Kolendistribatis
34© Jaargang No. 10447
Verschijnt dagelijks; behalve op Zon- en Feestdagen.
WOENSDAG 20 JUN! 1817
HAARLEM S DA
Tot de plaatsing van advertentiën en reclames van buiten het Arrondissement Haarlem In dit blad i» uitsluitend gemachtigd het Algemeen Binnen- en Buitenlandsch Advertentie-Bureau D. Y. ALTA,
Warmoesstraat 76-78, Amsterdam. Telephoon interc. 6229. r
ABONNEAIENTEN por 3 maanden: Voor Haarlem en do dorpen In den omtrek waar een Agent gevestigd
la (kom der gemeente) t 1.76. Franco per post door Nederland 12.18*. Afzonderlijks nummers f0.15. Geïilustr.
Zondagsblad, voor Haarlem 'f 0.45. GeTUuatr. Zondagsblad voor de omstreken en fraoco per post l 0.62».
Uitgave der N.V. Lourena Coster, Directeur J. O. PEEREBOOM, Telofoon 3082
ADVERTENT1ENVan 1—5 regels f 1.iedere regel meer 20 Cts. Reclame» 30 Cis. p»r regel. Bij abon
nement aanzienlijk ral-at. Achtstuiverc-advertentiëD van Vraag en Aanbod, ven 1—6 regels 40 Cts. per
plaatsing, elke regel meer 10 Cts. a contant. Buiten het Arrondissement dubbels prijs.
Directie en AdministratieQroote Houtstraat 83. Teletocnn. der Redaotie 600 en der Administratie 724
daagsohe menschen komen tot zulke
functies niet Maar er is veel meer.
In de geboete carrière van den heer
Cremer wordt de opmerkzame toe
schouwer door twee dingen getroffen:
de eene js zijn voortdurende werk
zaainheid an onverflauwde arbeids
kracht, de tweede zijn toewijding aan
de publieke zaak. Nederlanders gaan
naai- Indlié om fortuin te maken, om
zoodra ze daarin geslaagd zijn, terug
te komen en die vruchten van hun
werk, veelal in openlijke of door be
trekkingen van minder beéamg ietwat
verborgene ledigheid te. genieten. INIiet
Verkrijgbaar op de verstrekte olzoo do heer Cremer; hij is, op de
roode bons: Noord-Hollandsche terugreis naar Nederland, nog in 't
lurf, 3de soort, ook genaamd sleek- suee kiuiaal, wanneer hem hel dlreo
.urp p teurachop van de DeMapoor aongabo
De prijs ven dee. turf bedr.ag. j 4m"n
B0 cents per 100 stuks, te huis j aTerw|jl „Jtl itamUi8 m
bezorgd of 80 cents per 100 stuks oeidersch optrekje vestigt, blijft hij te
bij den handelaar afgehaald. Amsterdam werken aan de voorberei-
Tevens wordt bericht dat weder ding van de Deïlspoar, gaat alleen
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZES BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
District Haarlem en Omstreken
(gemeenten Haarlem, Bloemendaal,
Benriebroek, Heemstede, Schoten,
Spaarndam en Haarenimerliede en
Spaarnwoude.)
een kleine hoeveelheid bruinkool
briketten bij de handelaren ver
krijgbaar is gesteld (prijs 50 K.Q,
f 1.62'/, of per 25 stuks afgehaald
30 cent).
De Directeur van het Brand-
atoffenbureau:
REITSMA,
AGENDA
DONDERDAG 21 JUNI.
Bioscoopvoorstellingen: Cinema-Pa
lace, Gr. Houtstraat, 13 lose. Theater,
Gr. Markt. Apollo-Theater, Barteljo-
risstraat.
Orgelbespeling in de Groote ol
St. Bavokerk, van 7 1,2-8 1/2 uur,
De directie van hot
Gasthuis.
In ons vorig nummer desiden wij
or.ee. dat Dr. H .L. van Linden van
den Heuvell door het nieuwe College
van Bekenten werd aanbevolen ale
Directeur van het SL Elisabeth's Gast
huis wii voecden er aan toe. dat wij
(Dr. van den Heuvell niet te spreken
hadden kunnen kriigen en dus ook
niet kenden mededeelen. waarom hij
teruggekomen was ou ziin meening
dnl de directie van het Gasthuis den
ftelieelen mensch eischt en dus- geen
gelegenheid voor nartlculiere practijk
jODen laat.
Thans zijn wii in staat onze lezers
nader in te lichten. Dr. van den
Heuvell is nu ongeveer een half laar
titdoliik directeur van het Gasthuis en
is door deze ervaring tot de overtui
ging Eekomen. dat hli deze directie e
ziin Darticuliere practiik zeer goed
kan waarnemen, zonder aan een va
heiden te kort te doen aanleiding t
deze gewijzigde meening ia o.a. dal
het nieuwe College van Regenten hem
andere eischen stelde dan liet vroegs
re bijvoorbeeld niet verlangde, dat
hii eiken morsen te 9 uur in het Gast
huis nanwezifr zou ziin. Bovendien is
in Mei. Knottenbelt een uitstekende
od in net-directrice gevonden en einde
lijk is aan Dr. van den Heuvell troef
Di dervindeliik gebleken. dat h.et men-
scheliik arbeidsvermogen elastisch
m-ti andere woorden, dat hii tot druk
ker arbeid zeer we! In staat is.
OM ONS HEEN
No. 2328
Een Zeventigjarige.
Deirug duni ■lui» Za
terdag over eeu week, zal die liter
J. T. Cremer zeventig jaar worden
en hei is Inderdaad de moeite waard,
stil te staan bij dezen mijlpaal in
het leven van dezen vend'.enste.yken
man.
Welk een staat van dienst".
In 1868 zet hij, ote jeugeüg employé
van de Nederlandsche Handeimaai
schappij in Indië voet aan wal, brengt
er den eersten tijd door te Batavia,
wordt verplaatst naar Singapore,
komt In aanraking met de leiders van
de Deli-Maaiscdiapplj en gaat bij haar
over.
Op zijn 24« jaar is hij administra
teur van de Maatschappij en toont
een energie en inzicht In zaken, die
de Maatschappij tot groote uitbreiding
brengen en hemzelf tot fortuin.
Na vijftien jnar, in 1883, keert hij
naar Nederland terug, wordt daar
op uitnoodiging van de Deli-Maat
schap pij, gesteund door de Nederland-
sche Handiekhaatachappij en de Ne
dtrlandach-lndisciie Handelsbank,
directeur van ce Deli-spoor; in 188-1
is hij Md van de Tweede Kamer,
op Zaterdag de stad. uit, om het
zinsleven te genieten. Zoo lis hij in "t
moederland al dadelijk weer terug
gekeerd in den toovereiikel van dien
arbeid, dien hij ntlet weer zal venter
ten.
Terwijl het dirukke aakenteven
meestal dein ganscken mensch op
eis dit, weet hij in Indië en dn Neder
land, tijd te vindien voor de bevorde
ring van de openbare belangen. In Des-
li schrijft hdj over 't arbeidscontract
met de werkers in het tabaksbedrijf,
richt er de plantersvereeaxiging op,
-geeft adviezen aan de Indische lle-
geering over die verhoudingen 'in Dell,
waarvan hij zoo terecht had Ingezien,
dat ze dringend verbetering noodag
hadden; hij is de aanstichter
Pakctvaart-Maatschappij, omdiat. de
bestaande in naam NedierlandsChe,
maar feitelijk Engelscbe lijn Del'i
niet verkoos aan te doen, om Brit-
ache belangen met te schaden. Jn Ne-
dtenl'and behoort liij reeds in 1884 tot
het zevental mannen, dat zoo krach
tig optrad om de Indische suikercri-
sis te bezweren; hij nu de eenlg-
overblijvende van hen, die toen de
Nedericuwisch -Indische Landbouw
Maatschappij oprichtten. Later ie
1894 helpt hij miee, om die Fabriek van
stoom- en andere werktuigen, die in
décadenoe gerankt was, te reorganli-
1897 tot 19öl Minister
an Koloniën,Indië f"
Mr. G. van Tienhoven, was toen
burgemeester van Amsterdam en in
zijn kamer op 't Stadhuis vergader-
denyde hoeren, die deze voor 't belang
van de -hoofdstad zoo nuttige andier-
nemang behouden wijlden.
Als oen aardige herinnering aan
die bijeenkomsten, vertelt de heer Cre
mer graag, hoe Mr. van Tienhoven,
wijzende op het Amsterdiomsche wa
pen, dat zijn burgemeesters-zetel ver
sierde, met een zucht zei: „een van
<Me kruisen is voor mij de Fabriek
van Stoom en andere Werktuigen!"
Dat behoeft de tegenwoordige bur
gemeester van Amsterdam van „Werk
spoor' niet meer te zeggen.
Kort daarop neemt de heer Cremer
het initiatief tot de-oprichting van de,
Nederlandsche Scheepsbouw-Maat-
schappij, een tak van industrie, die
van de Fabriek van Stoom- en an
dere Werktuigen afgesneden en zoo
doende te Amsterdam In verval ge
komen was.
Van zijn Ministerschap maakt hij
gehruik tot het maken van een gan-
ache rij verbeteringen in Indië.
En met de jaren verslapt zijn ener
gie niet. Semen met Dr. Hubrecht
neemt hij het initiatief tot de stichting
van het Koloniaal Instituut, gaat aan
't ontginnen van woeste heidegronden
in Drente. En zijn geliefkoosd Indië
bezocht hij driemaal na zijne vesti
ging in Nederland, laatstelijk nog in
1914.
Meer dan een uur heb Ik met den
heer Cremer in zijn werkkamer in het
prachtige landhuis op Duin- en Kruid-
berg te Santpoort gesproken. Het rui
me vertrek la halfdonker, om er de
zonnehitte uit ie houden, maar ge
noeg verlicht om te zien, dat de
schrifturen en papieren er overal ver
spreid liggen, als in eeu echte werk
kamer en dat rijen boeken slaan in
kasten aan den wand.
Vier honden, die aanvankelijk te-
gein mijn binnenkomst protesteeren,
leggen zich op 't vermaan van hun
moester neer. De heer Cremer, in een
huisjasje met de onderscheiding van
den Nederlandschen Leeuw in het
knoopsgat, ziet er nog flink uit in
weerwil van zijn 70 jaar, spreekt op
gewekt en als een man, die op de
hoogte blijft ven wat er voorvalt in
de wereld.
maak van de gelegenheid ge
bruik om enkele vragen te doen. „Wat
is u-w oordeel over de loekoinsi van
later, van 1907 tot 1912, president van
de Nederland scire Handelmaatschap
pij; donnar tel van de Eerste Kamer.
Als we niets anders van den heer
Cremer kenden, dan d Hjst van
ambten en waardigheden, diie nog
fang niet volledig Is, dan zouden we
daarin al een krachtige, bekwame
persoonlijkheid weervinden. AS&>-
.Natuurlijk kunnen zij, die er ginds
meer inzitten beter op de hoogte zijn,
don wij die ojj zoo verren afstand le
ven. Na mijn laatste Indische reis
heb ik in Juli 1914 een brochure ge
schreven „Ons land van onbeperkte
mogelijkheden', die ate bijvoegsel
van „Het Nieuws van den Dag" ver
schenen is. Daarin heb ik beschreven
wat mij trof ais verbeteringen in In
dië. Ja, het land gaat wel degelijk
vooruit in strijd met de beweringen
van sommige politici, die het met
hun voortdurende ontkenning maar
moeilijk maken aan de Regeering en
aam de menschen, welke hun best
voor Indië doen. De decentralisatie in
Indië begint zich al aardig uit te
breiden en de Indische krachten wil
len graag met ons samenwerken, uit
gezonderd dan enkele schetteraars,
ihaar die zijn overal. Die goede In
dische krachten begrijpen, en ze zel
den het hier ronduit in het openbaar,
dat zij het intellect en het kapitaal uit
Europa nog niet kunnen missen en in
de evolutie van Indië schuifel voor Ne
derland geen gevaar wanneer wij er
maar aan medeheifren, om die in de
goede banen t« leiden'.
„Hoe is uw meeming over de verde
diging van Indië door de inlanders?"
„De inlander ia er zeker voor ge
schikt, om het land mee te helpen
verdedigen. Dat toonen immers de
inlandscbe krachten in het tegenwoor
dige huurlingen-leger ook! En er is
geen andere manier om een groot le
ger te vormen, dan met behulp van
de bevolking. Nu de 'oonen in Neder
land hooger zijn geworden, is de
dienstneming voor het Indische leger
hier afgenomen. Natuurlijk is het
eene Indische ras krijgshaf tiger dan
bet andere, maar ook ae Javanen zijn
goede soldaten".
„U heeft altijd op het verspreiden
van kennis over Indië aangedrongen.
Is u tevreden over wat nu bereikt
is?"
„Geheel tevreden ben ik nog niet.
Nog altijd is de Hoogere Burgerschool
wat eenzijdig, als voorportaal van
Delft. De belangstelling in Nederland
Voor het uitzenden van Jongelui inoet
toenemen. Maar vooruitgang ls er.
De Indische Landbouwschool te De
venter ontwikkelt zich snel; allerlei
cursussen voor vakonderwijs van a.s.
ambtenaren van speciale diensten zijn
ingesteld. Het Koloniaal Instituut
werkt samen met de onderwijzere
genootschappen an verschillende In
dische vereenigingen h. ti 1.; het heeft
nu met deze oen commissie 'gevormd
om het verspreiden van kennis over
Indië beter to organiseer en en vindt
bij de onderwijzers groeiende belang
stelling, waar de groote verzamelin
gen. films en photographieën, die het
Instituut uitzendt, toe meewerken.
Ook de Minister van Koloniën doet
zeer veel in deze richting. Het Insti
tuut heeft een cursus gesticht om
jongelui die naar Indië gaan, kennis
van land en volk bij te brengen. Die
leergang wordt tweemaal* 's jaars
gehouden, de eerste loopt ten einde
en heeft reeds veel nut opgeleverd, of
schoon sommige jongelui hem niet tot
het slot konden volgen, omdat zij ge
bruik moesten maken, van een
scheepsgelegenheid diezich voor
deed. „Het is tegenwoordig", zei de
heer Cremer met ec-n lachje, „maar
niet als vroeger, toen iedereen plaats
op de boot bestelde tegen het tijdstip,
dat hem het beste paste'.
„(J spreekt over het Koloniaal In
stituut. De bouw kan immers niet
wprden voortgezet?"
„Ach.de heer Cremer maakte
te verdrietig gebaar met beide handen
„In 1910 zijn we er mee begonnen. Al
dadelijk waren het de plannen, die
moeilijkheden ojjpeverden, want de
schoonheidscommissie was er tegen;
toen dat overwonnen was, kwam de
oorlog: de eerste aannemer van den
onderbouw kon dien niet ten einde
brengen en nu is er gebrek aan ce
ment en ïjcser. Waar wij dan onzen
cursus houden? In 't voormalige kan
toorgebouw van de Deli-Maatschappij
dat door mevrouw de weduwe Jans
een aan onze afdee-ing „Volkenkun
deafgestaan te. Het Koloniaal In
stituut gaat veei verder dan wij wel
dachten. Voor de jaarlijksche uitga
ven zijn indertijd f r20.0(XJ uitgetrok
ken en die hebben We nu ai noodig,
terwijl 't gebouw nog niet eens bestaat
Maai- wij hebben dan ook personen
van den eersten rang aan het Insti
tuut verbonden".
Een var. de goede dingen die het
Instituut oplevert, is immers een cur
sus in tropische ziekten, die vroeger
in ons land nog niet bestond?
.Behalve een aantal particuliere
artsen komen &::e gouvernemente
artsen, die voor Indie bestemd zijn, in
het Instituut een cursus voor tropi
sche hygiëne doormaken; de militaire
doctoren hebben de keus tusschen
Leiden en Amsterdam naai- ik hoor
komen de moesten bij ons. Zooals u
wordt door het Koloniaal Insti
tuut ook in ailerlei boekjes kennis
over algemeen e gezondheidsleer van
Indië verspreid. Er i& voor 't Insti
tuut op dit gebied een belangrijke
taak weggelegd, ten einde de Indische
regeering te steunen ht hare reus
achtige taak om in h'.. onmetelijke
Indië den achter!ijken toestand te
verbeteren, die het zeker niet af kan,
wanneer de Indische krachten er
zelf niet worden bijgehaald, en aan
vankelijk althans, hier opgeleid".
„Bestaat er naar uw oordeel een
toekomst in Indië ook voor arbeiders
uit Nederland, of voor werkbazen, op-
zichtere en dergelijk en?"
„Neen, althans niet dan bij uitzon
dering. De Inlanders zijn goede ar
beiders en zeer geschikt om tot bazen
en opzichters gevormd te worden. In
dische chauffeurs b.v. zijn heel han
dig en hebben geen zenuwen. Wat
Indië uit Europa noodig heeft is vooral
het kapitaal en het intellect."
Op een vraag over het Nederlandse)?
fabrikaat, antwoordde de -heer Cre-'
mer met blijkbaar welgevallen, dat
eens op een door hem gegeven tuin
feest zeven Nederlandsche automobie
len achter elkaar stonden. Met be
scheidenheid weerde hij een opmer
king over zijn groote werkkracht af
met het antwoord, dat ook de om
standigheden hadden medegewerkt.
,,*k Ben juiet In Nederland terug
gekomen in den tijd van het réveil,
toen een jonge generatie opkwam, die
geschikt was orn aan 't hoofd van
groole ondernemingen op het gebied
van Industrie en Scheepvaart te staan.
Een groote fabriek te leiden, is, naar
mijne meening het moeilijkste dat er
bestaat."
En met waardeering sprak hij van
'den heer Strumphler, die na de reor
ganisatie „Werkspoor" groot heeft
gemaakt en vertelde, hoe deze de af
deel mg Scheepsbouw er had afgekapt,
omdat deze te onzeker was, soms
wei, dan weer geen werk had, zoodat
een geoefend blijvend personeel niet
te vormen was.
,,0p een avond kreeg ik bezoek van
drie presidenten van arbeidereorga
nisaties op scheepabouwgebied, die
kwamen spreken over maatregelen
om den scheepsbouw te Amsterdam
weer omhoog te krijgen, "k Heb de
zaak geëntameerd en mij eerst in
verbinding gesteld met de Maatschap
pij „Nederland'', die deefijde ihaar
schepen nog la Engeland liet bou
wen. De Maatschappij „Nederland'"
:ing in op mijn opmerking, dat zij in
„e Kame?' veel meer sympathie zou
hebben, zoo zij ook in het eigen land
bouwen liet, en zoo kreeg ik Jhx. Op
ten Nóort mee on den ouden heer
Janssen; we hebben zelf wat kapitaal
gegeven en de rest heb ik met moeite
bijeenverzameld op de Beurs. Zoo
kwam de Nederlandsche Scheep»-
bouwmaatschappij tot stand, die nu
een bloeiende onderneming is."
„U heeft ben werk van heide-ont-
gimiing opgezet. Voldoet dat aan uw
verwachtingen?1
„Ja, die onderneming is klaar. Ik
heb nu 15 hoeven in Drente en ga
daarmede niet verder. Zooale u weet,
doet ook de Staat aan bebossohlng, de
liefhebberij zal in 't algemeen wel
grooter worden, nu bllikt wat het
hout waard is. Maar net publiek
moet niet zoo angstig wezen voor
vellen boomen moeten net als rnen
schen, op hun tijd vallen. Al die
frond werdt immers weer beplant I
en djatiboom moet na honderd jaar
gehakt worden, zoodat in een cyclus
van een eeuw zoo'n heel bosch ver
nieuwd is; een denneboom moet voor
mijnhout geveld worden na dertig
jaar. Wat hindert het dan, ale ieder
jaar b.v. een dertigste gedeelte van
onze als geldbelegging aangeplante
dennebosscheu verdwijnt?"
„Ik zal u maai- niet vragen wat uw
oordeel ia over het tijdstip, waarop de
oorlog zal eindigen" (de heer Cremer
schudde het hoofd), „maar ik mag u
toch wel vragen, hoe u denkt over de
toekomst van Nederland na den
oorlog."
„Daar heb ik goed vertrouwen op.
Er is in INedierland geld verdiend.
We zien het aan de emissies die eiken
dag in de couranten voorkomen en alle
geplaatst worden. Financieel 6teekt de
industrie, met de banken en de etoom-
vaari-maatfichappijen na den oorlog,
heel aardig van wal. De zaken zullen
Nederland wel toeetroomen. Er is
zooveel vernield, dat hersteld moet,
bovendien ook veel achterstand, die
dient te worden ingehaald. Ik ver
wacht veei werk voor onze Industrie.
Zeker, sommigen denken dal er een
tijdelijke periode van malaise, van
groote werkloosheid zal intreden. Een
van onze financiers" ide heer Cremer
noemde een zeer bekenden naam), „ls,
mc-eu ik, daarvan overtuigd, maar de
zelfde man heeft vroeger gezegd, dat
de oorlog om financléele redenen niet
langer dan een maand of drie, vier
duren kon en het is nu al drie jaarl
Och, v-oorepelien is zoo gevaarlijk. Ais
mij gevraagd wordt wat moet ik ln
dezen moei.ijken tijd in mijn zaken
doen? dan geef ik den raad werken
en zuinig zijn. Want al komt er ook
een goede tijd, vele dingen zullen
duur blijven."
,,En tot slot, als 't niet onbeschei
den is uw gezondheid ia Immers nog
goed? En wat zijn uw plannen?"
„Over mijne gezondheid mag ik niet
klagen. Maar ik moet mij toch wat in
acht nemen. Het werk gaat zoo ge
makkelijk niet meer, als toen lk een
jonge man was. Mijn eigen adminis
tratie, de ontginning in Drente, het
Koloniaal Instituut, mijne commissa
riaten vorderen veel werk. Al kan ik
nu niet maandelijks naar Parlje gaan
lot het bijwonen van de vergaderingen
der Suez-kanaal-maat-chappij, maar
na Quack ben ik president-commissa
ris geworden van de Staatsspoor en
nu pas bij gelegenheid der fusie van
de twee maatschappijen, ook van de
Hollandsche Spoor. Ook die functie
koet nog al tijd."
Ons gesprek was ten einde. De 'neer
Cremer bracht mij door zijn prachtig
landgoed, dat nu evenals alles in de
natuurlijk on laag! ijk te !;d.ii had on.
der de droogte, naar den weg, iangs
welken ik hei station Santpoort kon
bereiken.
En al wandelende over de stoffige
paden in de onbeweeglijke vuurkolom
van de zomerzon, overdaoht ik dal
deze man, die het leven van arbeid
zoo intens en voortdurend heeft mee
geleefd, niet om geld te verdienen,
maar vooral omdat heel zijn persoon
lijkheid tot werken dringt, ook na het
voltrekken van zijn TOsten jaarkring
niet zal kunnen eindigen.
Wanneer eenmaal zijn uur slaat, zal
het hem vinden met een pen in de
hand, of over een boek gebogen cn
een nieuwe onderneming in 't hoofd.
Zulke menschen zijn zeidzaam. Zij
worden zelf rijk, maar maken ook de
samenleving rijker.
En daarom heb ik met sympathie en
Ingenomenheid aan den naderenden
feestdag var. dezen verdienstelijken
vaderlander herinnerd.
J. C.P.
Stadsnieuws
Een verraseende Tijding.
Ten Stad huize werd ons lieden mee.
gedeeld, dat het percentage van den
hoofdeüjken omslag voor dit jaar be
paald is op 5.1, dat is dus één procent
minder, dan het vorige jaar.
Dit gunstige resultaat it voorname
lijk too te schrijven aan de vermeer
dering van het belastbaar inkomen.
Als van zelf volgt hier op de vraag,
waaraan doze toeneming te danken is.
Voor het grootste deed aan hoogere
aangifte van Inkomens, waaraan na
tuurlijk ook oorlogswinst niet vreemd
is en voor een gering dooi aan de om
standigheid, dat de kohieren van de
rijks-Inkomstenbelasting thans ook
voor de gemeente open staan.
In elk geval te het een verblijdend
geval in aezeu tijd van moeilijkheid,
benauwenis en voortdurend stijgende
lasten.
Kamer van Koophandel.
Verschenen is het jaarverslag der
Kamer van Koophandel en Fabrieken
te Haarlem over 1916. Daarin wordt
medeuedeeld dat de moeilijkheden, die
zich in 1915 ten gevolge van den oor
logstoestand od 't gebied van de nij
verheid zich voordeden, in 1916 in
hooge mate vermeerderden. Duurteo
en scha ar ach te dor benoodigde grond
stoffen. moeilijkheden in den aanvoer,
voor sommige industrieën volko
men gebrek daaraan. de noodzake
lijkheid van de vervanging van som
mige materialen door andere, onge
kende hoogte der vrachtprijzen, mo-
lest-risico. de steeds grooter wordende
onzekorheid. zijn de voornaamste fac
toren. die de nijverheid belemmerden
sn veroorzaakten, dat de algemeene
toestand dar Haariemscke Industrie
niet rooskleurig kan genoemd worden.
Ook od 't banketbakkersbedrüf oe-
fenden door de enorme duurte der
grondstoffen en den geringen aan
voer de tijdsomstandigheden een on
gunstigen invloed uit. Mede was dat
't geval in andere bedrijven van voe-
dlngs en genotmiddelen en van de
chemische nijverheid en aanverwante
vakken. Echter was in de stpomverf
fabrieken de toestand gunstig en voor
de caoutchou-industrie wp.s 1916 een
laar van groote bedrijvigheid. Het
aantal arbeiders, werkzaam ln de fa
briek van Gebr. Merens. bedroeg ge
middeld 110 (in 1915 100). Door 1
aanschaffen van eenlge werktuigen
werd het Droductie-vermogen der fa
briek vergroot.
Wat aangaat den toestand in de
bouwvakken in 1916. was 't met den
nieuwbouw nog slecht gesteld. De
nieuwbouw betreft voornamelijk den
woningbouw en door de enorme hoo
ge Drüzen van de bouwmaterialen
was het ntöt loonend voor particulie
ren te bouwen, en ook woningbouw-
vereeniuingen waren zeer weinig
werkzaam in dit ODzichti Toch had er
eenige nieuwbouw Diaals. maar mee3
in de omstreken. Zoo werden er eetd
ae villa's gebouwd, terwijl ook te
Zand voort er nogal aanbouw pi aalt
had voor verhuring aan badgasten
Te IJmuiden werden veel woningen
gebouwd. Deze nieuwbouw voorkwam
werkeloosheid in de bouwvakken
maar daar hii voornamelijk niet ge
schiedde door Haarlemscj^e aanne
mers kwam hii dus nies aan het ge-
hcclc bouwbedrijf in onze gemeente
ten goede.
In het voorjaar kwam een groote
v:aag naai arbeidskrachten, die to'
laat in het najaar Voldoende was
werkeloosheid onder de arbeiders i
voorkomen. Behalve door den ge
noemden nieuwbouw ontstond deze
vraag ook doordat de onderhouds
werken. die men in de eerste oorlogs
jaren had uitgesteld, geen langer uiti
stel meer konden gedogen. Dat deze
vraag voornamelijk door onderhouds
werken werd veroorzaakt bleek o.a-
hieruit, dat nadat de voor jaars drukte
in het stukadoorsbedruf was geëin
digd. onder de stakadoors hel geheeld
iaor werkloosheid bleef heerschen.
Ir 't. hoofdstuk metaal- en houtbe
werking wordt een en ander aangaan
de de wei-ven medegedeeld. Verschil
lende fabrieken en werven klagen, dat
de toestand in hun bedrijf steed?,
moeilijker is geworden. O.ui. voorziet
de directie van de N.V. Haariemsche
machinefabriek, dat tenzii een gpoedi-
ize verbetering van den invoer plaats
beeft, de toestand uiterst benard tal
worden. Dau deelt de firma J. J. Bey-
ncs mede. dat haar omzet in 1916 met
circa 25 oCt. is achteruitgegaan, ver
geleken met die van het vorige iao>'
eu dat 'l aautal arbeiders in Decem
ber 1916 daalde tot 380. Aan de Hear-
leinsche iizeifleterii was voortdurend
fliuk werk.
Do toestand in de zilversmeden]
w as ln 1916 vooruitgaande, omdat
er geen concurrentie was uit hel bui
tenland. Ever we! werden ook hier be
zwaren ondervonden stijging der,
loonen. waartegenover 'geen prijsver
hoogingen slaan en het ontbreken van
bekwame arbeidskrachten, mede ten'
gevolge van de mobilistaie. zijn de
voornaamste.
Het verslag deelt verder mede. da?
de hooD verleden jaar in het verslag
uitgesoroken. dat de verplaatsing
van de veemarkt aan een opleving
bevorderlijk 7.ou mogen ziin, nog niet
is vervuld. De Maandagsche markten
mogen zich in voortdurenden bloei
verhengen De groentenmarkt neemt,
door de groote hoeveelheden groenten
enz., die thans ln de omstreken van
Haarlem worden geteeld, steeds in be
langrijkheid toe. Verschillende oi>
merkincen worden gedaan in 't hoofd
stuk wetgeving en gemeentelijk b.e-
heer. O. m. wordt de vraag gesteld of
'tseen aanbeveling zou verdienen cp
•bemaalde uren van den deg de hoofd
straten voor het verkeer met automo
bielen en motorrijwielen te sluiten.
Dan werd geklaagd over den toestand
van het plaveisel in sommige straten,
waar de tramrails zoover boven de
straat uitsteken, dat ze een gevaar op
leveren voor berijders van rijwielen en
verhuurders van karren. Aangedron
gen wordt voorts ott een spoedige tot
etaudkoming van een veilingsgebouw
voor groenten.
Eveneens wordt oo spoedige ten uit»
voerbrenging van do aanhangige
plannen tot stichting van een haven
aan het Noorder Buiten Spaarmj
van verschillende zijden krach
tig aangedrongen. Hoewel niet meer
vallende binnen het verslagiaar,
meent de Kamer het volgende toch te
moeten mededeelen ten bewijze, dal
voorziening in deze urgent moet wor
den geacht. De afgelooDen vorstperi
ode toch vestigde opnieuw de aan
dacht od het totaal onvoldoende van
de thans bestaande snoorweghaven.
toe toegang tot die haven was reeds
veertien dogen door de vorst gesloten,
teen het verkeer van vaartuigen door
het Noorder-Buiten Snaarne slechts
voor eenige dagen werd gestremd, oru
spoedig weer geopend te worden. Met
het invallen van den dooi bleef de be
staande snoorweghaven nog voor ge-
ruimen tiid gesloten. Had er dus aan
het Noorder-Buiten Suaame of in de
onmiddellijke nabijheid daarvan een
los -en laadplaats bestaan dan zou
het bereiken daarvan, zii het dan ooi
voor een paar dagen met eenige moei
te voortdurend mogelük zijn £0 wee te
terwijl thans liet overladen in de be
staande spoorweghaven voor meerde
re weken totaal onmogeliik was.
Verschillende klachten werden geuil
over de bediening van de telefoon
einde de telefoon door 't Rijk is over
genomen. Bii de beoordeeling dezer
klachten aldus 't verslag dient
niet uit het oog te worden verloren,
dat door de tiidsomstandigheden
thans buitengewone eischen aan het
telefoonbedriif c. a. het bedienend per
soneel worden gesteld. De heerschop*
de kolennood. gebrek aan petroleum,
noodzakelijke levensmiddelen, enz.,
alsmede ziekte onder het personeel
hebben volgens mededeeling van den
Dir. van het Telegraafkantoor er toe
bijgedragen, dat de bediening som
tijds te wenschen overliet in vergelij
king met normale tfiden. Uitbreiding
van (Dersoneel heeft plaatsgevonden.
Dat de bediening te wenschen over
laat werd somtiids in de hand ge
werkt door de aangeslotenen z>-
die het opschellen niet beantwoorden
c. a. de telefoon niet in eten Imak hin
gen. of verzochten nlei te wülen op-
rceoen. daar hunnerzijds aan bestel
lingen niet kon worden voldaan. Een
en ander werkt remmend op een vlug
ge bediening.
Wat aangaat de scheepvaartbowc-
sring wordt medegedeeld: In 1916 zijn
binnengevaren 28619 vaartuigen, niet
een inhoud van 1483850 M3. (In 1915
bedroeg dit aantal 26347 met een in
houd van 1363999 M3. en in 1914 26629
met een inhoud Van 1473194 M3. Bin
nen- en doorgevaren zijn in 1916 109
houtvlotten met een inhoud van 2631
M3. (In 1915 bedroeg dit aantal 124
met een inhoud van 4673 MS.; in
1914 was het 1114 met een inhoud van
21354 MS) Tenslotte p.rmeldt het
verslag nog, dat in 1916 werd ont
vangen aan invoerrechten f 61.2-16.15
tegen f 43.833.17te in 1915 en aan ac
cijnzen f 302.857.12 tegen f £67.487.22
ln 1915.
LIBERALE UNIE.
Dinsdagavond vergaderde de Libé
rale Unie over de Raadsverkiezing.
Daar de vereeniging samenwerkt
met de vrijz. democratische kieeveri?e-
nigteg en de vrij-überalen en deze
laatteen nog niet vergaderd hebben,
kan de definitieve groepeering dei
candidaten in de verschillende distric
ten nog niet worden meegeaee.o.
Wei besloot de Liberale Unie candi
daten te ateJle-n in de elf vacatures,
SCHILDERSACTIE. De samen
werkende schildersorgar. s -.ties zen
den ons een zeer uitvoerig stuk over
tem loon actie, waaraan we het vol
gende ontleenen:
De afdeelingen der landelijke schil-
dersgezeiienbonden hebben zich nog
maals gewend tot de patrooi; ml-
satie teneinde op het door he: ge
boden ontwerp collectieve 'ls*
overeenkomst bi) herniewing
dacht te vestigen. De schildersgezel
len staan op heden verre ten achter
bij de gezellen ia dc overige bouwvak
ken wat hunne arbeidsvoorwaarden
betreft. Om dozen achterstand eenlgs-
zira in te halen, werd reeds den I2en
December 1916 door do samenwerken
de bonds-afdeelingcn oen concept-col
lectieve arbeidsovereenkomst aangas
boden, waarbij het loon over het Jaar
1917 op 33 cent per uur zou worden
gebracht en over het jaar 1918 op 35
cent per uur. Bij Inwl'iiging dezer
