HAARLEM'S DAGBLAD
Van onzen reizenden Redacteur
BuiteÉnrfsch Overzicht
HET KASTEELGEHEIM
MAANDAQ 10 FEBRUARI 1919 TWEEDE BLAD
J.. gg
Derde reek».
54
De Staatsloterij.
II.
Ala men het heeft over den goeden
auden tijd, dan mag daaronder niet
begrepen worden, wat met de Staats
loterij in betrekking staat. In den te-
genwoordigen tijd toch behoort het
•pelen daarin tot een vrij tam genoe
gen, dat\zeker niet tot uitwassen
leidt, als waarvan Mr. Fokker in zi.rn
boekje vertelt. Je schrikt er van, als
je leest, wat de schrijver van een me
destander, Dr. Donkersloot, dit zeker
wel heel krasse oordeel aanhaalt,
,,dat deze publieke speelinrcbting,
die ajs een ware volksramp te be
schouwen is welke met die andere
volksramp, het misbruik van sterken
drank, zonder ophouden werkzaam is
om de welvaart van den lageren niet
alleen, maar ook van den midden
stand te verstoren die als een nooit
sluimerende wraakgodin honger, el
lende en misdaad in de huisgezinnen
breDgt die altijd bezig is, offers voor
het. graf, voor den bedelstaf of voor
het schavot te verwerven, die te sa
men meer kweekelingen voor het pro
letariaat vormen dan alle andere,
rampen te zamen."
De schrijver i9 niet minder ontstel
lend in zijn betoog, dat de vier ton
winst, voor den Staat voor een groot
deel weer verloren gaan aan verple-
ging8kosten van gevangenen, van
krankzinnigen en van bedelaars in de
koloniën.
Al neemt men aan, dat in de betoo-
gen van deze felle tegenstanders wel
wat overdrijving schuilt, inderdaad
schijnt de speelwoede, nu ongeveer 50
Jaar geleden, wel heel erg geweest te
zijn. Vooral te Amsterdam. Mr. A. D.
Meyer schreef over het opwinden of
opruien tot spel in de geringe bur
gerstanden te Amsterdam: ..Gedurende
nabij honderd dagen in het jaar wor
den de lijsten der trekkingen door
honderden guiten langs de straten
rondgedragen, met het geroep ..na
kijken" uitgevent en op de opennare
atiaat, voor één cent. door de tot snel
verlokte menigte nagekeken." Ook
thans nog herinnert waarschijnlijk
menigeen zien nog het geroep van de
Arnsterdamsche loterijlüst-mannen
met hun ..'n cent 'n na-kièk Het
schijnt wel bar geweest te zijn. Dr.
Donkersloot zegt in zijn brochure
„Loterij en jenever, twee rampen
voor Nederland": dat men zich niet
veilig door Amsterdam kan bewegen
zonder lastig gevallen te worden door
de venters van loterijbriefjes, die
met steeds dringender brutaliteit u de
kans op r'ikdora opdringen. Slentert
niet. door beurs en koffiehuis, langs
markten en deuren, in komedie en
speelzaal, ©en bende (loterij) agenten
rond, gaat hij voort, om u. zelfs voor
eenlge stuivers, deel in de loterij aan
Ce praten 1 Zoekt dé distributeur van
koop-, huur- eu dagbriefjes u zelfs niet
in uw© woning op. om uwe deelne
ming in het spel op te wekken en u
het geld voor een lot af te bedelen
En als gij niet bij kas zijt, en als uwe
Inkomsten deze buitengewone uitgave
niet gedogen, en aU g© u, wegens
geldgebrek, van hei nemen van een
lot verontschuldigt, maakt dan de
echacheraar geen gebruik van uw
geldgebrek, om u óf met grootsn woe
ker crediet te geven óf u van kleeren
of kleinoodiëu te berooven. of een
ander voorwerp van waarde m rui
ling tegen het briefje van u af te trog
gelen? Weet men dan niet. dat op
deze wijze geheele huishoudens zich
hebben laten uitkleeden?"
In Dickens' „House hold words"
van 1858. leesw-men er 2elfs over
Een Engelschman, die Amster
dam bezocht, verhaalt daarin, hoe op
den Dam en op andere plaatsen de
ooren niet alleen getroffen worden
door schorre kreten van „schoenpoet
sen, meneer!" maar dat een andere
kreet daar en op eiken hoek der stra
ten, aan de deur van bijna iederen
grooten winkel den voorbijganger
vervolgde: de kreet van „loterij'!
Hij vertelt al9 volgt, daarover ..M-n-
nen van een ellendig voorkomen, die
het stempel van de gevangenis op het
gezicht dragen, waren overal rond,
en houden u onder het gaan, op onbe
schaamde wijze de lotenjlijsten onder
den neus en spreken u. steeds met u
medegaande, op een toon toe, die veel
van een bedekte bedreiging heeft.
Twee, drie en meer dier kerels vol-
fan en omsingelen u, en dringen u
un koopwaar op met een hardnekkig
heid, die geen wedergade vindt De
loterijkoorts is daar aan het woeden,
want ieder koopt, ieder vreest, ieder
ia bijna zeker van te winnen. Vooral
bedienden en kleine kooplieden, die
loten koopen en hun geld verliezen,
nog eens koopen en alweer verliezen,
en daardoor worden aangespoord om
nun meesters te bestelen. Kleine
knapen, die langs de straten looped,
nemen deel in dien handel en bedelen
zoolang tot zij in staat zijn een lote
rijbriefje machtig te worden niet
zelden weten zij het noodige geld op
misdadige wijze meester te worden.
Men heeft mij verhaald, dat de ellen
de en de misdaad, waarin deze volks
klassen in het bijzonder vervallen,
tengevolge van den loterijhandel,
grooter zijn dan oen vreemdeling kan
begrijpen, en dat het wegkapen van
tafelzilver een der meest gewone ver
schijnselen bij dienstboden is, die
zich in het spel van de Staatsloterij
begeven hebben. De Staat wint en
trekt een aardig inkomentje uit den
afschuwelijken handel, en geniet dat
uit de luiheid, de zonde, de misdaad
cn het gebrek zijner eigene kinderen.
Het Is de geschiedenis van den peli
kaan in omgekeerden zin."
Niet alleen echter te Amsterdam
heerschte de speelwoede. In 't boekje
van Mr. Fokker wordt oen couranten
bericht uit 1862 aangehaald, waarin
meegedeeld wordt, dat een Groninger
boer voor ƒ3500 aan loterijbriefjes
gekocht en daarvoor ziin boerderij hy
pothecair verbonden had.
In 1840 werden 4 debitanten van de'
Staatsloterij in Noord-Brabant tot 5
jaren gevangenisstraf en f 1500 boe
te elk veroordeeld, omdat zij een
boer met loterijbriefjes hadden opge
licht. Deze zaak was nogal op groot- j
sche wijze en scène gezet, want de
Gouverneur van Noord Brabant
Commissaris der Koningin zouden
iwe nu zeggen was er bij te pas
gebracht. Een van de debitanten had
zich n.l. voor den gouverneur ui.ge-j
geven en daardoor den boer en zijn j
buren zoo handig misleid, dat de
landbouwer twee schuldbekentenis-
sen teek end e
In 1834 kreeg te Alkmaar een col
lecteur der Staatsloterij zelfs scha-
votstraf, die de voorechriften had
overtreden en een prijs niet had uit
betaald.
Een groot kwaad schijnt het ge
weest te zijn,' dat een aantal debi
tanten der staatsloterij tevens her
berg j er of tapper was.
„De jenever ondersteunde de
loterij in het demoraJseeren
van den minderen man", aldus
schreef men er over. VVederkeerig
werd het misbruik van sterken dramt
door de loterij bevorderd.
Gelukkig zijn in den tegenwoordi-
gen tijd èn hei alcohol- en het loterij
kwaad wel heei veel vermindert!.
Mr. Fokker wijt ze.fs den min
der goeden toes: and der spaarban
ken in zijn dagen aan dat loterij
spelen. Toen in Frankrijk in 1835 de
Staatsloterij afgeschaft werd steeg
de inleg in de Fransche spaarban
ken in 13 jaar van 35 miliioen tol
339 miliioen francs. Eet is een
©enigszins ingewikkeld probleem en
1 .et Is de vraag of de loterij de
eenige factor was, die Invloed had
©p hot toenemen van het vermogen
van de spaarbanken.
Merkwaardig is in elk geval de
vergelijking, die de schrijver tus-
schen de Nederlandsche en Fransche
spaarbanken van lSöO maakt.i oen
hadden de Fransche banken 33
spaardare op iedere 1000 inwoiiers
en de is eder.andsciie maar 18. Ge
middeld spaarde toen elk Fransch-
man f 4.75 legen een Neder.ander
f 2,40.
Eet zou de moeite waard zijn,
eens na te gaan, of vijftig jaar la
ter de Nederlanders nog minder
spaarzaam waren dan die van 1860.
Men mag daarbij niet vergoten, dat
hei spaargeld door be.egging van
loterijgeld wel niet meer dan een
4 miliioen winst zou kunnen bren
gen, al is het waar, dat „sparen
doet garen", en degenen, die eerst 4
miliioen beleggen,daardoor tot spaar
zaamheid gebracht, meer dan dat
bedrag zouden wegleggen. Nfttuui-
lijk zou men dau niet deze oorlogs
jaren, doch een tijdstip vóór den
oorlog als vergelijking moeten kie-
Tenslotte nog eenige Inlichtingen
over de tegenwoordige werking der
loterij.
De loterij bestaat nu uit 21.000 lo
ten; maar door de splitsing van een
lot in 20 aaudeelen is het mogelijk
gemaakt, dat ook degenen die geen
■f f70 voor een lot kunnen of willen
betalen, toch aan de verloting kun
nen deelnemen, daar zoo'n „twintig-
Je" zooals één-twimigste lot in de
wandeling heet, voor f 3.50 gekocht
kan worden. Deze splitsing maakt
het natuurlijk ook mogelijk dat inen
veelvouden van één-twintigsi© lot
kan nemen, n.l. „tientjes" (één-tien-
da lot), kwartioten, „vijfjes", (e©n-
vijfde lot) enz. Een andere manier
om te maken dat de liefhebbers voor
een klein bedrag mee kunnen 6pelen,
lis het stelsel van de z g. klassikale
loten, die eigenlijk een soort systeem
van huur-met-opuetermijn voor de
volgende klossen of koop-op-afbeta
ling vormen.
De nummers 10501 tot en niet
2"ll000 worden n.l. van klasse tot
klasse uitgegeven, zoodat de speler
alleen meedoet in de klassen, waar
voor hij het „briefje" heeft gehuurd.
Die huur inleg heet het officieel
bedraagt voor een heel lot voor de
eerste klasse f 15, voor de tweede
•klasse f 12, voor de derde klasse
f 14, voor de vierde klasse f 16,
;voor de vijfde klasse f 13. Vóór de
twintigste loten zijn de prijzen zoó
gesteld, dat iemand, die in een klos-
<&e begint te spelen en dao lot de
laatste klasse doorspeelt zonder uit
geloot te zijn, met eikaar f 3.50
voor elk één-twiniigste lot betaalt.
Wie In de eerste klasse begint, be
taalt voor de eerste klasse f 0.75,
.loot zijn lot niet uit, dan kan hij ln
de tweede klasse zijn spel voor.zi. .-
ten tegen betaling van f 0.60. Voor
de derde, vierde en vijfe klasse zijn in
dit geval de bedragen: f 0.70, f 0.80,
©n f 0.65, samen f 3.50.
Loot men. in een der klassen uit,
dan moet inen een li oogeren priis
voor een nieuw briefje geven en wei
voor de tweede klasse f 1.35, derde
klasse f 2.05, vierde klasse f 2.85. De
vijfde klasse vordert dan natuurlijk
de volle f 3.50.
Daar in de vier eerste klassen geen
„nieten" populair „streep" of
„krats" genoemd uitloten, komen
alle 10.500 nieten (evenveel als prij
zen in aantal) er in de S'e klasse uit.
Deze klasse trekt vier weken achter
elkaar (de vier eerste klassen trekken
elk gedurende één week, meestal ge
durende 4 dagen. Na elke trekkings
week, na ieder dezer klassen dus,
staat de loterij gedi"-or»Ho één week
„stil"). Dnar'eeenover staat, dat het
meespelen in de v::fde klasse verlok
kelijk is daar dan ook de hoogste
prijzen worden uitgeloot. Het kan
zijn, dal in de laatste weken uur.
trekking nog veed hooge pri
aanwezig zijn, zoodat dan de kansen
om te winnen grooter ziin dan vóór
dien tijkl.
Daarom kan men in de derde en
vierde week (in beide weken zijn nog
9 ireikkingsdageii: de vijfde klasse
trekt 17 dagen, de vier overige 16 sa
men) nog briefjes van 1/20 lot koo
pen voor f 3.90.
We noemden dit- systeem van klas
sikale loten of bewijzen van aandeel
in de loten een stelsel van huur-met-
optietermijn. Het eigenlijke huurstel
sel was vroeger in zwang, doch nu
niet meer. Ui: het rapport van den
Minister van Financiën Vrolik. >n
1856 aan den Koning aangeboden,
blijkt dat dit huurstelsel hierop be
rustte, dat men een briefje nam voor
één klasse doch dit dan niet meer
inert bijbetaling in de volgende klas
se kon verwisselen, al was het lot
niet uitgeloot. Kostte toen een door
gefourneerd lot f 69 en een klassi
kaal lot» als men in alle klassen kon
doorspelen f71, een huurlot deed voor
alle klassen niet nrinder dnn
Weliswaar waren de huurprijzen
voor de 4 eerste klassen lager (on
derscheidenlijk f 4.8, f 10 en f 141 dan
do kiassiaale loten, maar voor de vier
weken der vijfde klasse moest men
nog f 18. f 30, f 47 en f lüü betalen.
Dk wat de eigenlijke huurloien be
treft, welker invoering juist, evenals
de splitsing van geheele mien in vroe
ger .ijd, zooveel bestrijding vond, om
dat de Staat daardoor minder gegoe
den, die geen geld te missen hadden,
door den lagen prijs van deelneming
(tot het meespelen venaidde en men
■tot het betalen der hooge bt<iragen
in de viifde klasse gedwongen werd,
omdat de verlokking om door te spe
len te groot was, aldus redeneerde
men.
Behalve de 10.500 klassikale loten
zijn er ln elke loterij evenveel „door
gefourneerde" Jolen: de nummers
1—10.500. die voor alle 5 klassen gel
dig zijn en dan ook me een in hun
geheel betaald worden tegen f 60 per
tot of f 3.50 per „twintigje".
Deze 21.000 loten doen dus alle mee
in >de eerste klasse. In elk der vier
eerste klassen vermindert dit aantal
met 1600, daar er dan eiken trek
kingsdag 400 nummers uitloten, elk
met een prijs. Dé prijzen zijn in de
eerste en tweede klassen hoofdprijzen
van f 20.000, in de derde cn vierde
hoofdprijzen van f 25.000 en voorts ln
elk der vier klassen prijzen van
f 5000 en f 2000, 2 van f 1500. 5 van
f 1000 5 van f 400, 5 vuil f 200 en 15
van f 100. Tenslotte komen er in deze
klassen 1565 loten uit mat he«t z.g.n.
„eigqn geld", dat in verband met
den prijs der loten voor de eerste
klasse f 20. voor de tweede klasse f 30,
voor de derde klasse f 45 en voor de
vierde klasse f 65 bedrnapl. Uit deze
bedragen kan men nagaan, dat voor
deze klassen de bena miner ei een
geld" nl. het geld, dat hry speel-
bewijs heeft gekost, niet geheel juist
is, wel voor de 3730 briefjes, die er
in de 5e klasse uitkomen met prij
zen van f 70. In deze klasse spelen
14600 loten mee. Behalve de 10.500
nieten, loten in de 5de klasse 4100
prezen uit met „de honderd izc-nd"
aan 't hoofd.
Deze prijs heeft wel een grooten
indruk op de verbeeldings
krach! Ger inassa gemaakt, geiuige
he: felt, dat de naam er van in
spreekwijzen is vastgelegd. Men hoort
zeggen: „Ik wou, dat 'k zoo vast de
honderdduizend kreeg", ais een betui
ging, dat nieu stellig op ie s rekenen
kan en de uidrukking: „Hij kijkt, of
hij de honderdduizend heeft getrok
ken', zegt men wel om'.rent iemand,
die er erg opgewekt uitziet.
De andere prijzen zijn: de f 50.000;
ook een prijs, die groote aantrek
king op de menigte heeft. Als de
f 100.000 „er uit" is, is voor veel spe
lers de spanning gedurende de
verdere trekkingsdagen er uil,
maar de f 50.000 valt toch
ook niet te versmaden, denkt
j men en zoo grinnikte en be
zoeker van de trekkingzaal ln 1
Haag Donderdag: „De sjeu is er wel
gauw van af geweest, dezen keer
maar gelukkig zit de „vijftig" er nog
in.
Prijzen zijn er dan nov -
klasse van f 25.000, van f 15.000, van
f 10.00'J, van f 5000 en van f 2000. Bo
vendien 3 van f 1500. 55 ..duizendjes",
65 priizen van f 400. 70 van f 200. 170
„honderdjes", behalve de straks ge
noemde „eigen geldies'". Als troost
prijs is de premie van f 3000 aan te
merken. Die wordt toegekend aan
het laatste lotnummer, dat uil hef
rad-van-forinin in de Kazernestraat
wordt opgevischt. De laatste van de
65 hoogste prijzen ('t kan dus de
f IOO.OjO zijn, zoowel als een duizend
je), krijgt als premie f 30.000, zoodat
de hoogste uitkeering in de Staats
loterij tot f 130.000 kan s.ijgen. waar
bij te bedenken valt, dat 15 pok er
van door den Staat wordt achterge
houden.
Is de loterij uitgetrokken, dan staat
zij gedurende 6 weken 9til, waarna de
trekking opnieuw begint, zoodat er
in 't geheel drie loterijen per jaar ge
houden worden kunnen.
Er wordt zoo verzekert uien ver-
der, geijverd voor het aanwijzen
pan Brussel of Bern als zet«l van
den Volkerenbond.
Komt Den Haag met zijn vredes*
het gansche Duitsclie volk te spreken
I en te handelen".
i Vervolgons zette hij uiteen, dat de
i wet op de voorioopige njksmacut
een compromis tüsssclien de pur.ijen
betreft. Daarop vervolgde hij: j
j „Wij staan thans voor de taak, de i Prieis niet in aanmerking?
groote Duitsohe republiek te grond
vesten én geen der Lepalingeu van
dit ontwerp staat de definitieve grond
wet iu den weg. Zeker, er moeien
wensclien der partijen, der afzonder
lijke landstreken cn ook betreffende
de rijk.j.enhoid bij dit voorloopig
Verspreid nieuws
ONLUSTEN IN DEN ELZAS.
Gameid weidt, dat groot© duurt© der
Jeven&middcken in Ezas aanleiding
gegeven heeft lot plundering
ontwerp eenigszins op den achter- j weekmarkten, in slachterijen ea
grond worden geschoven. Maar bo- bakkerijen. Door de gendarmerie,
ven al deze wenschen slaat, naar ik die door soldaten verstrekt was wer,
meen bij alle partijen in div hooge j üen joo personen gearreóteera
hmq iIa ll^ma Int llal da iaa a lr.i/lap
Zateruag is DE NATIONALE VER
GADERING VAN DUITSCHLAND
weer bijeengekomen
De staatssecretaris dr. Preuss gaf
een uiteenzetting van de wet op de
voorioopige rijksmacht.
Hij zei daarbij o.a.:
!„Wij zijn thans een volk, dat door
den oorlog zwaar geleden heeft, dat
een der geweldigste oorlogen uit de
wereldgeschiedenis heeft verloren, een
J volk echter, dat, met het oog op de
i wijze, waarop het aan liet front en
in het land zelf deze vier moeilijke
I Jaren heeft doorgestreden, het recht
j heeft, vol vertrouwen in de toekomst
te zien. Hetgeen door de revolutie is
tot stand gebracht moet thans nog
I worden geordend en door de Nat.
I Verg worden bevestigd. Het rijk als
zoodanig, de Duitsche natie als een
geheel, van welke wij na de betoo
gingen der laatste dagen hopen en
verwachten mogen, dat zij door het
toetreden onzer Duitsche broeders in
Oostenrijk zal worden aangevuld. Is
I de eenheid, die wij in den nieuwen
j toestand overbrengen",
i „In ons volk leeft een groote en
krachtige drang naar aaneensluiting,
niet slechts een drang des gevoels,
maar van de harde materieelé nood
zaak. Wil Duitschland na al hetgeen
geschied is weder oruhoogs.ijgen on
der de natiën, dan moet l>ei meer
nog dan tot dusver blijk geven van
zijn eenheid en deze versterken" (ge
roep: zeer juist!)
Verder betoogde dr. Preuss, dat 't
noodzakelijk is voor 't geheele vader-
lana „het zoo spoedig mogelijk tot
stand brengen der maatschappelijke
orde, welke door de bekrachtiging de
zer souveieine vergadering een orga-
nisatie in liet leven roept, die in
Duitschland de macht kan uitoefenen
en iegenover het buitenland zonder
twijfel gerechtigd is, in den naam van
huis de liefde tol het geheele vader
land. Moer nog dan in den tijd van
hel geluk, is thans in smart en leed
ons aller leus: Deutschland über al
les". (Bijval).
De bedoeling is Maandag de wet
op de rijksmacht af te handelen.
Dinsdag zal dan T nieuwe Duit
sche ministerie worden sa
mengesteld.
Volgens de „Vossische" zal het nieu
we rijkskabinet uit zestien leden be
staan. De socialisten zullen behalve
het presidentschap, de landsverdedi
ging, en de departementen van arbeid
economie, voeding en demobilisatie
hebben, de democraten behalve hel
vice-presicfentschap, biunenlandsche
zaken en financiën, het centrum jus i-
t'e, koloniën, „Reichsschauamt" en
posterijen, liet ministerie van bui-
leiuanusche zaken zal geneutraliseerd
worden.
Er zal, volgens de „Ber. Lok. Anz."
een zoogenaamd njksministcrie van
verdediging worden ingesteld. Tot
leider daarvan is Noske bestemd.
Voor het departement van kolomen
zouden Dernburg, Erzberger en ba
ron v. Richtliofen in aanmerking ko
men Het ia echter de vraag of het
departement van koloniën als zooda
nig blijft bestaan.
Als beslist kan aangenomen worden
dat graaf Brockdorff Ranlzau, minis
ter van buïtenlandsche zaken zal blij
ven.
Aug. Müller, leider van het „Reichs.
wlrtschafisatnht", zal dit ambt opge
ven en vervangen worden door kolo
nel Keelh van het departement van
demobilisatie.
Woensdag zal vermoede
lijk de verkiezing van
den rijkspresident plaats
hebben.
Intussclion zijn in verschillende
plaatsen in N.-W. Duitschland nieu
we S p ar tacistisch e onl us.
t e n uitgebroken, o.a. in Wezel, Kiel,
i Erfort, Bremen, Bremershaven en
Hamburg. Vooral te Kiel is de toe
stand 't ernstigst. Daar hebben de
revolutionnairen o.a. 't Kaiser WU-
he'mkanaal bezet.
Van regeeringszijde wordt evenwel
verzekerd, dat er voldoende trouwe
troepen zijn om de orde te herstellen.
In enkele steden is reeds de staat van
beleg afgekondigd, om de revolutie
mot kracht te kunnen tegengaan.
't Blijkt nu. dat bij de onlusten dl©
Dinsdag te Bremen plaats hadden 29
dooden en 97 gewonden gevallen zijn.
Daar ri 't dus nogal heet toegegaanf
De districtsarbeidersraad te Mer-
seburg en Halle beslooi om zoodra dé
De bladen in E.zas verzoeken d©
Fransche regeering levensmiddelen
te leveren en gelegenheid tot arbeid
|te geven, daar het anders tot ern.
fitige ongeregelheden zou komen.
DUITSCHLAND EN POLEN.
In de Zaterdag gehouden atting van
den oppersten oorlogsraad is ia
hoofdzaak gesproken over de Pool-
6che quoestie. Men zal nagaan, of
de houding der Duïtschers die in
Posen ten opzichte van de Po!en zich
godragen al© ln vijandelijk gebied,
de Entente niet zal nopen Danlzig te
bezetten, benevens den spoorweg
Dantzig—Thorn. De zitting wordt
waarschijnlijk morgen voortgezet.
DUITSCHLAND EN DUITSCH-
OOSTENRIJK. In het begin van
de volgend© week zal de Duitsche
•regeering, na machtiging van do
nation De vergadering, de bespre
kingen voor de vereeniging van
Duitse' - Jostenrijk bij het Duitsche
rijk- aanvangen.
DE STRIJD TEGEN DE BOLS-
JEWIKL Aan de wapens:i>
standscommissie der geallieerden t»
6pa, is door de Duitscliers een nota
overhandigd, waarin gewezen wordt
op de Bolsjewistische gevaren in de
Oostzee-provincies. Met het oog hier
op vraagt Duitschland het recht oen
eemge oarlogssahepen, di© volgen»
art. 23 van het wapensiüstanda-
contract ontwapend moesten worden
weer ln gebruik te mogen nemen,
teneinde den strijd met de Bolejewikl
die geregeld steden aan de Oostze -
kust veroveren, te kunnen aanbin
den. Ook verzoekt Duitschland bij
dezen strijd door geallieerde ooi»
Cogsschepen te worden ondersteund.
STAKINGEN IN AMERIKA.
Te Seattle (staat Washington) staken
55.000 man in de scluecpsverfnijver-
heöd en in andere fabrieken. Vrij
wel het geheele bedrijfsleven ln die
streek is nu stilgelegd.
De monarchistische bewe
ging in Portugal.
Uit Den Haag wordt gemeld:
Naar aanleiding van te.egranunea
uit Portugal van monarclustischea
beeren Ebert en Scheidemann op- oorsprong, di© in Nederland zijn ver
nieuw in de regeering worden opge- spread, ©n waarvan zelf» enkele ge
nomen, de algeineene staking te pro- teekend waren me: „officieel",
clameeren en de arbeiders te wape- wenaclq, de Portugeescli© legatie
ne.a' D J i hier te lande den waren toestand in
ln Rusland heelt de raad van volk». ksnne„ Slecht, de
!marht.12(i£n pfii nnmi-n ii11 cmvoor.
gemachtigden een oproep uitgevaar
digd naar aanleiding van den dood
van Liebknecht, waarin hij aanspoort
om de pogingen te verdubbelen voor
het binnenrukken van Luiischland en
de vereeniging met de Duitsche spar-
tacisten. De bladen zijn mot een
rouwrand verschenen.
j Bij de vredesconferentie komen be
halve de vele voorziene ook vele on-
verwachte quaesUea op 't tapijt. Een
der laatste is de eisch van koning
j Hedjaz, die de onafhankelijkheid
eischt van 't k o n i n k r ij k dat
'alle Arabieren omvat, zich
uitstrekkende van A.'cxandrette tot
den Indischcn Oceaan. A les op grond
van de formules van j:vsid-nt Wil
son! Maar de moeilijkheid is, dat
zoowel Frankrijk a's Ei-geland 't oog
op dit gebied gevestlgc hadden voor
koloniale aangel©genheden in Syrië.
Bovendien zouden eis koning Hedjaz
zijn zin kreeg, de Enge:sch© belangen
bij 't Suezkanaal in 'i gedrang ko
men.
't Zal moeilijk zijn om de tegen
strijdig© belanghebbenden met elkaar
te verzoenen.
ff zal Wilsi
Salomo openbaren?
Fransche correspondenten van
Enge!6che bladen verzekeren nog
eens, dat de zaken van den Volke
renbond uitstekend opschieten.
Een der gedelegeerden moe: aan «en
Journalist gezegd hebben: „U kunt
mij gelooven, dat het kind geboren
lal"
twee steden Oporto en Braga en e:-
ke7e ander© dorpen in het noorden
des lands staan onder den druk van
den monar'histischen opstand, die
'n zuiver nnliiair karakter heeft Het
geheele centrum en het zuiden van
I Portugal verkeeren ln volmaakte
I ru6t ©n niet de minste ordeverstorin
gen of aanslagen hebben p'aais ge
had. De monarchistische bewegirjg
van den 23en Januari te Lissabon is
'onderdrukt. A-Me constitutioneels
lichamen van de Portugeesche repu
bliek blijven normaal functionnee-
ren. Het parlement vergadert zeer
regelmatig en steunt de wettige re
geering des land6 volkomen tegen de
Junta der revolublonnai-ren, die rich
heeft schuldig gemaakt «an de meest
cnmenschelïjke daden. Het ministe
rie beschikt over genoegzame ma
terieel© en moreel© hulpmiddelen om
den opstand in weinig© dagen te be
zweren. Ds revolutionnairen zijn,
tot op heden, in a tie gevechten mei
de repuhlikednsche troepen versla
gen. Daar uien geen staat kan maken
op berichten uit monarchistisch»
bron, die over Spanje verzonden
worden, kunnen degenen, die belang
stellen in den toestand van Portu
gal. juiste inlichtingen hieromtrent
bekomen aan de Portugeesclie lega
tie Ln Den Haag, die ze dagelijks
van haar regeering ontvang:.
Feuilleton
r F. K. SCRIBNER.
17)
Hij liep dit zeggende met een pijp
ln den mond liet vertrek op en neer,
terwijl ik nog steeds iu de papieren
zat ie wroeten. Eensklaps bemerkte
Ik dat hij rich over mij heenboog.
Als je het goed vindt, Ned, zei
hij, ga ik morgen al bijtijds naor
het dorp om naar een grofsmid om te
ven.
Naar jen grofsmid? vroeg ik.
Ja de poort moet nagezien wor
den. Het slot gaat niet meer, dan
kunnen de buren ons doen en laten
althans niet meer gadeslaan, u
ze don muur ovcrkliinmen.
Ik was op het punt om te zeggen
dat de muur geen bezwaar zou zijn
voor degenen, die ons wilden bespie
den maar ik besloot nog een |ioi>.
wachten voor ik mijn vermoedens me.
dedeehle on antwoordde:
Haal zooveel grofsmeden als je
maar wilt, we kunnen hun binnens
huis ook nog genoeg te doen geven.
De helft van de 6leutel» van de ka- 1
mers zijn zoek en we moeten er nieu.
we op laten maken.
Ik nam nu een handvol manuscrip
ten en spreidde die op de tafel uit
Denkende dat hij mij daarmee hielp,
nam hij een kistje op dat ik uit de
kast had genomen en zetl© het op
den grond neer. Het viel echter met
een slag ora en dadelijk daarop hoor
de ik hem uitroepen.
Kijk hier eens. Dit moet je toch
ook nog hebben.
Opziende zag ik dat hij een stuk
papier uit een reet van de kist te
voorschijn haalde, maar hij kon het
in zijn geheel niet er uit krijgen zon
der het te scheuren.
Ik ben er zeker van dat ik alle
manuscripten daaruit nam, zei Ik
en als er nu nog een daar zichtbaar
is dan
Is het een bewijs dat er een val
sche bodem in is, viel hij mij haastig
in de rede. geof mij gauw een bei
tel. Ned, dan zal Ik dat raadsel op
lossen.
Zoodra ik hem dezen aangaf ze'.'e
hij hem in de reet en al spoedig wist
hij het werktuig tusschen den val-
schen en den waren bodem uit te
wringen.
Een geel geworden papier lag nu
voor mij. Toen nam ik het mee naar
de tafel om het wat nauwkeuriger te
bezien. Aan de eene zijde was een lak
met het wapen van de Fronteliacs.
Blijkbaar ieis van gewicht, daar
het zoo zorgvuldig was opgeborgen,
zei Vane nog altijd" met den beitel in
de hand.
Ik brak het lak stuk en zug dat er
eenige regels met fietsen inkt op het
papier waren geschreven. Onder aan
las ik den naam van Henri, Armand,
hertog de Frontellac.
Is dat weer een manuscript over
dezelfde zaak? vroeg Vane mij.
Ik las de eerste regels.
Ja weer over de Uitvaardiging
van 1793 en ik voorzie dat we hier
iets interessants hebben gevonden. Ik
zal het zoo dadelijk voor je vertalen,
antwoordde ik.
Hij stopte zijn pijp en zei toen:
Ik ben verlangend te hooren wat
je voorouder over dat onderwerp te
vertellen heeft.
Ik poogde het geschrift te ontcijfe
ren. Eensklaps zei ik, hem strak aan
ziende:
Lees dat eens.
Lees het mij liever voor, ant
woordde hij. Je weet dat ik weinig
Fransch ken en dit is ook nog ondui
delijk geschreven.
Het document was gedateerd 14
October 1793, acht en veertig uur na
dat men met de ontheiliging van de
St. Denis kerk begonnen was.
En het behelst iets vreeselijks, te
oordeelen naar de uitdrukking van je
gelaat, zei hij, en ik zag nu dat hij
ook belang begon te stellen ln den
inhoud.
Je zult zelf kunnen oordeelen of
het iets vreeselijks is, hernam ik.
Ik zal het dadelijk voor je vertalen.
Je weet dat het gepeupel den twaalf
den October oproerig begon te wor
den cn dat het den dertienden dat een
Zondag was. werd voortgezet. Het is
waar dat er heel wat menschen
naar St. Denis gingen maar let wel
op. van Zaterdagmiddag tot Maandag
morgen werden de graven niet ge
plunderd door de werklieden die door
de Revolutie werden betaald. Gedu
rende Zaterdagnacht en den goliee-
len Zondag was de abdij van St. De-
nis geheel verlaten, behalve dat de
hoofden van het comité er schild
wachten hadden neergezet
Ik verbeeld mij dat weinig men
schen lust zullen hebben gehad om
de3 nachts daarheen te gaan en dat
de schildwachten eenzame uren zul
len hebben doorgebracht bij de open
graven, gaf hij mij droogweg ten
antwoord.
Ik keek weer naar het manuscript
Het schijnt dat sommige perso
nen dit juist begeerden, en Ik kan je
dat. hei. best uitleggen door Je voor te
lezen wat Henrl hertog de Frontel
lac dien Maandag geschreven heeft.
Hij ging nu achterover in zijn stoel
zitten rooken en ik begon het docu
ment op te dreunen, het woord voor
woord vertalend. Dit stuk had hon-
derd jaren ruim verborgen gelegen
onder den valschen bodem van een
ijzeren kist tn dit oude kasteel, dit al
leen maakte reeds dat mijn handen
trilden toen ik het opnam:
Ik heb de zon zien opgaan op
dezen andermaal boozen dag voor
mijn dierbaar Frankrijk, Du Boufort,
d'Arden en Medford zijn teruggereden
naar Parijs, maar ik ben te Frontel
lac gebleven ten einde de zaak te re
gelen. waarin wij 2ulk een groote rol
hebben gespeeld. Ik zou graag het ge
laat van de hyenas willen zien als zij
vandaag de graven openen en zien
dat zij bedropen zijn, bedrogen door
degenen die zij uit vrees vermoorden.
De zaak begon twee dagen geleden.
Ik was daar toen juist, ik stond aan
de poort en zag het gepeupel op de
kerk losstormen, het gcepuis van
Parijs huilen boven de grafzerken
van de heilige dooden van Frankrijk.
Wij hadden overlegd wat gedaan zou
worden, daar wij het gevaar kenden
en wetende dat wij voor een heilige
zaak streden. Met ons vieren tegen
een miliioen maar nochtans behaal
den wii de overwinning.
Wat beefde Ik dien middag, toen zij
Pepin uit het graf haalden en het
gespuis aan de werklieden gelastte
om zijn beenderen in den kalkput te
werpen. Tndien zij krankzinnig ge
worden door de koorts van ontheili
ging op deze wijze voortgingen, wisb
ik dat onze plannen op niets zouden
uitloopen, maar de zon was al op
het punt van onder te gaan en de
dwazen waren bang voor de schadu
wen van den nacht. Medford fluister
de mij in. dat hel gespuis naar Pa
rijs terugging en da: zij besloten
hadden dien dag geen graven meer
te ontheiligen.
Hoe aandachtig bestudeerden wij
de gezichten van de drie die achter
bleven om de dooden te bewaken en
hoe glimlachten wij toen wij de dwa
zen huiten den drempel zagen neer
hurken, angstig dat de graven zich
van zelf zouden openen en de ko
ningen die men geschonden had, zou
den verrijzen, ten einde hen te ver
nietigen. Dufort wist dat er een
deurtje achter bet hoogaltaar was en
zoodra de maan aan den hemel stond
ging hij de sacristy binnen ten einde
zich ln het wit gekleed In de scha
duw van de zerk van don groo'on
Turenne te verbergen.
Wij wisten dat zij op teder uur de
kerk konden binnen gaan rn dat Du
Boufort hen op wachtte. Hij zweert
dat hij hun tanden hoorden klappe
ren en de drie dappere dwazen slo
ten zich vast aaneen ten einde lang
zamerhand den post buiten de deur
(e bereiken.
(Wordt vervolgd.)
