde hoeveelheid drievoudig
van het laarrantsoen worden afge
trokken.
2. Bewoners der gemeente Haarlem
kunnen op Dinsdag 29 en Woensdag
30 Mei hun bonkaarten afhalen van
tot 2 nur aan de voormalige distri
butielokalen der Gemeentelijke Cen
trale Keuken zij wier namen begin
nen met dc letters A t/m E School 8.
Haar!emmerliedestraatzij wier na
men beginnen met de letters F t/m J
Ambachtsschool. Kamperstraatzij
wier namen beginnen met de letters
K t/m O. School 5, Leidscheplein,
Zuidzijde zii wier namen beginnen
met de letters P t/m T. Gebouw Doe
len Gasthuisstraatzil wier namen
bezinnen met de letters U t/m Z,
School 2. Schoterstraat.
Bewoners dor gemeente HEEMSTE
DE kunnen oo Dinsdag 29 Mei hun
bonkaarten afhalen van 9—12 en van
25 oio-het Raadhuis te Heemslelie
en od den Politiepost in de Boeken-
rortestraat No. 9.
Bewoners dor Gemeente BENNE-
BROEK kunnen op Ddnsdag 29 Mei
hun bonivaarten afhalen van 10 tot
1 uur op het Raadhuis te Ben nebroek.
Bewoners der Gemeente BLOE
MENDAAL kunnen op Dinsdag 29 Mei
hun bonkaarten afhalen van 10 tot 1
uur op het Raadhuis te Bloemendaal.
Bewoners der Gemeente SCHOTEN
kunnen Dinsdag 29 Mei hunne bon
kaarten afhalen van 9 1/2 tot 12 en
van 1 1/2 to 4 uur bij den heer SLOT
op het Pretoriaplein.
Bewoners der Gemeente SPAARN
DAM kunnen hun bonkaarten afha
len op Ddnsdag 29 Mei tusschen 9 en
1 uur cup het Raadhuis te Spaarndam.
Bewoners der Gemeente HAAR-
LEMMERLIEDE en SPAARNWOÜDE
kunnen hun bonkaarten afhalen op
Dinsdag 29 Mei tussclien 10 en 12 uur
op hè Raadhuis te Halfweg.
3. De voorraad op de Pons ver
meld wordt In mindering geüracït
van den jaarvoorraad brandstoffen,
welke aan leder gezin zal worden
verstrekt.Dengene, die deze brand-
stof niet denkt noodlg te hePPen.
wordt daarom aangeraden geen
kaarten aan te vragen.
4. In verpand mat den geringen
voorraad prandatot. welke voor
1917—18 PescPikPaar kamt, wordt
zuinig verOrulk van Prandstoffea
dringend aaoPavolec.
De Directeur van het Brand
stof fenbureau:
REITSMA.
Bsmeeite HaariemmerliBde ca.
en afdaciing Zwanenburg.
Binnen eenige dagen komen hier
schepen met turf aan, zij die daar
van turf willen ontvangen gelieven
zich aan te melden voor het ont
vangen der turfkaart Dinsdag 29
Mei, Raadhuis Halfweg, tusschen
vsormiddags 10 uur tot 12 uur en
namiddags 12,30 tot 4 uur.
AGENDA
ZONDAG 27 MEI.
Café Flora Preteriaptem; Schoten:
Sp ecialiteitenvoorsteUing.
MAANDAG 28 MEI.
Schouwburg, Jansweg; Biosc. voor-
stelling.
Schouwburg Do Kroon: Bioscoop
voorstelling,
Bioscoopvoorstellingen: Cinema-Pa
lace, Gr. Houtstraat. Biósc. Theater,
Gr. Markt. ApoUo-Theater, Barteljo-
risstraat.
Café Flora, Pretoriaptem, Schoten:
Speci&ldtoiltenvoorstelTi ng,
DINiSDAGA 29 MEI.
Orgelbespeling in de Groote kerk.
Schouwburg, Jansweg: Bioscoop
voorstelling.
Bioscoopvoorstellingen: Cinema-Pa
lace, Gtr. Houtstraat. Biosc. Theater,
Gr. Markt, Apollo-Theater, Baiteljo--
risstraat
De Directeur van het Levensmid
delbureau te Haarlem brengt ter
kennis van
Winkeliers,
Houders van inrichtingen tot
bet verstrekken v. maaltijden
Hoofden van ziekeabuizen,
Bestuurderen van inrichtingen
van liefdadigheid,
Bakkers en leiders van indu
strieels bedrijven.
dat ten zijnen bureele in de Jaco-
bijnestraat kamer No. 3 kosteloos
verkrijgbaar worden gesteld
de voorwaarden verbonden aan
den verkoop en het kunnen ver
krijgen van Regeerings-eieren,
benevens de bepaling voor welk
gebruik die eieren bestemd zijn.
Verder deelt hij mede, dat als
grossiert- In dit artikel zijn aange
wezen
do heir 5. SERÜE Km, fiierstraat II en
de firma J. W. MUS, JmssUaal 33
OM ONS HEEN
Na. 2318
Naar aanleiding ?an de
Centrale Keuken.
De deelneming aan de Centrale
Keuken is dan nu eindelijk zoo ver
minderd. dal ze voorlooDig gesloten
wordt. Hel is jammer, voor hen. die
haar trouw gebleven waren en voor
diegenen, welke zich voor de oprich
ting en de exploitatie zooveel moeite
hebben getroosttoch voor dezen het
minst, want al brengen de omstan
digheden mee. dat hun werk schijnt
dood te loopen. de gedane arbeid is
lang .niet te vergeefs geweest. Lang
niet 1 Het is hier voorspeld en het zij
herhaaldde organisatie van de
Centrale Keuken, on veel groot er
schaal dan nu. zal noodig blijken te
wezen en misschien veel eerder, dan
we nu wel durven denken. Komt liet
zoover, dan kan op het eenmaal ge
legde fundament opnieuw gebouwd
worden en dat het hiertoe komen ïal
is m, i. zeker moest, ik een advies
geven, dan zou het dit zijn, oiii nu
van de rustperiode in de C, K. ge
bruik te maken tot het uitwerken
van een plan voor Centrale Keuken*
ten dienste van de gebeele burgerij.
Welke de omstandigheden zijn die
nu de sluiting hebben Veroorzaakt is
gemakkelijk te overzien het zijn de
versche groente, die de mensehen
verkiezen boven den stamppot en de
soepen, het is verder de onvermijde
lijke eentonigheid van de menus der
C. K.. gevolg van de noodzakelijk
heid om snel te bereiden en vooral
gemakkelijk te vervoeren spijzen te
koken en bet- is de neiging van de
Nederlandsche huisvrouw, om zelf
uit te maken wat er gegeten worden
zal.
Van dit laatste Is door den heer
Nagtzaam In de laatste Raadsverga
dering eer. beetie kwaad gezegd. HU
heeft weliswaar zonder te vervallen
in de plastiek, waartoe gevaar be
stond. een schets gegeven van de
werlimansvrouw, in haar woning het
potje kokende tusschen de kinderen,
waarvan het eene dit en het andera
dat doet. Zeker, het kan voorkomen
het zal voorkomen, maar we mnntci-.
toch. dunkt me. deze neiging van ue
lioUandsche huisvrouw om over haar
eisen middagmaal te beschikken,
niet afkeuren, omdat die van zoo
groote beteekenis is voor het gezin,
ilet gaat er toch niet alleen om, ol
de man een keer meer zijn lievelings-
kost kan krijgen, maar om het mid
dagmaal als het moment van den
dag. dat do leden van het gezin, al is
het voor nog zoo korten tijd. bij
elkaar brengt. Onverschillig ol de
kinderen groot of klein zijn, het mid
dagmaal is in elke familie, zonder
uitzondering, het oogenblik van ver
zamelen en ofschoon het eten daarbij
opzettelijk doel is. bet vormt ook het
middel tot gedachtenwisseling. tot
op- en aanmerking, tot opvoeding
dus. en dat wel wederkeerig. want
ofschoon dc kinderen natuurlijk van
ernstige ouders meer leeren dan om
gekeerd. toch zullen de ouders zich
er wel voor wachten om de uitingen
van de kinderen onopgemerkt en on-
overwogen te laten voorbijgaan.
De moderne Uid, met zijn vele
stroomingen, heeft er in dit opzicht
twee meegebracht, waarvan we kun-
nen zeggen, dat ze vrijwel tegenstrij
dig ziin de eene gaat in de richting
van de grootst mogelijke centralisa
tie het eten uit de Centrale Keuken,
zoo goed als het licht en het onder-
wii.i uit een centrale bron worden ge
leverd de andere stroom gaat den
kant uit v.-n opleiding van het in
dividu in kookkunst, warenkennis en
voedingsleer, Grappig dat deze twee
denkbeelden vaak dezelfde vrienden
hebber, en in hun uitwerking elkaar
niettemin uitsluiten. Waarvoor zou
de huisvrouw van de toekomst zich
de moeite geven van beter te leeren
koker, luister de noodige voedings
waarde te berekenen, wanneer zij
toch het maal van haar gezin uit de
Centrale Keuken krijgt thuisbezorgd?
Voor mii is de keus tussclien de twee
stelsels niet moeilijk. Aan het por-
soor.liike geef ik verre de voorkeur.
De som van kennen en kunnen In
een maatschappij is oneindig groo-
ter. wanneer hare leden zich indivi
dueel ontwikkelen, dan wanneer al
lerlei zaken worden gecontraliseerd
en aan hen. die vragen ..is dan het
centrale gas niet nnn tc raden boypn
het individueele petroleumlampje, de
bleekerii niet boven het geploeter
thuis 6tel ik de weervraag zal de
algemeene handigheid van de huis
vrouw niet afnemen, wanneer zii zelf
niet n.eer kookt? En luist dié" handig
heid is het toch. waaraan het huis
gezin een groot gedeelte van zijn aan
trekkelijkheid te danken heeft. Wie
weet niet. hoe groote bekoring er uit
gaat van de moeders, die alles weten
te vinden, nooit ergens mee verlegen
zijn. altiid een middeltje kennen om
iets in elkaar te zetten of desnoods
od te lappen lk weet welze zijn
allemóAl zoo niet. maai- die de hooge-
sehooi van de handigheid niet bereikt
hebben, kunnen dc nuttige oefeniilg
van hei, zelf koken volstrekt niet
missen.
De voorstanders van een centralen
maaltiid-leverancier zeggen met een
air van gewicht,,och kom, eten van
buiten of uit de eigen keuken', wat
kan dat bet gezin hinderen en 'het
eerste is doorgaans veel beter klaar
gemaakt 1" Schoone theorie. Maar
nu de pïactijk. Het gezin zit aan ta
fel. ongeduldig wachtend op den
mijn van de Centrale Keuken, die wat
laat. is. omdat het vandaag hord
waalt of regent of sneeuwt of ijzelt.
Eindelijk, jawel, komt ziin wagen
aanrollen. De bus wordt openge
maakt, Drie van de familieleden zeg
gen ..ajakkes, alwéér aardappelen
met zuurkool Och. die kieskeurig
heid, weren de voorstanders van de
Centrale Keuken af. Jawel, kieskeu
righeid ofschoon ze natuurlijk als
gevolg heeft, dat sommige andere
dingen buitengewoon geliefd zijn,
kan overdreven worden. Maar ze be
staat eenmaal, in alle huizen van de.
straat, in alle steden en landen op
het oogenblik dat ik dit schrijf kijken
misschien vier Cbineezenkindertjee
verdrietig naar het gebraad, dat. pas
od tafel is gekomen, omdat zij nu
eenmaal niet van keeshond houden
en on noedelvleesch hadden gehoopt!
De huismoeder, die het iedereen
naar den zin kan maken, bestaat niet
en zal nooit bestaan, maar wel kan
zii rekening houcjen met, verschillen
de voorkeur en algemeenen tegenzin
en door hier wat te geven en daar
wat t3 nemen, den wijzer van de
stemming in het huisje houden. De
Centrale Keuken doet dat nooit en
kan het ook niet doen. al draagt ze
een mooien naam als Dinervereeni-
ging die werkt naar een zeker ge
middelde. dat natuurlijk wel zorg
vuldig overwogen, maar toch maar
een gemiddelde is. dus niemand ge
heel voldoet.
Voorstanders van centrale middag
malen hebben nog een ander argu
ment. od 't eerste gezicht vrij sterk,
maar in werkelijkheid verbazend
voos en oppervlakkig zii zeggen na
melijk ..als jelui spreekt, van de op
voeding in 't gezin, boe kun je dan
aan zooiets laag-stoffeliiks als eten
zooveel waarde hechten En dan
volgt het goedkoooe grapje..we
spreken toch niet van voeding, maar
van opvoeding T
Zii vergeten of willen liever maar
niet Inzien, dat onze indrukken bui
tengewoon samongesteld ziin. zoodat
stoffelijke gewaarwordingen wel de
gelijk. zii het onbewust, grooten in-
yloed kunnen hebben op indrukken
'en herinneringen. „De weg naar het
hart loöDt door de maag" heeft in
haai* spottende overdrijving toch een
grond van waarheid. Zoo is hei ook
met andere dingen van schiinbaar
prozaischen aard. Een van mijn
vrienden heeft een sterke herinnering
aan de -.beminnelijkheid van zijn
moeder behouden, in verband met
een scheur in ziin iasie. die zij bezig
was te renareeren. terwijl hii er op
stond te wachten. Wie zal uitmaken,
of dat nu een zuiver geestelijke in
druk is of meteen ook een aangename
herinnering aan het feit, dat zij hem
dadeliik hielp, zoodat hii over tien
minuten on straat verder kon gaan
knikkeren Dat rafelt de grootste
zielkundige niet uit elkaar. Maar ik
zeg: geestelijk of stoffeüik. neem die
rustpunten van het huiselijk leven
niet weg, bewaar dc intimiteit van
het gezin. En als dan de heer Nagt
zaam daartegen aanvoert ..als de
moeder 6taat te koken, doet het eene
kind dit en het andere dat", dan ant
woord ik „zorg voor ruimere huis
vesting van de menschen" en wan
neer hii mocht zeggen „de vrouwen
verstaan het koken niet. dat doet
de Centrale Keuken veel beter",
dan antwoord ik: „léêr ze dan koken,
zet kookles en kennis van voedings
waarde od het. programma van de
lagere school, wanneer er leerplicht
ziin zal (en die komt I) tot het vijf
tiende of zestiende laar.
Do maatsehanoli is voor menigeen
koud en koel. Het mooiste wat hl]
heeft ziin vaak ziin jeued-herinnerin-
cen laat ons die dan niet verdrin
ken in een Doode Zee van wijze maar
dorre en doodsche centrale regelin
gen. waarbij de rol van de moeder
hoe langer hoe geringer wordt. De
samenleving steunt od het gezin.
Niemand die even nadenkt en rond
ziet, zal dat ontkennen en zeker niet.
dat zli er op behoort te steunen. On
langs heb ik ergens gelezen,, dat de
tegenwoordige oorlog Juist een ge
volg was van de vergroving, ja ver
wildering van het moderne gezin,
't Liikl me overdreven en eenzijdig,
maai' dat de liin van het gezin wordt
voortgezet buiten de deur. in de sa
menleving. liikt mil wel zeker.
Laat ons dus het hulsgezin intiem
honden, een afzonderlijk geheel,
waar niet al te veel van buiten bin
nen dringt. Geen middagmaal van
buiten dus. Tenzij overwegende
bezwaren dat noodig maken
schaarste van voedsel, gebrek aan
kolen. Dlc twee zullen, meen ik, in
de naaste toekomst een algemeene
Centrale Keuken noodig maken.
Maar ziin ze eenmaal verdwenen (en
die tiid zal toch ééns liomon) dan ook
de C. K. weer afgeschaft en de huis
vrouw persoonlijk ook voor deze be
langrijke. Intieme zorg in het huie
gezin bekwaamd en opgeleid
J. C. P.
Uit de Omstreken
SANTPOORT. Garden pa r-
t ij. Dool' den lieer J. T, Gremer is
Vrijdag, in qu-aliteit van voorzatter
-van liet Koloniaal Instituut, aan de
leden van liet comité „Indië Weer
baar" op ijzn builen Duin- en Kruïd-
berg een gardenpartij aangeboden.
Tot de verdere ganooddgdien behoorden
die bestuusnaledtein van het Koloniaal
instituut, een aantel leden der Eer
ste Kamer, de President der Tweede
Kamer, eenige leden van liet bestuur
van spoorwegmaatschappijen, waar
in de heer Cremer zitting heeft. Voorts
de minister van Staat, minister van
Biunanlandsche Zaken, mr. Gort van
der Linden; de min. v. Justitie mr. Ort
de minister van koloniën, mi'. Pleyte,
een aantal militaire autoriteiten,
waaronder de commandant der 6tel-
ding Amsterdam, generaal Ophoest,
de oud-gouverneur-generaal van Ned.
Indiië, de 'neer Van Heutsz cn een aan-
i tal vrienden van den heer Cremer. De
tuinpartij werd door muziek opgé-
luisterd. Er waren in den tuin eenige
keurige met bloemen versierde tafels
aangericht. Bijna alle genoodigden
ware naanwezig; de meesten met hun
GEWOND. In de „Daily Mail"
beschrijft een correspondent wat hij
heeft medegemaakt nabii een raid op
een loopgraaf. „Voor mii ligt een
klein stukje metaal in een kartonnen
xloosie. Het ie uit het onbekende tol
mii gekomen en heeft miiu geheelen
levensloop veranderd. Het heeft me
vreugde en smart gebracht, bet heeft
mii naar verschillende nieuwe plaat
sen gevoerd, die ik nog nooit had.
gezien het heeft mii ook een massa
vrienden gegeven. Ofschoon het i3
„made in Germany" koesier ik er een
zekere genegenheid voor. Ik herinner
me nog goed den avond, waarop ik
het kreeg. De maan scheen helder
het land was bedekt met sneeuw cn
lis toen wii uit onze loopgraaf kwa
men en naar dc Duitsche linie kro
pen. Wii kwamen daar veüig aan.
verrichtten onze taak en waren met
eenige souvenirs uit de gedekte
schuilplaatsen van den vijand op den
terucweg. toen hii ziine kanonnen od
ons richtte. Een verblindende vlam
sloeg vóór mii omhoog. Ik had een
gevoel alsof ik viel. Een zwarte wolk
omhulde mij. Een onbekende hand
scheen mii naar de aarde te trekken
en een zwaren ijzeren pot op mijn
hoofd te drukken. De bodem van dien
pot draalde snel rond en spoot vlam
men uit. Ik vroeg mii zelf af of ik
wel ooit weer zou opstaan. Allerlei
voorvallen uit iniin leven kwamen in
miin geheugen terug. Zou ik hier
sterven Zou mijn lichaam hier be
vriezen Dit waren de laatste ge
dachten. waarvan ik mii bewust ben.
Zoo kreeg ik het stukje metaal.
Ik hoorde een stem. die als van
heel ver weg klonk. Uit dc nevelen,
die miin geest omhulden, begonnch
langzamerhand helderder begrippen
te voorschijn te komen. Geleidelijk
kwam ik in een toestand van half
bewustlieid, Miin geest was buiten
gewoon werkzaam. maar miin
lichaam sliep. Zonder in staat te ziin
mii te bewegen, gevoelde ik. dat
iemand miin hoofd optilde. Onwille
keurig strekte ilt miin hand uit om
die te steunen od den arm van
iemand, die naast mii knielde alsof
Mi voor mii bad.
Hit is dood. zei een stem
Miin hand scheen vanzelf terug te
vallen. Miin naar steun zoekende
vingers betastten het been van een
rran. die naast mii zat. Zijne oogen
staarden tn de miine.
I.aat los. Het is gebroken.
zeide hii.
Duizelig kwam ik overeind ik ee
voelde dat iemand mti 'steunde
Kom mee daar been. ging de
stem verder.
Half loopend. half meegesleurd
volffde ik hem. Ik beproefde le spre
ken. maar kon niet. Ik zag nu. dat
er een groote roode veeg liep over
miin las. Ik voelde het warme bloed
langs miir. gezicht vloeien, maar pijn
gevoelde lk niet. Ik wist niet precies
waar i!i geraakt was. maar alleen
dat, het aan miin hoofd was. Ik
strompelde een loopgraaf in. die vol
menschen was. Zij staarden mii
nieuwsgierig aan. Ik merkte elk dé-
tailtle van iedere uitdrukking op.
Nieuwsgierigheid, ontzetting en af
schuw zag lk op miin weg door die
loopgraaf. Al is men nog zoo licht ge
wond. toch veroorzaakt het gezicht
van een massa bloed een gevoel van
ontzetting ook bii den meest gebar-
aen toeschouwer.
Toen het eerste hulpverbandlk
zat tegen den muur van een gedekte
schuilplaats gesteund. Miin stalen
helm. iriin met bloed doortrokken
kan en muffler waren weggenomen.
Jodium beet in miin vleeach en liet
mii gevoelen waar de wond zat. Een
noodverband werd om mijn hoofd
gelegd. En zoo ging ik naar bet veld
hospitaal. Een nacht van smart, op
een brancard in een ondergrondsche
schuilplaats en dan de reis per
ambulance-auto naar een ijskoud
doorzend-station. Een bed, witte la
kens en rust. die sleclits onderbroken
wordt door een bezoek aan de X-
stralen kamer. Ik kan het geknetter
van de vonken hooren en zie de op
lettende gezichten, telkens verlicht
door lichtfllkkeringen. naar mij sta-
J,6n staren in mijn gebeente door
het veiband. de watten, vleesch en
bloed heen.
Het operatie-theater, lit wacht
miin beurt in de zaal en zie door een
scheur in het scherm het mes van
den chirurg bezig od een gedaante,
die daar ligt. Ik kon den patiënt on
der den Invloed van het verdoovings-
middel hooren spreken. Ilii kreunde,
doch zonder protest en kalm. Hij ge
voelde geen piin. maar zijn verdoof
de zintuigen gingen na wat hii wel
zou kunnen gevoeld hebben. Ilt vroeg
mii af. of ik ook zoo zou doen. Toen
was het miin beurt.
De dokter was een vroolijk man,
die over kootjes en kuifjes praatte.
Nu goed ademen. zei Jjij.
Een geheel orkest van geluiden
drong in mijn oor. Eerst wekte liet
mii on. maar later drukte het mij
heer. Het dreunde In miin hersenen,
totdat ik in een heerlijken toestand
van verdoovtng geraakte. Ik ont-
waakte met een gevoel alsof ik heer
lijk had geslapen, in de kamer scheen
een gedempt rood .licht. Een gedaan
te met witte kan kwam od de teenen
naar mii toe en boog zich ovei mij
heen. Ik had een gevoel alsof een
stuk lood aan de eene ziide miin
hoofd naar beneden trok. En onder
miin hoofdkussen lag. netjes inge
pakt. het kleine stukje metaal uit
Duitschland.
DE GEVAREN VAN CHLOROFORM.
De medische correspondent van
de „Times" schrijft: „Er is reden
om aan te-nemen, dat do werking van
dhloroform nauwkeuriger bestudeerd
moet worden.
Het aantal ongelukkig verloopende
gevallen waarin dit ano.êsthcticnm ge
bruikt wordt, stijgt geregeld en of
schoon liet volkomen waar is, dat
de operatietafel betrekkelijk een zeer
veilige plaats is, kan er (och niets
tegen zijn om die nog veiliger te ma-
ben,
Eenigen tijd geleden heelt eene com
missie uit de British Medllcal Asso
ciation een onderzoek ingesteld naar
de werking van chloroform. Godeelte-
lijk ook naar aanleiding van het werk'
dier commissie, is de meening ver
spreid dat de dood aan het gebruik
van een te gjroote do6is van het nn-
aestheticum moest toegeschreven
worden.
Deze opvatting wordt echter geens
zins algemeen aanvaard. In ee.no on
langs gepubliceerde studio heeft Div
Goodman Levy een© analyse gegeven
van 98 gévallen met doedel ijken af
loop, welke eene commissie uit, de
voormalige Medical and Chirurgical
Society bad bijeengebracht. Dezo
commissie zelve had in 48 gevallen
de patiënten op het oogenblik waar
op de dood intrad als onvoldoende
gechloroformeerd beschouwd.
„L'it eene nauwkeurige hostujlee-
ring van de oorspronkelijke rappenen
hlijkt mij", zegt. Dr. Levy, „dat in
nog 14 der gevallen do anaesthesio
op het oogenblik dat de dood intrad,
te licht was". In hot algemeen kan
gezegd worden, dat in minstens 87
der gevallen mot laetaa! verloop, van
overmatig© naivx.t.isoaring geen spra
ke was. Dr. Levy loonde experimen
teel aan. dat de toepassing van kleine
dosis chloroform eene „fibritlatie"
van de hartventrikols kon voorkomen,
wat bij het gebruik van groote hoe
veelheden niet geschiedt, Hij uitte de
meening dat hierin mi-soh.en de oor
zaak van vele sterfgevallen moet ge
zocht worden.
Hij eindigt zijn artikel met do
woorden: ,De theorie dat dc dood
aan overdoseering moet toegeschreven
worden, lijkt mij een voor de mensch-
hoid noodlottige vergissing. Zij i<
misschien wel de nood'-ou gste waar
op dc physiotogjsclie wetenschap haat
stempel heeft gcdiukl. En naar mij
ne meening laden degenen die over-
