Haarlem's Dagblad
het kisïeelgeheim
Buitenlandsch Overzicht
Stadsnieuws
Het Tooneel
Onze Lachhoek
TWEEDE BLAD.
Vrijdag 7 Februari 1919
Donderdagmiddag heeft dr, Ebert
In 't Nationaal Theater te Weimar de
Nationale Vergadering van 't Duit
sche rijk officieel geopend. In zijn
rode verklaarde hij o.a.
„De voorloopige regeering dankt
haar mandaat aan de revolutie en zal
het weer ter beschikking van (le Na
tionale Vergadering stellen.
Zij begroet deze Nationale Verga
dering als hoogste en ©enige souvere n
In Duitschland. Met alle koningen en
vorsten ,,\on Gottes gnaden" is het
voor altijd gedaan. (Levendige bijval
links, rechts werd gesist en geroepen:
afwachten
Do Nationale Vergadering heeft een
groote republikeinsche meerderheid.
Het Duitsche volk is ©n Iiliift vrij en
aal voortaan steeds zelf regeeren.
Wij hebben den oorlog verloren. Dit
feit is geen gevolg van de revolutie
Het was de keizerlijke regeering on
der prin? Max van Baden, die den
wapenstilstand inleidde, die ons
weerloos heeft gemaakt.
Na de ineenstorting van onze bond-
genooten en met het oog op den mili
tairen- en economisclien toestand,
kon de regeering niet anders hande
len.
Do revolutie neemt geen verant
woordelijkheid op zich voor de ellen
do, waarin de verkeerde politiek van
het oude regime en de lichtzinnige
overmoed der militairisten, het volk
hebben gestort. Zij is ook niet v§rant-
woordelijk voor onzen ernstigen le-
vensmiddelennood.
De oorlog heeft niet alleen ons,
maar ook onze ;egenstan:iers ten zeer
ste uitgeput. Dit gevoel van uitput
ting bij onze vijanden bracht de ge-
.dachte aan uitbuiting in het vredes
werk. Tegen deze vlammen van wraak
en oveiweldiging moeten wij ten
sterkste protesteeren. (Algemeens ln
■temming.)
Tegenover het lijden van de massa,
wordt de schuldvraag bijna onbe
langrijk Het Duitscbe volk is even
wel toch besloten zelf allen ter ver
antwoording te roepen wier opzette
lijke scnuld of opzettelijke misdadig
heid is gebleken.
Waarvoor hebben onze tegenstan
ders volgens hun eigen zeggen ge
streden' Om het keizerschap te ver
nietigen. Dat bestaat niet meer! Het
is voor oltijd nfgeschaf:!
Zij hebben gestreden, om bet mili
tarisme te vernietigen. Het is in puin
f;estort en zal zich niet meer verhef-
en 1
De wapenstilstandsvoorwaarden
zijn echter tot nu toe buitengewoon
hard geweest en op onmeedoogenloo-
ze wijze uitgevoerd. W ij w a a r-
scht: wen den tegenstan
der ons niet tot het ui
terste te brengen.
Evenals generaal Von Winterfeldt
zou eens iedere Duitsche regeering
gedwongen kunnen worden van ver
acre medewerking bii de vredesonder
handelingen af te zien en den tegen-
stnn'' r' n vollen lost en viront-
woordelijkheid voor de nieuwe inrich
ting der wereld over te laten. Mén
plaatst ons niet voor de noodlottige
keuze tusschen honger eii smaad. Ook
de socialistische volksregeenng, en
juist, aeze, moes verklaren liever he
vige ontbering dan onteering! (Le
vendige bijval).
Véniouweim op de beginselen van
president Wiison heeft het Duitsche
volk de wapens neergelegd. Men geve
ons thans den vrede van Wilson,
waarop wij recht hebben. Onze vrije
volksrepubliek, het geheele Duitsche
volk, verlangt niets anders dan als
gelijkgerechtigden tol den volkeren
bond te kunnen toetreden cn zich daar
door vlijt en flinkheid een geachte
plaats te veroveren. (Algemoene in
stemming).
Duïtscliland kan in de wereld nog
veel praesteeren. Wij zijn op weg,
nog eens op socialistisch gebied voor
aan ic gaan, door het socialisme te
dienen, dat alleen duurzaam kan
zijn, dat welstand en beschaving van
het volk verheft, het socialisme der
wordende werkelijkheid.
Wij wenden ons nog eens tol alle
volkeren der wereld, met 't dringend
beroep het Duüsehe volk gerechtig
heid te doen wedervaren, en niet
door gewelddadigheid tegen ons volk
en ons economische besUuin, te ver
nietigen wat zich btj ons hoopvol
baan breekt'.
Verder verklaarde Ebert, dat hij de
aansluiting van Duitsch-Oostenrijk
bij Duitschland met vreugde begroe
ten zal.
„Onze stam- en lotgenooten kun
nen verzekerd zijn, dat wij hen in het
Feuilleton
door F. K. SCRIBNER.
15)
Voor zoover ik nu ben, niet,
ziaar er zijn nog genoeg andere
kasten die wij moeten nazien. Als Je
het goed vindt, zullen we daar van
avond nog eenige uren aan besteden,
antwoordde ik.
Wij bleven niet lang aan de 1 nch-
tafel zitten en waren voor tweeën al
op weg naar het dorp. Zoodra wij dit
door waren, sloegen wij de -laan ln,
die naar Kreal leidde, deze liep tus
schen weilanden door. De paarden
waren uitstekend en wij hadden wel
den geheelen dag door kunnen rijden
zonder moe te worden, maar verder
dan Kreal wilden we voorloopig niet
gaan. Een paar mijlen achter hot
dorp werd de streek heuvelachtiger
zoodnt wij stapvoets moesten rijden.
Nu moeten wij dicht bij de villa
zijn, want dat is zeker Kreal, zei ik,
met mijn karwats op een groep-hui
ten wijzend.
Voor een hutje zat een oude man
P'jP te roeken onder de schaduw
nieuwe rijk der Duitsche natie met
open armeu ontvangen cn hartelijk
welkom heeten.
Duitsehland mag niet opnieuw ten
prooi worden aan de oude kwaal van
versnippering en verkleining. De toe
komst van on» voLk kan slechts wor-
jien verzekerd door een groote, on
verdeelde ontwikkelingsmugelijKheid
van ons economisch leven en door
een politiek daadkrachtig, aaneenge
sloten en eensgezind Duitsciilund.
De voorloopige regeering heelt een
zeer slechte erfenis aanvaard. ij
hebben, gesteund en geholpen door
den centralen raad der Dünsjlie A.-
en S.-raden, onze krachten aange
wend om de gevaren en de ellende
van het overgangstijdperk te boven te
komen. Wij nebben alles gedaan, om
het economisch leven weer aan den
gang te brengen, indien de resultaten
van ons werk niet aan onze wen-
schcn voldoen, dan moeten de redenen
daarvan naar juistheid worden be
oordeeld. Wij doen daarom een drin
gend beroep op alle werkgevers om
met alle kracht mee te werken voor
de herleving der productie. Aun den
anderen kant doen wij een Leroep op
de arbeiders, om al hun krachten in
te spannen voor het werk, dat alleen
onze redding kan zijn. Wij moeten
werken en produceeren, anders gaan
wij te gronde. Het socialisme is vol
gens onze opvatting slechts n.cg»;
indien de productie intensief genoeg
is. Het socialisme is voor ons orga
nisatie, orde en solidariteit, niet
eigengerechtigheid, weerspannigheid
en vernieling.
De toekomst laat zich zorgelijk
voor ons aanzien. Wij vertrouwen
echt-er, ondanks alles, op de onvei-
woestbaro werkkracht van het Duit
sche volk. De oude grondslagen van
Duitschlands, machtspositie zijn voor
altijd vernietigd. De Pruisische he
gemonie, het Hohenzol'.ernsche leger,
de politiek van het blinkende pan -
ser, zijn bij ons voor goed onmoge
lijk gemaakt. Wij moeten hier te
Weimar den omkeer voltooien van
imperialisme tot idealisme, van we
reldmacht tot geestelijke grootheid.
Wij willen daarom aan het werk
gaan met ons groote doel vast voor
oogen: het reel1.: van 't Duitsche volk
te waarborgen, in Duitschland een
krachtige democratie te vestigen en
die van waren socialisüschen geest to
doordringen.
Wij willen daarom waar maken,
wet Fichte de Duitsche natie ale
haar bestemming heeft, voorgeboi-
den: „Wij. willen oprichten een rijk
V8n recht en waarachtigheid, g -
grond op de eeüjkheid von alles wat
'een menschelijk aangezicht draag:."'
(Levendige bijval, applaus bij de
meerderheid).
Daarop nim de meerderheidc--
socialist Pfannkuch den presiden -
zetel in en hield als senior-president
een rede, waarin hij o.a. zeide:
Thans is het Duitsche volk zijn
eigen meester, zijn eigen souvereln
geworden. He; moet de groote proef
doorstaan, of het rijp is om ln vn -
lieid te leven of dat het zich weer
moet buigen onder het brutale geweld
van een mi> derheid.
Deze Nationale Vergadering is de
uitdrukking van den wil van het
Duiische volk.' Zij alken heeft van
nu af in Duitschland te beslissen.
Wie baar onbeperkte macht tracht te
verkleinen, vergrijpt zich aan de
majesteit en de 'vrijheid van. het
Duitsche volk. Het geheele Duit
sche volk binnen en builen de oude
rijksgrenzen ziel vol verwachting
naar deze vergadering op. La-en wij
onze groote taak waardig zijn, en
allen onzen p'icht doen, met de liefde
voor het Duitsche volk en de Dui -
scfie vrijheid euie ons alie, hanen en
hoofden vervu,t. Duitschland moet
weer groot worden in de wereld, niet
met geweld van oorlogen, maar door
de bevrijdende macht van den viede.
Laat u bij uw besprekingen e i beslui
ten steeds leiden door het beginsel:
Alles voor bei volk en alles door liet
volK. Dut :s de lietlwensch, waa -
mede ik de zuring der Nationale
Vergadering open."
Daarop werd de voorloopige orde
van werkzaamheden op voorstol van
den senior-president aangenomen.
Bij het af *zen <2er namen bleek,
dat 307 afgevaardigden aanwezig
waren
Pfannkuch .stelt de volgende zitting
vast op heden. Vrijdag, drie uur. Op
•dte agenda staat de verkiezing van
den vooratter, van den vict-voo -
zit ter en van de secretarissen.
Algemeen wordt verwacht, da( de
socialist dr.^Ebert gekozen zal wor
den tot president der Duitsche repu
bliek.
Nu wordt evenwel ook daarvoor
de naam genoemd van Wermuth,
van een grooten lindeboom.
Wij moeten naar de villa Des
Hies, kum u ons ook den weg daar
heen wijzen, mon père? vroeg ik hem.
Hij num zijn pijp uit den mond en
antwoordde:
Die ligt achter gindschen heuvel,
messieurs.
En komen wij daar als wij dezen
weg volgen? informeerde ik nu weer
Neen, monsieur, zei hij, u
moet rechts afslaan, dan kouit u aan
een molen, waar mijn zoon, tusschen
twee haakjes, hooge pacht voor moe:
hetalen, maar mevrouw de markiezin
wil er niets afdoen. Haar villa ligt
drie mijlen achter den molen.
Ik bedankte hem en onzen v.eg ver
volgend, sloegen we even later rechts
al, zuoals hij -ons gezegd bad. Eerst
moesten we een laugte door en daar
na liep liet pad weer opwaarts tot
bij den molen die achter een troep
booniPn verborgen was.
Het was een interessant oud ge-
houw, aan een vreedzaam teekje ge
legen. Het groote wiel paarde zijn
zü-'hte muziek aan het kabbelen van
het water. Ik hield mijn paard
in om dit landelijk tooneel even gade
tn slaan en Vane slaakte een kreet
van bewondering. Plotseling hoorde
we nu binnen in het oude gebouw
Iemand in een schaterlach uitbarsten
en even later stonden twee in het wit
gckleedc meisjes voor ons.
opperburgemeester van Berlijn.
Ebert moet evenwei de meeste kans
hebben.
Volgens betrouwbare berichten be-
Staat in Zuid-Duiische regeeruigs-
kriagen hét p.an, een voor stel tu te
dienen, volgens hetwelk de regu-
ringszetei voorgoed naar Weimar
zou worden overgebracht. Ter be-
voegder p.aatse te Ber.ijn was ech
ter geen bevestiging van dit bericht
te krijgen.
Te Weimar bleef 't tot heden viij
rustig. De Spanacistische beweging
tegen de Nationale Vergadering is op
niets uiigeioopc/ii. De troepen cue uu
Eisenach en Gotha zijn opgetrokken
om de Spartacisten te steunen, zijn
niet te Weimar aangekomen.
N'oske, de socialistische leider van
't Duitsche leger, heelt in de bijeen
komst der soc.-dem. fractie te W'ei-
mar verklaard, dm de toestanden te
Bremen onhoudbaar waren gewor
den, dat de levensmiddelenvoorzie
ning van Duïtscliland 'door de hou
ding der communistische zeelüden-
gevaar liep en dat dus gewapend op
treden noodzakelijk was ter verdedi
ging van de vrijheid van het Duit
sche volk tegen terrorisme van een
minderheid.
l'lians zijn de regeeringstrospen 't
verzet der Spartacisten te Premen
vrjjwel meester.
De stad biedt weer een vreedzaam
beeld.
De aansluiting van Duitscb-Oosten-
rijk bij Duitschland is volgens het
HolL Nb. de laatste dagen de ver
wezenlijking nader gekotnen en men
kan er op rekenen, dat reeds de vol
gende week öoncrete onderhandelin
gen over bijzonderheden zullen be
ginnen.
De vredesconferentie der Entente
gedelegeerden weikt tot heden bijna
uitsluitend binnenkamers ln ontel
bare commissie-vergaderingen.
In de Fransche pera wordt nu ge
protesteerd tegen de geringe publici
teit over den arbeid der Vredescon/
ferentie.
De Humanité keurt met nadruk
de geheimzinnigheid en zinledigheid
der communiqué'e af en zegt, dat dit
den historischen arbeid van de con
ferentie onwaardig is.
Uit officieele berichten blijkt, da',
niet alleen onder de gedelegeerden
der groote, maar ook van de kleine
Entente-mogendheden vo>komen
overeenstemming bestaai ten opzich
te van den Volkerenbond.
De Grieksche vredt;-iischen
o.a. bezit van Constantinope', of af
stand van deze Turksche hoofde.ad
aan den Volkerenbond wekken ie
verbazing van de Fransche pera.
Naar aanleiding van het verschil
tusschen Serviërs en Roenieniërs, die
beiden aanspraak maken op (een ge
deelte van) het Banaat ge.egou
ten westen van Roemenie en 'en
noorden van Servië, wa.k geschil
de vredesconferentie alweer genoopt
heeft tot benoeming van een nieuwe
commissie, wijst de Humani-é erop
dat de oorzaak van dit conflict we
derom een geheim verdrag is, en
wel een verdrag van Briand. Toen
deze n.l. Roemenië in den oorlog wil-,
de betrekken aan de zijde van de
Entente, zegde hij dit land bij ge
heim verdrag" liei Banaat als beloo
ning toe. Dit verdrag werd n'.et aan
het genllieerde Servië meegedeeld.
Aangezien ve e Serviërs het bi-
trokken territoir bewonen, dring; ie
Servische regeering aah op nietig
verklaring van het geheime Briand-
verdrag.
Lit Londen wordt Êeuield:
Men hoopt, dal op ue volgende ver-
guuenug v aii ue commissie over "de
vcrgoeauig üer geleden schade door
de Cenirasen üe naties in staat zul
len zijn hun eischen voor ue commis
sie ie brengen.
De belangrijkste kwestie zal zonder
twijfel zijn ue vaststelling van het
bedrag, dat de centrale inogenuheden
in staat zullen zijii te beunen en uis
dit is vastgesteld, zal de -ormnissie
dit bedrag verdoelen over de ver
schillende eischen, al naar hun ver
dienste en urgentie, wam het wordt
algemeen erkend, dat de geheele na
tionale rijkdom- van Duïtscliland on
voldoende is om de verliezen te dek
ken, die direct of indirect veroor
zaakt zijn door den oorlog.
Bijna iedere familie, uie woonde
in de oorlogszone, heeft meer «if min
der verliezen geleden en heeft eon
financieeleii eiscli te stellen.in België
vooral is de schade 't grootsL
Het totale bedrag der geleden s< ha-
Het was inderdaad een aantrekke
lijk gezicht; deze twee slanke figuur
tjes die zich tegen de met mos be
groeide muren afteekenden en het
eerste oogenblik kon ik mijn oogen
niet van hen afwenden, maar dadelijk
daarop zag Ik Vane in stomme ver
bazing aan, want in een van de beide
jong© meisjes herkende ik degene die
ik te Cherbourg aan het station Gare
Sl Lazare had tien xitien met een
poedel op den schoot. Toen vond ik
haar al mooi, maar dat was niets
vergeleken bij zooals zij er nu uitzag
tegen den schilderachiigen achter-
giond van dtn mum Zi) was z> kcr
degene geweest die gelachen had wam
haar oogen straalden nog. l-.aar
mond was half geopend en .zij had
een hoogroode kleur. Onwillekeurig
zag ik nu naar haar gezellin, die er
doodstil bijslond, het geiaat bescha
duwd door eon hoed me: l.reede ran
den. Blijkbaar waren ze beiden ge
schrokken toen ze ons zagen en het
meisje dat wij te Cherbourg al ont
moet hadden, herinnerde zich 1 lijk
baar niets meer daarvan- Zij zagen
ons trouwens slechts ccn kort c-jgen-
bllk aan, toen verdwenen zij eens
klaps in den molen.
Vane glimlachte Ik greep Item bi
den arm, zeggende:
Je verbergt Iets voor mij. Wij
zijn hier dicht bij de villa Des Illes.
Het is niet mogelijk dat
de in België Is nu tn grove omtrek-'
kon bekend, maar het zuivere be
drag zal eerst de volgende week be
kend worden gemaakt.
Belangrijke eischen zullen waar
schijnlijk ook ingediend worden voor
de verliezen, veroorzaakt door ge
dwongen werkloosheid, en voor een
groot aantal Belgische industrieën
bedragen de verliezen oijna jf van het
geheele kapitaal, terwijl een inillioen
werkmenschen volkomen werkloos
was. Een deel van de schade was on
vermijdelijk door den oorlog cn de
commissie heeft nog geen beslissing
genomen of deze verliezen op de
Duitsche rekening zullen worden ge
bracht Zelfs als dat niet gebeurt;
is het nog twijfelachtig of de schade,
die vermijdbaar was, niet prooter Is
dan de geheele Duitsche nationale
rijkdom.
Verspreid nieuws
DE TRANSPORT ARBEIDERSSTA
KING TE PARIJS is geëindigd, de
lonn-.n zullen worden verhoogd.
TEGEN TIE KF.TTINGHANDE-
LAARS IN FRANKRIJK. De mi
nister» aad besloot tot de uitwerk'ne
van eon wetsontwerp ter bestrijding
van de duurte. Het hohelst strero©
maatregelen, vooral tepen de kooplie
den die artikelen, welk* zif vóór 1915
in 't geheel niet verkochten, thans
vppl te dunr van de hand zotten,
kortom, tegen de kettlnehandelaars
en scha oh ra ars in levens- en ver-
hnnksertikolen.
Zi- zullen gestraft worden met ge-
va-i^-nissfriffen van minstens 1 tot
hcogstens 5 jaren, en met boeten die
tusschtn 10.000 en 100.000 francs
schommelen. De rechtbank zal Kun
nen gelasten, dat het vonnis worde
Laiigeplakt aan de deuren van de
wouing. den winkel en de fabriek van
den veroordeelde.
DE HANDELSVLOTEN. Enge
land en zïin dominions verloren ln
den oorlog 9.055.563 ton aan handels-
sto- mschenen. Amerika verloor
531.036 ton. België 105 081. Brazilië
31 279. Denemarken 25 302 Nederland
229.011 Frankrijk 807 077. Grieken
land 116.675. Italië 861.435. Japan
270.033. Noorwegen 1.171.760 Spanje
237 862 en Zweden 261.001 ton.
POKKEN. Te Dresden zijn 200
gevallen van pokken geconstateerd.
DE STAKINGEN TN ENGELAND.
Er is door de regeering bepaald,
dat personen die ln dienst der elec-
trieiteitsvoorzïenfng werken, bii op
zettelijke verbreking van 't arbeids
contract, ges'.raft kunnen worden met
hoogstens 1200 gulden boete of noog-
stens 6 maanden gevangenisstraf met
dwangarbeid.
De vakvereenigingsleiders in Enge
land veroordeelen de eigenmachtige
stakingeD. die de kracht der vakbe
weging ondermijnen.
De stakingsbeweging te Londen
breidt zich uit tot de restaurants,
waar koks er. kel'.ners het werk neer
legden.
CIJFERS UIT DEN OORLOG.
Uit statistische tabellen, gepubliceerd
door het Amerikaansche departement
van oorlog, blijkt, dat op 1 Juli 1918
de amivalstroepen der geallieerden in
de c°r®'e linie aan 't WesteU-k front
1.556.000 man telden, die der Duit-
schers 1.412.000. 1 November was de
verhouding evenwel twee tot. één ge
worden
EEN ONTDEKKING OP GENEES
KUNDIG GEBIED. - Het Britscbe
tijdsihrift voor geneeskunde miakt
melding van een te'angr-'ke ontdek
king door drie Britsche officieren van
gezondheid in Frankr:!k gedaan, n.l.
den gcnera-il-maioor B-adford en de
keniteint Bashford en Wilson. Deze
officieren zouden n.'. den bacil heb
ben ontdek' ven de loo'-gravenkcorte.
i:.f!ui.nza en nierontsteki-ng en even
eens van mazelen, tvplius en bof.
7WEDEN EN FINLAND. De
koning van Zweden zal weldra een be
zonk aan Finland brengen.
HULP VOOR FRANSCHE KINDE
REN Uit Pari's verneemt de „Tl-
mes'", dat liet Amerikaansche Roode
Kruis besloten heeft te zorgen voor de
kmdereii in het verwoeste gebied in
Frankrijk. Er zullen bijzondere can-
tines woidec opgericht, vermoedelijk
te Rijsel, Roubaix, St- Qucntin, Mau-
beuge en Mesiergs. Waar de bestaan
de hospitaal dienst met bij machte is
de ziekten te bestrijden, die het ge
volg zijn van het geleden gebrek, zal
het Amerikaansche Roode Kruis in
grijpen, door in het bijzonder aan de
kinderen voedsel te verschaffen. Zij,
die het noordelijk klimaat niet kun
nen verdragen, zullen naar liet zuiden
wordeu gezonden.
EEN BEROEP DER VLAMINGEN
OP WILSON. Het Vlaamsche Co-
miteit tot verdediging van de belan
gen van liet Vlaamsche volk in Bel
gië heeft een telegram aan Wilson
gezonden, waarin hei vertrouwen
Alles is mogelijk, mon nmi. gaf
hij mij lachend ten antwoord,
maar niet waarschijnlijk. Ik raad Je
om je niet op te winden. Hetgeen ik
voor Je verborgen heb gehou len is
dit; de oude tooverheks die :k van
morgen in het rijtuig zag zitten Is
beslist de helleveeg, die wij aan het
station ie Cherbourg ontmoetten,
maar daaruit volgt nog niet dat haar
gezellin uw fabelachtige pupil was.
Je weet toch immers ook dat zij een
dochter heeft, ongeveer van dezelfden
leeftijd als mademoiselle Courtney en
nu zal waarschijnlijk een van deze
twee die dochter zijn tn de andere
mademoiselle. Ik zag echter weinig
verschil in hot uiterlijk vap deze jon
ge meisjes, Biaar waarom zou het ook
niet een andere vriendin van made
moiselle Des Illes kunnen zijn en
niet mademoiselle Courtney, vraag ik
mij af.
Aanvankelijk zei ik niets, want ln
mijn hart was eensklaps een woeste
hoop ontwaakt en Ik staarde nog al
tijd naar do open deur." Hij hernam
uu weer:
Wij moeten maar doorrijden. De
eerste indruk van ons is bepaald niet
gunstig geweest. Indien zij bewonderd
willen worden zouden ze niet zoo
haastig zijn wcggeloopen.
Ik deed hetgeen hij voorstelde en
even later lag de molen weer achter
ons. Ik verbrak nu het zwijgen door
wordt uitgesproken, dat evenals de
Polen, de Joego-Slaven. de Oekraji-
uers, de Finnen en de Ieren, ook hol
Vlaamsche volk zijn toekomst door
de Vredesconferentie zal gewaarborgd
zien, op gfondslag van zijn volko
men autonomie binnen den Belgi
schen staat.
SOLDATEN IN T FRANSCHE LE
GER. Men meldt uit Weiman Te
Straatsburg en Saarbrucken voimden
de Fransche regimenten s»ldalenra-
den. De raden werden ontbonden
door de Fransche overheid en de aan
voerders in hechtenis genomen.
MONTENEGRO. Officieel
wordt gemeld, dat de vredesconfe
rentie te Parijs de annexatie van
Montenegro door Servië te niet heeft
gedaan. Het MonUenegrijnsche volk
zal zelf over xijn lot beslissen. Intua-
schen wordt Montenegro nog dóór
ae Serviërs bezet gehouden.
De koning van Montenegro pleit
voor volledig herstel van Montene
gro.
VERGOEDING AAN MILITAIREN.
Bii de provinciale commissie van
voorlichting inzake vorderingen van
militairen in Noord-Hoïland zijn nu
ruim 10.000 bezwaarschriften inge
komen en nog komen er telkens nieu
we bezsvaarschriften binnen tegen
door burgemeesters genomen beslis
singen.
Heerenmode.
De heer Van Gasteren pleegt dik»
wij-is te zeggen, wanneer men hem
over de malaise in de tooneelwereld
spreekt: „De «tukken, mijnheer,
de stukken! Zet dan mooisten
schouwburg in Haarlem, plak er den
igezel'.igsten foyer aan en er zal nog
geen kip komen, als je de stukken
niet hebt!"' En hij wijst dan met
Vechtmatige voldoening op de 14
uitverkochte „Mijlpalen" in zijn
ouden schouwburg aan den Jansweg
„AJ speelden ze dat stuk op een
Bach-avond, het gaf a'lemaal niets,
de menschen kwamen toch!"
Een van de stukken, zooa's ae
heer Van Gasteren ze bedoelt, Is
H e e r e n mo d e, het toonaelspel
van Molnar, dat gisteravond voor
het. eerst in onzen Stadsschouwburg
is gegaan. Toch zijn het niet uitslui
tend de stukken, die het hem moeten
doen, het is ook voor een belangrijk
deel het gezelschap, dat ze
brengt en de o p v o e r 1 n g. En nu
is hei Hofstad-Tooneel ln den laat-
sten tijd met recht in Haarlem zeer
populair. Er is in dit looneelgezel.'
schap ouder de voor.irellelijke, ener-
cgieke leiding van den heer Van der
Lugfc Me'ser; zoo veel frisch, zoo
veel jong-krachtigs, dat het in staat
is, de moeilijkheden van den tegen
woordige» tijd met glans t® overwin
nen. He-t is de durf, de moedige on-
derneanir.gsgecst vhn de Jeugd, die
dit gezelschap voortstuwt. Want
alleen bij den directeur, maar bij al
de leden van het Hofstad-Tooneel ts
(dat jonge, blijde vertrouwen in de
toekomst, de sterke liefde voor hun
mooie kunst. Men zou hei Hofdstad-
Tooneel kunnen vergelijken bij een
jonge, krachtige, democratische re
publiek, waaraan a'len, zonder o:-
derscheid zich geven- mei al hun
daad-kraclif en al hun kunnen. Hier
is de frischh^d der jeugd, die alias
durft en alles waagt en daardoor
juist in alles slaagt. Dit voelt he; pu
ibliek b:i de voorstellingen vin het
Hofstnc-Tconeel bij intuïtie en het
is daarom voornamelijk, dat dit .ge-,
zeischap in ons land zoo geliefd is.
Waar anderen van over de grens
tevergeefs hun heil verwachtten,
heeft de heer Van d?r Lugt Melsert
gastvrijheid verleend aan de Ho -
landsche schrijvers en hij is de eeni
ge. die in dezen moeilijken t»jd ach: -
terende zaken heeft gemaakt Hij
heeft getoond, dat me: onderner
mlngsgeeet, met "durf ®n energie een
tooneeionderneming zelfs lp ons land
een goudmijntje kan worden
En als hij iels van over de grens
(haait, dan heeft hij bijna altijd eën
gelukkigen greep. Verleden jaar was
het D e Na chtwacht van Sacha
Guritry, nu weer Heerenmod e
van Molnar.
Wij kunnen ons de voorliefde van
Van der Lugt voor dit stuk van
Mö'.nar begrijpen. Neg steeds hel-
ben wij een sterke herinnering aan
zijn Justus Haeberlin in Ludwig
FuIda's De Domkop.
Aan dezen Justus Haeberlin doet
peter Inhasz, de hoofdpersoon in
hein toe te voegen:
Wees nu toch eens ernstig en zeg
mij of je werkelijk gelooft dat zij he
is geweest
Ik weet dat evenmin als jij, ant
woordde hij nu, nog altijd geksche
rend, maar één ding is teker: je
kunt nu in ieder geval het meisje van
den poedel te zien krijgen. Of zij nu
een ondergeschikte van de markiezin
is, of haar dochter, wat maakt da.
uit
Nonsens. Dat zij ren onderge
schikte is, geloof ik beslist niet, viel
ik hem driftig in de rede.
Ik heb w el eens beeldschoon e
dienstmeisjes gezien, hoewel het mij
nu even goed als jou zou teleurstellen
als zij er eene was, gaf hij mij kort
af ten antwoord.
Wij zagen nu een aardig gciiouwd
huis van twee verdiepingen te mid
den van een groep boomen rechts
van den weg liggen; blijkbaar was
dit de villa van de markiezin Des
Illes. Daar wij niemand cn'.moettcn,
die ons dienaangaande zekerheid kon
verschaffen reden we langzaam door,
maar zoodra wij daar voorbij waren
voegde ik Vane op uitdagenden toon
toe:
Ik ben niet voornemens om op
den heer Tiers te wachten, ten einde
dit raadsel op te lossen. Mademoi
selle Courtney moet nu door den ad
vocaat al wel op de hoogte zijn go-
GALGEN-HUMOR»
Eerste vriend: Schiet j« nieuw#
vüla al op?
Tweede vriend: Dat zou Ek den
ken, gisteren hebben ze twee spion
nen, drie blinden e» vier markiezen
opgehangen.
OF HIJ GELIJK HAD?
Uien en vrouwen »(aan elk sat
gelijk, zei iemand, die zoo juist een
modisterekening voor zijn vrouw
had voldaan.
Hoedat zoo? vroeg hem zijn
•nend.
—Wel, je moet er bij huilen en je
neemt m tochl
(Pr. Nrd. Br.)
Heerenmode herhaaldelijk denken.
Het 's dezelfde, fijne, zachtzinnige
idealist, misschien wat minder phan*
tast -en wat meer inensch, maar van
een even groote, einde'.ooze goedheid,
die onsmet warme sympathie vooc
de figuur vervult.
Peter inhasz gaat door lie: stun als
de verpersoonlijkte goedheid. Hij kan
nooit iets weigeren en denkl, dat
allen goed zijn als hij, omdat Lij den
verkeerden kam van de mens then niet
wii zien. Als zijne vrouw hom ruï
neert en heul alleen iaat om weg t«
gaan met oscar, den winkelbediend©,
kan hij mei boos op baar zijn. Hij
is de zachtheid zelve, hij verwijt
haar niets, zegt geen harüe woorden,
dankt baar alleen, voor wat zij in
die drie jaren voor is hem geweest
Hij is van een argelooze goedheid,
cbe ieder ontwapent, tot Paula toe,
bet winkelmeisje, dat liem in zijn
treurige omstandigheden volgt, niet
uit medelijden zooais llij denkt
maar alleen om bij den „graaf ta
zijn, die Haar heerlijke perspectieven
heeft geopend. Als een trouwe hond
bêwaani iitj het kind, wanncor hij
ziet, wat Zijne Excellentie met huar
voor heelt. In zijn al-goedheid offert
hij haar alles, wat hij heeft maar
wanneer hij in zijn naïef vertrouwen
meent één oogenblik een held te zijn
geweest, bemerkt hij, da'- cok zij hein
bedrogen heeft en voelt hij zich als
een armelijke hanswoisi :cgenover
haar, die hij lief heeft.
In het werkelijk leven ziju goed»
phantasten als Peter Inhasz helaai
gedoemd hansworsten te zijn, n.aai
Mölnar wilde het in zijn spel anders.
Hij geeft de menschen beier dan ze
zijn. Wij weten, dat de harde wereld
geen medelijden heeft met goede en
zachtaardige idealisten, maar ze ver
trapt en vernietigt, doch Mölnar
die ook in dit werk een dichter bluf
geeft ons het sprookje en laat om
eenige uren verwijlen in zijn wereld
van fantasie, die beter is dan de
wereld, zooals wij haar kennen uK
het leven van eiken dag. Ilij laat de
goedheid overwinnen en Peter Ithasx
zijn Paula en het geluk deelachtig
worden. Zullen wij den dichter daar
voor niet dankbaar zijn? Als de goed
heid in het werkelijke leven r.iet hing
triomfeeren, laat zij het don t» nntin-
ste een avond doen op het tooneel.
in de wereld der onbeperkte far.ta,
sie.
Een spei van fantasie, een sprookje
zooals ook de andere spelen val
Mölnar, is Heerenmode. Het is wee
van een verrassende techniek. Het
stuk boeit van het begin tot bet ©ind
welk een bewonderenswaardige
stijging Is er ln do 3 bedrijven!
het is sierk van bouw, schikerend
van dialoog en oorspronkelijk van
vinding. Het is mot een zekerheid
geschreven, zooals alleen een geboren
tooneelschrijver dit vermag. Wij
hoorden de opmerking maken, dat
liet stuk geen realiteit geeft. Alsof
Mölnar die )n zijn spel heeft whlen
geven. Er is zooveel saaie nuchterheid
in ons leven; laten wij daarom dank
baar de luchtige, levendige fantasie
van dezen Hongaar aanvaarden.
Het siuk is in één woord vol
maakt gespeeld. Het was een su
blieme voorstelling. Cor van dtr I.ugt
Melsert (fnf P-ter Inhasz met ontroe
rende innigheid. Een tikje te '.eel en
deze zielsgoeie kerel, die zooals
Paula zeg alleen in de boeken
bestaat, zou een belachelijke Joris
Goedbloed geworden zijn. Hoe wist
Van der Lugt steeds deze klip te om
zeilen- Met zijn warme, donkere stem
en zijn ,,!fvc paardencogen" was hij
volkomen de zachtmoedige nlinnlast,
naar wien ri© sympathi v -i d- ge
heele zaal uitging.
Constant vun Kerckhoven typeerde
hoogs! vermakelijk den „graaf". Welk
een ras-acteur is hij toch! Hoe vult
hij dadelijk hei tooneel! lie: was
ook in zijn fijne overgangen oen
prachtige creatie. Frisch en levendig
was Annie van Ees als Paula, lief-
gevoelig in 11. zeer geestig, op en top
gamine" in III. Hoe kostelijk was
haar spel achter de cassa aan het
slot! En wal was ook die winkelbe
diende van Dirk Verbeek een gave
bracht van de beschikkingen van'din
overleden hertog en daardoor weten
dat ik nu op Frontellac ben. Ik vind
liet dus zeer gepast dat ik daar mijn
kaartje afgeef.
Voor madame la marquise in
ieder geval, dan blijf je althans in
den vorm.
Natuurlijk doe ik dat, maar het
komt toch feitelijk op hetzelfde neer.
En da; je vriendschap sluit mc-t
den poedel cm het hrrt van r'e mees
teres te winnen.
Loop naar de maan met je poe
del. gaf ik hem driftig len antwoord.
Toen wij Kreal bereikt hadden re
den wij de stad door en sloe :i dan
rechts uf naar de villa.
Ik blijf maar niet de puarden.
aan het hek staan, zei inijn uietgezeL
Ten einde je terugtocht te dekken
als het noodig mocht z-jn. Indien me
vrouw de markiezin slecht geluimd
mocht wezen en haar zwaar geschut
op je\afzendt moet je aan de oud©
spreuk denken: hij die vechten vilde
maar eindigde met het hazenpad te
kiezen.
Ik Inch».- urn «lezen kwinkslag cn
liep nu de laan in.
(Wordt wrtoigdj
