Husun's Dm
De vier Veereu,
De Oorlog.
TWEEDE BLAD.
DinsUag 28 AuqusIus 1917
Persvrijheid lil de Ilil en
i8de eeaw.
I.
Ii<?n wijze koning uit de oudheid
heeft het rootte goseg'd; Er ia niets
nieuws onder de zon. Toen dezio ware
woorden uit zijn koninklijke ganze-
veer vloeiden zul hij ,nog eens over
peinzende liet vo'e, dat hem tot deze
conclusie had geleid, zeker niet ge
dacht hebben aan couranten en
I nieuwsblad on, on wel om de zeer
eenvoudig© reden, dat die in zijn tijd
niet bestonden, Waren zo er wel ge
weest en had hij, evenals ieder onzer
's avonds naar zijn lijfblad gegrepen
om er het ndeuiws van don dag uit te
lezen, hij zou vermoedelijk zijn hoofd
hebben gesohud en in zich zelf heb
ben gemompeld de woorden, die wij
hierboven aan hem aanhaalden.
Zoo als algemeen bekend, mag wor
den verondersteld is Indië, behalve
het land van de rijdt en de klapper,
ook het land van de pensdelicten. Ze-
j ker een paar maal in het 't jaar ge
beurt het daar, dat de hoofdredacteur
I van een dagblad vervolgd wordt
In ons land komen dergo ijke pro-
'I cessen veel minder voor. Toch. liet
proces-Schröder en liet geval mefr hot
Eindhovensch Dagblad zijn er om te
bewijzen, dat de overheid in haar be
moeiingen zich niet geheel en al bui-
I ten de couranten-wered houdt. Ook
al weer een zaak, die niet nieuw is
onder de zon. Zelf6 strekten zich die
- j bemoeiingen in den goeden ouden tijd
heel wat verder uit en menig heden-
daagsch dagblad zou ajn redactie
I aanmerkelijk moeten wijzigen, wan
neer die 17de en 18de eouwsche toe-
I standen eens terugkwamen. Een paar
staaltjes van de .vrijheid van druk-
I pers'" uit dien tijd, die ik bij het snuf
felen op het archief in een oud-Hol-
I landsch provinciestadje heb gevonden
i !n de Resolutie» van de Staten van
I Holland en West-Friesland wil ik u
hier vertellen. Omdat z© betrekking
hebben op Haarlem, zufleu ze u mis-
1 schien belang inboezemen, 't Eerste
I staat niet direct met het couranten
wezen in verband, al is het ook de
I ..Couranticr" van Haarlem, die er de
hoofdrol in vervult, maar het geeft
toch «en eigeuaardigen kijk op het
leven van dien tijd.
Blijkens bedoelde staten rasolutiön
van den 16en Juli 1C75 had het Hof in
I Den Haag doen „saiseren ende ap-
prohenderen" wat in ons heden-
daageche Hollandseh wil zeggen: grij-
i pen en gevungon nemen een en
Abraham van .Wicquefort ,,ter saecke
I van eenige mesuren (misdrijven) bij
h&m gepleecht, vervolgens beslch was
geweest om sich meer ende meer te
informeeren op de ware toedracht der
j saecken bij hein gecommitteert". Te-
i v ens was gearresteerd zekere. Callen-
feLdt, „die gieseijt vvierde hem mede te
j hebben gomoeyt met tie correspond en-
I ties bij den voornoemden Wicquefort,
tot naedeel van don Staet
i ghehouden". Hot Hof had in deze
zaak de getuigenis noodig van Abra
ham Casteleyn „GouranUer tot Haer-
I Jein". In welke betrekking Casteleijn
i tot beide personen stond blijkt uit de-
ze resolutie niet, evenmin wat hij van
de zaak wist. Maar dat liiij er mede
I op de lioogto was volgt duldet'ijk uit
ee>n schrijven van hot Hof «aan Borge-
meesteren en do Regeerders van
Haerlem, waarin medegedeeld werd,
I dat men niet voornemens was tegen
Casteleijn te procedeeren, maer „sem-
pelijck te bekomen getuygonisse noo-
pens de waerheijdt van eenige sne-
cken, die den voornoemden Casteleyn
alderbest waren bekent".
Hoe het ook zij Casteleyn werd
voor het Hof ontboden. Dit was na-
tuui'Mjk gemakkelijk gedaan., maar
moeilijker was het hein voor het Hof
te doen verschijnen. Want... Caste
leyn was „borger ehdo fnwoondor
I der stad" cn volgons een privilogie
I „bij den Princen van den Lande in
der tijdt aan de stad gegeven" kon
een burger van Haarlem nergens te
recht worden gesteld als voor Schepe
nen dier stad. Dit werd dan ook door
hurgemeeeteren en regeerders aan liet
Hof medegedee'-d en nu ontstond een
geschrijf en gewrijf, hetwelk ten slotte
I toch eindigde met oen overwinning
van de oude voorrechten der burgen.
Op de weigering van de stadsover
heid volgde ee.n brief van het Hof.
Deze gaf de eerste weer aanleiding
het Hof uit te noodigen Casteleyn dan
binnen de stad Haarlem to hooren.
Maar hiervan wilden de Edelachtba
re Hoeren niets weten en het gevolg
was. dat de Procureur Generaal Cas-
I teleyn dan maar dagvaardde voor
FEUILLETON
Naar het Enuelsch van
A. E. W. MASON.
48
Ilii was niet onvoorbereid od het
voorstel van scheiding. Hij wist. dat
ie verloofd was en liii zou zich niet
verzetten. Haar hii heerreen, dat ze
hem meer liad te zeereen. Dat had ze
ook. Maar ze aarzelde. Dit was de
laatste maal dat zii Harrv Feversliain
zou z«,n .Als hii eens dié kerkdeur uit
was gegaan en ziin schaduw van den
dremoel was verdwenen, dan zou ze
tot het einde haars levens nimmer
meer tot hem sürekon. En hot zou nog
zoo lantr kunnen duren eer dat einde
kwam. Ze wilde dit onderhoud rek
ken. Ze hoopte .dat hii haar van ziin
reizen en navaren zou vertellen ze was
bereid zelfs de Soenaneesche politiek
met hem tc bepraten. Maar hü wacht-
te af.
—ik na trouwen zei ze eindeliik.
Sn al nauw. Met een vriend van ie.
met kolonel Durrance.
'i— Hii heeft lann van ie gehouden,
was al wat Feversham kon zonnen.
Hii is blind!
hem te verschijnen. Evenwel zonder
resultaat; Casteleyn verscheen niet.
Waarop het Hol toen besloot hem te
doen gevangen nemen. Voor het even-
~j. --v_-ju -oSUöng achtten de hoe
ren in Dar Haag het wenschelijk van
t voorgevallene kennis te geven aan
Haar Ed. Groot Mog. (de Staten van
Holland). De stad Haarlem deed het
zelfde Zij deelde de Staten mede, dat
do aanschrijving van heit Hof in zoo
uigerueene termen was gesteld, dat
borgenioesteren en regeerders daaruit
niet konden zien of het Hof voorne
mens was C. te procedeeren of alleen
hem als getuige te hooren.
Ook had en dat ia typeerend
bedoelde, in soo genera's termen go-
stelde missive in de stadt seer
groot gerucht gemaeckt ende de
borgers ende ingezetenen aldaer,
van het voorschreve privilegie
wel geinformeert synde, waren in
achtea-dodht gekomen, van dat men
voorhebben» soude wesen den voor».
Casteleyn aen sijn wettige rechten
te onttrecken, onder pretext van hem
te willen vorderen getuigenisse der
waerheydt, ende dernalven over de
voorschreven. Procedüyrcn ©eer win
ren ontroert ende dat de voorn.
Casteleyn niet alleen niet weijgerigh
was aan den voorn, llove te g heven
getuycht, voor soo veel t selve aen
hem bekent was, maar dat hij ook
genegen was om aan de Politijcquo
Overigheydt te communiceren, het
goent hij soude moghen weten, rae-
ckende die geene die de Secreten van
den Lande quamen te ontdec-ken".
Om verschillende redenen zijn subsis
tence dnde het welvaren van sijn fa
milie meckonde" drong Casteleyn
ernstig aan hem binnen de stad te
hooren, wat, zooals gezegd, ten slotte
ook gcscliiedde, wijl H. E. Groot Mog.
het gevoeglijk en het meest in over
eenstemming met den dienst der ju
stitie oordeelden, dat. een commissaris
van 't Hof naar Haarlem werd gezon
den. Aldus zegevierde» de privilegiën
ov© reen zoo machtig lichaam als liet
Hof.
't Zou wel aardig zijn te weten wel
ke nu de landsgeheimen waren waar
over hier sproke is, wat Casteleyn er
mede te maken had en hoe het ver
loop van de procedure, was maar
over dit a Jas zwijgen de resolution.
Een ander, aardig, geval dejizelfden
Abraham Casteleyn betreffend, vin
den we vermeld in de resolutièn van
19 December 1680. Volgens een klacht
van den heer Keiler, ingediend bij de
Staten, had bedoelde Courantier „in
syn courante van den twaalfden Sep
tember geoteldt een adris uyt Moscou,
houdende des© woorden:
Op voorlede Sondagh heeft s jne
Czaarsehe Majesteijt sijn Huwaüjck
sonder vele groote Ceremouieni of uyt-
terlijcke pracht binnen deze stad voï>
trocken; sijn GemaJinne is maer van
een redelijcke Familie, ende eerder
Pools als Rus, ende niet een van de
Princeesen, die als voor desen ghe-
meldt, alhier waren gebracht, "ten
eynde fijne Majesteijt een daer uyt
soude kiesen, willende syn© Majes-
teyt daer mode aen de Grandes van
dit Hoff klaerlijck te kennen geven,
dat (lij volgens "t exempel van.sijne
voorsaten daer mede in 't geheel naer
sijn eygen wel-ghev&Uen, ende niet
naer den raedt der gesegde Grandes
wil leven end© handelen, end© daer
mede oock toonende, dat hij liever
een tamelijcke familie tot lioogen
staet wil brengen als een die aireede
groot is, occasie tot jalousy doen go-
ven/".
Dit bericht had blijkbaar in Moskou
de poppen aan 't dansen gebracht.
Genoemde heer Kfeller vermoedelijk
resident te Moskou had nl. ge
schreven, dat „het voorschreve advis
aldaer seer vreoant was opghenomen
eomde niet anders dan veeC quaeta
konde baren". (Een bewijs wei van
den grooten Invloed der couranten in
dien- tiijd, die zich zelfs tot in het verre
Rusland uitstrekte-. Genoemde heer
Keiler verzocht de Staten „dat daer
togena de noodighe voorsienighe sou
de mogen werden gedaen".
Zijn verzoek werd niet evenals dat
van het Hol in 'Den Haag waarvan
in het vorige geval sprake was van
de hand gewezen. De zaak werd ge
steld in handen van een der heerèn
uit de ridderschap en de gedeputeer
den van een 10-tal ^Jeden om, na ge
houden onderzoek „de verg ad erin ge
te dienen van hare consideratiën ende
advis, soo op de voors. saek© als op
do middelen ende remedién, daer
door het licentious drucken der cou
rantiers best ende bequaemst inge
bonden ende gerefreneert soude kon-
r.en werden".
In dc Statenvergadering van 14 Febr.
1686 werd door den raad pensionnaris
gerapporteerd, „dat Hare Edelo Groot
Mog. Gedeputeerden ter Generaliteyt
alsmede die van de Provincie van
Utrecht hadden versooht alle goedo
officien aen te wenden, ten eynde de
courantiers haer met het drucken van
couranten generende, ende in de ste
den van dezelve provinciën woonendo,
soude mogen wederhouden van het
licentious drucken van allerhande
nouvelles; ende specialijck in hare
Blind?! rieD Feversham uit. Hij. hij
blind....?
Ja zei Elsa. Hii blind. Ziin
blindheid verklaart alleswaarom
ik hem trouw, waarom ik jou weg
zend. Ik ben pas nadat hii blind was
geworden, met hem geëngageerd. Het
was eer kapitein WiUouchby dat eer
ste veertie terugbracht. Zie ie ik
•"heb besloten, dat- eeen twee levens
door miin toedoen bedorven zouden
worden.
Dat was met het miine niet het
geval, viel Feversham haar in de re
de. Dat moét ie gelooven.
Gedeeltelijk toch wel. antwoordde
ze. Dat weet ik heel coed.Om mijnent
wil wil ie 't niet toegeven, maar het
is de waarheid. Ik was besloten dat
het een'tweede maal niet zou gebeu
ren. En toen kolonel Durrance blind
werd ie kunt je voorstellen wat dat
-iuist voor een man ais hii to toetee-
kenen heeft, het verlies Van alles
waar hii om gaf
Behalve iou.
—Behalve mii. antwoordde EUa
rustig. Zoo ben ik dan met hem ge-
engaceerd. Maar hii is heel alim ge
worden hoe slim. daar heb Je geen
begriD van: Eén wenk en hij weet de
geheele waarheid. Od het oonenbllj;
weet hii niets van de vier xeere».
Weet ie dat zeker? rieD Feversham
Tilotsollng uit.
Ja. Waarom? vroeg Elsa hem
couranten niet wet het oock soude
moghen was en, te laten influeren
raeckend© hot gelat, qualiteyt ofte
conditie van die geen®, die uyt
Vrancknjck weghens de karde perse
cute tegen die van de Gereformeerd©
Religie aldaer, herwaerdts over-geko
men zijn, ofto noch dagelijcks over
komen. ende special ijck oock niet om.
irmt de mamar, de middelen of de
Wogen, waar door soodanige Peraoo-
nen haer uyt Vranckrijck hebben we
ten te retireren".
Op dit verzoek werd teretond goed
gunstig beslist ©n aan de burgemees
ters van Haorhom, Leyden en Am
sterdam, alwaar eenige „Duyfcsche
orte Fransche Couranten ofte Gazet
ten" werden uitgegeven, werd order
gegeven dat bovengenoemd© zaken
niet mochten worden gepubliceerd op
straffe van proces.
Overzicht.
.lieden is op de oorlogsvelden niet
veel wijizlging op to merken, OP T
WESTFRONT weden over en weer
aanvallen gedaan. Zoo hadden de
Fransche» Ut'J VERDUN ocret Beau
mont genomen, maar later konden de
Duitse nors 't dorp woor heroveren.
De Fraosche staf deelt mede, dat
Zondag toen do Franschen bij Ver.
dun een goeden sprong vooruit maak
ten 1100 Duitschera gevangen geno
men hebben.
BIJ LENS bleven de Engelschen
aanvallen, eigenlijk van 't geheele
front Lens—kanaal va» Labassée. De
Engelschen melden geon terreinwinst,
niaar de Duitschers erkennen, dat de
Britten bij de gehuchten Maiakoff en
Cologne plaatselijfl<e voordeelen be
haalden.
AAN "f OOSTFRONT hebben de
Russeri blijkens ©én Duitsch etaf-
boricht ten N. W. vaa» Jacobstadt,
aan den Zuid© ijken oever van de
Drima, eenige stellingen opgegeven,
die nu door de Duitschers bezet zijn.
Men weet, dat dezer dagen uit Pé
tersburg gemeld werd, dat de Russen
een nieuw offensief der Duitschei-s op
"t front aan de riina verwachtten.
Zou dit terugtrekken der Russen
een inleiding zijn?
Verder constateert de Duitscke staf
dat er een levendige artilleriestrijd
gevoerd wordt ten' Z. W. van Lutsk.
Bij Tsemowitaj maakten de Duit
schers zich meeeter van bolangrgke
Russische stellingen. 1600 gevallenen
werden gemaakt en 9 kanonnen ver
overd.
AAN 'T ITALIAANSCHE FRONT
zetten de Italianen hun offensief voort
De aanval gaat nu niet in hoofdzaak
meer tegen den Karst. De strijd bij
de Mont» Herraada, die den weg naar
Triöet verspreid, verflauwde dan ook.
Levendig wordt evenwel gestreden
ten N. \an Görz. (Hier ligt ook den
Monte Santo, de krachtige bergstel-
ling, die de Ita-'ianen Zaterdag ver
meesterden). De aanvallen der ItaEia-
nén ten N. van Gorz duren voort, de
strijd is "t levendigst bij den Monte
San Gabriel.
De Italianen maakten weer 500 ire
varmenen.
Oiudei «Jon buit die de Italianen op
den Monte Santo maakten rijn twee
mortieren van 30.5 c.M. Dit zijn mor
tieren van 't soort dat iri 't begin van I
den oorlog bij de belegering der Maas-
vestingen in België zooveel van zich
deden spreken.
Over 't RÜEMEENSCHE FRONT
meldt de Duitsche staf, dat ten N. va»
Sovêja belangrijke Ru em etnische stel-
llngen genomen zijn. 100 gevangenen
zijn gemaakt en -4 machuiegeweren
veroverd.
Ontkend wordt de juistheid der ba-
richten, dat de zetel der Roemeensche
régeering van Saasy naar Zuid-Rus
land verplaatst zou worden.
DE CONFERENTIE DER SOCIA
LISTEN UIT ENTENTE-LANDEN is
lieden te Londen ceoDend.
Doze conferentie zal allereerst hare
houding moeten bepalen tegenover de
Entente-landen die weigeren passen
voor Stockholm te geven.
„Social-democraten" uil S(tockholm
meldt, dat hel laatste besXiit dsr Ar
beiderspartij in Engeland om toch
gedelegeerden naar Stockholm te
zenden niet genomen is met 3000
stemmen meerdariiód maar met
2.024.000 togen 175,000 stemmen.
Een groot verschil dual
't Hollandsch-Skandinvisch-comité
voor de Stockholmsche conferentie
zond een telegram waarin o.a. wordt
ere zend:
..Thans stuit de bijeenkomst od 9
Seüïember od de moeilijkheid, dat de
oasDoorten eeweiserd ziin.
..Het comité is natuurlijk geneiud
om rekening te houden met den nieu
wen toestand en het verwaoht met
vertrouwen het resultaat van uw on
treden en de nieuwe voorstellen die
'gii wel zult willen doen. Want bij
voor het eerst sinds ze was Kaan zit
ten aanziende.
Luitenant Sutch was te Suakin.
toen ik in Omdurman was. Hii wist
dat ik daar «evanaen zat, Hü zond
me boodsclv^oen. orcaniseerde
mi in ontvluchting.
Elsa was «eschrokl^n. O la. zet ze.
kolonel Durrance wist wei. dat ie
daar zevansen zat. Hii zelf heeft me
dat verteld. HII heeft zeker luitenant
Sutch In den arm uenomen. Hii ls in
Wiesbaden hii een ooe^rts geweest en
Das teruc Anders zou hii het me wel
verteld hebben. Maar van de veeren
weet hii niets. HU weet. dat ons enga
gement olotseling werd verbroken en
gelooft, dat ik nooit meer aan ie denk.
Maar als hll terugkwam en hij merkte
dat wii samen waren, hoe kalm. hoe
onverschillig we ons ook hielden, dan
zou hii het raden.
Fevers-hg-n zag het bloed naar haar
wangen stijgen. Hii veranderde niet
van houding en gaf ook In den tcon
ziiner «tem geen aanleiding om dit «e-
sorek moeilijker te maken.
Ja dat begriin ik. zei hii. En liij
maa het. niet raden.
Neen. hii mag het niet raden, ant
woordde Elsa. Ik ben zoo blij dat je
dut ook inziet. Harrv. Dit is het eeni-
ce wat ons te doen staat. Hij mag
het nooit raden, want zooals ie zei
hii heeft niets over dan mti alleen.
Is Durrance hier? vroeg Fevers-
dezen staat van zaken harurt do da
turn waaroD de conferentie te Stock
holm kan bijeenkomen. grootendeeU
van u af.
..Ons comité heeft den indruk dat
de weigering der Dassen niet alleen
gericht is tegen het denkbeeld van
Stockholm, maar ook tegen het geor-
ganieerde Droletariaat. De conserva
tieve klassen voelen vaag. dat de we
reld od een keerount in haar geschie
denis is gekomen en dal naast den
oorioe od dit ooeenblik ook een ande
re ouaestie opgelost moet worden. Het
is de vraag of de werklieden-klasse
moet voortgaan zich stom te buigen
voor den wil van hen. die oorlogen
voorbereiden en verklaren, zonder
haar voorkennis, of de werklieden
klasse eeuwig moet bliiven voortgaan
het grootste deel der gevaren te dro
gen en zich tevreden te stellen met
het kleinste deel van den invloed
of de werkliedenklasse in één woord,
niets anders zal ziin dan de politieke
echo der andere klassen?
..De werklieden, mondig geworden
ziinde. willen integendeel het recht
hebben van samenwerking, door mid
del hunner regelmatige ©n Internatio
nale organen, aan het herstel van een
rechtvaardigen en duuraamen vrede,
aan het herstel van hel evenwicht op
de wereld door hel. sch©DDen van een
internationalen toestand, die den te
rugkeer van de ranmen van dezen
tijd belet
Wil kunnen niet en willen niet aan
nemen. dat het proletariaat verstoken
is van het primitieve recht om te den
ken en te spreken, om te wisselen
van denkbeelden en zienswijzen. In
de overtuiging dat onze cemeen-
schappiiliike poging in die richting
zullen overheerschen. verzieken wii
de betuiging onzer broederlijke ge
voelens te aanvaarden.'
De Vredesvoorstellen van
den Paus.
't I tal Laansche blad „Stampa"
meent, dat de rede van den tDuitschen
rijkskanselier In 't Vaticaan met vol
doening ontvang» is.
't Vaticaan koestert gegronde hoop,
dat de houding van sommige Enten-
te-mogendheden tegemoetkomend zal
zijn.
Uit Petersburg wordt aan 't Alg.
Handel blad geseind De Voorloo-
pige Regeering heeft beraadslaagd
over de nota van den Paus en beslo
ten. daar in de nota van den Paus
niet over Rusland wordt gesproken,
de nota onbeantwoord te laten. Hier
van zal mededeeling worden gedaan
aan de geallieerden.
In 't Engelsche Lagerhuis heeft de
regeering medegedeeld, dat zij een
petitie, geteekend door 231.617 perso
nen. ontiangen heeft, waarin de ope
ning der vredesonderhandelingen ge
vraagd wordt
De Raad van Vlaan
deren.
heeft —naar Wolff uit Brussel seint
naar aanleiding der Vredesaclie
van den Paus een verklaring gepu
bliceerd waarin gezegd wordt:
..De Raad van Vlaanderen nam
met groote instemming kennis van de
Vredesboodschap van den Paus. doch
soreekt leedwezen uit. dat de Paus
sedert tw|e iaar zonder persoonlijke
betrekkingen is met het Vlaanwche
volk. De Vredesboodschap betoogt uit-
drukkeiiik. dat bii den vrede de poli
tieke. militaire en economische onaf-
hankeliikheld van ons volk naar
iedere ziide moet worden gewaar
borgd.
De Raad van Vlaanderen acht zich
verbllclït als ziin overtuiging uit tc
spreken, dat ter bereiking van dit
doel de Belgische reireerine. thans te
Havre, noch onafhankelijk genoeg,
noch geschikt of eeneisrd is voor do
bereiking van di-t doel. Zii weigert,
voor en na. de diepgegronde eischen
in te willigen van de meerderheid van
het volk .naineliik de Vlamen: zii wei
gert de rechtmatige vervulling van
hun gerechtvaardigden eiach om
grondweitice gelijkstelling in den
staat en komt daardoor in tegenspraak
me de verklaring van den H. Stoel
en met de grondslagen van de jong
ste verdesnota van den Paus.
..Wii gronden ons od de overtuiging,
dat een zelfstandig Vlaanderen, naast
een zelfstandig Wallonië een duurza
mer. waarborg voor den vrede en voor
onift onafhankelijkheid kan geven
Aan ons zelf teruggeven, streven wü
met den Paus en alle vrjenden van
den vrede, noch naar haat noch naar
wraak, noch naar vernedering van
wie dan ook. maar naar de algemee-
ne" verzoening van alle volken en
naar een eervol einde van den
striid.'
Verspreid nieuws
CUBA heeft aan de Varettugde
Staten 4 geïnterneerde Duitsche
koopvaarders niitgeleved. De gesa-
menlijke inhoud is 20.WO ton.
WEGENS SPION XAGE TERECHT
GESTELD. Een Wolf ftelegram
meldt, dat einde Juni te Brussel vijf
ham.
Hii logeert bii den domino.
Best zei hii .Ik ben vernljcht ie
te zeggeD. dat ik er niet aan gedacht
heb. dat ie zoudt wachten. Ik had
daar geen recht od. Toen je me in
dat kamertje te Ramelton de vierde
veer zaf. begreep ik ie bedoeling om
aan alles een einde te maken. Daar
om zei ik niets tegen ie van dat plan.
dat me helder voor oogen stond toen
ie me de veeren gaf. Zie ie. de moge
lijkheid bestond dat ik zou sterven
eer ik slaagde of dat ik mii ter elfder
ure terugtrok. Ik mocht ie niet bin
den. en het zou tiid genoeg ziin om te
SDreken als ik terugkwam. Dus ik
wensehtte niet. dat ie wachtte.
Dat zei kolonel Trench me ook,
Het, is de zuivere waarheid. Wat
ik Tioonfe was. dat ie do veer zoudt
terugnemen. Verder niots. Kn dan
na dit leven.
Daar is gem afscheid meer, 7©i
Elsa eenvoudig, met ©en glimlach.
Die «üiriUich zei hem duidelijker, dan
hij het ooit beseft hnd, hoe ellendig
zij was achtergoV.'cven, zes jaar ge
leden.
Wat con ellénde h'el» je doorge
maakt! riep hij uit.
Ik niet alleen. Ik heb ge©n nach
ten in 't Steenen ITuh doorgebracht.
Maar het was mijn schuld. Weet
je nog wat jo dien morgen zei. to©n
de dag aanbrak: Zou het recht-
personen rijn gefusilleerd, die !n éen
proces waarin 26 beschuldigden aam
geklaagd ware» wegens eteteelmatigje
s;>!oTu»a», ter dood waren veroor
deeld.
VERSCHILLENDE LEZING. De
Turksdie staf deelt mede: „Den "24en
Aug is een bende Russisch© militai
ren te Ordoe aan de Zwarte Zee ge
land, waar zij geneeskundige depots
vernielden, winkels binnendrongen en
vernielden en zich aan aherlei uitspat
tingen ovérgeven. Vervolgens verwij
derden tij zich in booten met mede
neming van 300 burgers."
Russische staf daarentegen ver
klaart.
„In samenwerking met de vloot
voerde 't Russische leger een raid uit
op Ordoe aan de Zwarte Zee. De Tur
ken vuurden uit de hospitalen. De
Russen vernielden de officie e.© go
bouwen en lieten elf motorbooten in
de tucht vliegen".
UIT RUSLAND. De verkiezingen
van de constitueerende vergadering
ziin uitgesteld tot 25 November. Eerst
zouden ze 30 SeDtembar plaats heb
ben.
.DE DUIRBOOTOORLOG. Het
Woiffbureau meldt, dat een Duitsche
duikboot is aangevallen door een oor
logsboot der geallieerden, vermomd
als tankboot en varende onder Spaan-
scbe vlag.
..Het voorval aldus Wolif
toont hoe gerechtvaardigd liet wan
trouwen tegenover onschuldige onder
neurale vlag varende schenen is. In
het afgesloten gebied kunnen neutrale
scheoen alleen gesoaard worden met
groot gevaar voor de eigen booten,
zoolang de vïiand steeds weer mis
bruik van de neutrale vlag maakt."
Stadsnieuws
Genootschap van Leeraren
aan Nederl. Gymnasiën.
Eerste Dag.
Maandagavond werd in een oer za
len van Café Brinkmann de 86ste ai-
gxn&etjj 'w$ngadtering geopend van
hot Genootschap van Leeraren der
Nerieriandsche Gymnasiën.
De voorzitter Dr. P. Le^ndarti
bracht in zijn openingswoord huid©
aan de nagedachten a van wijlen het
©erelid Prof. dr. H. Kern en van de
overleden leden. Daarna gaf hij een
overzicht van het belangrijkste uit het
genootschapsjaar. Besloten werd aan
Prof. Van Geer een telegram van ge
lukwensen te zenden ter gedegenheid
vdji^zijn 53-jarig jubileum aJo eere-
hd van het genootschap. De voorzit
ter herdacht daarbij de verdiensten
van Prof. Van Geer voor het Genoot
schap.
De voorzitter verwelkomde voorts
de vertegenwoordigers van de Veree
ning tn-g van leeraren bij toet AL O.,
die van toet N. O. G. en van de Ver
een iging van leeraren in de Levende
Talen.
Hij verklaarde daarna dat bet een
genoegen was bijeen te komen te
Haarlem, waaraan het Gymnasium
mannen verbonden rijn van Son-
naous, Schrovelius en Perelkamp.
De 1ste secretaris Dr. 'E. E. Mogen-
dor if deelde in zijn jaarverslag mee,
dat het Genootschap 353 leden teltt
waavan 10 ear ededen.
De verslagen van secretaris en pen
ningmeester, benevens de bogrooting
voor 1918 werden goedgekeurd
Dr. E. Slijper hield daarna een
voordracht over „Papyri".
De studie der klassieke letteren en
het onderwijs op de gymnasia, aldus
merkte Dr. Slijper op, heoft de laat
ste tijden een verandering onder
gaan. waarvan buiten den engen
kring der leeraren in de oude talen
weinig te merken ls. Dit is de schuld
van de klaas ie zelf, die als het ware
alles vermijden om over hun weten
schap te spreken of te schrijven voor
©en löekenpubiiek. Onder elkaar ge
bruiken zij een Latijn, dat in dien
vorm reeds lang dood ie, omdat het
nooit geleefd heeft. Naar buiten te ten
zij nooit wat hooren: de pere.
die wol den medici en den natuurkun
digen gelegenheid geeft hun weten
schap t© populariseer en en daarmee
veel nut sticht, is voor de klassieke
wetenschap niet zoo gul; men meent
dat nog steeds in dit kamp vader en
zoon ruzie hebben om een komma of
om het accent van .hoos'De we
tenschap der klassieken heeft do laat
ste vijftien jaar een renaissance be-
Lvfd door de ontdekking op ruime
schaal ran de Papyri.
Dit oude schrijfmateriaal van
Egypte heeft in den bodem bedolven
onder woestijnzand en wüdemisplan-
ten, het leven ©ener oude beschaving
bewaard van weer dan tweeduizend
vaardig zijn, dat iemand zoo lijdt?
Het was niet rechtvaardig. Ik dacht
altijd dat die woorden me tot mijn
dood zouden bijblijven maai- vandaag
heb je me andere ervoor in de plaats
gegeven.
Er was niets meer te zeggen en
Feversham vroeg zich af.waarom Elsa
niet opstond en er een eind aan maak
te, maar ofschoon ze daar oogen-
scliijnlijik zoo kalm zat, snakte ze
naar verlenging van dit uurtje. Even
nog pleitte ze voor zichzelf. Ze kreeg
een vierkant stukje muur in 't. oog,
dat de zon nog geheel veriachttc. Ats
dit "vierkantje «rijze koude steen was
geworden en do zon verdwenen was,
dan zou ze Harry Feversham vaar
wel zeggen.
Ik ben zoo blij, dat je hier alles
teTugsSfet met mooi weer. zei ze,"
om maar iets te zeggen, en toen bleef
het stil en keek ze woer naar het
vierkantje en zag 'de minuten verslrlj.
ken Je hebt ontzettend gelede-» in
Douglas, zei ze zacht. Dat hoeft
kolonel Trench me verteld. Had je
iets va» mjij bij je?
Je veer, anders niet.
Ik liad je portret, zei ze. Dat
heb ik gehouden.
Féverehaai hoog zich eensklaps naar
haar over.
Ja?
Elsa knikté. Ja. je cadeaux
stuurde ik terug, maar je portret wll-
Jaar. Eerst op hc-t eind© dor 10d« eeuw
heeft men .va» Chiacozen geleerd
lompenpapier tc maken, de naam
gebleven ook voor de nieuwe stof.
Van die tweeduizend jaar vaHen
er duizend b.ruien den kring der
klaeoicke phtiologen van na Alexander
do Groot' pl.m. 310 tot 639 n. chr.
toen de Arabieren Egypte buit maak
ten. Allee wat in de bloeiende land
stadjes achtergelat en n jdoor de ver
huizende bewoners aan beschreven do
cumenten, aan archieven van staa;3-
bureaux, gemeente-administraitie,
militaire stukken, tempel-papieren,
zelfs op mestvaalten, is na oen rust
van eeuwen opgsdoiven, ontcijferd en
hoeft een Studieveld geopend, dat
onafzienbaar ia
In hun boeiend© bontheid vullen do
Paj.yri onze kennis aan omtront do
oudheid, die wc alleen maar kenden
uit litteraire bronnen. Nu kunnen wij
ons ook uit liet nauwkeurig bijgehou
den huishoudboekje van aesi eenvou
dige moeder ©en denkbeeld vormen
van hot ft]Hedoag»efh>e leven in oen
Griekseh-RonK-insch gezin omstreeks
Christus' geboorte. Familiearchieven
bewaren soms de geschiedenis van
een geslacht mot alle mogelijke ac-
ten, huwelijks-octan, loorHngc-ontrac-
ten, pacht en huuroedaWén, reke
ning-courant met bank on, gi ro-ddenst-
bockjee, naast uitnoodiglngen tot een
bruiloftsmaal otf diner na c-en examen'
van den oudsten zoon dos huiaos.
De papyri leeren hoe georganiseerd
het lefven iin Egypte was. De staat
had tal van monopolies, als graan- cn
olie monopolies. De gewassen worden
van staatwefse verbouwd onder toe
zicht van ambtenaren en men had een
volledige distributie van levensmid
delen cn stelsels van maximumprij
zen. Het bankwezen was gernonopex
tiseerd. De ginxttenst, die hier nog
moet worden Ingevoerd, was daar
reeds in volle werking. Een Burger
lijken Stand was er doordat om de
veertien jaar ©en volkstelling plaats
had. Vermeerdering van den veesta
pel werd nauwkeurig geregistreerd.
Geregelde jioljtierapporten, verbalen,
als nu ter tijd van ongelukken aan
den openbaren weg, tvistpartijen enz,
Er is niet één uiting van 's men-
schen ingewikkeld bedrijf of het ia
aan den dag gekomen, ook op geeste
lijk terrein, godsdienstig en litterair.
Er zijn gevonden stukken op het
Christendom betrekking f «ebbend
voor het gecanoniseerd was, letter
kundige teksten in oen 6ohoolm«eters-
nalatenschap, naast kladschriften on
strafwerk („Werk, o knaap, of Je
krijgt een pak staag brokstukken
van ons reeds bekende, maar ook
van auteurs die we alleen maar bij
name nog kenden. Brengen deze ons
groot gewin, de Papyri met Homerua-
tekstes! uM de 3e eeuw beschreven, rijö
plm. 250 en pim. SCO dn» plm. 1200
jaar ouder dan ons oudste psrits.jnent'
hanclschift van dien auteur.
Zoo schijn* de Papyrus\=o-idet de
geheele kennis der oudheid te beroe
ren; handige Duiteciie boekjes stel
len ons in staat ook dit doed van da
oudheid onder het oog onzer IeerÜn-
gen to brengen, die daardoor zuilen
inzien, dat oen harmonisch ontwik
keld mensch de kennis der oudireid
niet ontbaren kan, zelfs al prediken
godottor eerde vakgeleerden de eer, zij-
diigie oorspronkelijkheid van one ge
slacht als van liet meest, volmaakte
dat or ooit geloefd hoeft
Van don leeraar wordt hier liefde
gevraagd voor zijn veel gesmaad
vak en geloof in dv innclijke waarde
van wat hij te onderwijzen heeft.
De belangwekkend» voordracht
weid met veel aandacht gevolgd.
Zi© vervo'g Eerste Blad
COLLEGE VAN NEDERLANDSCHE
KANSONDERWIJZERS. Men
schrijft ons:
1 Zondag werd hel iaarlijksch con
gres van het C. v. N. O. O. gehouden
te Amsterdam.
Voor het examen als Dansleeraar
slaagde de heer A. K. L. Kwekkeboom
te Haarlem. Daar den "haer H. &wek-
keboom reeds voor twee iaar slaagde,
ziin dus nu beide broeders in het bezit
van een dinloma. De dag werd verder
verdeeld in laarvergndering en inslu-
deeren der nieuwe seizoen-dansen,
o.a. als: Rickertv Cow. The Walk
Awav. The Lithe. The Trick. Fok
Trot Ponulair en de Paracle Fox
Trot
DR. A. H. DE 1LARTOG. De be
roepen predikant in de Herv. Gemeen
te te Amsterdam, dr. A. 1L de Hartog
hoopt op 23 Sept. afscheid te nemen
van de goirieente le Haarlem, 3» Sept.
bevestigd te worden te Amsterdam en
3 Oct. aldaar intrede t© dóén.
de ik houden. Dat houd ik nu ook.
Ik kg het bij de veeren. Ik wou, dat
je ook aldoor iris van mij bij je go-
had hadt.
Ik had geen recht op iets.
Er was nog maar een smal streepje
zonneschijn op den muur te zien.
Waar ga je nu hean? vroeg ze.
Eerst naar huis, naar mijn vader
Ik weet niet hoe hij me zal ontvan
gen,
Zul je hot aan Durrance schrij
ven? Ik zou 't graag hooren.
(Ja, ik zal Durrance schrijven.
Het streepje zonneschijn was ver
dwenen cn het licht van den zomer
avond vulde de ruimte, Jicht zonder
kleur of glans.
Ik zal je in lang niet zien, zei
Elsa met een .-nik in de stem. En
ik zal ook geen brief van je krijgen.
Ze boog zich een bootje voorover,
ze had de oogon vol tranen. Maar
dapper stond zo op en samen gingen
ze de kerk uit.
Feversham maakte zijn paard las
en steeg op. Toen hij izijn voet in dei*
stijgbeugel zette, drukt© Elsa haar
hand stijf tegen zich aan.
Vaarwel, zei ze. Z© deed zelf»
geen moeite om te glimlachen, zo stak
hem alleen do hond toe. Hij nam die
in de zijne en boog zich voorover. Z®
blot*f hem aldoor aanzien, ofschoon dé
trariL-n haar langs de wangen gleden.
(Word", vervoegd).
