HAARLEM'S DAGBLAD
OM ONS HEEN
De Oorlog.
ZATERDAG 5 OCTOBER 1918 TWEEDE BLAD
No. 2533
Overzicht
De opmerking In mijn vorig over
zicht, dat Malinof wel niet alléén,
buiten iedereen om, een wapenstil
stand met de Entente zou hebben
voorgesteld, is 9poedig bevestigd. De
Sobranje heeft de voorwaarden, die
do Entente stelde en die haar de vol
ledige beheersching verzekert van de
spoor- en waterwegen en natuurl
volkomen demobilisutio inhoudt, da
delijk aangenomen. Welke rol koning
Ferdinand in dit alles speelde was
evenwel nog niet duidelijk gewor
den. Onthullingen, van den kant der
Bolsjewiki gedaan, zouden er op wij
zen. dat Ferdinand reeds in 1917 aan
raking met de Entente zocht, maar
dat er toen mét van gekomen isj na-
üerhanü schijnt liij de leiding te heb
ben verloren.
Hoe du ook zij, het feit blijft, dat
de eerste steen uit den muur der Cen
trale» gevallen is. Er zullen er nog
wel meer los raken. De positie van
Turkije, nu afgesneden van Duitsch-
land, welks knecht het geworden
was, is uiterst zwak, vooral sedert do
Engelschen Damascus veroverden en
hel Turksche rijk dus van dien kant
bedreigen. Waarschijnlijk Is daar
voor niet eens noodig, dat Buig
geheel en al volte lace maakt en
zijn bondgenoot van veertien dagen
geleden aanvalt, zooals bij geruchte
werd meegedeeld. Het is ook niet te
hopen, dat du gebeuren zou. Oorlog
is een lcelijk ding en volstrekt, niet
het middel tot moreele versterking,
dat de Pruisen er in wenschen te
zien. Muur een daad als deze: de wa
pens keeren tegen den bondgenoot
van zooeven wekt afkeer op, ook al
geldt het een mogendheid als Tur
kije.
De Entente zal dit zeker zelf wel
Inzien en de goede zaak der vrijheid
waarvoor zij strijdt, niet willen ont
sieren. Wel kunnen wij ons voorstel
len, dat het Bulgaursche leger zou
optreden otn de Duitschers uit het
land te houden, die dreigen met mili
taire bezetting, maar waarschijnlijk
is dit loos alarm en alleen bestemd
tot opmontering van het voortdurend
dalend zelfvertrouwen in Duitscli-
land. Het is niet heel waarschijnlijk,
dat Duitschland do Bulgaarsche-le
gers, die na drie jaar oorlogvoeren
toch wel verheugd moeten zijn over
den wapenstilstand, weer bereid zul
len zijn opnieuw met de Centralen te
vechten voor een verloren zaak, ook
al zouden misscmen pro-Duilscne
Bulgaursciie nooi'iuificieren daarvoor
wel te vinden wezen.
Een verloren zaan! Dat is do Duit-
BCüe campagne ui na de eerste neder
laag aan üe Manie geweest, ofschoon
dat in do wisselende kansen van den
oorlog met altijd even duidelijk was.
in de laatste drie maanden gaan de
Duitschers evenwel hergaf en voort
durend sneller, zooals hij, die van
boven af geworpen wordt steeds sebie-
lijker vallen moet. De inneming van
Si. Quentin, de omsingeling vun 14a-
merijk volgden in een paar dagen op
elkaar; wei is de toestand van de la...
ete stad met volkomen duidelijk, daar
tie Duitschers zich kwalij£ staande
kunnen houden in een stad, die om
singeld is en bovendien, naar be
richt wordt, in brand slaat, maar de
val van Kamerijk is in elk geval nabij
en zal belangrijke gevolgen hebben.
Bij La Bassee trekken de Duitschers
al terug, Lens en Armentières heb
ben zij ontruimd, een verdere terug
tocht is zeer mogelijk. De linies met
hun seutiuienleei-Duiiscüe namen, die
de suggestie der onovérwliuiui*»*»»"-
moesten geven, bezwijken en me.
Bpannnig ziet heel de wereld uit naar
aeu voigcnoen uag eu zij» berichten.
De oostenrijkers waren door den
loop der gebeurtenissen gcuoodzaakt
in Albanië terug te trekken. Kortom,
overal waait de wind gunstig voor de
Entente en er schijnt geen quaestie
van to zijn, dat de Duitschers het
initiatief zouden hernemen, met een
leger, dat niet meer aan de overwin
ning gelooft en daurachtèr een volk,
'snakkend naar het einde.
Onder den invloed van die stem
ming is thans de kanselier Von Hert-
ling, dio zich nog maar altijd vast
klampte uun do oude leugens over de
aanleiding en dc oorzaak van dezèn
oorlog, afgetreden en door Prins Max
von Baden vervangen. Wij tellen de
kanseliers niet meer, die sedert den
oorlog hun ondankbare taak vervul
den. Het is wel zeker: de nieuwste is
de meest democratische en allerminst
een bewonderaar van het militair
régime. Dit vervult de vrienden van
den vrede mei blijde hoop, evenals het
optreden van den sociaa'.-democraat
Sciieidemann als minister.
Schijnbaar is dit een geweldige om
mekeer, maar die tot tot de basis der
dingen doordringt, voelt zich tot voor
zichtigheid gewaarschuwd. Juist in
deze dagen wordt er aan herinnerd,
dat toen Rusland den ongelukkigen
oorlog met Japan voerde, de Tsaar,
op raad van Keizer Wilhelm, zijn
meest democratischen raadsman,
Graaf Witte, aan het hoofd stelde van
een ministerie, dat vrede sluiten
moest. Toen dio eenmaal tot stam
gekomen was, bleef bet ministerie
niet. Zal dat zoo ook niet in Duitsch
land gaan? Zou de keizer, die over 't
lot van kanseliers en ministers be
schikt, den sociaal-democraat één dag
langer houden, dan noodig is?
AJ wisselen de personen in de
Duitsche regeering, daarmee veran
dert immers het regeering s-
stelsel niel. Jaren geleden. In het
Gidsnummer van December 1908, dus
lang vóór den oorlog, schreef een
van de redacteuren, Dr. Colenbran
der, in een overzicht, getiteld B o-
russia delenda (Pruisen
moet vernietigd worden) dat Pruisen
de incarnatie is van een beginsel,
dat zich overleefd heeft. „Het groote
Duitsche volk, in 1848 onbekwaam ge
bleken, zich op eigen gezag alB mo
dernen staat te con6titueeren, heeft
zich de Pruisische voogdij moeten
laten welgevallen. Het behoeft dit
thans niet meer. De opvoeder heeft
zijn taak volbracht en zich daarmee
overbodig gemfiakt De leerling is
hem boven het hoofd gegroeid. De
autoritaire Pruisische sta,at toont
zich een onbekwaam Rijksregeerder.
Hij kan het werk niet meer af. 1
is nog slechts een antiquiteit, die
vallen zal, wanneer de eerste steen
wordt losgebroken. Het Pruisische
régime heeft zich vereenzelvigd met
de heerschappij eener militaire en
bureaucratische kaste, die een groot
verleden heeft, rrjaar een kleine
toekomst".
De schrijver is bijna profetisch ge
weest, maar hij heeft niet voorzien,
dat ditzelfde Pruisen zes jaar later
het Duitsche Rijk in een veroverings
oorlog slepen zou, zonder dat een
der Bondsstaten daartegen protes
teerde. Dit Is een zaak van belang,
daar het militairistische Pruisen
in 1918, zoogoed als in 1908, het over
wicht bezit in den Duitschen Staat,
zoodat er au fond niets veranderd
wordt In Duitschland door het feit,
dat een paar democratische minis
ters aangesteld zijn. Eenigen tijd ge
leden heeft E. van Raalte daarover
in een artikel in de Nieuwe Groene
eenig» opmerkingen gemaakt li
schetst daarin den Rijkskanselier als
het, door den Keizer benoemde, hoofd
der regeering, de Ministers aJs een
soort van klerken en wijst uitvoerig
op de bevoorrechte positie van Prui
sen in het zeer eigenaardige, maar
machtige lichaam, dat de Duitsche
Bondsraad is, en bestaande uit gevol
machtigden van de Staten, die te za-
men het Duitsche Rijk vormen. De
Rijkskanselier is voorzitter van dien
Bondsraad en gevolmachtigde van
Pruisen, dat niet minder dan 17 van
de 58 stemmen uitbrengt. Wat dit
beteekent blijkt hieruit, dat na
Pruisen Beieren komt met niet meer
dan 6 stemmen. Muur er is meer dan
dat, om üe overheerschmg van "Prui
sen te verzekeren. Pruisen is presi
dent in elk van de zeven permanente
commissies, die de belangrijkste on-
derdeelen van de staatstaak bestrij
ken; sterker nog: wijzigingen in de
Grondwet zijn niet mogelijk, wan
neer Pruisen alléén, tegen alle an
dere Bondsstaten in, zich er tegen
verzet En allersterkst: Pruisen bezit
het recht van veto ten opzichte van
wetsvoorstellen op 't gebied van de
weermacht (léger en vloot), tolwezen
en een aantal met name genoemde
belastingen.
Ieder begrijpt, dat de benoeming
van een democratischen Rijkskanse
lier, die eik oogenblik door den Kei
zer kan worden heengezonden en dan
natuurlijk zijn democratische Minis
ters meesleurt, de voorwereldlijke in
richting van dezen Bondsraad in 't
minst niet verandert. „Hoe is 't ooit
denkbaar", vraagt van Kaalte, „dat
een verantwoordelijke regeering in
een parlementair bestuurden Staalt
zou vermogen op te treden, die naast
zich moet duiden een politiek niet-
vocantwoordelijk College, dat zich
met tal van aangelegenheden inlaat
en daarin zeggenschap heeft, die al
leen tot de competentie behooren
van een ministerie, gelijk we dat in
andere, meer modern bestuurde lan
den aanschouwen?"
Van Raalte komt dan ook tot de
conclusie, dat de Bondsraad ver
dwijnen moet.
Uit het bovenstaande blij&t eens
te meer, dat de Entente zeer terecht
onderscheid maakt tusschen Duitsch
land en het verfoeilijke Prussianis-
me. Maar tevens zien we er uit, dat
er heelwat grondiger hervormingen
noodig zijn, dan die der laatste da
gen, voordat bet Duitsche Rijk uit
de benauwenis van een op de spits
gedreven militairisme en al de ellen
de, die daaruit voortvloeit, verlost is.
Daarom moeten we ons door den
democratischen schijn, die nu in de
Duitsche Itegeering licht, niet loten
verblinden. Het is geen zon, maar
slechts een kaarsje, dat door den
adem van één man weer kan worden
uitgeblazen. Van Raalte haalt het
woord aan van Pb. Zorn, vermaard
kenner van het Duitsche Staats
recht: die let z te Quelle
aller Gewalten istnlcht
das Volk, sonde r n der
Monarch. (De laatste bron van
alle macht is niet het volk, maar de
monarch).
Wat er nu in Duitschland is ge
beurd, is dus maar een stapje in de
goede richting. Meer niet. Of men
snel op dien-weg zal voortgaan, moet
de tijd leeren. Het feit, dat de
Paaschboodschap over het Pruisisch
kiesrecht nu anderhalf jaar oud is,
zonder dat nog eenigo redelijke kans
van verwezenlijking bestaat, stemt
niet hoopvoL
J. C. P.
Naschrift.
De historie gaat nu met zeven-
mijls-laarzen.
Koning Ferdinand van Bulgarije
is afgetreden ten behoeve van zijn
zoon Boris, dio den troon beslegen
heeft.
Hem treft dus hetzelfde lot als den
koning van Griekenland, die wegens
zijn Duitschgezindheid afstand moest
doen.
En heit laatste nieuws is, dat
Prins Max van Baden, de nieuwe
Rijkskanselier, zeer belangrijke me-
dedeelingen zal doen over den vrede.
Dit is al vaker aangekondigd, zon
der dal dc vrede inderdaad kwam.
Misschien is er nu meer van te ver
wachten, omdat Duitschlands toe
stand nog nooit zoo zwak is geweest
als nu.
Belangrijks beriohten over nieuwe vredeeslappen.
De koning van Buigarije doet afstand van
den troon, zijn zoon Boris volgt hem op. Nieuwe
verderlngen der Entonfe-legers.
Is de vredesduif uitgevlogen? ring van 't parlementaire stelsel en
Max van Baden zal hedenmiddag in gelooft niet, üat Prins Max tegen de
den Kijksaag een rede houden. Zal brutale politiek der vijanden zal zijn
hij met een nieuw vredesaanbod tot opgewassen.
de Entente komen J I Do uationaal-liberalen hebben nu
Dit Berlijn wuidt geseind: ook besloten 't nieuwe ministerie te
„De onverwachte bijeenroeping van steunen. Enkelo hunner mannen »Un
den Rijksdag hangt samen met het daarin dan ook opgenomen,
feit, dat de nieuwe r ij k s k a n- De Voss. Ztg. vermoedt dat von
selier aan volk e ni p a r 1 e -, Hintze staats-secretaris van buiten
ment eeubelangrijkeme- iandsche zaken zal blijven,
ded eellngin zake den vre- De Beri. Lok. Anz. verzekert, dat
de heeft te doen. De ministers de concessies aan de socialisten voor
der verschillende bondsstaten zijn te i 't deelnemen aan de regeering niet
Berlijn aangekomen om met den zoover gaan als deze hadden ge
rij kskanselier te beraadslagen. De eischt
rijksdagleden, die juist uit Berlijn
vertrokken waren, ontvingen in den In TO1.ig(. ove„,'chu,n w(ao] w„
trata bericht om onmiddellijk terug ,.Mde op de mMffijke ïa„ den
,,m,e,n' koning van Bulgarije.
De Hongaarecbe minister-president Reeds tot zijn regeering wapenstil-
Von Wekerie heeft reede medege- Bland aan de Enu,nto „oe£ ,ond
deeld, dat de centralen binnenkort Ferdinand nog lelegrumraen van
hun vredesvoorwaarden lullen bekend tg,nd8trouw aan keizers wilhelm en
maken.
Bovendien wordt door Wolff uit
Berlijn gemeld, dat 't antwoord
van de Engelsche regee- denote
ring op de vredesnota
van Burian is ingeko
men. 't Bescheid isinhof-
felijken toon gesteld en
wekt de OostenrijkBche
regeering op om haar
vredesvoorstellen scher
per t e o ra b c h r ij v e n.
In politieke kringen wordt zoo
vervolgt Wolff beweerd, dat prof.
Lammasch opdracht zal krijgen «ra
een memorandum uit te werken over
de 14 punten van Wilson. Dit zat dan
aan den president worden toegezon
den.
Karei.
Nu wordt uit Sofia geseind: K o -
ningFerdiua n disafgét re-
gunste van kroon
prins Boris, die de regee-
ringaanvaard heeft.
Hier volge een korte blik op 't
leven van dezen vorst.
7 Juli 1887 koos de Nationale Verga
dering van Bulgarije Ferdinand
Maximiliaan --Karei Loopoid Marie,
hertog van Saksen, tot koning van
Bulgarije.
Rusland en ook eenige andere mo
gendheden erkenden Ferdinand nu-i.
maar toch wist bij zich staande te
houden.
stoeten en aorpen zijn zeer gehavend
Leus ia zoo vei zekert ecu Reuter-
correspondent niet meer dan een
puinhoop. Te Kamerijk duurt de brand
nog steeds voort. Ook 't dorp Catle-
nièree bij Kamerijk staat in brand.
Dat is gekomen, doordat oen Engel
sche granaat een Duitsch munitie-
depót trof.
Een parlementaire groep vertegen
woordigers uit de bezette departemen
ten heeft, in een bijeenkomst te Pa
rijs, beeloten asn de Fransche regee
ring te verzoeken om, in overeenstem
ming met- de Enten te-regoeringen,
aan Duitschland kenbaar te maken,
dat represailles zullen worden geno
men voor alle misdaden en vernielin
gen in de geallieerde landen.
Alzoo 't oude tand om tand I
In Albanië rukten de Italianen op,
tengevolge van 't wijken der Oos
tenrijkers, in verband met het afval
len van Bulgarije. De Italianen bezet-
tem Berat en rukken nu op in de
richting van El Bassan.
De Engelschen winnen in Palesti
na eu Syrië terrein. Kiswo (15 mijl
ten N .van Damascus) is bezet.
Verspreid nieuws
EEN ONGEOORLOOFDE
KRIJGSLIST. Reuter'a corres
pondent bij bet Amerikaansche le
ger seint: Toen een Amerikaansche
afdeeling in de Argonne liet scbuil-
hol van St.-Louis naderde, stormde
daar een honderdtal Duitschers uit
met de armen omhoog ten teeken,
dat ze zich overgaven, üe Amerika
nen hielden op met het vuren en
lieten de Duitschers dichteibij ko
men. Toen ze waren genaderd tot
den werpafstand van een handgra
naat staken de Duitschers de han
den in de zakken en begonnen met
doodelijke uitwerking granaten te-
werpen, zoodat tal van Amerikanen
werden gedood of gewond. Een an
In Bulgarije mislukte een serie om- dere Amerikaansche afdeeling
Ock verwijzen we naar een bericht w®ntehngspogiiigen. J daagde toen met vlamwerpere op
onder de rubriek Binnenland, waarin *V1 dJ*?".w, Ferdinand f en jn een nieuwen aanval werd het
mededeelingen zijn opgenomen over Maria Louisa v
een verzoek van de Oostenrijksche Langzaam verbeterde de verhou-
aan de Nederlandsche regeering, om lussc"en Bulgarije en de mo-
dè oorlogvoerenden op te wekken Benahede».
vredesonderhandelingen te beginnen. Beleden nam Bulgarije aan Been rat daaraan had kunnen ont-
Via Berlijn wordt nog bericht, dat den Balkanoorlog "deel. Turkije werd snappen,
verschillende Hongaarsche staats- ~riJ"?e' verslagen, maar Bulgarije en
lieden te Weenen zijn aangekomen, Servië gingen twisten om den buit.
in verband met de vredesquaestie. Griekenland hielp Servië, dat ook nog
Onder hen is ook de premier v. We- s^uu van Roemenië kreeg en Bulga-
kerle. Er werd V rij dag een riie wcrd gedwongen tot 't sluiten van
nieuwe vredesstap van een ongunstig vredesverdrag van pen, beschermd
"urian verwacht. Boekarest. torpeaohooten
schuilhol 'ten deele omsingeld, waar
na het zoo geducht met Bas
vlammen werd bewerkt, dat zelfs
EEN AANVAL OP DURAZZO.
In de Itaiiaansche Kaïn er beeft mi
nister Orlando meegedeeld, dat Ita-
liaansche en Engelsche oorlogsscbe-
door Itaiiaansche
Amerikaansche
dcrl vier Jaar niet meer verschijnen
de groote Linden door de Duitsche
overheid in hechtenis zijn genomen.
'T LOT VAN SERVIC. Poincard
heeft, aan den Koning van Servië ge
seind Het oogenblik waarop de Bul
gaarsche nederlaag cn de wapenstil
stand aan het dappere Servië bevrij
ding van grondgebied verzekert, en
herstel der onrechtvaardigheden die
het geleden heeft, brengt inij do ver
schrikkelijke turen in gedachten te
rug van den inval en uw vertrek uit
uw land. Ik heb toen aan Uwe Ma
jesteit, uit naam van de regeering
der republiek, beloofd, dat Frankrijk
nooit uw volk van martelaren in deu
steek zal laten. Do militaire hulp die
iu uitvoering is en die wij aan Servië
verleenen in samenwerking met onze
bondgenooten, doet tusschen ouzo na
ties een broederschap ontstaan waar
van de weldoende uitwerking zal blij
ven voortbestaan n& den zegenrijkon
vrede.
S1GARENRANTSOENEER1NG IN
ZWEDEN. „Svenska Dagbladet'*
weot mede te deelen, dat de sigaren-
rantsoenoering in Zweden iederen roo-
ker per dag slechte 2 sigaren of 3
kleine sigaartjes, benevens om dei
anderen dag een pakje sigaretten, t-oe
staat.
Stadsnieuws
Von Wekerie zei aan een journalist: In den Europeeschen oorlog tracht-duiiitbuoijagers, er in slaagden door
„Ik kan meedeelen, dat wij ook op Bulgarije 't verloren gebied terug het mijnenveld te dringen en Duraz-
het oogenblik weer onvermoeid in winnen. Eerst, scheen dit te zullen
het belang van den vrede werkzaam gelukken, want Roemenië werd ver
zijn en ook thans dienaangaande slagen en de Dobroedsja kwam weer
overleggen." aan Bulgarije. Maar na t keeren der
In T Oostenrijksche huis van afge- krijgskansen van de centralen is alle i steunden krachtig heft verniel» igs-
vaardigden is opnieuw door verschil- hoop voor Bulgarije weer verdwenen werx. Tijdens den aanval waren Jut-1
lende sprekers krachtig op 't openen e" moest 't zich vrijwel op genade i liaansche en geallieerde oorlogsschc-
an nabij te beschieten, waarbij
de verdedigingswerken en de op de
reede liggende Oostenrijksche schepen
vernield werden. Britschc vliegers
van vredesonderhandelingen aange
drongen. De vrijzinnige sprèkcr Zen
ker brak een lans voor de li punten
van Wilson.
aan de Entente overgeven.
In 1908 huwde de koning (die zich in
middels tot Tsaar had uitgeroepen)
voor de tweede maal, nu met Eleo-
w oora prinses von Reuss, die 't vorige
uit Amerika worat gemeld, dat d e jaar overleden is
vroeger. Amerikaansche Z.J.l eerste gemalin schonk hein
gezant te Berlijn, Gerard, vier kinderen, waarvan de oudste
verklaard heeft, dat b ij ZOon, Boris, nu koning geworden is.
gelooide, dat de nieuwe
Duitsiohe Rijkskanselier Bé Voss. Zlg. meldt, dat twee Bul-
eon eerlijk vredesaanbod Baarsche ministers zijn afgetreden,
zal does. De benoeming van Prins omdat ze 't niet eens waren met den
Max van Baden beteekent toch, dat vredesstap van den premier Malinof.
de Duitschers hun Pan-Germaaiische Opnieuw zijn een reeks vorderin-
deukbeelden prijsgeven. gen der Entente-legers aan het
I» tegenspraak met de ineemag van Wealelijk from vaBt te «lellen.
Gerard is t oordeel van t grootste r>« ii„;a ,-.r„
deel der Amerikaansche pers, dio m
de regeeringswisseling in Duitschland gaande is eerst op te merken, dat
slechts een spel ziet, waardoor 't Ame- Delgen in Vlaanderen terrein
rikaansche volk «oh niafc zal laten winnen. Zij zijn o.a. in een der
beetnemen. voorsteden van Roesselaere binnen-
Ecd der bladen schrijft: „De En- gedrongen. Een regiment} drong
tei;te-!egcrn moeten eerst naar Berlijn zeif8 in de eigenlijke stad binnen, i
oprukken, voor er sprake kan zijn van~ C)aar mQeot na d 1
vrede.' Eenige bladen Detoogen even- h. v,
wel, „dat '1 Ameriiaa».ch» volk met waarbij hel tijdelijk omen.-
voornemens is een herboren Duitsch 8e'd geweest is weer terugtrek-
voJk blijvend te straffen voor de mis- ken. Later drong ook nog een pant-
daden van zijn tegenwoordige heer- serauto in de stad door, maar moeet
schors." ook weer terugkeeren.
De Engelsche ppre hecht weinig In het vak Dixmuiden tot de zee
waarde aan de^ilieU^hervom.ng ook terrein gewonnen o.a. in
de richting van Nieuwpoort.
Een Telegraaf-correspondenl verze
pen in slagorde geschaard om even
tueel Durózzo te hulp komende Oos
tenrijksche schepen op te vangen,
maar geen schip vertoonde zich. Alle
schepen keerden behouden terug,
j slechte een Engelsche kruiser was
licht beschadigd door een torpedo,
maai- non op eigen krachten de ha
ven bereiken.
Uit Röine wordt nog gemeld, dat
bij den aanval op Durazzo een Oosfcen-
rijkscne torpedoboot tot zinken is ge
bracht. Bovendien werden eomge
transportschepen en andere koopvaar
dijschepen in den grond geboord.
in Duitschland. Een der bladen merkt
op dat de democratiseering eerst beze-
De Oostenrijksche 6taf deelt me
de, dat do aanval der Italianen af
geslagen werd. Een Itallaaösch
stoomschip werd darbij tot zinken
gebracht.
UIT RUSLAND. De „lsveetia"
meldt, dat de Oefa een voorloopige
regeering heeft ingesteld, waarvan
drie der leden deel uitmaken van
de soc.-rev. partij, een van den bond
voor de wedergeboorte van Rusland
en een beboorende tot de volkssocia
listen.
DE VEROVERING VAN LENS.
De oorlogscorrespondent van de Dai
ly Mail meldt o.a. over den val van
Lens, dat deze plaats verloren was,
te.il Umtr w^rklank zM 5ndeS kdrt' dttt de D^here veel voorraden toen de Engelschen zich van St- AuT
Maa# dan ook ^oude stroomine voor trein uit de Belgische kustplaat- guste hadden meester gemaakt. De
^n ^^ratis^ volkenvSbónl onl balen- Hi' vermoedt, dat de Duit-Duitschers hadden dwars door de
- -' - schers reeds bezag zijn maatregelen te J 6tau 'yan hro«ten woo-
zag'.ijk versterkt worden.
De Fransch bladen wachten zon-
nerueu om de kust te ontruimen.
Een correspondent van Reuter
der spanning de mimsterieele ver- i meldti dat de Duitechere ,.eeds lmn
klaring of van Max van Baden, het kanonnen van de Belgische kust
hoofd eener regeering, welke zij over weghalen.
bet algemeen slechts als een eenvou- Het ziet er dus wel n.yir uit, dat
dlge verwisseling van decor be- de Duitschers maatregelen nemen om
schouwen eeu eventueeien terugtocht van
kust mogelijk te mase-i. Toch
i breeden weg gemaakt
bij een frontaanval daar doorheen
met talrijke mitrailleurs le vuren,
maar door de verovering van 6t- An
gus-c- kwamen de Engelschen ver
voorbij dien weg uit, zoodat het
verdcdigingsstelsel nutteloos was ge
worden. De mijnen 6taan alle onder
üt t water, maar nu de stad en omge-
ving in het bezit der geallieerden is,
Zij zijn van oordeel dat het slechts iooveu üKn we verklaarden" 'tkan°begonnen worden met het hérstei-
belang beeft voor hot Dnilsibo volk, du de DuiUlChers nla,
hetwelk ditmaal met behulp der so- j dtLn dei) alloruitersten nood de
ciaal-democratisc'hG kamej-adon be- kust zullen ontruimen, want, dan
drogen moet worden om den strijd zijn zd hun duikbootbasi6 te Zeebrug-
tot het einde vol te houden. ge kwijt,
liet Pruisische militairisme, dat in de laatste dagen is de Belgische
len van alle mijnen.
UIT RUSLAND. De Roichspost
verneemt uit Moskou dat de Czarina
en haar dochters die na de executie
van den Czaar door een gewapend
Max \un Baden noch den wil, noch ^usl door de Enteme-strijdmfcciiten geleide uit Jekatarinenburg naar een
ari«m<»,.i 'veilige plaats zouden worden overge
bracht. tijdens het transport spoor
loos zijn verdwenen. Vermoedelijk
zijn de bewakers omgekocht en houdt
de Keizerlijke familie zich ergens ln
d«„ wilskracht heeft ebi «c verni.tb ^l^r^^^
gen, tal in Duitschland meester Hindenburg-Unie ton N. van Quenlln
blijven. over een front van 8 mijl door do
De Excelsior noemt het een tra- Engelschen genomen is. De door-
vcöti-minislerie; de Homme Libre br^.ik is volkomen geweest,
zegt, dat prins Max van Baden, die
uctief generaal is, te zeer een man
van den generalen staf is om ver
trouwen te boezemen.
De Itaiiaansche minister-president
Orlando verklaarde ook in de Kauier,
dat bij geen heil verwacht van de vre-
desaanbiedingen der centralen. „Als
ik zeg dat er een beslissende stap naar
den vredo is gedaan ,dan heb ik ook
meer het oog op de schitterende over-
tit. nninrran .1 Pr p-lpown'' 7-rtO
winningen der Entente-legers'*
verklaarde hij.
De nieuwe regeering wordt in de
Duitscoc pera over 't algemeen harte
lijk welkom gebeeten.
't Berliner Tageblatt schrijft o.a.
„De nieuwe kanselier, die niet nu
voor het eerst, maar ook in de tijden
van de grootste Duitsche overwinnin
gen dc noodzakelijkheid van een ver
zoenende vredespolitiek betoogde zal
tot ons en tot het buitenland duidelijk
en openlijk kunnen spreken".
De Deutsche Zeitung (conservatief)
schrijft: De nieuwe rijkskanselier Is
onze man niet, maar we zullen af
wachten wat hij uitvoert
De Hreuzzeitung betreurt de Invoc-
••Vik is volkomen geweest de Oeral verborgen. Er wordt naar
Tusschen Lens en Armentières be- ben gezocht Hun zal geen leed ge-
raiifft ile vooruilcrnnu V. a 3 miileti - >.i j--u i„i
draagt de vooruitgang 2 a 3 mijlen.
Bij de krijgsbedrijven van Donder
dag maakten do Engelschen ton N.
van St. Quentin 40UÜ Duitechers ge
vangen.
't Blijft met duizenden tegelijk
gaan!
ln Champagne zijn de Franschen
lot de Aisno opgerukt. Een reeks
schicdcn, doch naar het. buitenland
mogen zij niet vertrekken.
CHOLERA. Thans zijn te Berlijn
15 gevallen voorgekomen.
DE DIENSTPLICHT IN DE OE
KRAÏNE. De bladen te Kleff mcl-
dorpen werd veroverd. Reeds kwpmen d('n> dlU de ministerraad een aan-
de aanvallers tot dc buitenwijken van vanB heeft gemaakt met do beraad-
St Etlenno. f"
Challerange een belangrijk
spoorweghnooppnnt in Champagne,
dat een der laatste dagen door de
Franschen veroverd was is weer
ontruimd en tol „niemands-land"
slagingen over de wet op den dienst
plicht. Besloten werd een tweejari
gen diensttijd in te voeren, en do
eenige zoons vrij te stellen.
„..v. v.. 0„- DESERTEURS. Vla Parijs wordt
worden, 't Ligt nu onder hevig vuur gemeld, dat dagelijks in Zwitserland
van de Duitsche en Franscho kanon- honderdc Duitsche deserteurs aauko-
nen. j men.
De Amerikanen wonnen terrein ten
\V. van de Maas en wel tor diepte 'T NIEUWE PRUISISCHE MIN1S-
van 2 tot 5 K.M. Ook hier werden TERIE zal over enkele dagen gereed
verscheidene dorpen bezet zijn zoo wordt uit Berlijn gemeld.
De Duitsche staf merkt op, dat
doorbraakpogingen der Amerikanen
mislukten.
De door de Duitschors ontiunnjle
BELGISCHE JOURNALISTEN GF.
ARRESTEERD. Uit dc Belgischo
bladen blijkt dat cr tal van bekende
Brusselsche journalisten van dc se-
Voordroohten ov«r letter
kunde.
In het vriendelijk zaaltje van het
gebouw „Zang un Vriendschap"
waarin geen plaatsje onbezet was,
wel een bewijs dat deze voordrachten
belangstelling wekken opende Vrij
dagavond mevrouw W. L. Boldlngh-
Goemans haar reeks van voordrach
ten over de Nederlandsche letterkun
de.
Voordrachten die niet zoozeer be-
igen kennis van de Nederlandsche
letteren te verspreiden, al zal dan
mede een schetsmatig overzicht van
de Nederlandsche letterkunde worden
gegeven, dan wel „te leeren zien de
schoonheid in 't kunstwerk" cn de
dichters te leeren kennen en hen
liefhebben.
Dit stelde mevrouw Boldinglt voor
op. Ze deed verder opmerken, dat ons
volk zoo weinig do dichters leest, ook
niet ni de beweging van 1880, „toen
de poorten voor de schoonheid wer
den geopend en de waarachtige poëzie
haar intrede deed" en ontvouwde de
reden daarvan. Een klacht die meer
is vernomen! Schreef niet Willem
Kloos in de Nieuwe Gids van Decem
ber 1900: „De poëzie, d.i. de Lot har
monische en melodieuse ecIiooiijhkI
wonderbaar spontaan-weg opgegroei
de uiung van het hoogste cn diepste
en innigste ln een fijn-voelende men-
scheüjke ziel, de poëzie, die opperste
en "t éerste van ulle menschelijke
geestesmachten, is heden ten dage
niet zoo bijzonder populair"?
Dat ons volk de dichters zóó weinig
leest, dat do dichters missen 't con
tact met de massa, ligt, naar dc mee
ning van de spreekster niet aan de
dichters, maar uan de traugheid vau
geest van de menigte en vooral aan
de opleiding, die niet den nadruk
legt op 't essentïeele in de dichtkunst:
dc schoonheid.
Of mede niet een der factoren is,
dat menigmaal een vers zoo moeilijk
voor riteer dan een is te begrijpen?
Wij herinneren o.a. dat Willem Kloos
in de Nieuwe Gids van September
1899 zeide: „Men moet heel rijp-ont-
wikkeld zijn, heel erg uilgestudeerd-
op-de-lioogte \vezcn van zijn
eigen, persoonlijke aandoeningen,
als men die tenminste heeft en nog
bovedinen heel gevoelig extact
kunnen lezen, vóórdat men ook maar
het minste kan begrijpen van een
werkelijk-levend-vers".
Na deze algemeene opmerkingen en
na over literatuur en kunst in 't al
gemeen te hebben uitgeweid, betoog
de spreekster, dat de kunstenaar het
leven belicht, dat litteratuur lezen
den mensch rijker maakt en hem
zichzelf leert kennen, dat de ware
kunst na een diep doorvoelen van
het ware is geboren en dat letter
kunde dc hoogste uiting van het le
ven is.
Over de verheven roeping van den
v*are» kunstenaar trad zij in bij
zonderheden, alsmede over het lyris
me. En zij wekte op om naar de
dichters te luisteren en zich daar
den tijd voor te geven. Want, aldus
spr., indien ge daar geen tijd voor
hebt, dan hebt gc geen tijd om waar
achtig te leven. In haar uitweidin
gen over de waardij van 't luisteren
naar de dichters deed zij ons den-
Iken aan een vers van Van Eeden in
„De XXe eeuw" van Juli 1902. „Aar
de groote dichters".
Daar heet het o.m.:
Boven de kwaal en de armoe onzer
tijden,
Boven 't gevecht om ruimte en 't zwoe
gen om brood,
Leert gij ons kalm op weidsche we
gen schrijden
In weelde sterk en groot.
Na een uiteenzetting van de kunst
die do nieuwe dichters willen bren
gen, besloot spr. den avond met hot
bespreken van gedichten van een der
jongeren, Jan Prins, die in zijn bun
del „Tochten" zijn fijne levensvisie,
levensvreugde en dankbaarheid heeft
uitgezongen. Ze zegde van hem on
der meer de volgende verzen: ,.Lö-
veriswcclden", „Komende voorjaar",
„Dc Wolk", „De schuiten zwieren
af" en „De Bruid".
't Was een waar literair genot haar
die verzen te liooreri zeggen. De le
vensblijheid die uit deze verzen
straalt, ia juist, dat, waaraan ouzo
tijd behoefte heeft. Tér kenschetsing
van 't goede dat is gelegen in 't luis
teren naar de dichters, had me
vrouw Boldingh zeker geen betere
kunnen uitkiezen om te zeggen. Een
krachtig applaus aan 't einde der
voordracht vertolkte den dank van 't
auditorium. Wanneer volgende aan
deze gelijlk zijn, dan zjal 't doel, dat
mevrouw Boldingh ln haar Inleiding
aangaf, zeker worden bereikt!
SCHOUWBURG JANSWEG. Dé
gebroeders Degrave. le
vendig werden wij Vrijdagavond sn
den schouwburg aan den Jansweg, bit
de opvoering van het drama A grand
spectacle „De Gebroeders Deprave'
herinnerd aan ©on ander soortgelijk
drama dat hier eon vijf en twintig
