37e Jaargang Mo. 11098
Verschijnt dagelijks, beiiatve op Zon- on Feestdagen.
MAANDAG 4 AUGUSTUS 1819
HAARLEM S DAGBLAD
ABONNEMENTEN per 3 maanden: Voor Haarlem en de dorpen in den omtrek waar een Agent gevestigd
is (kom der ^tmeenio) f 3.36. Franco per post door Nederland 1 3.70. Afzonderlijke nummers (0.16. Geülustr.
Zondagsblad, voor Haarlem f 0.51Geïllnstr. Zondagsblad voor de omstreken en franco por post f 0.69.
Uitgave der N.V. Louronc Coster, Dlrocteur J. C. PEEREBOOM, Teleloen SOSS
ADVERTENTiENVan 1—5 regels 1 1.26; iedere regel meer 36 CU. Reclames «0 CU. per regel. Bü
abonnement aanzienlijk rabat. lienstuiTers-edvertenUen van Vraag en Aanbod van 1—6 regels 50 Cts.
per plaatsing, elke regel meer 12'., Cte. a contant; Luiten Let Arrondissement dubbele prijs.
Telstcccora. der Kodaotis 600 der Administratie T84
Direotie aa Administratie C roe te Koutatraat OS.
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZES BLADZIJDEN.
EERSTE BLAD.
LEVEhiSAAIOOELEiü-
VOOaZI£NING
De Directeur van het Gemeentelijk
Levensmiddelenbureatt te Haarlem
brengt ter kennis, dat verkrijgbaar
wordt gesteld
S 'iel en Schcilvisch
op Dinsdag 5 Augustus 1919, van
10 uur v.m. tot luurn.m. per persoon
ten ?oni yroete Schol
a 20 cent per pond, of
ton pand groote echeiviscii
k 15 cent per pond
op vei toon van vischkaart No.
ÏOül 12000 in de üem. Vischhal.
De Directeur voornoemd,
F. ÜE JONGE.
Agonüa
Heden.
MAANDAG i AUGUSTUS.
Stadsschouwburg, Wilsonsplein:
N.V. f, Het Hollandsch Tooneel":
.Voerman Henschel", 8 uur.
Schouwburg, Jansweg: Hollandsch
Operettegezelschap, Dir. Nap de la
Mar: „Oranje Hein", 8 uur.
Centraal Theater, Kleine Hout
straat, De Vereenigde Tooheelisten:
„George wil wel", 8 uur.
Bioscoopvoorstellingen.
DINSDAG 5 AUGUSTUS.
Groote Kerk. Orgelconcert 23
uur.
Stadsschouwburg. Wilsonsplein
N. V. ..Het Hollandsch Tooneel", De
Spaansche Vlieg, 8 uur.
Soc. VereenigLng: Henri ter Hali's
Revue: ,,'k Zal 't nooit weer doen"' 8
uur.
Karseboom, Gr. Houtstraat: Leden
vergadering der onderofficiersvereeni-
ging Ons Belang.
Schouwburg, Jansweg: Hollandsch
Operettegezelschap, Dir. Nap de la
Mar: „Oranje Hein", 8 uur.
Centraal Theater, Kleine Hout
straat: De Vereenigde Tooneelisten:
„George wil wel", 8 uur.
Schouwburg De Kroon: Groote
Marlet. Bioscoopvoorstelling.
Ginema-Palace, Groote Houtstraat:
Bioscoopvoorstelling.
Heemstede: Raadhuis, verga
dering van den Gemeenteraad, 3 uur
n.ro.
Zandvoort: Raadhuis Verga
dering van den Gemeenteraad. 7 1/2
uur n.m.
Amsterdamsche Brieven
15.
We ziin. nu de E-L.T.A. geopend is
aan het snorrpn der vliegmachines
boven ons hoofd en aan Ue meest vc-r-
biisterende staaltjes van lucht-acro-
baiiek al zoo gewend, als aan de
auto's op straat en we staan vreerader
te kijken van een soliden omnibus dan
van de meest gedurfde" „looping
tbe Iood".
Amsterdam heeft het niet alleen
taan lvaar positieals hoofdstad, als
groot handels- en industrie-centrum
en als vermoedelijk luohtvaarlslriion
te danken, dat er de eerste luchtvaart
tentoonstelling werd gehouden, maar
vooral orndat er landdncegelegenheid
is zoowel voor water- als voor land
vliegtuigen. En die ziin gekomen in
bonte verscheidenheid van kleur en
vorm. van constructie en bewegu.gï-
mogelijkheki. Eiken dag komen er
Nieuwe en eiken dag worden er nog
verwacht. Want de E. L. T. A. ver
breekt niet de aloude traditie, dat een
tentooousteliing nooit op tijd geroet
is. indien de meerdere oi mindere
mate van on-voliedicheid het crite-
riimi vopr welslagen is. dan voorspel
ler. we de E. U T. A. een schitterend
succes, want er wordt meer verwacht
dun er aanwezig is. en in hel hoofd
gebouw gapen meer leege vakken dun
dat er afgewerkte stands zijn. Ik be
doel dit niet als een waarschuwing
om iict bezoek uit te stellen, \vant pei
slot van rekening wekken de dein mi-
6'raties veel meer de belangstelling
dan de geoxposeerde toestellen Wam
idic machines, daar in de hall. Jat
ziin tocli maar doode dingen, doch do
demonstraties dp liet vliegveld, dol
is de levende, prachtige werkeUlk
hoid:
De E.L.T.A. heeft slechts één ten
tooiistellingszaaJ, recht tegenover den
hoofdingang. Het is een enorme hall
met flinke doorgangen om de 'tiiuls
Lteu. zoodat men uitstekend «eie-
'genheid heeft de toestellen van ade
kanten te aanschouwen. Zooais 'k zu.
Igapen «r nog groote leegten. waar
idoor het geheel een wit killen, -n-
gezelligen indruk maakt. Maar dat
wordt mei den dag beter.
l/nraiddellük bij tiet biuncnlreden
ireki de HanUley Rage de aandacht,
het kolossale gevaarte waarvan een
vleugel moest worden gedemonteerd..
oxudai het andets te veel pl au is zou ui
jiemen. We praten hier al met een
technische zekerheid over Hundley
Bage, Vickers. sport- en zweef tulgen,
Ooudroüs.Reyce-motoren. alsof we dc
vliegtechniek met den paplepel heb
ben ingekregen. Nu we. wegens de
Handtey l'age toch bu de Engelse lie
inzendingen ziin. bewonder.en we even
de Vdckiems WiatervliedUiigen i'i de
„Gosport-training boat" met dubbele
stuur-inrlohiang. Bü de afdeeling wa
tervliegtuigen is de Nederlandsche
Marine, vertegenwoordigd door een
watervliegtuig (de V 51 dat op het
vliegveld De Mok is opgebouwd uil
een wrak. in do Noordzee opgeyieelit.
Do atand van de Nederlandsche Ma
rine bevat voorts nog zeer fraaie en
interessante producten van de foto-
afdee>ling onzer Marine.
Bij de afdeeling land-vliegtuigen
trekken vooraan bii den ingang van
d'» tentoonstellingszaal de lichte,
elegante Coudrons. speciaal de aan
dacht. In een ervan heeft de bekende
Fransche aviateur. luitenant Roget.
schitterende tochten afgelegd. In deze
ö'deeling is de Nederlandsche vlieg
tuigindustrie vertegenwoordigd dooi
de inzendingen van Trompenburg en
Fokker. Trompenburg exposeert een
fraai schoolvliegtuig. een complete J-
cylinder Spijkermolor van 130 l'.K.
en een zeer bezienswaardig en leer
rijke collectie onderdeolen. Bijzonder
de aandacht trekt de auto met alumi
nium carosserie
Bij Kokkcr'e stand merken we on-
mididellük op een twee- of drie per -
soous landvJiegtuig. uitnemend uit te
rusten als' ve-rkeers- of verkennings
vliegtuig. een toestel de „Parasol',
aatj omdat de vleugels geen verapan-
nirur hebben en van hout zijn ver-
vaardigd. zonder- de gebruikelijke bc-
kl'eeding. vooral voor lucht-acrobatiek
geëigend is. Fokker exposeert dan «rak
nog eeo prachtig sporltoestelletie.
In de afdeeling land-vli eg tuigen"
komt de Nederlandsche Luchtvaart-
afdeeline "uit met een buitengewoon
interessant militair vliegtuig, ont
worpen door Ir. Vreeburg.
Het spreekt vanzelf dat, daar le
Vliegtechniek in de eerste plaats ge
richt is op praktische verkeersdoel
einden in de toekomst en daarvoor
boven alles noodig is nerfectionee
ring van de wetenschap niet in «nee-
ren zin. alleen: de volmaking der
machines en bun details en inwendige
inrichting maar in uitgebreiden zm
alles wat op meteorologische waarne
mingen. fotografie, draadlooss tele
grafie betrekking heeft. Zoo is dan
door do inzending van hot Kon. Ned.
Meteorologisch .Instituut voor den
deskundigs na te gaan hoever -le we
tenschap op dit gebied gevorderd
is.
De Marconi Wireless Telegraph
Com. Lt. zond prachtige specimen
van sein inrichtingen voor luchtver
keer. en zelfs eon compleet vervoer
baar zend- en ontvangst-station, be
knopt, praetisch, bewonderenswaar
dig van eenvoud, echt Engel6ch.
Ik zou nog kunnen uitweiden over
de motoren en auto's en hun onder
deden. over de inzendingen die bo
trekking hébben op oriënteering en
verlichting, over de historische af
degling met 'r aardige collectie spot
prenten op luchtvaart en aviatiek
maar ik zal dit nu niet doen. Daar is
■het misschien nog tiid voor als het
geheel completer is.
Na het tentoonstellingsterrein is
natuurlijk het vliegveld de attractie.
Het vliegveld bereikt men over de
brug die dit terrein met het tentoon
stellingsterrein verbindt. Bezoekers
van d« tentoonstelling hebben op het
vliegterrein vrij toegang, voor niet-
tentoonstel'lingbezoekers in het vlieg
terrein tegen f f 0.25 toegankelijk.
Voor deze bezoekers is de ingang
aan den Buiksloterweg. In lange
reeks staan d£jjanga.rs lange het zeer
uitgebreide terrein, dat door ziin uit
gestrektheid als opstijg en landings
T-laats buitengewoon geschikt is. Als
bezwaar he bik gehoord dal voor lan
ding van machines van zwaar type
de bodem te drassig is.
Maar op dat vliegterrein hebben nu
cl een ice dagen schitterende demon
straties plaats gehad. De faforiet is
Fokker, dia in zijn kleine roode toe
stel duivelskunsten uithaalt. Hij
ischiet niilsnel in de hoogte, zet zijn
motor af en komt in prachtige spira
len in duizelingwekkende vaart uit
dc wolken naar beneden.
En dan Veisteegh, die een mata
dor is in luchtacrobatiek en zijn loo
pings uitvoert onder ademlooze stilte
van de duizenden, want niet alleen
dat tijdens do demonstraties het vlieg
veld zwart van menschen is, overal
op de wogen aan den overkant van
het IJ en langs de De Ruyterkade,
waar aa.n Steiger II de boot afvaart,
die de bezoekers der E. L. T. A. over
brengt, staan duizenden en duizenden
de demonstraties gade te slaan. En
de enthousiaste toejuichingen over de
prestaties van onze Nederlandsche»
vliegers is nog niet verstorven, of
vreemde vogels strijken neer. Zoo
kwam gister Frits Koolhoven met
een B/ A. T., door hem ontworpen,
het eerste dat onmiddellijk voor ver
keer werd ingericht en dat nu reeds
diensten heeft bewezen als vervoers-
vliegluig.
Men heeft op dc brug, op het vlieg
terrein zelf en op het terras voor het
LJ-paviljoen een uitstekend uitzicht
op het vliegveld en kan daar de de
monstraties uitnemend volgen. Want
rle demonstraties zijn voor het groo;
te publiek, dat hoe kan het anders?
als leek voor de bij uitstek techni
sche expositie niet zoo bijster groote
belangstelling heeft, toch maar het
voornaamste.
En voor de groote goê gemeente
natuurlijk ook het Lu na-park. Dat is
ook nog verre van af. Maar er zijn
stoom-caroussels en cabarets, er zijn
poffer- en zuurkramen en tenten voor
acrobatiek, waarzeggerij, schietten
ten en een vroplijke keuken, het
lachbuis en de Kop van Jut
Eén ding is te hopen, nl. dat er
verharde voetpaden komen, want de
rulle zandvlakten die moeten worden
„genomen" bij den tocht over deze
uitgestrekte terreinen zijn danig ver
moeiend.
't Spreekt van zelf, dat 6n 't zij
volledigheidshalve aangestipt de
noodige stands zijn van leveranciers
van uitrustingen, voorwerpen voor
kleeding en verwarming, van allerlei
natuur- en weerkundige instrumen
ten, van moderne onderdeelen in den
ruims ten zin het woord.
Bij het yhegterrein is het
bureau voor liefhebbers van
tochtje; er is een logies-bureau, een
bankiers-kantoor, een post- rit tele
graafkantoor, autogarago en rijwiel
bergplaats en wat meer tot comfort
der bezoekers strekken kan.
Dit is wel zeker dat, ondanks den
wordingstoestand, waarin de exposi
tie nog verkeert, de belangstelling
toch al buitengewoon groot is en dat
vooral de prachtige demonstraties de
aandacht van duizenden op en tien
duizenden buiten de terreinen elk urn-
van den dag geboeid houdt.
AMSTERDAMMER.
Stadsnieuws
FEESTAVOND DER „GOEDE TEM
PELIEREN". Dal was t niet al
leen, ook een propagan da-avond
moest 't worden deze feestelijke bij
eenkomst van Loge Haarlem No. 25
der „Goede Tempelieren", ter ber-
denkiug van het negenjarig bestaan.
En we hoorden in 't welkomst
woord van den voorzitter, den heer
L. van der Have, dat niet minder
dan 463 malen door Loge Haarlem
No. 25 in die negen jaren vergaderd
was, dat in 450 gevallen drankzuch
tigen tot inkeer gebracht en van den
ondergang gered zijn. Ja, dan is er
ook wel een aanleiding al is het
dan geen lustrum of een 124-jarig
bestatui om midden in den zomer
een- schouwburgzaal af te huren,
daar een genoegelijken avond te or-
ganiseerén en tegelijk de kans te be
nutten wellicht te kunnen propagee-
ren.
't Was dan in den tojkvollen Jans-
weg-schouwburg, waarin na des voor
zitters openingswoord het mandoline-
ensemble Apollo" een marsch te tok
kelen begon; ten tweede stukje werd
met een fiksch handgeklap beloond
en dan is het de beurt voor het Ne-
derlanrlsch Hervormd Zangkoor
„Harpe Davids" het podium te be
klimmen. Een drietal liederen: „Ge
bed" van C. M. von Weber, „Dank
lied voor den Vrede" en „Bede voor
't Vaderland" werden op hoogst ver
dienstelijke wijze door dit koor ten
geltoorc gebracht en ruimschoots toe
gejuicht.
Nummer vier van 't programma
vermeldde een rede uit ;e ^preken
door den voorzitter van alle Tempe
lieren in Nederland, den heer F. W.
Uzuret, over 't onderwerp: „De Hel",
't Bleek echter niet zooals waar
schijnlijk wol velen zullen gedacht
hebben „Bavbusse's boek te zijn,
waarover de heer Uzuret het hebben
zou. Als uitgangspunt van zijn toe
spraak wilde spr. nemen het beken
de woord uit Dante's „Hel", nl. het
opschrift boven den voorhof: „Wie
hier binnengaat, moet alle hoop laten
varen". In een vlotte, geestige rede
stipte de lieer Uzuret aan de hoop
van alle stervelingen, 't zij jong of
oud, altijd maar weer opnieuw is
daar w at een mensch staande houdt:
de hoop.
Ook voor de vrouwen van dronk
aards schemert steeds die hoop, die
hoop op beterschap, die hoop, die
toch zoo dikwijls niet verwezenlijkt
wordt. Spr. schilderde in treffende
bewoordingen het werk, dat hier
voor de Tempelieren weggelegd is.
Tenslotte werd deze propaganda-rede
met een donderend applaus ontvan
gen.
Na de pauze traden achtereenvol
gens „Harpe Davids" en het mando
line-gezelschap „Apollo", het laat
ste kon zelfs aan een toegiftje niet
ohtkomen opnieuw op en vonden
een aandaclitig-luisterend publiek,
gul met zijn bijval.
Dè,n: toch eigenlijk waar het om
begonnen was, de banier-onthulling.
Hierbij werd gesproken door den
lieer L. van derHave, die er den
nadruk op legde, dat een vereeniging,
die voor propagandatochten in de
open lucht is, in de allereerste plaats
toch zeker een vaandel noodig heeft.
Onder een groot, enthousiasme heeft
dan de onthulling er van plaats. On
derwijl zingen aardige kinderstemme
tjes eon toepasselijk liedje.
De banier die aardig uitkomt te
midden van een plantengroep, ver
toont de woorden: „Internationa*
order of got d Templars Loge
Haarlem No. 25" en onder de globe
leest men: „Our field is our wond".
e avond werd besloten met een
éénacter, geüteld ,,'t Hoogste Geluk"
vertolkt door de leden van de Ge
heelonthouders Tooneel vereeniging
„Kunst en Strijd", 't Was een waar
dig slot vant herdenkingsfeest van
Loge Haarlem 25.
WEDSTRIJD VOOR BURGERWACH
TEN. Op initiatief van den burge
meester van Edam zullen in Septem
ber a.s. vermoedelijk op de schietier
reen en le Overveen bij Haarlem, schiet
wedstrijden worden gehouden door de
leden van een dertigtal in de provincie
Noord-Holland bestaande burgerwach
ten. Een en ander staat onder leiding
van het bestuur der vereen, van Vrijw
Burgerwacnten, gevestigd te Amster
dam.
PERSON A TJA.
Voor het examen Bngelsch Lo. to
géslaatrd. dc heer G. J. Ron. te Haar
lem.
Od de aanbeveling voor tijdelijk
leerares in de Fransen e taal- en let
lerkunde aan de H. B. S. voor meis
jes te Groningen, ie ato nummer één
geplaatst roei. J. B. Koerber te Bloe-
m endaal.
CARILLONBESPELING op Dins
dag 5 Aug. 's avonds 8 uur, door
den heer II. W. Hofmeester.
1. Bruidskoor Lohengrin, Wagner.
2. Een kloek koningszoon, Worp.
3. Intermezzo Cavalleria-Rusticana
van Mascagni.
4. Lentelied, - van Kücken.
5. Behfitt dich Gott uit dc Trom
peter v. Sdckmgen, van Nesier.
6. Naar buiten, van Abt.
7. Finale.
Hat gamaantaiqk gasbadrlj'
Naar ons bij een informatie werd
medegedeeld is door 't gemeentelijk
gasbedrijf over 't jaar 1918 een winst
van f 423.000 gemaakt, voornamelijk
ten gevolge van den verkoop van de
nevenproducten. Er is echter ge
raamd dat met toeslag op den prijs
van 't gas een bedrag van f 300.000
zal heengaan. Het ligt in de bedoe
ling om 25 van de gemaakte
winst, dus ongeveer f 106.000, als een
reserve van het gasbedrijf te bestem
men.
ACTE EXAMENS GYMNASTIEK
L. 0. Haarlem, 2 Aug. Geëxami
neerd 9 mannel. candidaten. Gesl.
de hoeren S. Koeken dorp; Haarlem;
J. Kuitert, Haarlem; W. van Roy en,
Nijmegen; N. de Graaff, id.; A. J.
Lagendijk, Maastricht; Ch. J. L. van
den Hoff, id.; H. J. Delcour, Deven
ter; S. IJ. Dijkstra, id., E. J. Peuslton
idem.
EXAMENS IIOOFDACTE. Haar
lem, 1 en 2 Augustus. Geslaagd 12
vrouwelijke candidaten. P. W. M.
Bruyn, te Amsterdam; J. L. Buchert,
's-Gravenhage, T. Bijl, Amsterdam;
G. C. Broeze, Leiden; N. R. C. van
der Meer, Amsterdam; C. W. Buys,
Amersfoort; G. It. Potzoldt, Amster
dam; A. C. ltos, Amersfoort; G. de
Kind, Amsterdam; N. de Groote. Rot
terdam; H. A. W. van Heel, Rotter
dam; J. R. H. W. van Heel, Rotter
dam.
D« Wothond*rsv«rkiezing.
De afdeeling Haarlem van den
Vrijz.-Dem. Bond houdt Donderdag
avond een ledenvergadering ter be
spreking van de houding aan te ne
men ten opzichte van de wethoudeis-
verkiezing tu verband met cLe reso
lutie van de federatie der S. D. A. P.
TRAMWEGPERSONEEL. Van
nacht vergadert ook het tramperso
neel van de E. S. M. en de N. Z. 11.
T. M. aangesloten bij de Ned. Ver
eeniging van Spoor- en Tramwegper
soneel
In 't orgaan van die vereeniging
wordt melding gemaakt van de vol
ledige erkenning van de organisatie
door de directie van de E. S. M. en
van de N. Z. H. T. M., zoodat nu
ook hoofdbestuursleden besprekingen
kunnen voeren.
Het blad noemt dit „een gunstige
wijziging", waarvoor wij, zegt bet,
natuurlijk erkentelijk zijn. Het gaat
dan voort:
Wijl ons bekend was dat de Direc
ties van eenige andere Maatschap
pijen met die der bovengenoemd en
een zekere afspraak hadden inzake
de wijze van erkenning, hebben wij
ons onverwijld gewend tot de direc
ties der M. E. T., 2e N. H. T. M. en
Gooischc, met het verzoek om nu ook
tot volledige erkenning te willen
overgaan.
Hedenmiddag heeft plaats een on
derhoud met den directeur, den heer
Burgersdijk en hoofdbestuurders van
do Ned. Vereeniging, St. Raphael en
den Prot. Chr. Bond over de loonre
geling.
Uit de UmstMen
Buitenland.
HEEMSTEDE. In den ouderdom
van 47 Jajjx js alhier overleden dc
beer M. C. Braai, geza^rvoerder der
et oom vaartm aa'schann i „Neder
land".
BENNEBROE1K.
Fietsendiefstal. Zondag
morgen is ten nadeele van N. W.
Lommeree een rijwiel ontvreemd, ge
durende kerktijd bü de R. K. Kerk,
w de H. Joseph, alhier.
HALFWEG. Prachtig suc-
e. Onze muziekvereeniging
.Henegeerindhëid" behaalde Zondag
op het Groot Nationaal Muziekcon
cours der Amsterdamsche Postkar-
nionia in de 3d.e afdeeline met „Ouver
ture ItaliSnni" en „Aurcve Fantai-
s1e" den eersten prijs.
In den Marschwedstrüd met,.Souve
nir de Dideriheim" ook een len prijs-
Woensdag 6 Augustus zal bij gun
stig weer in hare tent een openbare
uitvoering worden gegeven.
Gelijk men zich zal herinneren, be
haald© onzs vereeniging bij de con
coursen te IJ muiden in Haarlem ook
le prijzen.
SLOTEN. Met het maken eener
schutsluis in de kade van den Osdor-
perhcvlooiden, voor rekening tier
Veenderij Maatschappij „de - Een
dracht". loopt het niet mee Bleek
leeirst al. dat de af doming aan de
zfide van dc Ringvaart in verband
mot de daarachter liggende polders,
te licht was, en werd na onderzoek
door den Provincialen Waterstaat
zwaarder afdamming op eenigen af
stand der bestaande voorgeschreven
hetgeen met nog enkele andere bui
tengewone voorzieningen 10 mille bo
ven de anciemerssom e.ischte. Zater-
dugnacht is de damwand aan de pol
derziide doorgebroken en de 6 M. die
pe sluisnut weder geheel vol water
geloouen.
IJMÜIDEN. De Britse he
mijnvegers. In de Buitenhaven
van IJmuiden werd Zaterdagmiddag
een roeiwedstrijd gehouden tusschen
de bemanningen van den aldaar ge-
stationneerde Britsche mijnvegers.
Deze wedstrijd was door den com
mandant van het flottielje georgani
seerd ter gelegenheid van het aan
staand vertrek uit IJmuiden.
ZANDVOORT. Onderling
Hulpbetoon. De commissie die
zich gevormd heeft tot een herden
king van het 25-jarig beslaan der
werkliedenvereeniging „Onderling
Hulpbetoon" heeft besloten om te
trachten gelden bijeen te brengen ten
doel hebbende het stichten van een
fonds, om aan leden, die aam tuber
culose lijden verpleging te geven.
De Vereeniging tot bevordering
der gezondheid in de grafische vak
ken hield Zondag te Zandvoort een
bloemendag te Zandvoort, welke
f 460.974 opbracht.
Collecte. Eene collecte ge-
honden voor de Gustaaf Adolf-ver-
eeniging heeft f 86.63 opgebracht
Temperatuur der zee.
Temperatuur van het zeewater op he
den: 63 graden F.
De toestand In Rusland.
De „Voss. Zelttmg-" verneemt vm baar cor
respondent te Stockholm: Op grond van inlteh-;
tingen, in diplomatieke Beringen te Pefrograé
ontvangen, overdrijft men mtoschton niet, im'
dien men zegt, dat Rusland aan een keerpanf
staat en dat zich gebeurtenissen van wereldt
historische beteekenis afspelen.
In het Kremlin te Moskou is men aan hei
beraadslagen, en ofschoon nog geen vaste bat
«luiten genomen zijn. kan lset niet meer ge<
loochead worden, dat de regeering er naaf
streeft de dictatuur van Mosoou in een vasled
regeeringsvonn om te zetten, waardoor een;
toenadering tot de overige wereld mogelijk zo/
worden.
In d© eerste plaats gaat het om een toenade-)
ring tot het niet-bolsjewlstische Rusland. Da
Jongste staking der Russische spoorweg-, me-(
taak en textielarbeiders, welke, verre van af(
te nemen, zich steeds meer uitbreidt, ep hetj
besluit van talrijke boeronraden, den aan-<
Btaanden oogst niet naar do stad te torengen!-
én zich inet geweld tegen dwangmaatregelen'
ite verzetten, schijnen hun uitwerking te Mos
kou niet gemist te hébben, en men komt er tofi
inzicht dat, tn het belaag van den binnen-i
landschen vrede, concessies en geen ge-(
ringe noodzakelijk zijn.
Bij de thans te Moskou gehouden toeraadsIa-<
gingen vormt de kwestie van de vorming vatL
coalitie-regeering den LoofdschoteL Men
Bchijnt geneigd te zijn in deze coalitie niet;
hts de mensjewiki en de sociaai-revoluüonJ
oaïrAndoch ook de orthodox eociaal-democra-f
ten op te nemen.
Als offer voor het aaneenklinken van deze.
onbroederlüke broederschap biedt Lente zicl^
aan. Hij zou geneigd zijn als hoofd dec,
re geering te verdwijnen, onder voorwaard^
Tsjitsjerte met buitenlandsche zaken enj
Trotski met de legerorganisatie belast blijft-;
"Wat het aftreden van Lenin zou beteekenenj
behoeft geen nader betoog: het zon zijn dei
koersverandering %d het Sovjet-Rusland, wel-j
4e omzetting van do dictatuur van het(
bolsjewisme in eon ante of moer democratisch
«oetalfemc ten gevolge zou hebben.
EEN TRUSTMONOPOLIE IN' EN
GELAND. De Loiiderisclié Tele
graaf correspondent schrijft:
Bü de behandeling in hél Lagerhuis van een}
rogeeringsvoorstel tot wijziging der Octrooi-:
wet, in dien zin dat de bescherming van hef
patentrecht van 1-4 tot 36 Jaar, of zoo noodig
in t nationaal belang nog langer, kan ver
lengd worden, werd het monopolie van een
Amcrikaansche trust hier te lande gewraakt.
Dit monopolie betreft den te schoenfabrieken:
gebruikten machines. S5 procent van die machi
nes. welke in Hngelscho fabrieken wordenj
gebruikt, beboeren toe aan een groote maate
schappij, de „British United Shoe Machinery]
Co.", die haar hoofdzetel te Leicester heeft,-
welke stad tevens de hoofdzetel der Engelschei
machinale schoenmakerij is. Doch. naar in heë
Lagerhuis werd verklaard, is die maatschappij!
een vermomde Amerifcaanschc onderneming^
die in de Vereenigde Staten zoo goed ais heek
den handel in dergelijke machines beheersehtj
En daarmee tevens hier te lande" de machinale'
Persoverzicht
DE ACHTURENDAG. Ds. A. K.
Kuiper, Doopsgezind predikant te
Amsterdam, schrijft in de (Doopsgez.)
Zondagsbode over den achturenweirk-
rlag: „Hebben wij, die niet onmid
dellijk van de nieuwe regeling profi-
l eer en, er ook geen behoefte aan,
niet mede de roeping om zooveel
mogelijk te zee-gen. dat zij tot haar
reent kome? Zouden vooral predi
kanten en godsdienstonderwijzers bij
hunnen arbeid ook niet de voordeelen
van don verkorten arbeidstijd kunnen
genieten 1 Zouden wij het niet kunnen
bevorderen, dat de vrije Zaterdagmid
dag den weg bane naar een betere
Zondagsviering? Zou er niet gelegen
heid komen voor allerlei soort van sa
menkomsten, bijbelbesprekingen, le
zingen. voordrachten enz., waar nu
nooit geon tijd tgof is cn vooral voor
de katechisatie, waar wij tegenwoor
dig de jongelui niet of geheel afge
werkt krijgen? Mij dukfc het kan niet
anders, of op deze vragen moet een be
vestigend antwoord gegeven worden.
Indien wij maar van de nieuwe toe
stonden. den komenden tijd, een goed
gebruik weten te maken. Indien wij
het. vertrouwen maar hebben van hen
die thans „acht uur mensch" willen
en kunnen wezen en hen daarbij wil
len heipen. Er ligt. hier ook een taak
voor de Christelijke gemeente, die zij
j begrijpen zal. wanneer zij althans
niet buiten de stroomingen van onzen
I tijd staat»"
1 beweerd,!
i verhuurt!,
Genoemde maatschappij, zoo werd 1
verkoopt haar machines niet, doch 1
fce aan schoenfabrikanten, die door
wikkeld en handig opgesteld contract aan haar'
worden gebonden. ledore fabrikant, of kleiner»
die van genoemde maatschappij)
huurt, wordt daarbij verplicht, van]
haar al bet staaldraad te 'koepen, waarmee!
schoenen machinaal worden genaaid. En datj
staaldraad wordt uit Amerika aan Bageln
geleverd. Op die wijze;
een Amerikaan-sehe trust hier te(
lande de machinale schoenmakerij.
Verschillende Lögerhutóledcu verlangdea
nu van dc regeering. aan dat monopolie ©cm
einde te maken. Een wet tot onderdrukking vate
groote monopolies werd hier te lande ai geruij
men tijd verlangd. Van regecringswege werd
nu bij dit debat aangekondigd, dat in 't uajaad
een desbetreffend wetsvoorstel zat warden in-{
D* onthullingen.
In de „Vorwittf" pobücecrt de vroegere
premier Philip Scheidcmacn passages uit ^ajn
dagboek, betrekking hebbende op de Kritieke
dagen van den zomer ran 1917, ten tijde vaz
de vreöesbemoeiingj® van het Vatikaan.
De medodeeltoge* v&u Scheitieraacn
zijn zosr bezwarend voor den toenmali^en
staatssecretaris voor Buitenlandsche Zaken,
von Köhlmann.
Sclieldemann heeft het onderhoud opgetee-
kend, dat hij toen met von Kuhlmann gevoerd
had, en waarin hij er steeds opnieuw op aan
drong, dat de regeertag duidelifk zou verkla
ren van België af te zien. Kiihlmami weigerde
een dergelijke verklaring te geven, daar hij
geloofde, dat de vredesonderhandelingen zon
den aanvangen, en hij hot niet gewenscht
.achtte vóór het bogin der besprekingen zulk
een verklaring af te leggen.
Den 9en September zeide Kühlmann tot
■Scheidemann: Oyer drie of vier weken zult gij
u dezen Zondagmorgen, waarop gij bü mij op
deze roode sofa zit, duidelük herinneren; et
zijn namelüt, naar ik u met de grootste stel
ligheid kan verzekeren, onderhandelingen tos-
Bchen Engeland en ons over de Belgisch»
kwestie aangeknoopt.
Scheidemann besluit cün aacteckeningen
•uit zijn dagboek a.v.: De definitieve tekst van
het antwoord aan den Paus is een ieder be
kend. Toen ik bü gelegenheid ron Kühlmann
aan de roode sofa herinnerde, en hem naar de
onderhandelingen met Eogetond vroeg, haalde
jhü de schouders op.
