OM ONS HEEN
HAARLEM'S DAGBLAD
ZATEkDAQ 18 ME.1 1918
TWEKOE BLAD
Overzicht.
Wie zoo dagelijks d© oorlogsberich
ten in hun overstelpenden vloed na-
Kant, bespeurt niet gauw de tegen
spraak, dio daarin gelegen is; wel de
overaient©© 11 ri j verdi© hot geheel© ta
bleau voor zich ziet. En meteen wordt
hij duidelijk gewaar, dat er verbor
gen motieven voor allerlei handelin
gen moeten bestaan. Waarom bijvoor
beeld was het noodig, dat de twee
keizers bijeenkwamen, om nog eens
aan de wereld de verzekering te ge
ven van hun „granieten" eensgezind
heid en van hun achooue plannen tot
samenwerking in de toekomst na den
oorlog? Natuurlijk, vooral, om den
miserabelen indruk weg te nemeu,
dien in Duitechland <1© openbaarma
king van den brief van keizer Karl
aan Prins Sistus uad gemaakt; of de
Oostenrtjksche bladen al spreken van
vervalaoniugen van den tekst, in
Duitschland weet men wel wat daar
van gedacht moet worden.
Trouwens, Europa had in 't alge
meen aan die nieuwe verzekeringen
van trouw en broederschap geen be
hoefte. Dat do twee voornaamste
bondgenouteuelkaar na den oorlog
niet los zullen laten in de groote
moeilijkheden die hun dan te wach
ten staan, spreekt vanzelf. Niemand,
die het anders verwachtte. Maar
daarmee ruimen zij hun binnen-
1 a n d s c h e moeilijkheden niet uit
den weg. Oostenrijk moet nog altijd
het kunststuk klaarspelen, een staal
kaart van volkeren samen to voegon
tot één volk. D© oude Franz Joseph
heeft dat niet gekund en zijn opvol
ger kan evengoed probeeren, de maan
van den heniel^ te halen.
Het Duitschè volk is gemakkelijker
te "regeeren, maar in Pruisen, dat.
den toon aangeeft, begint, het nu toch
langzamerhand bedenkeiijk te kra
ken,
Veileden jaar Paaclien is in Prui
sen do keizerlijke boodschap betref
fende liet enkelvoudig en algemeen
kiesrecht gegevennu is 't Pinkste
ren, een jaar en zes weken later en
wat is er van gekomen? De jonkers
in het Huis van afgevaardigdon, die
zich er op beroemen mogen 'dat zij de
meest gehate lieden ter wereld zijn,
hebben het ontwerp voor de derde
maal afgestemd en of nu de Regee
ring ook zegt dat zij bij het ontwerp
volhardt en de sociaal-democraten
dreigen te protesteeren, het feit ligt
daarhet enkelvoudig kiesrecht is
van de baan. Uit n iele bi ij kt- beter,
dat dezo felle egoïsten zioli nog altijd
de baas voelen en niet bedreiging en
pro Lest belde den draak steken. Maar
zelfs ui het. feodale Pruisen blaast de
adem van den tijdgeest en wij2ereu,
dan de ui gezagsiauatisme versujide
jonkers, begrijp©,, dat het tijd wordt,
daarop acht te slaan.
Dezo kiesrecht-quae6ti© is de ©enige
zorg in Duitschland niet. Wat er ook
van gezegd moge worden, met de voe
ding en klceding Ls het er nog slecht
gesteld. Wel heeft de Keizer in zijn
rede te Aken gezegd, dat te Berlijn
tremen met levensmiddelen uit do
Oekraiue z.yn aangekomen, maar zoo
vlot als gehoopt was, gaat het met
dien aanvoer toch blijkbaar niet.
Nauw was deze rede uitgesproken, of
bet meolrantsoen in Duitschland werd
van 200 tot ÏBÓ gram verminderd.
Er zijn nog andere zorgen. Het
Doeusche dagblad Politiken
heeft een onderhoud gehad mei. een
bekend lid van den Duitechen Rijks
dag, wiens naam niet genoemd wordt.
Aan deze anonymiteit kunnen twee
beteekenissen worden gehechtdat
bier inderdaad ecu belangrijk perso
nage zijn meeuiug heeft gezegd, of
dat de redactie eon kikker opblaast
tot eon os. Zelfs in 't laatste geval
heeft wat de muu in den aanvang
van het gesprek zeide, de waarde
van aannemelijk© taal. Wij hebben
drie millioen man verloren, heeft hij
erkend, zou u deuken dat wij onze
kinderen weer willen blootstellen aan
eon oorlog van vier jaar, door annexa
ties te vot deiea. soouls de niijndistnc-
ten in Noord-Frankrijk of Antwer
pen? Ondanks alle - beweringen van
net tegendeel beoogt Duitschland
geen veroveringen.
Jammer dat hij daarop met alleen
het volgeii: „wij verlangen onze ko
lonicn terug', (dat. klinkt zeer oe-_
grijpelijk) maar ook: „wij verlangen'
bij voorbeeld toegang tot Marokko en
de oppermacht op Madagascar". Bel
de streken, wuar nu Frankrijk den
voornaamsten Invloed heeft. Vreemd
toch, dat wanneer een Duitecher van
invloed vredelievende beschouwingen
houdt, het verlangen naar een tot
dusver niet bezeten gezug als vamzelf.
zijns ondanks zou ik bijna zeggen,
weer achteraan komt. Wat betee-
kent, na zulle een uitlating, de ver
zekering dat nog deren zomer een
wapenstilstand zal worden gesloten?
Vooral omdat zonderlinge geruch
ten gaan over Rusland Duitschland
zou namelijk Moskoir en St. Peters
burg willen bezetten het Rue
slsche bestuur doet alles om dit in
de hand te werken. Nu hebben do
Bolsjewiki weer het erfrecht afge
schaft. Voortaan zal alles aan ien
Staat komen. In de lijn der democrar
tische gedachte ligt ongetwijfeld, dat
de Staat langzamerhand een grooter
gedeelte van erfenissen, ook in de
rechte lijn. tot zich trekken zal, maar
zoo maar, bruutweg, het ganeche erf
recht af te schaffen Is een daad van
monschen, die geen menscheukennis
bezitten. De moujik, de Russische
boor, is 'over 't algeanoen niet rijk,
maar wat hij bezit wil hij aan zijn
kinderen achterlaten, daarvoor heeft
hij zijir inspanning gegeven, dat :s
het doel van zijn leven geweest.
Zelfs de armste dagloouer, die ge
zwoegd heeft om eigenaar te worJm
van het huisje waarin hij woont, is
trotsch bij dc gedachte, dal hij al
thans deze schamele woning aan zijn
kinderen kan nalaten. Als we spre
ken van bezit, moeten wij niet alleen
denken aan kapitalen, maar aan de
kleine eigendommen v,an den arme;
zelfs de nagelaten linnenkast 'a
een begeerd bedt voor ervende kin
deren en dat niet in Rusland alleen.
Als men spreekt van natuurrechten,
dan is dit er een. Onbekookt maakt
de Russische regeering daar een
eind aan, alsof een overtuiging van
eeuwen her zoo maar uit de mensche-
lijke ziel kan worden uitgeroeid.
Met onrust ziet de Duitschè llegeo-
riug dat aan, zij wil dergelijke begin
selen niet bij een naburig volk. De
dwaaste principes slaan gemakkelijk
over. Zoo wordt elk radicaal besluit
der Bolsjewiki een. bovendien niet
onwelkome, reden voor uitbreiding
van toezicht en contröie.
En met iederen stap, dien de Duit
schè colonnes verder doen op den
weg naar de Russische steden, deinst
de vrede verder achteruit, zoodat
welhaast geen andere uitweg moer
overblijft, aan een beslissende her
winning door het zwattrd. van de
eene of de andere partij.
En dan nog' Stel, dat inderdaad
de Duitochers bij den nieuwen stoot,
dien rij voorbereiden aan het, Weet-
fronfv doorbraken, wat ik niet ge
loof dan nog zou do oorlog niet
geëindigd zijn. Engeland beheerscht
nog altijd de zee. Amerika en Japan
steunen daarbij. En hoeveel schade
de duikbooten ook berokkenen, de
eigenlijke vloot, de zoogenaamde
Hochsee flotte blijft veilig
in de bescherming van don natten
driehoek en komt niet voor den dag.
Het klinkt aan eigenaardig,
in den Rijksdag (door don afgevaar
digde Weiuhuusen) te hooren zeggen
„wij hebben een rotsvast vertrou"
won op de slagvaardigheid onzer
vloot en vreezen niet voor de gewel
digste bedreigingen onzer vijanden.
De Duitschè vloot zal hef met hen
klaar spelen".
Onwillekeurig komt dj vraag naar
boven; „waar wacht zij dan op?"
Deze discussie in den Rijksdag ge
schiedde naar aanleiding van den
aanval van Eugelsche vaartuigen op
Ostonde. Met sucoee, zeggen de Bn-
gelscheu, want wij hebben een ouden
kruiser, op de plaats waar wij wilden,
in de haven, laten zinken. Zonder
succes, antwoorden de Duitschèrs,
want het schip is gezonken vóór de
haven en door ons toedoen. In dezen
strijd kunnen wij neutralen moeilijk
arbiter zijn, want scheidsrechters be
geven zich gewoonlijk naar de plaats
waarover de strijd loopt en daar zou
den wij hoogstwaarschijnlijk niet
worden toegelaten.
Maar de aanval blijft een kranig
stukje, vooral omdat de D ui tochers
door aou pas gedane» aanval op Eee-
brugge gewaarschuwd konden zijn.
Merkwaardig is bovendien, nat de
premie voor moleetrisico voor sche
pen, varende van Amerika naar Euro
pa, tot ©en derde verminderd is. Hier
uit mag tooh wel afgeleid worden, dat
het duikbootgevaar zeer vermiuderd
Ik sprak straks van het gebrek in
Duitschland aan vele artikelen. Daar
over is nu een betrouwbaar getuige,
de Berlijnsche oorrespondent van het
Algemeen Handelsblad, die zeker geen
gevaar loopt van anti-Duitoche gevoe
lens te worden verdacht.
Hij heeft deze week uitvoerig uit
eengezet, dat en waarom de toestand
in Neder la ad veel beter is, dan die
in Duitschland en het kan, ook voor
altijd pruttelend© Nederlanders, geen
kwaad, daarvan hier een en ander
mee te deelen. -
Brood en meel heeft men in Duitsch
land, schrijft hij, iets meer dan in
Nederland. Daarna is het Duitoche
meelranteoen verminderd.
Boter en margarine 70 gram in de
week, in Nederland dus drie en een
half maal zooveel.
Melk alleen voor kiudereii beueden
de zes jaar en voor zieken. In Neder
land niet gerantsoeneerd.
Aardappelen in Duitschland meer.
Vlee6chDuitschland ICO gram,
Nederland (waar hot is) 200.
8uiker in Duitschland anderhalf
pond per maand, in Nederland onbe
grensd gebruik.
Eieren ten hoogste een of twee per
maand. In Nederland duur maar wel
te krijgen.
In Duitschland zoo goed als nooit
kaas en rijst, erwten, boonen. thee
koffie, cacao, heeleruaal nooit. Koek,
koekjes, taartjée, bestaan niet meer.
Groente in blik mag er niet. verkocht
worden. Dezen winter is er bijna geen
andere groent© geweest, dan koolra
pen, Brusselsch lof en spinazie. Kool
Bleclito bij uitzondering.
Visoh van de markt zoo goed sis
verdwenen.
Tot zoover de vergelijking. Laat
ons dus in Nederland, bij de ontbe
ring die er inderdaad is, tevreden
zijn; in Duitschland is die heeiwat
grooter.
J. C. P.
Binnenland
Da staking aan de Hembrug
Relletjes te A m-,
s te r d am.
Bij 't naar huis geleiden der werk
willigen is het Vrijdagavond vrij kaJin
toegegaan.
Alleen kwam 't 's avonds in den
Jordaan weer tot relletjes. De politie
werd met steenen gegooid, 't Gevolg
waren éenige charges, waarbij gevoe
lige klappen werden uitgedeeld. Een
paard van een marechaussee werd
door een «teen getroffen. 't Beest
etijgerd© en viel om waardoor de be
rijder ernstig gewond werd. Hij is
naar eon ziekenhuis o verge Vrrackt
PLAATSGEBREK IN DE GE
VANGENIS. Het H'old. verneemt
dat bij de regeering het voornemen
bestaat te Amsterdam een tweetal ge
vangen is barakken te laten bouwen,"
om te vooraen in het gebrek aan ge-
vangeuifiruimte, dat tot zeor ouge-
wenschte toestanden aanleiding gaf.
Vele verdachten, ook van meer eru
stige misdrijven, kunnen niet pre
ventief in hechtenis worden gesteld
en veroordeelden moesten thans ge-
ruimen tijd op vrije voeten worden
EEN GESCHENK DER KO
NINGIN. De Koningin heeft aan
de gemeente Rotterdam voor het nieu
we stadhuis aangeboden de marmeren
schouw in de groote burgerzaal.
STA ATSCQMMI SCjiLE -ST ORiK
't Algemeen Comité u.t de Bonden van
Ovei beidepersöneel, aangesloten bij
het Neaeri. Veribond van Vakvereeni-
gingen, heeft een uitvoerig rapport
ingezonden, betreffende de bezwaren
tegen het verslag der Staatscommis
sie-Sterk, üi wellk rapport het Comité
er op wijst, dat do thans gevolgde
gang van zaken slechts.ton deel© be-
vred.gt en waarin het zegt te betreu
ren, aal de Regeering heeft nagelaten
in de staatscommissie vertegenwoor
diger! van de centrale organisaties der
belanghebbenden op te namen.
NEDERLANDSCHE HANDELS-
HOuGESClipOL TE ROTTERDAM.
Met mg.mg van het as. studiejaar
is benoemd tot gehoon hoog Kir nar in
de bedrijfsleei, inzonderheid de
techniek van den handel, en de re-
koinngweteuechap dr. J. A. de Haas,
thans fioogleeraar aan de State
University of Ohio, Columbue U.S.
HET COLLECTIEF CON
TRACT IN HEI DRUKKERS-
BEDRIJF.
Naai- men ons uit Amsterdam meldt,
heeft het hootdbestuur van den Alg
Ned. Typografenbond besloten naar
aanleiding vun hel verzoek van 'ver
schillende afdeel ngeai% 23 Juni een
buitengewoon oungr^s te beleggen,
waar de algemeen© toestand in
verhand met het collectief contract
zal worden, besproken.
STANDBEELD JOHAN DE
WITT. Het standbeeld van Jo-
han de Witt is Woensdagavond op de
Plaats te 's-Gravenhage op zijn voet
stuk geplaatst. In de tweede week
van Juni zal het, zoo meldt het Hbld.
onthuld worden. De voorzitter van
het comité, dat het initiatief nam tot
deoe daad van piëteit, de heer J. T.
Crenner, zal bfj de onthulling een
rede houden. Vervolgens zal de mi
nister van Binnen'.andsche Zaken, de
heer Cort van der Linden, het woord
voeren, en tenslotte zal de Haagsche
burgemeester, de heer Van Karne-
beek, het beeld uit naam der ge
meente aanvaarden. Na de eigenlijke
onthulling zal in Pulchri Studio nog
een bijeenkomst van oomité en go-
noodigden plaats vinden
ONGELUKKEN.
Te Delft ia de machinist WV. in
de ooüp, ijsfabriek aan zijn kleeding
door een as van den motor gegrepen
en nagenoeg platgedrukt. In hoogst
zorgwekkonden toestand is hij naar
het ziekenhuis vervoerd. Het bleek
dat hij inwendig ernstig gekwetst is,
terwijl zijn kaakbeen, arm en enkele
ribbon rijn gobrokfen.
Donderdagmorgen is in de kapokfa-
briek der firma H. Nijhui9 en Co. to
Almelo door onbekende oorzaak een
machine gesprongen. De stukken der
machine vlcgeu door het dak boog
de lucht in. De 35-jarige G. S., uit
Vriezen veen, vader van 2 kinderen,
die bozig was de machine te vullen,
werd op slag gedood.
Be Toestand
Omzetten van welland In
bouwland.
Bij de Tweede Kamer is Ingediend
een wetsontwerp tot regeiing van do
omzetting van graslanden, klaver- af
kunstweiden in bouwland.
In de memorie van toelichting
wordt o.af gezegd; dat het onmoge
lijk zal blijken ons volk met de op
brengst van eigen bodem te voeden
ais de grond zijn tegenwoordige be
stemming houdt. De bouwgronden
'gaaii door slechte bewerking in op-
j brengst achteruit. Aanvoer uit het
(buitenland gaat anet moealijikhedeu
igepaard.
IEen slechte oogst in één der over-
zeesohe graauexporteerendc lauden,
tzou een algemeene hongersnood ten-
gevolge kunnen hebben. Ons land zou
dan misschien geheel op eigen
productie rijn aangewezen.
Inkrimping van den tuinbouw ten
behoeve van de teelt van granen,
•peulvruchten of late aardappelen,
zou wel iets opleveren, doch zou ons
tevens beroovon van een der weinige
belangrijke ruilobjecten, welk© wij
nog bezitten.
Ontginning van woeete gronden
kan niet heipen, wegens gebrek *»n
meet.
Het steeds dreigender wordende
voedselgebrek dwingt tot de uiterste
maatregelen over 'te - gaan^ welke
i maatregelen echter- uitsluitend kans
I op succes zulleu hebben, indien sij
met de grootste omzichtigheid worden
voorbereid en uitgevoerd..
Alleen geschikte graslanden zulleu
gescheurd v.órden. De ©igeuaars vullen
door het rijk worden schadeloos
gesteld.
Behalve weiden, tullen ook grasper-
ipen voor scheuring in aanmerking
komen. Het ligt in de bedoeling, dat
alvorens 6eheurdwang wordt opgelegd,
een voorloopig plan van do te schou-
reu gronden wordt opgemaakt.
J Belanghebbenden vullen gedu
rende eonigen tijd in do gelegen noid
gesteld worden, tegen dit plan op ie
kómen. Zij zullen o m kunnen voor
stellen zelf bevrijd te worden van ae
verplichting sis zij kunnen santoonen
dat een buurman bereid is eenzelfde
hoeveelheid land te scheuren.. Ook zal
iemand, wien is opgelegd een be
paald stuk te scheuren, kunnen aan
vragen, dat een ander stuk van zijn
land wordt aangewezen.
Bij de niet-nakomiug van de bepa
lingen, neergelegd in liet wetsontwerp,
wordt met straf gelregd.
De regeerng denkt ltXLOOO H.A.
grasland te scheurenVermoed wordt,
dat daarvoor 30 millioen gutden aan
schadeloosstellingen betaald zullen
moeten worden. De vergoedingen wor
den gerekeud naar do huurwaarde dor
gronden
Demonstratie te
Rotterdam.
Een groot aantal mannen en vrou
wen heeft gedemonstreerd voor een
verbeterde voedselvoorziening. In op
tocht werd naar 't stadhuis getrok
ken. De burgemeester ontving een de
putatie. Na haar aangehoord te heb
ben, verklaarde mr. Zimmerman, dat
liet gemeentebestuur alles deed. om
de distributie zoo goed mogelijk te re
gelen, doch niet meer te bunnen ge
ven. dan hetgeen bet rijk voor Rot
terdam toestond.
Paarden voor
Duitschland.
Uit OldenzaaJ wordt san „De Tele
graaf gemeld Er zijoi van hier 510
paarden, meest mooie dieren, naar
Dujtschland uitgevoerd. Van de 278
aangeboden paarden werden er hier
38 door cfê Duitschè keuringscommis
sie afgekeurd
Kamerverkiezingen.
Op de vrija-demc-cr. candldatenlijst
i van de Oostgroap Is, naar de „Vrijz.- 1
Dem." meldt, mevrouw Lellman— I
I Bosch, die wegens haar benoeming tot-*
hispectrlce van het vak- en huishuud-
onderwijs voor meiejee voor een candi- 1
daluur heeft bedankt, vervangen door
i roevrouw mr. B. BakkerNort, te
Groningen.
DE ANTI-REV. CANDID ATEN.
Ingevolge d© bevoegdheid hem
verleend in art. 15, derd© lid van de
Statuten der Anti-revolutionnaire
Partij, heeft aldus meldt ae Stand.
de voorzitter van hot Centraal Co
mité, onder medewerking van het
College van Gemachtigden en na con
sultatie van den betrokken Groeps-
vooratter, in de rangschikking van
de oandidaten der derde groep alsnog
zulk een wijziging aangebracht, dat
de lijst luidt als volgt
Groepslijst HI. 1. A. W. F. Iden-
burg; 2. C. van der Voort van Zijp;
3. J. van der Molen, 4. F. H. de
Monté VerLoren5 Dr. E. J. Ben
iner; 6. Mr. V. H. Rutgers; 7. Mr.
J, A. do Wilde- 8. Mr. A. A. de
Veer; 9. L. F. Duymaer van Twist;
10. J. Schouten
In «de lijsten van groep I «u II
werd geen wijziging gebracht.
Pers-Overzicht
EEN ONAANGENAAM GEVAlL.
Het ,,flbid.' schrijftEen van de
punten, die bij de voorloop'ige heep re
gingen -- aan de onderhandelingen
over ctof.nltieve economische overeen
komsten voorafgaande tusschen de
vertegenwoordigers der Duitschè en
Nederlandsche regeeringen ter sprake
zijn gebracnl, betreft de kaaslevering.
Aan de leverantiebepalingen der 31
Maart geëindigde overeenkomst te
van Nederlandsche zijde niet geheel
voldaan.
Hangende <te besprekingen zullen
wij de ooi-zaken van deze tekortkomin
gen bulten beschouwing laten. Er is
echter een zeer bijzondere reden om
over deze zaak toch Iets mede te dee
len.
Dat is het volgende.
Hier te lande ie nog omstreeks 800
ton exportkaas voorradig, geprodu
ceerd in Januar.-Februari 1918. Was
dio hoeveelheid uitgevoerd, dan r.ou
het tekort in de levering aanzienlijk
zijn beperkt. Zij ls echter hier geble
ven, omdat er verschil van mee
ning bestaat over den prijs een
verschil van meeniag. dat al van
maanden her dateert en dat nog altijd
niet opgelost ie. Langzamerhand ech
ter en speciaal hierop wilden w'ij
de aandacht vestigen is deze kaas
quantitailef en qualitatief sterk ach
teruitgegaan en thane gaat zij tot be
derf over. In de zomermaanden is de
z.g. hooikaas n.l. niet wel houdbaar
Is bel niet bedenkelijk, dat In dezen
tijd van voedselschaa rechte 800.000
K.G. kaas eenvoudig onbruikbaar
wordt? Onbruikbaar ale uitvoerma-
terlaal én voorde binnenlandsche con
sumptie. Warn lets moet er toch met
deze hoeveelheid gebeuren gaat zij
niet naar Duitschland, dan zal men
ze en zéér spoedig voor de bin
nenlandsche coneuiiiptie beschikbaar
moeten stellen. Het wordt tijd, dat
men altoians over deze hoeveelheid ean
bet-bsripg neeant.
DÜITSCBLB WATERVLIEGTUI
GEN EN ONZE SCHEPEN. D©
N ieuweCt, veetigt er de aandacht
op, dat de aanvallen van Duitoche
vliegluieen op onschuldige Nederland
sche schepen buiten het gevaarlijk
verklaarde gebied in den iaat&teu
weder veelvuldig rijn en schrijft dan
Wat er san net duikbootengevaar
in de Noordzee ontbreekt, wordt- dus
door de Duitoche vliegtuigen iu den
laatoten tijd ruimschoots aangevuld.
Men neemt zulke rampzalig© zee
tijdingen hier tegenwoordig nog al
lacomèk op. De neutralen, kan men
«eggen, wenneiT*langzajiterhand aan
allee. Toch zal het ons moeite blij
ven koeten deze volmaakt willekeuri
ge en in strijd met de gedan© be lof-
ten plaatsgrijpende aanvallen op Ne
derland&ch eigendom en Nederland
sche menschenlevens lijdzaam te dra
gen. En wij vertrouwen dat de Re-
georing daarvan niet het voorbeeld aal
geven, doch na vaststelling van d«
omstandigheden door onzen Raad var
Scheepvaart een klinkend protest tot
Berlijn zal weten te doen doordrin-
gen.
Letteren en Kunst
EEN NIEUW WEEKBLAD. Uit
Amsterdam meldt men ons, dat m
plaats van hel vrij-liberale weekblad
„De Fakkel", een nieuw weekblad
van grooteren omvang, genaamd de
„Nationale Staatkundig Gids",
verschijnen zal Hei zaj niet alleen
podiieke artikelen in vrij-liberalen
geest bevatten, doch ook de lezers
met belangrijke gebeurteniesun uit
binnen, en buitenland op de hoogte
houden. In den regel zal een plaat
worden bijgevoegd, voor den eersten
keer van de hand van Willy Shivter,
DE EXPLOITATIE VAN DEN
HAAGSCHEN SCHOUWBURG. -
Naar wij meenen te weten, ze^t de
Nieuwe Ct., zullen den gemeenteraad
eerlang bereiken de-voorstellen be
treffende de exploitatie van den Ko
ninklijken Schouwburg te Den Haag
in het volgend seizoen, welke in
hoofdtrekken hierop zouden neerko
men, dat daarbij verzekerd moet zijn
een geregelde bespeling door de gezel
schappen van de Koninklijke Ver-
eeciging Het Nederlandech Toonec!,
van Royaards ,van het Hofstad-Too-
need en van Heyermans, terwijl door
een nieuw op te richteu opera-com
binatie, gevormd door Nederlanders
en waarvoor het benoodigde en door
de Schouwburgconimissie als yer-
eischt aangeg. kapitaal reeds is bijeen
gebracht,voor opvoeringen van vreem
de opera's in de oorspronkelijke ta
len (Fransche, Italiaansche, Duitschè
en zoo mogelijk ook Ncderlandsch©)
zou worden zorg gedragen.
Familieberichten
UIT ANDERE DAGBLADEN.
Gehuwd: 14 Mei: J. C. Francken
met D. van Gelder, Weltevreden.
M. Oppen! iö in er met D. R. E. Be-
linfante, den Haag. J. M. Rom-
bou'.s met A. M. Mulder, den Haag.
G. Vonck met J. Helder, Soerabaja.
M. J. Cohen met L, Wijnberg,
Amsterdam; A. H D- F. Etsers met
J. Plet, Leeuwarden. Chr.
N'ljhoff met C. S. E. Poolmcijer, As-
een. L. L van Rossum mei L. J,
Rukten, Utrecht. A. M. Sulzer met
A. E. Hhssig. Zurich; - J H A, E.
Visser me; J. Duits. Amsterdam.
A. Bolsius met A. van Buren, Am
sterdam. G. Ruys met J- - Ba-
vinck. Amsterdam. J. G. v. <L
Laan met M. C. Schwartz, Amster
dam. L. J. Baron Taeto van
Amerongen mot, Jkvr. E. Bicker,
Doqrn.
Bevallen: 11 Mei -. v. Staveren—
Krampel. z., Rijswijk (:N.-B.) 13
Mei BrflckerBruinsma, z., Am
sterdam. v. Weerden-Slijper, d.,
Amsterdam. 14 Mei: v. Weezei
v. d. Mooien d.. HêSmstede
Overleden: 10 Mei: L S. Mada-
rasz, 57 j., den Haag. 12 Mei:'
A. L. Harlngman. 75 jaar. Cotijna-
plant. H. A. baron Collot d'Escury.
52 Jaar, Schagan. V, C. Coster
van Voorhout, 71 den Ifaag.
13 ,Mei: G. S. A. ae Ronde. 78 jaar,
den Haag.
Haarlemmer Halletjes
EEN ZATBRDAGAVGNDP'RAATJE.
Een artikel, dat met bijna "arnuim
en Bailey-achtige reclame werd aan
gekondigd. ls de Eenheidsworst. We
ken geleden bracht de Haagsche Post,
ik bedoel natuurlijk de post uit Den
Haag, berichten over de heerlijkheid,
die one te wachten etond. 't Was
waar. er zou geen vleeech meer te
krijgen zijn in den gewonen vorm,
maar daartegenover zou er Eenheide
worst komen. En eigenlijk zou die
nog veel beter, lekkerder, smakelijker
wezen, omdat er van allee in zou
gaan. ossenvleeech, kalfevjeesch, scha-
penvleeech, varkensvleeech, kortom
vleeeoh van alle bekende en mieeahien
ook nog van onbekende dieren. Eén
plakje Eenheidsworst zou dus «m zoo
te zeggen een geheel vroeger menu
van een eerstee klasse restaurant ver-
tegenw oordigen.
Welnu wij wachtten en toen we ge
wacht hadden, wachtten we opnieuw
en daarna wachtten wij nog wat
voort. Dit was niet meer dan billijk.
Daar «inde bijna 4 jaar eiken avond
en nacht in Nederland de wadht wordt
betrokken door militairen, die daarbij
In de i regel niete ondervinden, komt
het mij volkoenen logisch voor, dat wij
burgers de wacht betrokken ln af
wachting van de Eenheidsworst, die
óók met kwam. In zoo'n geval gaan
militairen wat zij noemen „kanke
ren" en burgers mopperen. Dat heb lk
niet getloan, omdat het toch niet baat
en je van mopperen nog maar mop-
periger.wordt. Beter is het. in zoo'n
geval te doen wat een oude yrienó'
van mij placht te noemen er van
afzien. Je kunt iets niet krijgen,
welnu je ziet er van af. Kan het een
voudiger, kan het tevredenert Hc zag
dus van de Eenheidsworst af.
En kijk, nauwelijks was dat ge
beurd, oif de deugd kreeg, zooals al
tijd., haar belooning. Mijn familie
werd verblijd met Eenheidsworst.
Hoeveel weet lk niet tueer, herinner
lk mij goed. dan was 't eên hoeveel
heid, die rioli niet in Nederiaudsch go-
wicht liet uitdrukken en alleen weeg
baar was op een apothekere-balane.
Toevallig was die niet bij de hand.
Maar daarom kan ik teah wel beschrij
ven, welke portie de leden v&n mijn
gezin van deze vermaarde worst, ont
vingen 1
Stel u voor twee rijksdaalders op
eikaar, neen dat is te weinig, vier
rijksdaalder© ie te veel, dus verbeeld
u drie rijksdaalders op elkaar en gij
weet precies, hóe dik elke portie wae.
Tot mijn schande moet ik bekennen, I
dat ik kieskeurig ben op worst. Het
kan, zoo meen ik namelijk, nooit ae
bedoeling geweest sh-n van den eersten
worst-fabrikant (Johann Julius
Schmidt, geboren 16 Nov. 1756 in
Erlinghausen iu Sakaon, overleden
7 Juli 1S17 tc Frankfort) dat wij niet
alleen den Inhoud, maar ook den
darm, waarin de worst gestopt ie,
zouden opeten. Ik haal due altijd dat
vel er af. Maar bij de Eenheids-'
worst ging dat zeer moeilijk. Het
huidje waa te sterk aan het inwendige i
gehecht. Geen wonder wis hecht «kh
niet aan beroemde personen of zaken? j
Ik at due de Eenheidsworst met huid
en haar op. Voorzichtig, plakje voor;
plakje, gelijk betaamt bij een zeer
bijzondere delicatesse. Er waren ln 't
geheel vier plakjee. Dus kan ik over
mijn indrukken oordeelea. Zij waren
de volgende
lo. Blijkbaar heeft de Mm .ster ge-
ziegd: wanneer de Nederlander Een
heidsworst wil, dan moet hem dat In
gepeperd worden. Want de worst was
zeer hartig.
2o. De worst was zeer hard gestopt,
hetgeen evenzeer een deugd la, omdat
je, als ac te-los gestopt is, geen waar
voor ;e geld krijgt.
8o. Ze ie blijklbaar niet beajemd voor
aftandsche meneohen, want zonder
stevige tanden kun je ze niet -bijten.
Ik zeg due: hulde aan deae koste
lijke Eenheidsworst. Nog om een an
dere reden, Sedert ze bestaat heb ik
er tweemaal van gehad, teHtene de
hoogte van drie rijksdaalders, dus
tweemaal vier plakjes, tezamen acht
plakjes. Hieruit volgt, dat ik en mijn
geziu er onze magen niet aan zullen
overladen, hetgeen een groote gerust
stelling voor ons is.
Een adres van hulde aan Min .ster
Posthmua «Js de vader van de Een
heidsworst. wordt dan ook ornstig
door mij overwogen. Ale het eenmaal
klaar ls, reken ik graag op de hnnd-
teekeiung van alle abonnés van Haar-
lem'e Dagblad. V-oorlooplg mag leder
mij riju lichamelijke, geestelijke, zede
lijke, economische en andere Indruk
ken van de Eenheidsworst meedee-
len zij zullen alle ernstig overdacht
en eventoeeü Ln het adres van hulde
vermeld worden.
Hud lk het in de vórige regelen over
aanschaffing, bet vervolg van deze
ernetige beschouw.ngen moet noodza
kelijk aan afschaffing gewijd «iin.
Eerst over een afschaffing die niet
lukte.
Mevrouw X. had een leverancier
van imlk en boter, dien we IJ. sullen
noemen, net eeu beste letter voor
iemand, die ln zulke artikelen han
delt. Op eer. poeien dag, wat zeg ik, op
een bester, dag was de boter afgesla
gen van 11.75 tot 1.60, maar IJ. was
daar een tegenstander van. Hij ver
klaarde aan mevrouw X, dat de boter
te duur was ingekocht af gemaakt in
elk geval te kostbaar was, om dien
voor tnlnder dan f 1.75 te verkoopen.
•Nu klaagde de heer X. bij het Le-
•ensiniddelenbureau en het duurde
niet long of de beer IJ. was bereid,
zijn boter voor 1-60 aan mevrouw X.
te leveren. Maar hij mopperde zoolete
yan meuschcn „die er op uit zijn om
je er bij tc lappen," welke hardoppe
overdenking mevrouw X. met zorg
vervul ie. Tueechen een huisvróuw en
haar ltverander van melk en boter
dient zoo nlei een hartelijke, dan toch
een vriendschappelijke verhouding te
bestaan want kijkt dé leverancier
altijd zuur, dan schift de melk en de
boter wordt sterk en op den duur ont
staan oüerlel kleine plagerijtjes, _die
het leven óók nog verzuren.
Du» vroeg mevrouw X. (want dat
moet je tegenwoordig vragen) aan hot
Lovensmiddelenbureau om een nieu
wen melk- en boterlsveraucier.
Het Levenamlddelenbureau maakte
bezwaar. Waar moeet het heen, wan
neer iedereen van leverancier
ging veranderen! De administratie
zou niet bij te houden xijn. Maar daar
de heer X. kon aantoonen, dat dit zijn
streven niet was, stemde ten «lotte
het Levenzmlddelenbureau toe. D«
heer Z. zou* voortaan leverancier van
de familie X. zijn.
Aanvankelijk was er «anlg verschil
van gevoelen over de manier, waarop
de lelatic zou beginnen. De heer Z.
wou, geloof lk, een ©ffioldele aanstel
ling, hst bureau wou dat anders,
enfin, ook dit moeilijkheid zou we! uit
den weg geruimd zijn en aKes naar
den zin van de familie X. geschikt,
wanneer niet plotseling de heer IJ. j
weer ten tooneele was verschenen.
Blijkbaar hn'd hij ruggespraak gehou-
den met den heer Z.. althans hij
kwam meededen, dat de heer Z. van
de leverantie aan de familie afzag.
Waarschijnlijk heeft de heer X.
toen een oogenbllk overwogen, den
heer. Q. tot zijn leverancier te benoe
men, maar hij^tal dat nagelaten heb
ben uit vrees voor bezwaren van .het
Levensm'delenbureau en voorts, om
dat waarschijnlijk de heer IJ. wel met
een soortgelijke boodschap als die van-
Z. zou zijn aangekomen.
De familie is dus nu aan den heer
L). als leverancier van melk en bo
ter ja, wat ls ze? Vroeger zeiden
we van leto waar je afkon ;,je bent
er niet nau getrouwd" welnu, blijk
baar ie d© familie X. aan den heer IJ.
getrouwd, op "t «tuk van melk en bo
ter. Zij b'Xipt nu maar, da: hij haar
n-et kwalijk zal nemen, dat hij de
boter wou verkoopen voor f 1.75, ter
wijl ze maar 1.60 'kostte. Mocht dat
wei het geval zijn. dan zal de familie
X.. ale laatste redmiddel, een eigen
koe moeten aanschaffen, die '«zomers
in het tuintje graast en 's winters ln
bet fietshok verblijft, en dt« verder ge
willig haar melk (dus boter) afgeeft,
zoud-r daarvoor ooit meer dan den
vastgeaielden prije te vragen.
Dit was dus «en atecharterij, die
niet lukte. Anders te afschaffen ge
woonlijk zoc moeilijk niet. Ik heb een
■kennis gehad, die schafte eeret den
alcohol af en was het daar maar bij
gebleven, dan kou 't een voortreffe
lijk besluit xijn geweest. Maar toen
schaf:.;- hij ;ik spreek van vóór den
oorlog) ook het vleesch al en daarna
de fclga.-en. vervolgens zijn vrienden,
omdat die aan deze wereldsche zaken
nog bleven hechten daarop schafte
hij de vroolijkheid af en nu studeert
hij op nog andere dingen, om die'af te
schaffen.
Afschaffen is een ziekte. Als je er
eenmaal mee begonnen bent, kun je
er niet meer mee ophouden, betgeen
we duidelijk waarnemen aan de Bofcje-
wiki. Die schaften eerst, den Tsaar af
met de heek keizerlijke familie, daar
na schaften zij hun schulden af en
nu een paar dagen geleden hebben zij
het erfrecht afgeschaft. Daar et in
derdaad van vroeger nog wel een paar
andere gewoonten zijn overgebleven,
.zullen zij ook die afschaffen, totdat...
de Bolsjewiki zelf worden afgeschaft,
aangezien dit door alle eeuwen heen,
het lot van alle mogelijk© jvolitiekc en
economische afechaffers ie geweest.
In onze stad is een orgel. Dit te niet
bijzonder, want er zijn er meer. Maar
op dat orgel, dot ik bedoel, etaat het
Beiglsdhe volkelied „de Vlaamsche
Leeuw' Je moet het hooren voordra
gen op dit orgel, zoo saai, zoo lijzig,
alsof er niet instond van een leeuw,
die op zijn vijand toespringt «n zege
viert op diens lillend lijk. Het wordt
voorgedragenof het ging over ecu
poes. op oen echoot van een oude juf
frouw.
Ik won dat wel afschaffen. Niet de
Vloamschc Leeuw en ook niet het or
gel, maar die voordracht op het orgel...
FIDELIO.
