Buitenlandse!) Overzicht
HetSpoox van Vöröshegy
HAARLEM'S DAGBLAD
feuilleton
Onze Laeftboeii;
OINSDAG 1 JULI 1919
TWEEDE BLAD
Heemsteedsche Brieven.
Dat het eene komt en het andere
gaat is in onze gemeente den laatsten
tijd duidelijk gebleken. Verdwenen is
de groote pomp, die stond op het
pleintje in de Raadhuisstraat, niet ver
voorbij de IJzeren brug, een overschot
uit den tijd, toen de waterleiding nog
niet in Heemstede haar kostelijk nat
verspreidde en de inenschen zich
moesten tevreden stellen met grond
en zakwater, dat maar al te vaak aan
redelijke eischen niet voldeed. Uit
die lompe pomp haalde het heele
buurtje water. Nu is het leelijke ding
gelukkig weg en wanneer de omge
ving een beetje wordt bijgewerkt (zou
een bescheiden plantsoenije te veel ge
vraagd wez*a?) en de onregelmatige
verzameling huisjes mettertijd eens
door bete; verhangen wordt, daD kan
dat gedee'to van de gemeente wel
aantrekkelijk worden, wat het op dit
oogenblik niet is.
Een pomp is dus verdwenen. Een
bruggetje hebben we er voor terug
f;ekregen. Op den Bronsteêweg name-
ijk, waar het toegang geven zal tot
dat gedeelte van het eilandje, waar
de distticts-sclioolopzientr, de heer
Sterck, m-ttertijd een huis zal laten
bouwen. Het is een net bruggetje,
een stevig bruggetje, een bruggetje
dus waarop redelijkerwijs geen aan
merking kan worden gemaakt. De
zwaarlijvig te Heemstedenaar mag
zich veüig op dit bruggetje wagen.
Maar het moet geverfd worden.
Het staat in groene grondverf en gaat
dus sch lil in, steekt ten minste niet
hinderlijk af bij het omringende lom
mer intusschen heeft de schilder
aan een van de paaltjes een streek
roode verf gegeven, waaruit ik de
mogelijkheid distilleer, dat het brug
getje met roode verf zal worden afge
zet. Wanneer dat wezenlijk zijn plan
mocht wezen, dan verzoek ik vriende
lijk aan Dr. Sterck ,,och toe, verbied
hein dat, die rooie verf zal het brug
getje opgeprikt maken en ieetijk doen
afsteken bij de omgeving."
Weten mijn lezers wel, dat er een
spreekproef bestaat om ie toonen dat
je niét stottert en dat. een bruggetje
tot onderwerp heeft? Ik hoorde het
van een oude tante en die had het
weer van een oudere tante en deze...
enfin, het is een héél oude spreek-
>roef.
Er gingen eens drie vrouwen
over een zwikzwak bruggetje. De
eene heette Biba, de tweede heette
Bibabibelebinnasinasnikkerdeknik-
Bibabibelebinkasiasnikkerdeknik-
kerdekniknakneveldeknonka. Toen
nam vrouw Biba een steen en
wierp die tegen vrouw Bibabibele-
binka's scheen, zoodat vrouw Bi-
babibelebinkas nasnikkerueknikker-
dekniknakneveldeknonka, die
brak haar heen!
Wie dit vlot en zonder haperen kan
zeggen, behoeft de eerste drie maan-
deu nog niet naar een spraakleeraar
om het stotteren af te leeren.
Er zijn bij het gemeentebestuur heel
wat bouwplannen ter goedkeuring in
gekomen. Men wil gaan bouwen in
het Zuiderhoutpai'k, in de Einden-
houtstraat, bij den ingang van de
Zandvoortsclie laan bovendien is de
Roomsch-Katholieke Volksbond van
plan 40 arbeiderswoningen le stichten
in de verlengde Iepenlaan. Een eigen
lijk gezegde schoonheidscommissie be
staat in Heemstede niet, maar al de
plannen gaan om advies naa den be
kenden bouwmeester Jos. Cuijpers,
die er, vertrouw ik, wei op 2al letten,
dat er geen bouwkundige monster
achtigheden zullen verrijzen, zooals
het malle schiphuis in het Haarlem-
merhoutparK. Iemand kan aangena
me herinneringen hebben aan ue zee
en aan de vischvangst, zonder daar
mee zijn buren en de voorbijgangers
te verbazen. Of moeten we mettertijd
van een rustend banketbakker een
landhuis vc wachten in den vorm van
een taartedoos en van een rijk gewor
den grossier in groente een villa in
bloemkoolvorm? Verbeeldingskracht is
goed, maar ze dient haar grenzen te
hebben en die lijken bij het schiphuis,
dat zelfs een roert je 'heeft, wel ver'
overschreden.
liet huis heeft nog geen naam. Ten
minste ik heb er nog geen op gelezen.
Kan de titel, die de spraakmakende
gemeente er voor verzonnen heeft, d e
Arke Noachs, misschien in aan
merking komen"?
In de bouwvakkon komt er dus
weer werk en dat is maar gelukkig,
want wij hebben te Heemstede bouw
terrein in overvloed. De Heemsteed
sche Dreef wacht op liefhebbers dit
bouwterrein is zoo keurig afgewerkt,
dat zelfs ai een aardig plantsoen aan
wezig is. Maar bij gebrek nan verkeer
groeit het gras er welig uit de straten.
Toch voorspel ik, zoodra de eerste
landhuizen er maar eenmaal staan,
hier een groot succes de omgeving,
vlak bij den Hout, is aantrekkelijk en
de tramhalte Blauwbrug is een stapje
ver.
In dat opzicht liggen de bouwter
reinen bij de Zandvoortsche laan min
der gunstig. Daar moet je heen fiet
sen of wandelen en het kan wel zijn,
dat nu er eenmaal kleine huizen aan
de Zandvoortsche laan zijn gebouwd,
dit zelfde of een soortgelijk type ook
zal worden gesticht in de straten, die
er op uitmonden. Ilcelemaal klaar zijn
die zijstraten nog niet, de toegang tot
den Heerenweg is mot prikkeldraad
afgesloten en aan den westkant zijn
ze heelemaal niet af. Maar we kunnen
ai duidelijk waarnemen, hoe de aan
leg worden moet en ons meteen over
tuigen van de groote verbetering, die
de Zandvoortschelaan onderging. De
smalle trechter bij den Heerenweg is
een flinke breede toegangsweg gewor
den en deze wordt over een gedeelte
van den weg voortgezet. Hoe smal en
bekrompen hij vroeger was, zien wij
aan 't vervolg, dat nog even nauw
is gebleven. Het kan evenwel niet
lang duren, of de geheele weg
mont worden veranderd. Nu wij een
maal aan de weelde van de breedte
gewend zijn, kan het tweede gedeelte
daer niet lang meer zoo gebrekkig
blijven.
Een flinke, breede rijweg, aan
weerskanten ferme voetpaden, die we
gens de landelijkheid niet beklinkerd
óf betegeld, maar begrint zijn, hebben
het smalle weggetje van vroeger ver
vangen, waai' de wandelaar zich on
veilig voelde en de fletser nauwe
lijks ruimte had om uit ie wijken voor
sneller voertuigen, auto's en motor
fietsen. Het eenige wat verloren ge
gaan is zijn de boomen, maar zoo
héél smartelijk is het verdwijnen van
die scheefgegroeide knotwilgen niet.
En is eenmaal de heele weg verhreed,
dan krijgen we er zeker wel jonge
boomen terug.
Er is brand geweest in de gemeente.
En wel een, die van zelf weer is uit
gegaan, wat heel gelukkig mag hee-
ten, omdat anders de heele Belvédère
in vlammen zou zijn opgegaan, vóór
dat de brandweer present had kunnen
zijn en hulp bieden. Afgescheiden
van de vraag, of het wel zoo gemak
kelijk is, naar dat punt voldoende wa
ter te brengen.
Hoe het vuur ontstaan is? Men
heeft er geen gas koffie, thee en an
dere zaken moeten dus met briketten
warm gehouden worden en nu wordt
verondersteld, dat nog niet geheel ge
doofde briketten in de toonbank zijn
gelegd. Deze toonbank is dan ook ver
brand met de mooie telescoop, die in
een van de kastjes was geborgen en
waarmee de menschen gewoon zijr.
den omtrek of te zoeken. Bovendien
is er pas afgeleverd drukwerk ver
brand. En dat, terwijl het drukwerk
tegenwoordig zoo duur is!
Natuurlijk is alles in den toren
zwart aangeslagen van den rook. Het
viiur moet uitgegaan zijn, omdat er
geen wind of tocht bij kon komen, het
geen voor de deugdelijkheid van den
bouw pleit. In moderne huizen zou
dat niet voorgekomen zijn. Maar dat
het met dit brandje afliep is een ge
luk, want de* bouw van zoo'n Belvé
dère zou er in dezen tijd van dure
bouwmaterialen duchtig inhakken.
Naar ik hoor zal een vereeniging,
die tijdens den oorlog haar werkzaam
heden staakte, die dit jaar opnieuw
beginnen, de vereeniging E o n i n g-
i n n e d a g namelijk. Zij wil op den
Sisten Augustus een aardig algemeen
feest organiseeren, 's morgens voor
de kinderen, 's middags voor de oudere
jeugd en 's avonds voor de volwasse
nen, mei als slot (wanneer de kas dat
toelaat) een vuurwerk. Nadat de ver
eeniging' zoolang gestaakt heeft, om
dat het inderdaad geen tijd voor fees
ten was, kan de aanstaande Koning
innedag voor Heemstede een pretti
ge, algemeene feestviering worden!
u is do Raad van Tien' die wij!
de Raad van Vier opgeheven is dooi
hot vertrek van President Wilson
r in eere hersteld is bezig met
srder afwerken van ae vreueauun-
gek-genheden voor Duitsch-Oosienrijk
Eerst daarna komen de Turken aun
de beurt. Dit zal nog wel een poosji-
duren. Daarom is aan de Turksciic
gedelegeerden te Parijs gezegd, dat
voorloopig nog wel naar Kon-
stantinopel kunnen terugkeeren.
De Raad van Tien is als volgt sa
mengesteld:
Clemtnceau en Pichon, Amerika:
Lansing en kolonel House, Engeland.
Balfour en Lord Milner of Bonar
Law, Italië: Tittoni en Marconi, Ja
pan: Makino en Chinda.
Ook de Raad van Vijf is weer In
ire hersteld. Die bestaat uit Clemen-
oeau, Lansing, Balfour, Tittoni en
Makino.
Voor de Raad van Vier Zaterdag
't teeltenen van 't vredesverdrag
uiteen gegaan is, werd nog besloten,
dat. de blokkade tegen Duitschiand
gehandhaafd zal worden tot het vrc
desverdrag geratificeerd zal zijn.
Evenwel zullen al verlichtingen voor
Duitsciiland ingevoeld worden ais 't
vredesverdrag door Duitsciiland ge
ratificeerd is. 't Is van belang zoo
wordt te Parijs geoordeeld dat de
Duitschers 't verdrag zoo spoedig
mogelijk definitief goedkeureu, om
dat zij dau ook gedwongen zijn hun
troepen uit Polen terug te trekken,
't Verblijf der Duitsche soldaten in
aan Polen toegewezen gebieden
blijft een gevaar voor de rust in
Europa.
De Duitschors hebben het opheffen
der blokkade dus in de hand- Zij
moeten het vredesverdrag zoo spoedig
mogelijk door de Nationale Vergade
ring laten goedkeuren.
De Entente zal ook zoo lang wach
ten met 't terugzenden van de Duit
sche krijgsgevangenen.
Een groot deel der Duitsche pers
begint bezadigder over 't vredesver
drag te oordeeien. 't Oog wordt op
de toekomst gericht.
De „Lokal Anzeiger" schrijft: „Wij
moeten leeren zwijgen'' en hiermede
worden steriele protesten terecht ver
oordeeld, waar men alle krachten
noodig heeft voor het nieuwe leven,
dat begint: „Het is onze taak, mede
om de wille van een komend geslacht,
om een goede toekomst voor te be
reiden."
De „Vossische Zeitung" zegt: „Een
nieuw tijdperk van de wereldgeschie
denis begintEn daarna karakteri
seer; 't blad in een enkelen zin de
gansche beteekenis van dezen 28en
Juni: „De vrede is niet slechts een
einde, maar ook een begin."
Daarentegen handhaven verschil
lende andere Duitsche blaRen (voor-
ran AU-Duilschen kan ij 't verzet
tegen 't vredes\erdrag. Er kwamen
Zondag zelfs bladen uit met een
rouwrand!
Do Rijksbond der Duitsche onder
officieren heeft zijn leden aange
spoord 14 dagen met een rouwband,
te loopen.
Reeds weten onze lezers, dat de
Chinoescbe vredesgedelegeerden ge
weigerd hebben 't vredesverdrag te
teekenen, omdat China zijn wenschen
inzake Shantocng niet verwezenlijk*.
zag.
De deskundige medewerker van 't,
N. v. d'. D. merkt op.
„Door de weigering der Chineesché
delegatie is thans evenwel een zon
derlinge toestand geschapen. China
sluit geen vrede met Duitsciiland;
omdat het grieven heeft tegen
Duitsch lands tegenstanders! Dit is
een internationale verhouding die
natuurlijk niet duren kan. Uit te
leurstelling over de besluiten van den
Entente-Oorlogsraad behoeft China
den oorlog tegen Duitschiand niet
voort te zetten. Zal dus iusschen Pe
king en Berlijn 'n afzonderlijken vre
de gesloten worden Maar als Ch.na 't
verdrag van Versailles niet teekent
blijft het buiten den Volkenbond en
dit kan de regeering tc Peking niet
wenschelijk achten. Er zal dus een
oplossing van het conflict gevonden
moeten worden, d.w.z. de Geallieer
den moeten compensaties voor China
verzinnen of..! de weigerachtige Chl-
neesche regeermg tot onderteekenen
dwingen. Het laatste zal gemakkei ij
ker zijn dan het eerste."
Lloyd George heeft Maandagmid
dag in liet Engelsche Lagerhuis mee
gedeeld, dat hij Donderdag a.s. een
verklaring zal afleggen over den vre
de waarna de noouzakelijke stappen
genomen zullen worden om de goed
keuring van het parlement voor de
ratificatie van het verdrag te verze
keren.
Lloyd George werd Maandagmid
dag in 't Lagerhuis spontaan be
groet.
De groote meerderheid der leden
stond op, juichend en wuivend mei
papieren. De leden van 'dó liberale
oppositie bleven eerst nog even zit
ten, maar de meesten van hen ston
den op na het herhaald verzoek van
de overige afgevaardigden. Enkele
l.abour-afgevaardigden weigerden
evenwel om uiede op te staan.
De leden zongen nadat Will
Gooks, ook een Md der arbeiderspartij
daartoe met krachtig goluid 't 6ein
gegeven had het volkslied, waar
mee het publiek op alle giuei jjen in
stemde. Het gezang werd Besloten
met drie daverende hoeras.
Twee Labour-afgevaardigden ble
ven t.jdens het zingen van liet volks
lied zitten en Seddon, lid van de na
tionale democratische partij, veslig-
•de de aandacht op het feit, dat twee
leden, die de eer van trouw aan de
kroon hadden afgelegd, blijk hadden
gegeven van oneerbiedigheid door bij
deze bijzondere gelegenheid te blij
ven zitten. Hij hoopte, dat er nota
van zou,worden genomen. (Luide toe
juichingen).
Romain Rolland, de bekende schrij
ver van „Jean Christophe" heeft een
beweging op touw gezet om een spoe
dige toenadering iusschen intellec-
lueelen van alle naties te bewerkstel
ligen. Hij heeft een beginselverkla
ring voor het nieuwe verbond opge
steld en verzamelde nu daarop hand-
teekeningen. Het doel van de propa
ganda brengt vanzelf mede, dal. ook
Duitsche en Oostenrij'ksche intellec-
tueelen niet buitengesloten worden
en vijf Duitsche geleerden, waaron
der de groote natuur-filosoof Ein
stein, hebben dan ook reeds hun
llandteekening onder het manifest
geplaatst, dat in het Fransche blad
„l'Humanité'' gepubliceerd is en aan
heft met de woorden; „De Rede ls
niemands dienaar, maar wij zijn de
dienaren van de Rede. Wij hebben
geen anderen meester. Wij zijn er
om haar licht te dragen en te verde
digen, om alle afgedwaalden rondom
haar te hereenigen. Onze taak, onze
E licht is het een vast richtpunt in
et oog te houden en de poolster aan
de menschheid te toonen.
De verdere inhoud van de verkla
ring is een betoog voor „vergeven en
vergeten."
De nationalistisch gezinde pers in
Frankrijk keurt 't pogen van Romain
Rolland af, omdat de rekening met
de intcllectueelen uit de centrale lan
den nog niet vereffend is.
't Woa-dt rustiger in Duitschiand.
Niet alleen is de spoorwegstaking
opgeheven, maar ook de staking aan
de post, en telefoon te Berlijn.
Verspreid nieuws
DE DUITSCHERS TE VERSAIL
LES zijn thans bijna allemaal ver
trokken. Ook Von Haniel is naar Ber
lijn afgereisd. Thans zijn nog achter
gebleven baron Von Leroner met een
20 secretarissen.
TE SPA zijn de onderhandelingen
over de quaesties van den wapenstil
stand thans ook geëindigd. De ver
schillende gedelegeerden zijn vertrok
ken. Alleen eenige heeren zijn nog
achtergebleven voor 't afdoen van en
kele loopende zaken.
DE ALANDSEILANDEN Het
„Svenska Dagbladet" geefi den uit
slag van de volksstemming op de
Alandseilanden.
04.4 pCt. der volwassen bevolking
sprak zich uit voor de aansluiting bij
Zweden.
Met het oog op dit resultaat vraagt
de Zwcedsche pers om vervulling van
de verlangens der bevolking.
LOYD GEORGE is Zondagavond
te Jonden teruggekeerd en daar
geestdriftig ontvangen als een hulde
voor zijn aandeel in "t vredeswerk.
IN FRANKRIJK is thans de sta
king in de metaalindustrie opgeheven
Alleen te Parijs staakten een hon
derdduizend arbeiders.
IN HONGARIJE. De „Hambur
ger Nachrichten" meldt uit Weenen:
De Radenregeering in Boedapest
bereidt een ontruiming van Boeda
pest van alle burgers voor. Een fi-
naricieele ineenstorting is onvernnjde
lijk. De hongersnood neemt verschrik
kelijken afmetingen aan.
Volgens een mededeeling van het
corpscommando te Boedapest is de
legen-revolutie volkomen onderdrukt.
De orde werd niet verstoord.
ALGEMEENE TREURDAG. In
Saksen zal op 3 Juli in verband met
den smadelijken vrede een algemeene
treurdag gehouden worden.
KONING ALBERT gaat een vacan-
tiereisje maken in de bergen van Sa
voye.
SCllEIDEMANN. Uit Berlijn wordt
gemeld Op zijn reis naar Zwitser
land is Scheidemann nog juist aun
een arrestatie ontsnapt. De leiders der
onafhankelijken te Lörrach hadden na
melijk het plan ontworpen om hem
bij zijn aankomst aldaar gevangen te
riemen en hem zoodoende te beletten
UIr IlEi' LEVEN >.ws GEOFFlltiï
GILL,
Detective
door IVANS.
80)
HOOFDSTUK XIV.
Des nachts in Kisfalva.
Het geluk diende ons. In de Ilauw-
verlichte voorhal vonden wij lJela
Keiler op een der antiek-gesneden
banken gezeten, vlak naast de deur,
zijner woning. Hij zat met de elle
bogen op de knieen en hel hoofd op
de handen geleund en hoorde ons
niet aankomen, zoodat hij opschrok,
toen wij plotseling vóór liem ston
den.
Wat wiit u van me? vroeg hij
angstig, terwijl hij ons met verschriK-
te oogen aanzag.
Wij deden, alsof wij niets van zijn
angst bemerkten en ik legde hem uit,
dat ik een paard noodig had om naar
Kisfalva te rijden.
U wilt de politie waarschuwen?
vroeir hij, steeds op denzelfden ge-
jaagdon toon.
De Graaf verlangt het zeide
ik. U begrijpt wel, meneer Keiler,
dat het zijn plicht is, dat te verlan
gen.
Keiler zeide niets meer. Hij stond
op, ontsloot de deur, die op bet slot
plein uitkwam en geleidde ons naar
de stallen, die zich in het verballen
deel van het slot bevonden. Wij von
den er slechts vier paarden (heigeen
niet te verwonderen was, want de
Graven Csadónyi plachten slechts
zelden op Vöröshegy to komen): twee
koets- en twee rijpaarden. Van de
laatste koos 'li mij het beste uit en
Béia Keiler hielp mij bij het zadelen
en optuigen. Toeri ik op liet slotplein
stond, gereed om op te stijgen, vroeg
hij plotseling:
Waarom zendt de lieer Graaf
mij niet naar Kisfalva? Er lag een
werel-1 van wantrouwen in zijn stem.
Ge doet het best, dat aan hem-
zeiven te vragen zeide ik strak;
maai- G. G. voegde er op jovialcn
toon aan toe: U kunt ervan verze
kerd zijn, meneer Keiler, dat het geen
gebrek aan vertrouwen is, dat hem
daarvan terughoudt.
De man maakte een lichte buiging
en ging zwijgend in het slot terug,
de deur voor G. G. openlatende om
hem te volgen.
Ik zat nu in den zadel cn G. G-
reikte mij de hand.
Wil.y zeide hij, net is voor
mij nog de vraag, of de moord op de
Gravin direct samenhangt met de
zaak, die mij luerheen gebracht heeft.
Maar hot staat vast, dat er tenmin
ste een indirecte samenhang Ius
schen beide zaken bestaat, omdat uu
Gravin stellig en zeker in den kinder
roof betrokken was. Ik stel me voor,
dat wij ook daar wel achter zullon ko
men. Het liefst zou ik de politie or
buiten laten, maar dat kan natuur
lijk niet. Het is de eerste maal, dat ik
in beroepszaken met de Hongaarsche
politie in aanraking kom: Zij is mij
altijd afgeschilderd ais doortastend,
maar te impulsief in den geest van
je cigjfth karakter, Wiliyi
Ik haalde de schouders op; ik was
mij te wèl bewust van mijn groote
nuchterheid in liet beoordeelen van
menschen en zaken.
lloud je deze toespraak alféón
om je hart te luchten? vroeg ik onge
duldig. Maak dan wat voort, want
't wordt méér dan tijd, dat ik op weg
ga.
- Kalm en nuchter .als steeds!
zeide G. G. niet zonder sarcasme.
Neen, Willy, ik heb ditmaal met m'n
woorden een ander doei, al ïs het een
gonot z'n hart aan den boezem cons
vriends ui! te storten! Ik weet m-
of ik nog in de gelegenheid zal zijn,
je alleen te spreken, vóórdat de poli
tie op Vöröshegy komt, en daarom
kies ik dit oogenbhk. Denk er aun
om, wanneer de „officieele" vermoe
dens zich meer en meer op de schuld
van den Graaf richten mochten (en
dat zie ik aankomen!), vooral niets
te zegen ofte doen, dat aan die ver
moedens een andere richting zou
kunnen geven.
Dat is toch niet „fair" tegenover
den Graaf bracht ik in het mid
den.
En toch is het 't beste middel
om hem uit den brand te helpen: hoe
meer men hem verdenkt, hoe veili
ger de werkelijke dader zicli voelen
zal. En dat kan dezen lot onvoor
zichtigheden brengen, die weer tot
zijn ontdekking kunnen voeren.
Je hebt gelijk! Maar 't beteekent
voor den Graaf 'n verzwaring van al
zijn Leed en zorgen!
De gevoelens, die je uitspreekt,
doen je hart eer aan, Willy! Ik zal
ervoor zorgen, dat do Graaf weet,
waarom wij hem schijnbaar aan zijn
lot zuilen overlaten, wanneer wij
zien, dat de „officieele" verdenking
op hem valt. En nu, maak wat
voort, want 't wordt meer dan tijd
dut jc weggaat! Aldus eindigde hij
met dezelfde woorden, die ik zooeven
tegen hèm gebruikt had.
Ik vond het niet de moeite waard,
hem nog van repliek te dienen; dus
knikt-.- ik hem ik moet bekennen:
niet héél vriendelijk] toe, en reed
de 'gréhs over të STeTtën. Zij zagen na
melijk in zijn reis naar Zwitserland
een poging om zich aan de verant
woording te onttrekken. Do grens
wacht heeft dit plan evenwel ver
ijdeld en Scheidemann bevindt zich
thans te Bazel.
Preside-nt Wils on is
door de universiteit te Genève tot;
eere-doctor benoemd.
D.e Volkerenbo n d. Ko
lonel liouse zal aan het hoofd ko
men te staan van de Amerikaansche
delegatie bij den volkenbond; hij zal
in de herfst naar Genève gaan.
Duitschiand en Polen.
De Pruisische regeering dreigt met
repressaille-maatregelen wegens het
intemeeren van Dultschers in Polen.
Stadsnieuws
Het conflict aan
„De EBndraclit''.
Maandagavond had in de groote
zaai van de Sociëteit „Vereeniging"
oen ledenvergadering plaats van de
Coöp. Broodbakkarij en Verbruiksver-
eenigmg „De Eendracht".
De bijeenkomst was belegd op ver
zoek van 73 leden, overeenkomstig
art. 45 der statuten.
Voorzitter was de heer L. Modoo.
Besproken werd de staking der bak
kersgezellen. Wij schatten het aan
tal aanwezigen, onder wie zich ook
enkele vrouwen bevonden, op ruim
700.
Nadat uitgemaakt was dat de ver
gadering toegankelijk zou zijn voor
de pers maande de voorz. de aanwe
zigen aan, de besprekingen in kalm
te te voeren en deelde verder mede.
dat aanwezig waren vertegenwoordi
gers van den Algemeenen Bon^ en
van de R.-K. en Chr. organisaties.
Voortgaande zeide spr., dat het
lang geduurd had dat de mee-prijs
werd verlaagd, zoodat toen pos de pa
ti'oons de toonen konden verhoogen
(18 November 1918). Die loonregeling
omvatte ook de coöperaties. Spoedig
kwam van de zijde der bakkersgezel
len aandrang orn grootene verhoo
ging, nl. van f 4, als te Amsterdam.
Bij de Eendracht zijn toen de toonen
verhoogd met f 3. 23 April kwam er
eesi brief van den Algemeenen Bond,
dat de menschen van De Eendracht
onrustig en ontevreden waren, voor
naamste reden daarvan was, dat dc
organisatie door het bestuur niet er
kend werd. Het. bestuur verklaarde
zich toen bereid tot een conferentie.
Gevolg was dat een overeenkomst
werd gesloten (waarbij de werktijd
werd bepaald op 4S uur en de loonen
werden verhoogd) die 3 Mei in wer
king trad en die met 4 weken kon
worden opgezegd, zooals ook bij «ie
bakkerspatroons is geschied. Daarna
werd geëischl f 4 loonsveriioogmg, 8-
urigen arbeidsdag en een verr.ooging
voor het iooperspersoneel-
Aan t verzoek om ioonsvërhoogmg
van f 4 is toen door de patroons vol
daan, maar met handhaving van den
bestaanden werktijd.
Spr. zotte daarna uiteen dat thans
aan de Eendracht 5C, 54 en 52 cent
•per uur wordt uitbetaald f 27, f 26 en
f 25 per week).
Er is 23 Mei een brief van 't be
stuur van den Bond ingekomen niet
een verzoek om loonsverhooging van
f 4, die voor kennisgeving is aange
nomen. Onder applaus van een deel
der vergadering .erkende de heer Mo
doo, dat dit een font, van 't bestuur
is geweest. Later werd dan ook op
een nader schrijven medegedeeld,
dat het bestuur f 29. f 28 en f 27-wil
de geven, met een werktijd van 48
uur, of f 1 meer, «i6t een werktijd
van 54 uur. Geen van deze beide
voorstellen is Aanvaard en het be
stuur heeft toen van verdere bespre
kingen afgezien.
Daarna is een schrijven van den
Bond ingekomen, dat de overeen
komst verbroken werd, waarop door
liet bestuur is geantwoorddat hei
geen aanleiding had zijn standpuni
te wijzigen. En toen is met ingang
van 23 Juni de stalling geprocla
meerd. 22 Juni om 4 uur kwam de
ze mededeeling in. Het bestuur is nu
van oordeel dat, daar er een opzeg
termijn van 4 weken was, het niet
aanging op Zondagmiddag te waar
schuwen: morgen staken wij!
Maandagmorgen om 4 uur was de
lieer Modoo aan de bakkerij en waar
schuwde de aanwezige gezellen, dat
zij, als zij staakten, contractbreuk
pleegden. Dat weten wij wel,
werd geantwoord, wij staken tocli.
Toen is het ontslag van de stakers
gevolgd.
Voortgaande zeide spr dat het be
stuur nu meende aan de voortduren
de loonsverhooging een einde te moe
ten maken. Ai etende krijgt men trek.
aidus de voorzitter, cn zoo zou men
er wel toe kunnen komen als men
vandaag loonsverhooging heeft ge
kregen, er over 14 dagen weer een
rijksdaalder bij te vragen.
Verdoj^zette spr. uiteen, dat de
door de slotpoort en over de brug
naar buiten. Eenige minuten later
bevond ik mij in de bosschen, waar
door de weg naar Kisfalva voert.
De maan stond lioog aan den he
mel en verlichtte den weg vóór mij,
alsof het dag was. Links cn rechts
heerschte onder de boomen diepe
duisternis, te dieper, omdat het
maanlicht overal, waar een open
ruimte was, zoo heldor naar binnen
viel. De weg, die kort te voren (zoo
als wij tot onze schade ervaren had
den!) slecht en modderig was ge
weest, was onder den invloed van het
mooie weer der laatste dagen steenig
en zeer stoffig geworden, zoodat" de
hoefslagen van mijn paard liard en
droog klonken. Waar de weg steil
omlaag ging, hoorde men scherp-dui
delijk het knarsen op den steen, wan"
neer een der hoeven uitgleed. Overi
gens was het zóó stil, dat ik de adem
haling van liet paard duidelijk hoor
de en mij zeifs verbeeldde, dat ik he:
kloppen van mijn eigen hart hooren
kon.
Onwillekeurig dacht ik terug aan
den vorigen keer, toen ik dezen zelf
den weg met Maud in omgekeerde
richting had afgelegd, in regen en
modder, op weg naar Vöröshegy
Tusschen toen en nu lag een tijd
ruimte van nog geen twee-en-een-hal
etmaal, cn wat was er sedert alles
geschied! Hoe .waren wij verward ge
EEN V00R2IENENDE GEES1'.
Meneer Wcltevree kwam thuis, erg
in zijn schik met wat hij op de ar
beidsbeurs in opdracht van zij a
vrouw bereikt had.
Ik heb twee keukenmeiden voor
je gehuurd, vrouw, zei hy.
Twee? Waarom twee.' vroeg zijn
vrouw. We hebben er toch maar
één noodig'?
Dat weet ik ook wel, antwoord
de meneer Weltevree, maar uo
eene komt morgen en de andere da
volgende week.
(Pr. Nrd. Br.)
loonen van het kruidenierspersoneel
van „De Eendracht", ook moesten
verhoogd worden met f 4, f 5 en f 6,
hetgeen bij een andere coöperatie,
die wél aan de bakkersgezellen f 4
meer heeft toegekend, n i e t is ge
schied.
Hierna was 't woord aan den heer
Roeg, vertegenwoordiger van den
Algemeenen Bond, die met luid ap
plaus begroet werd.
Wij zijn niet gewoon, zeide spr.,
ons bij een geschil te wenden tot de
klanten van den patroon, waarmede
wij het geschil li ebben, maar zijn
toch dankbaar dat ons hier de gele
genheid gegeven wordt oris standpunt
uiteen te zetten.
Verder zeide spr., niet te zulien
ingaan op de* loonsverhooging van do
kruideniers, daar dit met de be
staande kwestie niets te maken heeft.
De groote grief van spr. en de zijnen
tegen „De Eendracht is, dat zij
steeds coquet tee rue met de crisis
commissie en de concurrenien van de
coöperatie, in plaats van de belangen
van de arbeiders te behartigen. Een
coöperatie moet niet het kapitalis
tisch particulier bedrijf als voorbeeld
nernen. Doet zij dit, dan bevordert
zij den klassenstrijd. Zij behoort een
regeling te treffen, beter dan bij
het particulier bedrijf. Juist z ij
moet het voorbeeld geven. In dien
geest is door den Bond (eindelijk,
na lang door het bestuur genegeerd
te zijn) onderhandeld. Spr. ging de
geschiedenis vun die onderhandelin
gen na, zooals die door den heer
Modoo al was uiteengezet. Den na
druk legde qpr. er op, dat de Bond
in vol vertrouwen de overeenkomst
geteekend had en beschuldigde het
bestuur op zijn beurt van woord
breuk, want toen óver de reeds door
de andere patroons ingevoerde loons
verhooging van f 4 zou onderhandeld
worden, toen waren de heeren „niet
thuis", terwijl toch door hen gezegd
was: ..wij hebben elkaar nu gevon
den en kunnen dus ten allen tijde
nog eens pralen. De deur staat
open." Gemoedelijke waars-.huwingen
zijn tot het bestuur van ,.De Een
dracht" gericht, dat er een conflict
zou uitbreken, als het niet toegaf.
Veel kosten zijn er voor de coöpera
tie aan de invoering van den 8-uren-
dag niet verbonden geweest, zeide
spr., die verder mededeelde dat bij
de particuliere patroons met kleine
wagons en Kleine hoeveeuieid brood
wordt rond bezoigd, bij de coöperatie
is die hoeveeliièiu wel drie maal zoo
groot.
Verder zeide de heer oog dat de
heer Modoo wel ter vergelijking met
de EeiiölraclUloorien de loonen vol
gens de overeenkomst met de parti
culiere patroons door due patroons
betaald, liad medegedeeld, maar dat
zijn mini m a, vele patroons gaan
daarboven.
De beer Modoo, 'vervolgde spr.,
zegt nu dat het bestuur het schrij
ven met de twee bekende voorsteden,
waaruit de gezellen een keus konden
doen, eenigszms ironisch heeft be
doeld, maar spr. meende dat de
zaak toen in een stadium was, waar
in aüeen plants was voor ernst.
Bovendien deelde spr. mede, dat
op een conferentie Maandagmorg
met het bestuur van De Eendracht
persoonlijk door den heer Modoo me
degedeeld was, dat een nieuwe «iroe
ping voor personeel door het bestuur
zou worden gedaan, ais de Bond er
kende, fouten begaan ie hebben. De
Bond, ais vakveieeniging, kon daar
ruet op ingaan.
Deze vergadering, eindigde spr-,
spreke zicli in die richting uit, dat
zij drang uitoefent op het bestuur,
om binnen den kortst mogelijken tijd
tot een redelijke oplossing van het
conflict te komen.
Den heer Roeg beantwoordende,
iiieid de lieer Modoo vol, dal. de ar
beidsvoorwaarden bij „De Eendracht'
beter zijn dan bij de particuliere pa
troons en herinnerde in verband Uier
mede o.m. aan 't bij de coöperatie
bestaande pensioenfonds.
Beslist sprak spr. tegen dat door
den Bond alle mogelijke moeite ge
daan is om van de particuliere pa
troons den S-uren-dag te krijgen; de
houding van de R.-K. en do Chr.
organisaties is in dit opzicht treurig
geweest, maar daarom is de houding
van den Bond nog niet flink te noe
men, zegt spr.
Practiseh wordt de mogelijkheid
raakt in de moest onverwachte ge
beurtenissen, die zich thans ontwik
keld hadden tot een somber en angst
wekkend drama, waarin wij geroe
pen waren onze bescheiden rollen t;
spelen en te blijven spelen! En waJ
zou "de toekomst brengen? G. G., me!
zijn ver vooruitzienden blik, die som*
als bij intuïtie het komende wist ti
voorspellen, hoe tastte hij thans Sr
het duister rond! Wat ons zoo dik
wijls intuïtie schoon, was ten slotti
niets anders dan hot resultaat va.
zijn logischen gedachtengang, i:
gaande van de feiten, die hij met
zoo scherpen blik wist te observeer?»
en in hun ouderlingen samenhang
te reconstrueeren. Maar in welk een
chaos van feiten waren wij thans
verzeild geraakt' Waar was hier do
onderlinge samenhang: W«ur was
het belangrijke, waar liet bijkomsti
ge? Wanneer men, zich grondende
op één dier feiten, logisch voortre
deneerde, kwam men tot onderstel
lingen, welke door even logische ro-
deneering uit andere feiten waren
afgeleid. Zou G .G. werkelijk in slaat
blijken ons uit dezen doolhof 'naar
het land van waarheid en werkelijk
heid terug te leiden?
(Wordt vervolgd.)
