van de -invoering van den 8-uren-dag
bewezen, aldus do heer Modoo, door
hel feit, dal nu, door de staking,
150(H) inonschen (1/5 van de Inwoners
van Haarlem) door de andere bak
kers van brood worden voorzien. Met
een 10-urigen arbeidsdag is hel hun
nu dus mogelijk geweest, de produc
tie met 20 pot. te varhoogen. Dan
kan ook de invoering van don 8-uran-
dag niet zoo moeilijk zij 111
Hot belang van de leden-verbrui
kers. zeide spr., voortgaande, zou in
het gedrang -komen als het bestuuir
zich zwak toont tegenover overdre
ven eiecbten van de arbeiders.
De loon en van do Loopers zijn bij
De Eendracht ook hooger dan bij de
.particuliere patroons. (Bij déze uit
eenzetting werd de vergadering zoo
rumoerig, dat de voorzitter dneigde
4e vergadering te sluiten.).
Nadat de orde hersteld was, zelde
de heer Modoo nog, dat hij de verant
woordelijkheid voor het, conflict te
rugwierp op de bakkersgezellen en
.dat hij er den Bond een verwijt van
maakte, de gezellen tot een staking te
hebben gedreven.
Hierna was bet woord aan den
heer Aihspoel, commissaris van De
.Eendracht, die zeide, dat de staking
op liet oogenbiik ongemotiveerd is,
.daar zooveel leden nu geen brood van
de coöperatie kunnen betreikken.Men
had zich n.oelen houden aan de be
palingen van hei contract.
De heer Otterloo, een der onder-
.teelcenaars van het verzoek om de
.vergadering te houden. stelde voor
dat de vergadering zou besluiten- dat
.alle eischen van djjn vakbond zouxlen
worden ingewilligd en het personeel
weer in dienst genomen en bet loon
.uitbetaald van den eersten dag der
staking af. "Verder dat er direct mid
delen beraamd worden tot hervatting
wan den arbeid, dat de loonei) van
'„De Eendracht" voortdurend l 2 hoo
ger zullen ziju dan in de particuliere
bedrijven en het aantal arbeidsuren
,48 niet te boven zal gaan. Voorts dat
de organisatie volledig erkend
.wordt.
Nadat nog verschillende sprekers
woorden van goed- en afkeuring met
betrekking tot de staking hadden
doen (moren stelde de heer Van den
Brink een motie voor, strekkende
.tot hervatting van den arbeid en tot
het geven vap opdracht aun het be-
ptuur, besprekingen te openen met
de organisaties om de voorwaarden
te regelen waarop de arbeid kan
.worden herval.
De heer Boeg adviseerde nog, dat
de vergadering geen beslissing
zou -nemen, maar sprak de hoop uit,
dat het bestuur alsnog In gunslt-
gen zin zou beslissen on dat dan
Woensdag ,,De Eendracht" weer met
volle productie zou kunnen werken.
De voorzitter legde de verklaring
af. dat de Coöperatie met' verlies zou
.werken, al3 de loon en, die nu voor
de bakkers worden gebiecht, ook aan
de kruideniers zouden moeten wor
den uitbetaald. Ddl zou niet van ver
standig beleid getuigen. De groote
moeilijkheid voor het bestuur is, dat
liet niet alleen met bakkers te doen
heeft, maar ook met kruideniersper-
soneel, waarvan, do loonsverhoog'uig
niet door prijsstijging van de pro
ducten lean gedekt worden.
Andere coöperaties, die hum bakkers
meer betalen, geven hun ander per
soneel weer minder loon dan „De
Eendracht". Spr. tartte ieder, aan te
toonen, dat het personeel van „De
Eendracht'', ooit, zooals beweerd
wordt, is „uitgezogen".Verder herin
nerde spr. er nog eens aan, dat men:
het contract met vier weken had kun
nen opzeggen.
Daarna kwam een zeer rumoerig
©ogenblik. Een der aanwezigen, de
Steer Kok, die reeds het woord had
gevoerd, werd het woord door den
voorzitter geweigerd. Dit gaf aanlei
ding tot geschreeuw en protesten.
Ten slotte kreeg de be er Kok toch
heg het woord. Hij eprak de hoop
uit, dat het bestuur rekening zal
houden met de uilgesproken wen-
schen en dat Donderdag do arbeid
weer hervat zou worden.
D« heer Stevens, zeide namens de
B, K. organisatie, dat deze niol mede
wenschte te doen aan contractbreuk.
De B. K. Bond heeft geweigerd mede
te doen aa'n deze actie. Het conflict
bad langs organieatorischen weg
kunnen opgelost worden,
v Naar aanleiding van de voorstel
len van de heeren OMorloo en Van
den Brink, zeide de lieer Modoo, dat
lliij ze niet in stemming kon brengen
volgens de statuten. LoonbepaJing
berust bij het besiuur.De-ze vergade
ring kan geen Loonregeling maken,
bovendien zijn de hoofden daarvoor
.thans te verhit. Spr. drong er op aan
'thans geen besluit te nemen.
Het bestuur heeft nu voeling gehad
net een groot deel van de leden en
weel nu, wat er onder hem leeft. Ze
ker zal 't bestuur daarmede rekening
houden. Is dat een bestuur onmoge
lijk dan moet het heengaan. Laai de
■zaak nog eens aan het bestuur over,
.eindigde de heer Modoo, as. Maan
,dag spreken wij elkaar weer, (Ge
roep: Neen, neen! Je zult hel niet op
de lange baan schuiven!) Ver
schillende aanwezigen loopen opge
wonden naar het podium en zwaaien
«net moties).
De heer Boeg sprak eenige kalmee-
(rende woorden: Snorkende moties ge
ven nu niets. Spr. raadde aan op de
woorden van den voorzitter in te
jwenschën van het personeel rekening
gal worden gehouden. Een voorstel,
■dat in strijd is met de statuiten, aan-
lUemen zou niets baten, Woensdag
kan de Bond nog eens rustig met iiet
bestuur van De Eendracht overleg
den.
De heeren Otterloo «n Van den
Brink trokken daarna bun motie in,
waarna de voorzitter met een woord
van dank voor de belangstelling de
vergadering sloot en den wansch ui-t-
eprak, dat de bijeenkomst van a.s.
iMaandag ook goed bezocht zal zijn.
Het was inmiddels half 12 gewor-
Flechtsfoastnncl Provinciaal
t^oreor.soi.
Vanwege deii Centraien Nederland-
sollen Ambtena-arsibond en den Bed.
Bond y. werkl. in openb.'diensten en
toedr., afdeeiingen van personeel in
dienst der provincie Noord-Holland
iwas dat per&Oneel Maandagavond
uitgenoodigd om tie komen op eeai
vergadering", teneinde een krachtig
(protest te doen hooren tegen de sa
menstelling der, door Gedeputeerde
Staten benoemde Commissie voor den
.Rechts toestand".
„Toont" aldus heette het in de
oproeping „door uwe aanwezig
heid, met ons st-elling te nemen, te
gen den aanslag, d-oor de benoeming
van vertegenwoordigers der ongeor
ganiseerden in de commissie, op de
organisatie gepleegd." Als spreker
was uitgenoodigd de heer J. E. W
Duys, 'lid der Provinciale Staten.
De vergadering die plaats had in
de bovenzaal van de sociëteit V-er-
••pniginjg, werd geleid door den heer
v. van der Kloet, voorzit er der af-
■ueeling Btoemendaal van den Ned.
Bond van werklieden in openbare
.diensten en bedrijven. Ze was slechts
.matig bezocht. Achter in de zaal in
een hoekje merkten wij op het lid vap
Gedeputeerde Stalen, den lieer A. H.
Gerhard.
Bij de opening der vergadering
herinnerde do voorz. er aan dat Ged.
Staten verleden jaar een commissie
benoemden om een regeling van de
.loonen en arbeidsvoorwaarden van
•het provinciaal personeel voor te
bereiden en dat de Staten in de na
jaarszLtting besloten dal in die com
missie mede zitting zouden hebben
vertegenwoordigers van de organisa
ties en die van ongeorganiseerden.
jDe moderne Bond kon er ,zioh niet
imede vereenigén dat ook ongeorga
niseerden in de. commissie een plaats
zouden krijgen en weigerde daarom
,er zitting in te nemen.
Oin de zaak nader toe te lichten was
het lid der Staten, de lieer Dnys, uit
genoodigd, Daar de heer Duys ver
hinderd was, zouden do heer-en
iNoordholf en Van Hinte als spre
kers optreden.
i De heer Noordlioff, die het eerste
ourak, zette uiteen, dat de moderne
jambtenaarsvaikbeweging de machte
■cpmestie op den voorgrond stelde en
icVat door de moderne Bonden van
Overheidspersoneel een verandering
In de Jieerechende opvattingen kwam.
Aan die Bonden is het te 'danken,
dal een erkenning van de organisatie
ikwom in eenige plaatsen van hel
land. Echter lang nog niet overal
En daar is veel strijd aan vooraf ge
gaan. Voor dien strijd hadden de ge
organiseerden veed geldelijke opoffo
ringen over. Na aldus het optreden
van de moderne bonden van over
heidspersoneel geschetst te hebben
herinnerde spr. er aan. dat in eenige
Staalscommissiën wel vertegenwoor
digers van det organieatiön maai
niet die van do ongeorganiseerden
kwamen.
Hij deelde verder mede. dat verle
den jaar in een onderhoud met Leden
van Ged. Staten werd toegezegd dat
'in de salariscommissie vertegen
woordigers van de organisatie® zon
den worden benoemd, maar dat
toen niet van ongeorganiseerden
werd gewaagd. Nu echter kwamen
Ged. Staten eensklaps met 't denk
beeld om in de commissie een ver
tegenwoordiger van de ongeorgani-
seerden to benoemen. Daar tegen
kwam spr. op. Hot gaat niet aan
naai- zijn meening dat rnenschen,
die in de vakbeweging een staat vim
dienst hebben met „kJaploopers in
de organisatie" aan de groene tafel
jzullen gaan zitten.
Eindelijk deelde spr. mede dat de
vertegenwoordiger van den B. K.
Ambtonaarsbond in een vergadering
van de commissie over den gang
'van zaken verontwaardiging had go-
uit en dat m is gebleken, dal
'lioofdbestuui van den Chr. Am-
'tenaarsbond t met den modernen
Bond eons zijn, maar dat de Gbr.
;Bond 't aangaande zijn in to nemen
(houding niet eens is daar die Bond'
Hu eenmaal reeds op een. vergade
ring van de commissie is vertegen
woordigd geweest.
De heer Van Hinte, de tweede
spreker, zeide dat door hun optreden
Ged. Staten feitelijk kleine organisa
tion en groepen ais 't ware uit den
grond gaan stampen en dat 't toöh
met aangaat om georganiseerd over
leg met ongeorganiseerden te .plegen.
In zulk een commissie dienen alleen
zitting te hebben, vertegenwoordi
gers van landelijke Bondon. Nu wer-1
den, aldus spr., organisaties van
ongeorganiseerden officieel uit don
grond gestampt en de oproeping tol
die organisatie geschiedde op offi
cieel papier van de provincie.
Er kwam een surrogaat van iets,
Idati tfoed ie. Onder laipplaua keurde
spr. liet af, dat iemand alls de heer
'Van Woerden in de commissie zit
ting nam. Inmiddels verkochten Ged.
Staten, ging spr. veTder, het eerst
geboorterecht van de organisatie voor
een schotel linzen.Willen Ged. Staten
de mooning van ongeorganiseerden
inwinnen, dan mogen zij met die
klaploopers gaan redeneeren, maar
dan zonder de georganieeerden.De
commissie di© er nu kwam is niet een
commissie van overleg en daarin is
niet het personeel i&an de provincie
'Vertogen wijjordtgd.
Te hopen is, dat de Soc.-Dem. Sta
tenleden zich aan de zijde van de
moderne bonden zullen scharen en
daarmede het standpunt van de mo
derne vakbeweging zullen huldigen.
Dat is niet meer dan hun plicht. In
dien zij dat niet doen, dan, aldus
spr., zullen wij hun met gelijke munt
betalen.. Aan dit betoog voegde spr.
toe een uiteenzetting van een adres
inzake de loonen, dat de moderne
bonden aan de Staten zonden. Er
moet komen een loonregeling zonder
een duiurletoeslag. Spr. bepleitte dat
Ged, Staten aangaande de loonen re
gelrecht met de organisaties overleg
zuilen plegen.
Dan keurde spr. hal af. dat Ged.
Staten voorstellen, dat aan de inter-
luen en de vrijgezellen ten mindere
uijkeering ineens zal geschieden dan
iaan gehuwden en kostwinners. Hij
zette verder uiteen, dat aan. allen die
Ln dienst van de provincie zijn ae
.4ö-urige arbeidstijd per week dient
,te worden gewaarborgd en dat daar
aan niet mag worden getornd, in
dien na de zomerzitting niet is ge
bleken, dat mot de belangen van het
pprso-ncel ernstig rekening wordt
gehouden, dan zullen, indigde spr.,
de modern georg aniseer cl en ernstig
beraden wat hun 1e doen staat opdat
wel me-t die belangen wordt, reke
ning gehouden.
Nadat eon der aanwezigen een
vraag had gedaan en de hesr Var,
Hinte daarop had geantwoord, werd
de vergadering gesloten.
Wed» Jurlstenwer«enSging.
(Slot).
Het debat over de vraagpunten be
treffende de noodwetgeving vorder
de de gekeele ochtend- en middag
zitting.
Daarna werden de vraagpunten in
stemming gebracht. De stemming
had het volgende resultaat.
1. Verdienen na het einde der bui
tengewone tijdsomstandigheden te
worden bestendigd beginselen, in de
Nederlandsche Rijks-N ood we tge ving
opgesloten, ten opzichte van;
a. Uitbreiding van de grenzen der
delegatie van wetgevende bevoegd
heid' (aan ambtenaren).
(Deze vraag wordt met algemeene_
stemmen ontkennend beantwoord).
b. Toëzloht op binnenkomen 'en
verblijf van vreemdelingen;
(Met. algemeen e stemmen bevesti
gend beantwoord).
c. Beperking der arbcids-, verkeers-
en persoonlijke vrijheid.
(Dit vraagpunt wordt ontkennend
beantwoord).
d'. Uitbreiding der onteigeningsbe
voegdheid, regeling der schadevergoe
ding en vereenvoudiging der onteige
ningsprocedure;
(Dit vraagpunt wordt bevestigend
beantwoord).
e. de regelen betreffende woning-
huur;
(Dit vraagpunt blijft bulten stem
ming).
t, voorkoming van executie en
faillissement.
(Dit vraagpunt wordt bevestigend
beantwoord).
2. Behoort er bij het treffen van
wettelijke regelingen naar te worden
gestreefd de sanctie minder te zoe
ken in strafrechtelijke voorschriften,
dan in maatregelen van bedrijfsbe-
perking eii andere maatregelen van
economischen aard, onder voldoende
waarborgen wat betreft rechtszeker
heid en rechtspleging?
(Dit vraagpunt wordt bevestigend
beantwoord).
3. Verdient het aanbeveling, reeds
in normale tijden wettelijke regelen
te treffen nopens bijzondere bevoegd
heden van het burgerlijk gezag voor
buitengewone omstandigheden, naar
analogie van hetgeen de wet van
1809 voor het militair gezag heeft be
paald
(Dit vraagpunt wordt bevestigend
beantwoord).
In hel bestuur worden gekozen
jhr. mr. F. W. van Styrum, te Haar
lem, prof. mr. H. J. Blok, te Leiden,
mr. G. W. de Vries uit den Haag.
De volgende jaarvergadering zal
te Maastricht gehouden worden. In
die jaarvergadering zal het 50-jarig
bestaan van de vereeniging herdacht
worden. De voorzitter constateerde
liet, dat men met meer genoegen te
Maastricht zal vergaderen, nu het
na weken van zorgen beslist is, dat
Maastricht tot Neaerlandsch territoir
blijven zal.
Ten slotte bracht de voorzitter hui-
de aan de scheidende bestuursleden
Fockema Andreae, mr. Kruseman
prof. Simons. Hij dankte voorts
commissie van ontvangst voor
r receptie en huldigde de drie
praeadviseurs.
Daarna braoht mr. Koninck Wes
tenberg den voorzitter, prof. mr. van
der Viugt, dank voor de leiding der
vergadering.
AVONDCARILLONBElSPELING
Programma der Avondcarülonbespe-
ling op Dinsdag 1 Juli 's avonds 8 uur
door den lieer H. W. Hoffmeester
Programma: 1. Iloclizeitmarsch,
Mendelssohn. 2. Bruidskoor Lohen
grin, Wagner. 3. Marleentje, liulle-
broeck. 4. Ilij die geen lieuje zingen
kan, Hullebroeck. 5. Avoiiclkoor,
Kreutzer. G. Finale, Müllor.
Eij de Fransche vliegers.
DOOK
ROBERT PEEREBOOM.
in de Telegraaf-
Er zijn mensehen, die een sterke antipathie
koesteren jegens Rotterdam, „omdat het ©r al
tijd regent".
Ik heb een even-onredelijken hekel aan Ver
sailles, omdat de zon er altijd schijnt. Om
dat ik 't stadje nici anders ken dan Weekend
in gloeiende zonnehitte, met witte stofwolken
opstijgend van de breede, ejndelooze, stille we
gen. Nooit heb Ik willen gelooven, dat er wer
kelijk 54.000 rnenschen wonen. Honden ze zich
schuil sinds de dagen van de Bourbons, toen
schitterende wapenschouwingen werden gehou
den op het groote, kale, stofwolkendo voorplein
van 't kasteel, en de trotsche, vorstelijke sta
tiekaros, met een vurlgen zes-span bespannen,
voortsnelde langs de breede Avenue de Paris?
Nu is bet doodsch en stil. Eu ik pleeg altijd
haastig 't stadje den rug toe te keeren om de
onvergankelijke glorie en schoonheid dezer
oorden terug te gaan vinden in de prachtige
tuinen en parken en bosschen van 't kasteel,
van do beide Trianon's
Maar vandaag is m'n doel 't aérodrome van
Farman, Toussus-le-Noble meer bekend als
Buc, ofschoon 't van dat plaatsje verder-af ligt.
En als 'k een wrak huurrijtuigjo vind, bespan
nen met een mageren lcnoi, gelden mijn wee
moedige gedachten niet do edele rossen der
Bourbons, maar de hedendaagsche Parijsche
taxi's......
Do knol doet een uur over zeven kilometer.
Maar het ie een mooie rit over den smallen
bosehweg. klimmend en dalend langs de heu
vels, prachtige vörgezichten biedend over deze
heerlijke streek.
Later, bóven, wordt het vlak en Hollandseh,
met bouwland recht-en-linlcs van den weg. Ver
re, trillende korenvelden onder den strakken,
blauwen zonnehemel. Eu dan éérst ter rechter
zijde, do lange reeksen flapperende linnen han-
gars-in-boogvorm van het groote militaire
vliegkamp, en wat verder 't aéroparc Van Far
man. Een stille, verre groep van groote vier
kante en halfronde hangars, gloeiend in de
felle zon aan 't eind van den smallen, witten,
Btoffigen landweg.
Het paard liAS.lt het, met moeite. Uitgeput,
met knikkende knieën, komt 't tot volkomen
stilstand voor het „Hotel Aviatic", een vroolijk
wit gebouwtje, met een veranda en veel bloe-
We wachten er. Het Is stil op het land, en
stil in de lucht, trillend in de gloeiende hitte.
VerlaUm de wijde vlleghaven, die aan drie
kanten omringd is door groot.e, logge hangars
en aan de open zijde zacht hellend omlaaggaat.
Werkelijk een „haven"!
In deze landelijke stilte herademen wij,
Parijzenaars, ondanks de hitte. En met onge-
loovige verbazing hooren we de eigenaresse
van Aviatic Hotel aan. die voor zeventien francs
per dag kosl en inwoning geeft aan haar gas
ten. De prijs van een bescheiden diner in 'n
Parijsch restaurant! Men is hier nog onbedor
ven. We koopen dadelijk 'n paar afbeeldingen
van het ideale hotel.
„Slecht weer om te vliegen," zegt de des
kundige ex-aviateur, die me vergezelt
„Slecht?Prachtig, bedoel je."
„Lèng niet! HIJ zit völ remous." En de des
kundige man wijst omhoog. „Moet>-je aanstonds
maar 'es kijken, als ze beginnen!"
De Belgische ingenieur der Farman-fabriek,
de heer Fischer, bevestigt die uitspraak, 't Zal
bobbelen worden, vandaag.
„Vanmorgen was 'h bijna om zeep gegaan."
vertelt de gemoedelijke Belg, 'n sigaret opste
kend. „Waarachtig! En op 'n verduiveld gekke
manier!"
„Afgegleden?" vraagt m'n deskundige, zake-
ItSfc.
„Nee, 'k zat niet in een avion! Daar zal t
me niet in overkomen! 'k Reed ln m'n auto
„Ja, ja, gevaarlijke dingen, die auto's!" be
amen we ernstig.
„Jullie snappen 't niet Ilc rijd op dien smal
len weg bij Villacoublay ken je 'm? en
daar zitten me twee kerels kunstjes uit te
halen op 'n vijftig meter hoogte, met 'n
biplanQu, veux-tu? dat wil mekaar
dan ei>ateerenJe ziet dat vdftk, tegenwoor-
uig. De ©gene avialeur neemt deu auuere mee,
i om 'm te vertoonen wat h Ij wel voor acro-
I batïe durft uit te balen!Enfin, op 'n slecht
mömen glijen zij af zie je. niet 11c
en 't toestel bliksemt naar beneden, vlak naast
me'n Meter of twee, drie bezijden m'n
wagen, vlak legen den weg aan. Ilc verzeker
je, dat 't op 't randje was. Je ziet, je kunt op
den vasten grond óók op 'n gekke manier aan
je eind komen!"
„En de avlateurs?"
„Wel, 'k heb meteen gestopt, en ben gaan
kijken. Niks meer aan te doenallebei.
morsdood! Twee militairenjonge kerels.
jammer!"
Stille, 't Verhaal stemt ons niet behagelijk.
De ex-aviatenr is evenwel eens in een boom
gevallen en er onbeschadigd afgekomen, en
doet dit verhaal, om den indruk een beetje
weg te nemen.
Dan plots hooren we 'n vervaarlijk gedreun
naderen, achter 't hotelletje. Het wordt scher
per en doordringender, en binnen 'n paar
seconden passeert op 'n veertig met.er boven
onze hoofden, in 120 K.M.-vaart, een reusach
tige zwarte tweedekker. Van de „opvarenden",
die in de gesloten cabine zitten achter de kleine
venstertjes, is niets te zicn.En de groote, snelle,
zwarte vogel, die af-en-toe zacht wankelt in de
„remous", is 'n onheilspellende, sombere ver
schijning in het. blijde, kleurige, feestelijke
landschap. Noi, lager daalt bij't schijnt
dat de wielen even 't gras raken op 't vlieg
veldmaar 'n seconde later verheft zlcti
de groote biplan, snel klimmend, en spoedig
is hij uit 't gezicht veredwenen.
Handley Page", expliceert de Belg.
Nog eenige malen komt de Engelsche lacht-
kolos terug, meestal op geringe hoogte. En ten
slotte passeert-io den weg, vlak bij de scherpe
bocht van Buc, op één of twee meter, bliksem
snelen atterrisseart in 't militaire kamp.
Dan ls 't weer stil. Maar spoedig roffelt 'n
motor in 't aérogarc-Farman, en *n kleine
tweedekker klimt omhoog, hevig schuddend.
Er komt leven. We wandelen naar de hangars,
en de Belg toont ons een eindelooze reeks toe
stellen. De grootste zijn de Goliaths, en de
kleinste is do „Moustlque".
De Goliath Is acht-an-twinfig meter breed
en de Moustlque vijt-en-een-halven! De reu3
weegt met volle belasting 4520 kg. en 't. kléine
eendekkertje, met Henri Farman als bestuur
der er in, nog geen tweehonderd!
Er zijn dames. Eu de dames vinden 't minia
tuur-toestelletje „snoezig", en z'n bijnaam
schattig.
't Kleine ding is nieuw. Pas gebouwd, 't Heeft
een tweecylinder motor van 35 p.k. en het loopt
wel 'n 130 K.M. Maar schudden, en buitelen!--..
en rollen, en stampen!als 'n scheepsjol
op een hooge zee!
Ik stel deu Belg voor, om de Goliath en ae
Moustlque naast elkaar op de Elta te zetten.
En hij voelt er voormaar de deelneming
aan de Uollandsche tentoonstelling is nog niet
zeker. Br is nu al drie weken staking in <ie
metallurgie, en de Farman-fabriek staat stop.
't Hangt er van af, wanneer de staking ls arge-
loopen!
We ontmoeten een paar Fransche lucht-cele-
brileiten.
Henri Farman, grijsharig, maar jeugdig
de eerste Fransche aviateur! „Le patron", zegt
de ingenieur, met eerbied In z'n stem. En Ik
voel dien eerbied mee jegens den energiken,
durvenden kerel, die als een der luchtvaart
pioniers van Frankrijk er zooveel toe heeft bij-
gedragen, dat zijn land ook op dit nieuwe ter-
I rem aan de gnita is gegaan- Deze tan eer»
zijn
grijze,' siine man,wrens naam ao geheel e wereld
kent, van wien twaalf jaar geleden nog niemand
gehoord had, heeft wonderen van durf eu door-
zettingsvermogen en energie verricht,
schatbare diensten aan de aviatiek en a
1 land bewezen!
Le patron is verdiept in 't verifieeren van *n
motor van een der Goliaths, 'die 't niet naar z'n
zin doet. De Goliath moot naar buiten. Proef
draaien!
I>at blijkt geen kleinigheid ie zijn. Er zijn
rails voor aangebracht, en de motor-wals wordt
vóór den kolos gespannen. Steunend, roffelend
en snuivend 3leept 't smalle, vierwielige, kleine
ding 't enorme vliegtuig iahgzaam naar buiten.
Daar wordt 't vastgezet, een helper slaat den
bewusten motor aan, en de Goliath trilt en
dreunt, machteloos rukkend aan de kluisters,
die 'm vasthouden aan den bodem.
'n Lauge jonge man in sportcostuum staat er
slaperig naar te kijken.
„M. Chevillard", stelt do Belg 'm voor. En 'k
herinner me, hoe hij kopjeduikeldq boven Den
Haag in den tijd, toen dat nog nieuw was en
halsbrekend gevaarlijk werd geacht Chevillard
heeft geen hl te aangename herinneringen aan
z'n Hoïiandsche demonstratie, die eindigde met
moeilijkbeden met den organisator,
i Hij is 'n pechvogel, deze Fransche lucht-
man. In de eerste weken van den oorlog is-le al
ingepikt door do Duitschers, en heeft al die
jaren in krijgsgevangenschap doorgebracht
En z'n gevangenneming was 't gevolg van een
I mal toevalHij vloog boven Epernay, z'n
motor werkte slechtChevillard landde, om
'm na te kijkenDe Duitschers heetten daar
immers nog niet te zijn!
I Maar ze waren juist gearriveerd en relcen-
den 'm in
Opgeheschen tegen de zoldering van 'n han-
gar hangt de Farman-ééndekker anno-1910, Dat
1 is 't model van negen jaar geleden. Het ziet er
belachelijk-verouderd uit 't Maakt hetzelfde
effect op me al3 een flets anno 1885, of een
j auto van 1895. En 'k herinner me verwonderd,
i ho© 'k indertijd voor 't eerst „zag vliegen" op
1 zoo'n dergelijke machine, en hoe we 't toon ais
een wereldwonder beschouwden. Daar hangt
het nu opgeheschen,omdat men er zelfs geen
I plaatsje in den hangar meer voor over heeft!
Het is oud en stoffig en 't wordt bespot om
z'n mallen bouw.
We leven snel!
Op 't vliegveld ls 't nu druk geworden. De
een na den ander vlucht voor de hitte 'naar
hooger, koeier sferen. Chevillard, met 'n pas
sagier aan boord, zweeft al ergens hoog boven
"Versailles. En juist als we buitenkomen,
„décolleereo" twee Maurice Farraans vlak na
elkaar. De voorste stijgt verwonderlijk snel, en
ik voel bewondering.
De Belg schudt 't hoofd. „Als dat maar weer
goed afloopt! Dat's X.hij vliegt niet vaak
meerZoo at en toe gaat-ie nog 's omhoog
maar hij levert je altijd wat bijzondersTot
dusver is 't nog goed afgeloopen, dat moet 'k
zeggenhij komt steeds héél beneden."
We staren X. na. Hij „trekt 'm omhoog"...
Steil, héél steil", vindt m'n deskundige
vriend.
„Waar wil jij nou 'es heen?" vraagt de inge-l
nieur.
Ik laat het over. De koelte daarboven lokt
me 't meest aan, ofschoon er 'n zacht briesje is
opgestoken, zoodat het nu ook beter „vlieg
weer" is.
„De Goliath kan ik je vandaag niet geven,
maar den pilote zul je hebben I Daar komt-Ie
aan!Tenea, Boussotrot!
Luitenant Boussotrot, die sinds maanden de
Goliath bestuurt op de „luchtlijn" Parijs-Brus
sel vice versa, komt op ons af. Hij is er voor te
vinden. Met pleizier. Wat wou u zien?
Ik ken het vliegkamp van Villacoublay niet,
Hi vertel dat onnadenkend. Hetgeen den Inge
nieur herinnert aan z'n ontsnapping-aan-den-
dood. Hij haalt do historie op, en de aviateur
wordt belangstellend. We zullen er eens gaan
kijken.
Cinq cents", brult Broussotrot, in ant
woord op mijn brullende vraag, hoe hoog we ai
zijn. Mijn medepassagier en ik zitten gemak
kelijk ln de zachtveerande kussens, naast
elkaar, als in 'n auto. Maar dit heeft meer van
'n badkuip, 'n groote, blauwgrijze badkuip.
Achter ons raast de woedende schroef, en vóór
ons zit de vermaarde pilote van de Goliath,, in
z'n keurige lichtgrijze colbertje, blootshoofds.
We zijn vertrokken bout portont. Bous-
sotrot's preparatieven bestonden uit 't neer
leggen van z'n stroohoed bij den hangar, en mij
hebben ze een leeren kap laten opzetten, d!e
blijkbaar alleen ten doel heeft om m'n coiffure
te soigneeren. De tijd der imponeerende luchti
jassen, lucht-beenkappen, lucht-handschoenen,
en valhelmen is blijkbaar voorbij.
Je stapt in en stijgt opvoila touti
De motor raast en het toestel vecht nijdig
tegen den wind. Ik kijk omlaag en zie, dat we
niet opschieten. We klimmen op tegen 'n hoo-
gen, koppigen windbergdie geen kamp
geeft. Niet, voor we den top bereikt hebben, en
plots bliksemsuel voort zullen schieten
Dit zijn mijn domme gewaarwordingen. En
als uitvloeisel dezer gedachten brul lk: „Hoe
veel snelheid?"
Boussotrot draait zich geheel om, met vol
komen minachting jegens z'n tegenstander, den
windberg, die ons stuit.
„Honderd kilometer!"
Ik heb dus óók dat verkeerde denkbeld, dat
je niet opschiet. En ik zal u niet verder ver
velen met dit soort lucht-gewaarwordingen, die
volkomen overeenslammen met die van talloo-
zen, die ze vóór mij ondervonden en beschre
ven hebben. I
Plots zitten we boven Versailles. Zeshonderd;
meter, 'k Herken 't Lac de Latone, en het
Tiasteël, en le Grand Trianon
Maar dat zijn détails. Beneden zijn zij alle
igroot én mooi eu indrukwekkend. Hier zijn het
'kleine onderdeeltjes, die je zorgvuldig uitzoekt.
Gepeuter! Je rijdt immers óók niet per auto
door 't Bois, om eeu bijzonder-interessanten
boom of een exquis bloemperk te bekijken!
Boussotrot wil mij 't kindschap laten zien
Iniet minder. En ik zie de tuinen en parken en
bosschen, en do meren, en de koninklijke palei
zenln één langen blik. Ik voel de wondere
harmonie van dit allesvan de golvende,
donker-groene bosschen, en de parken en de
vijvers in kunstvollen mozaïek, en de witte,
'sierlijke paleisjesIk verwonder mij over
de prachtige kleurverdoellng, als over een
schilderij, dat ontroert door zijn schoonheid-
En over het Lichtover het juichende, 3tra-
ilende licht, waarin dit sprookjesland baadt!...
De motor dreunt en davert, de schroef raast
woedend achter ons. Versailles is voorbij. Vèr-
beneden liggen zachtkleurige, golvende koren
velden. Ik zie geen rnenschen daar. Maar In de
lucht vélen, voortsnellend evenals wij. Som
migen veel hooger, anderen laag.
Recht onder ons ontdek ik de zwarte, kolos
sale Handley Page. Do sombere, onheilspellen
de, bestuurd door onzichtbarenPlots duikt
de groote zwarte vogel, en z'n lange staart
zwaait snel omboog, hij buitelt rond als in 'n
aanval van plotseling jolijtDe „looping"!
Dit past niet bij z'n uiterlijk; hij stelt me
teleur.
We dalen. En links en rechts, en voor en
achter, en boven ejn beneden ontdek ik twee
dekkers. 'k Tel er acht. Ze schijnen zich ge-
ruischloos voort te bewegen 't. geraas van
onzen motor overstemt het geluld maar 'k
zie ze schommelen en deinen evenals wij.
Villacoublay!
Beneden ligt het aérodrome. We dalen nn
hüql aneL tot 'a viiftix meter. En ulols herin
ner ik me t vernaai van oen Belg, en kijk uit
naar den smallen. bochtig en weg tusschen de.
korenvelden. En ik zie het-De rogge wild
uiteen- en neergeslagen en een groot, rond gat
den grond, woest opengescheurd.
Voilé, l'endroit oü ces deux types se sont
tués!" buldert onze pilote, zich omdraaiend em
wijzend naar 't fatale punt Ilc knik, zwijgend.
Een paar meter verder ligt de verminkte,,
verbrijzelde tweedekker. Ze moeten naar links'
„afgegleden" zijn, want de dekken aan dien
kant zijn totaal versplinterd, evenals de fuse
lage. Alleen 't richtingsroer, vroolijlc beschil
derd met de nationale tricolore, evenals het
onze, schijnt intact gebleven. En het straalt In
de zon, zooals dat von öns.
Tweemaal vliegt Boussotrot over 't vlieg
kamp. Nög twee versplinterde vliegtuigen onp-
dekken we. 't Overschot van 'n luchtbotslng,
enkele dagen geleder
De Goliath-pilote wijst opnieuw en glimlacht,
zich half-omdraaiend. Ik begrijp niet, waarom
hij lacht maar het boezemt mij een volkomen
vertrouwen inIk denk niet aan gevaar, on-
dank3 die verbrijzelde wrakken daar beneden.
Ik zie ze als een curiositeit, meer niet Ons
kan dat immers niet gebeuren! want die
kerel daar vóór me wéét het, en lcén het en
zijn zelfvertrouwen is niet te schokken. De
dood van anderen verschrikt hem niet
Hij beheerscht den grooten, sterken vogel, hij
leidt hem waar hij wilEn plots drukt hij
het hoogtestuur omlaag, en wij springen om
hoog, en snorren weg in 'n wilden spurt rake
lings over de daken der hangarsEn boven
de bosschqn op den heuvelkam, *n minuut later,
beschrijft de Farman 'n scherpen virage, zich
wendend en keerend, zwaar overhellend
Boven de vallée de Chevreuse Is 't alsof het
toestel een harden klap van boven krijgt
we vallen een eindHet is, alsof we ona
houvast verliezen, of we niet. meer gedragen
worden door de lucht.
Ik begrijp, dat dit de remous zijn. En da
volgende maal, als we 'n sprong omlaag doen.
en meteen weer even snel omhoog schieten, ln
a uitgelaten gedartel, voel ik duidelijk 't ver
schilDht zijn gccu romoue! Het is Bous
sotrot öie 'n grapje uithaalt en zich nu ook
lachend omdraait, wijzend op z'n maagstreek.
Daar voel je tgeducht! Ilc bal de vuist
tegen 'm, bij wijze van appreciatie.
En 'k begrijp plots waarom hij ls gaan,
kijken naar de onheilsplek bij Villaconblay,
waarom hij toen gelachen heeftwaarom \vo
deze dartele sprongen makenEn waarom
hij daalt tot op vijf meter boven 'n meertje, en
't in wilde vaart passeert schaterlachend om
de paniek in de eendenkolonie, die niet weet,
w&&r zich te bergen
We zijn geland, kalm en gladjes, na Parijs
en de Seine bewonderd te hebben. Twintig
minuten geleden stegen we opwe taxeer
den niet meer dan vier of vijf, Ilc schud onzen
pilote de hand, en hij spreekt over de mogelijk
heid van 'n spoedige reis naar Holland, die-io
denkt te maken met de Goliath.
Dan klimmen we omlaag, uit de badkuip.
X. ia juist heelhuids geland.
En een der Farmans stijgt op in 'n toestel
met dubbele besturing, vergezeld van zn
twaalfjarige dochter, die vliegen leert De
achtjarige zoon Farman kijkt hen na. wachtend
op zijn beurt-
„Heb jullie 't nog gezien, bij Villaconblayr<
komt de Belg belangstellend vragen.
„Oulantwoordt Boussotrot verstrooid.
Mais nous avons ennuyé los canards
la-bas, savez?Ah, c'étatt rigolo!Paa
vrai?"-....-
Hij schatert
I „Mals si!" antwoord ik.
Parijs, Juni 19X9,
