HAARLEM'S DAGBLAD
OM ONS HEEN
De Openbare Leeszaal.
Feuilleton
Buitenlandss! Overzicht
gINSDAG 2 SIPTEIfcl ER 1919 - TWÏEDI BLAD
No. 2648
België van plan la daar do volksstem
ming te honden ie gewoonweg de erg
ste dwang. De stemming zal daar niet
geheim zijn maar de namen fler be
woners die verklaren, dat zij hij
Duitschland willen blijven, worden op
lusten geechrtven.Tegeliikertüd wordt
openlijk gedreigd, dat degenen die
z ch vóór Duitschland verklaren, met
hun heele gezin uit het land zullen
worden verwijderd, indien het gebied
bij Belgie komt. Daardoor breng'
mien schrik en angst onder de Duit-
schc bevolking en wil men haar dwin
gen zich van stemming ie onthouden-
In verband daarmede is de onge
hoorde bepaling gemaakt, dat allen
die niet stemmen gerekend worden
voor Belgie ;e stemmen. En dat noemt
men nu het zelfbeschikkingsrecht,
liet liikt or niet op; het is integendeel
een brutale dwang, en het grootste
schandaal, dat in deze aan schanda
len zoo vruchtbaren tüd is voorgeko
men. Wat zegt hot buitenland, daar
we! van? vraagt de „Vorwarts"' en
wat zeggen speciaal de regeeringen
van de mGeendhed® er wel vajr. die
het vredesverdrag mede hebben on-
d erf eek end en plechtig hebban beloofd
te zullen waken voor het zelfbeschik
kingsrecht dei volken?
Te Eu pen en Mahnédy wordt door
de pogingen om de Duitsohe bevol
king te knechten, hei zaad ynn gif-
;igen haat gestrooid.
De intern,..ionalc commissie voor
Noord-Siceswijk, om ook daar de
volksstemming voor te bereiden, zal
haar taak aanvangen. De commissie
zal te Flensburg zetelen.
Duitschland kan niet veel anders
doen. dan eiken 6i£cb der Entente in
willigen.
Een bericht van hei draadloos te
legraafstation te Lyon meldt. dat
Duitschland een schadeloosstelling
van een mihioen franc heeft betaald
wegens den moord on den Franschen
sergeant Mannheim te Berliin. Zoo-
als men weet had de Fransche re
is ruina naar aanleiding van dien
moord van Duiischland satisfactie ge-
eischt on bovendien de betaling van
een millioeu door de stad Berlijn. De
satisfactie was dadelijk gegeyeu,
maar de Duitsche receding liad zich
verzet tegen dg betaling van het mil-
Jioen. Thans echter heeft zij dit be
drag aan ue -bransche rtgeering doen
omen die het op haar beurt heeft
:er hand ges.cid aan he( Jttoode Kruis1
icr verdeel:ng onder de verocin tiende
vereenieingen die de huip en den
steun der gewonden beoogen.
UUiLsenJazuf neuKuut mua eerder
tie sciiadevergoediUg van lUU.oOÜ fres.
aan de Aageiaten betrekkingen van
uen vermoorde.
Iu Hongarije blijft de toestand on
ze!: r.
ub Dorimunder General Auzeiger
weet te vertéllen, dat ui den r.iims-
terraad door aile miaisurs verklaard
is, dal 't ongeweoscht was. dat Frie-
drtch aan T uuofd der regeering bleef.
Daarop is hij aan ook aigetrcuen. -\u
.oor goed?
Fratiz Dein rich, eerst minister van
handel heeft nu 't baantje van minis-
cer-president op ziuii genora®. oa-
i-ami zal nu handel beheer®, Lovaozy
büitenlandsche zaken, baron Peremyx
binnenlandsche zaken, llegedues fi
nanciën, Seidei (socialist) volksv, el-
vaart, Huszar onderwijs, Vaszony
j ustitie.
uat is nu een soort compromis-mi
nisterie, alle partijen ziin er in ver
tegenwoordigd.
Zal dit kabinet nu genade vinden
in de oogen der Entenie-heeren?
De verkiezingen voor de Nationale
Vergadoring. welke de nieuwe Hon-
gaarsche regeering als haar meest
dringende taak beschouwt, zullen in
den loop var. de maand September
werden gehouden. Binnenkort zal er
een verordening betreffende de kies-
ceiechlirheid en een verordening be
treffende de verkiezlngswijze ver-
fchiinen. De Nationale Vergadering
zal in de eerste dagen van October
bijeenkomen.
Te Boedapest is een bezending vet
uit Amerika aangekomen en er zijn
nog meer treinen met levensmiddelen
oo komst. Die feiten weerspreken het
best alle geruchten over een nieuwe
blokkade van Hongarije door de En
Uenite.
Verder wordt gemeld, dat Beéa Kun
weer nieuwe communistische plannen
hééft. Hit is met Lenin van de Kus
sisclie Raden-republiek in contact ge
treden en heeft hem om geld ge
vraagd. Dit geld moet reeds langs
verschillende wegen naar Boedapest
en Weeoen onderweg zijn.
Ia Boedaoest zijn mannen, alle aan
hangers der communis;ische
In Boedapest zijn, zoo wordt ver
der i£cm?id 100.000 mamiSTx, alle
Eunhar-ge/3 ir communistische re-
tering :u het geheim gewapend.
De vervanger van Belu Kun hoopt hij
het vertrek der Roeineenschs troe
pen met deze honderdduizend gew i-
conde aarihan-prs opnieuw de raden
dictatuur in Hongarije te kunnen
uitroepen. Zii verklaren daarbij dat
het tegenwoordig reaptionnair stelsel
onder minister president FriedriJi
het terrein geschikt maakt yoor dei:
terugkeer van het communisme in
Hongariie
Op militair gebied behaaïS® de
Bolsjewiki die maar niet definitief
verslagen kunnen worden, weer eenl-
ge successen. Op 't Estlandsche front
is de linie der Estlanders en Leiten
doorgebroken. Do toestand voor de
EsUnndera en Letten is daardoor zeer
critiek. Als reserve is nog alleen de
Baiiische landweer aanwezig, die dan
ook tot hulp gerequireerd is. Als die
'i niet klaar kan spelen, dan
Maar intusschen is er ooit een ge
rucht, dat weer Engelsche troepen
naar ltuslond onderweg zijn.
Aan 't Archnngelfront wordt ook
weer gestreden. Een beslissing is dan
nog niet gevallen,
Vorspniiti niouws
DE BEGRAFENIS VAN BOTHA.
Uit Pretoria wordt geseind: Botha
is Zaterdag te Pretoria begraven te-
miden van indrukwekkendie toonee
len, die deden denken aan de be
grafenis van president Kruger. Dui
zenden monschcr. waren uit alle dee-
len van het land naar de hoofdstad
gekomen.
UIT DE ZUID-AFRIKAANSCHE
UNIE. Een telegram uit Pretoria
meldt, dat Smuts de uituoodiging
heeft aangenorne om een nieuw mi
nisterie te vormen,
DE RASSENHAAT IN AMERIKA.
Uit Knoxville (Tennesee{ wordt
geseind: Bij de jongste onlusten al
hier, waarbij blanken de gevange
nis bestormden om een negér te
lynchen, die beschuldigd was van
moord op een blanke vrouw, werden
twee blanken en drie neg el's gedood,
terwijl dozijnen gekwetst werden.
Zestien gewingenen, waaronder zich
moordenaars bevonden, ontsnapten
uit de gevangenis. Do menigte werd
ten slotte door de (iroepen uiteen ge
jaagd.
LUCHTSCHEPEN VERNIELD
Volgens een bericht uit New-York
heeft de Berjijnsche correspondent
van de „New-Vork American' ver
zekerd, dat dc Duitschers twaalf var
de zesti® luchtschepen hebben ver
nield, welke krachtens het Vredes
verdrag aan de Geallieerden worden
uitgeleverd.
HERSTEL VAN VERWOEST
NOORD-FRANKRIJK.
Uit Parijs wordt geseind: De .Al
gemeen© vergadering voor de ver
woest© streken" is ijeenkomen in de
Sorbonn'e cm practische maatregelen
te beramen en aan de regeering vodr
te stellen voor den snollen opbouw
der verwoeste streken. Ribot fun
geerde als voorzitter en uitte in een
rede zijn eleurslelliug, dcij miennnd
op he oogenblik weet in hoeverre de
schade door Duitschland geddagen
zal worden. Ilij prees verder het
dappere Fransche leger en eandigde
onder applaus met een beroep op de
eensgezindheid van alle Franschen.
PRESIDENT WILSON ving zijn
reis door de Vereeniode Staten aan
om redevoeringen te houd® over t
v red es vera rag.
EX-KEIZER KAREL wii Zwitser
land verla.en. Er jyprjit niet geturfd
waarheed hit nu a a an wil.
KLEIN AZli. De Amerikaan-
sche enquCte-commissie in Klein
Azié zal waarschijnlijk voorstellen
orie mandaten in te stellen. n.L voor
Turkije. Syrië en Mesopotamia.
BOTIIa GEéERD. De koning
van Engeland heeft onderstaand -tele
gram nc-zonden aan de weduwg van
generaal Bolha: ..Uw ontzettend ver
lies heeft run meer getroffen can rk
zeggen kan. Ik beschouwde generaal
Botha als ten -persoonlijk vriend en
bewonderde ziïn edelmoedigheid., zijn
ruimen blik.'den adel van zijn karak
ter. Ook de koningin zendt u de belui-
trine' van iigar innig mede-gevoel".
Ook Llovd George. Lord Hilner.
Lord French en de burgemeester van
Londen zonden lelegrammen van
deeineminc.
Llovd George seinde aan mevrouw
Botha o.a.: ..Hef geheele rijk zal met
u treuren over het verlies van een
man. dien w: irotscb waren onder de
grootste 'dér burgers te rangschikken"
Ein Lord Jdilper sc-inde den goutfei
neur-goneraal o.a. dat zoowel Zuid-
Afrüka a's liet Rijk" eei. schuld van
dankbaarheid jegens Bolha hebben.
Staflsflieuwt
De Tiering van den
Koninginnedag.
(Vervolg.)
CARILLON-BESPELING.
Maandagmiddag van 12 tot 12.30
werd een carjJlonbesDeling door den
heer Hofmeester van den toren dor
Groote Kerk gegeven.
Er werden eenige Vaderlandsclie
liederen gehoore gebracht; er wus
een aandachtig luisterend publiek.
BlCj^JOOPVOO RETEL
LING.
In den .schouwburg aan denJnnswt«
had in den namiddag een bioscoop
voorstelling voor kinderen plaaia. I>e
schouwburg was propvol en de kinde
ren hebben er echt genoten.
Onder meer werden afgedraaid een
serie padvindersfilms, welwillend af
gestaan door de ..Zwarte Pijl" te Bloe-
menda::l. Uit de gesprekken van de
kinderen bemerkten S'ii. dai zii mei
de handelingen van deze films geheel
medeleefden.
FEESTCONCERT IN DE
GROOTE KERK.
Het kerkconcerl is een jai^rlijksche
gebeurtenis die door velen met ver
wachting wordt tegemoet gezien; 't
is geworden een traditioneel nummer
van het feestprogramma van dien na
li on alen hoogdag, en wel een dat
men het in eest noode zou geschrapt
zion van de re As der feestelijkheden.
De toeloop was «lit jaajr bijzonder
druk, honderden moesten zich met
een staanplaats tevreden steLlen,
want reeds lang voor het aanvangs-
uui' waren alle mogelijke zitgelegen
heden benomen.
Louis Robert vervulde weer voor
't eerst zijne functie van organist,
na zijn vacanlie, die zulke tragische
herinnering na zich laat.
Robert had een programma ge
maakt van uitsluitend Hollandsche
componisten, beginnende met ,,Wien
Neorlanilsch Bloed" mat variaties en
fantasie-finale van G. W. Derckx, in
verouderden stijl, maar door den
virtuoos aardig gekleurd en aldus
als gelegenheidswerk toch geniet-
haaji- voorgesteld. Van A. C. Willeu-
inier speelde hij twee stukjes, „Gi-
gue" en eene zangerige „Sarabande'
alsmede een geestig „Carillon'' van
Samuel de Lange. Maar het hoofd
stuk van den organist was toch
..Fêle Dfeu" van onzen stadgenoot
Hendrik Andriessen, Bij wat ik
laatst over dezo opzienbarende com
positie schreef, kan ik niets bijvoe
gen dan dat ze mij weer diep aan
gegrepen heeft. Weke muzikaal be
snaarde ziel zal niet ontroerd worden
bij dit tragisch finale, en bij die
trots alles opweiiênde smeek- en
lofhynine, die zich ondanks de woe
dende «tormjaclit der aardsche dui
vels, toch ook tot den Heer wil
richten rnet een scliamel, bijna
ademloos ,,To Deurn laudamus"l
DU prachtig, ee>rlijk kunstge
wrocht voorde ons nog een oogenblik
terug naair de verloop en jaren van
oorlogsellende, waarvoor Nederland
zoo gelukkig gespaard is gebleven.
Een geheel in 't Hollandsch ge-~
steld zangprogramma werd op uit
stekende wijze gezongen door jonk-
vrotjwe J. Repelaer van Driel, aJit-
zangeres uit Den Haag en den heer
Jac. Ph. Caro, bariton uit Utrecht.
Kfeeds meermalen waren wij in de
gelegenheid met den meesten lof'te
gewagen van de heerlijke stem dezer
adellijke concertzangeres «at ook
ditmaal wist zij hare terecht gewaar-
i-rde zangkv^Jiteiten te doen be-
underen en den prachtigen indruk
van haar vorig optreden hier te-
stede te bevestigen.
Hetzelfde kan ik zeggen van den
neer Caro, die hier ook geen onbe
kende :s en bij ieder cpireden eer
bied afdwingt voor zijn mooi getim-
breerd geluid en zijn eerlijke, gezon
de manier van zingen. Hij zong
vooral volksliederen, waarbij een heel
mooi van Kor KuUar en ook eon
door hemzelf getoonzet „Vredeslied
dat hij jammer genoeg ontsierde door
een paar hooge noten, e en f, 'te
blank aangezeft.
Tot slot zongen al de aanwezigen,
begeleid met het orgel, het Oude
Wilhelmus.
JOS. DE KLERK.
DE HARDDRAVERIJ OP DEN
DREEF.
Duizenden en nog eens duizenden
mensclien bewogen zich op en in de
omgeving van den feestelijk door de
zon beschenen Dreef. Typisch toch:
een versiering moge nóg zoo mooi
en smaakvol zijn, wanneer de zon
niet schijnen wil, komt zii veelal niet
tot haar reent. Maar werpt de dag
vorstin -efr haar vriendelijke stralen
over heoi'. 'In.n lijkt het, of de ver
siering, door merLSciKiihond! a jaan-
gebracht, wint in schoonheid! Zoo
was het Maandagmiddag op den
Dreef, dat veelgeprezen stadsgedeelte
van Haarlem. Wat dééd die vlaggen-
versiering het mooi tusschen ;i- sta
tige hoornen pracht!
Het mooie zomerweer w<- ar
dan ook wel toe mee, om steeds meer
belangstellenden naar het terrein der
hyppische sporten te doen stroomon.
Aan de plaatsen van den k.iorten-
verkoop had men handen te kort,
om ai de liefhebber, aan een toe
gangsbewijs te helpen. Ma., op het
„vrije" gedeelte, op het breede wan
delpad en op een groot 6tuk van het
'ietspad, stonden de meeste kijkers;
ze standen er in drommen, drie. vier,
vijf en méér rijen dik. En (het kiinkt
wonderlijk, maar het is wüar) zij
konden het béste zien! Zij, die op do
tribunes zaten en stonden, vooral op
de overdekte, werden door het dich
te bladerendak in heit vrije uitzicht
op de baan ten zeerste gehinderd. Of
zij zich dan ook in even groote inate
zullen geamuseerd hebben als de
gratis-kijkers aan den overkant, valt
te betwijfelen!
BehaJve door vfctggentooi en
bioemversiering werd de middag op
geluisterd door muziek; Harmonie-
Crescendo speelde op een der tribu-
iivr onder leiding van den heer H.
W. Hofmeester en een kleiner mu
ziekkorps blies al wandelend over het
afgezette gedeelte vroolijke marschen.
Het bestuur van „Koninginnedag"
en de feestcommissie waren bijna
geheel voltallig aanwezig. De neer
M. H. Btngcr was wederom ijverig
in de weer; liet overal zijn waakza
me oogen gaan en kon het blijk
baar best vinden met den hoofd
ordebewaarder. den Commissaris van
politie, die, rustig en kalm als
steeds, aan zijn oudébrhoorigen zijn
bevelen en wenken gaf.
Ook het gemeentebestuur guf van
zijn belangstelling blijk o.a. door do
tegenwoordigheid van burgemeetster
en mevrouw Maarschalk, den ge-
uieente-ser-retaris Mr. Dr. Wytèma
en vele naadsleden: de heer .5. do
Breuk was tot den laatst en dag
nog in actie
Do jury voor de harddraverij be
stond uit de heer® van Dieren
Bijvoqt, A. v. d. Akker, Pb. Kok,
A. Wijnands en W. Tempelman.
Vior van de ingeschreven paarden
waren niet verschenen, waardoor do
deelneming niet bijster groot was.
Gereden werd onder de reglementen
van de Nederlandsche Harddraverij
en Renvereeniging, zoodal de pauzes
tusschen de verschillende nummers
wel wat heol lang waren. Maar
wanneer er twee renners nu ast el
kaar voortstuwden, elkander den
padra der overwinning betwistend,
waren de belangstelling en de aan
dacht van het publiek groot. Een
oogenblik dreigde de belangstelling
zelfs te groot te worden, zoodat do
commissaris den verderen r?ver
koop verbood. Dit was wel noodig,
want er waren al méér kaarten ver
kocht, dan ör plaatsen waren, zoo
dat vele menschen niet op de hun
toekomende plaatsen konden zitten.
Op Koningin's verjaardag vinden de
menschen dit evenwel «niet erg en
zijn gauw tevreden.
Het programma was tot de eerste
helft afgewerkt, toen ear e® onge
val gebeurde, dait betrekkelijk nog
go«Ml afliep. De rijder D. de Vlieger,
Cu Nieuw-Vennep, reed namelijk mot
zijn sulky in volle vaart tegen den
paard sloeg op boJ, den berijder in
een gevaarlijke houding met zich
voerend. Gelukkig werd het paard
spoedig door vaardige handen ge
grepen en bleek het, dat de heer Do
Vlieger slechts e® on beduid® de
hoofdwond had opgeloopen, die da
delijk behandeld werd. Eenigen tijd
later reed hij met eeuigc commissie
leden in een op® rijtuig over het
terrein en werd van alle kanten met
luid applaus begroet. Hij bleek
geenszins van plan te zijn, van ver
dere deelneming af te zien; hi; woo
althans verschillende series
De uitslag® luiden als volgt.
Eerste prijs, f 200, D. de Yhegqr,
te Nieuw-Vennep, met ..Clemeuce".
Tweede prijs, f io, J. Verdegaal, te
Lisse, inet „Aura".
Derde prijs, f 25, dezelfde, met
„Charlotte Corday".
Bij zessen waren de wedstrijden
afgeloopen en verspreidde de groote
menigte zich in de stad.
Wij brengen hier oen woord van
lof aan do politie, die op voorbeeldi
ge wijze de orde bewaarde.
DE GQNHELVAART EN
HET VUURWERK.
Eindelijk heeft dan de eenigc- in alert
uitgestelde gondelvaart, eigenlijk nog
ecu onderdeel van de onlangs hier ge
houden „Muziek- en Sportfcesten",
plaats gehad, "hans als onderdeel en
waarlijk mei het minst geslaagde!
van hei di: jaar weer gevierde Ko-
ninginncfecst.
Om, laten we zeggen, S uur, ;>:n.
dar dat uur nu eenmaal op de ubiv -
gingskaart aangegeven stond), .ai
2® was bijua onder 't stof van de
justone bedekt, de voorbereiding van
onze op®bare leeszaal Will® we de
geschiedenis nog even ophalen?
Op 6 Maart 1912 besluit de Raad
tot het inslell® van een Raadscom
missie, die over het onderwerp rap
port zal hebben uit te brengen. Be
noemd word® de heereu Doosjes,
Kretage, Tjeenk Willink, Weijiand en
Modoo ourieus, dat een van dezo
Jieemi op dit oogenblik nog deel van
den Raad uitmaakt. Ja, wij en onze
bestuurscolleges leven snel.
De commissie trekt vol moed aan
act werk en levert in October van
hetzelfde jaar haar rapport in. Nu
gebeurt er e® poosje niets. Hel jaar
1918 wordt hierdoor gekenmerkt, da!
de heer Modoo ontslag neemt en in
lijn plaats de heer Andreae benoemd
wordt. De eerste helft van 1914 gaat
voorbij, zonder dat er iets anders
voorvalt, dan hel aftreden van deu
heer Weijiand de benoeming van
den heer Bruch. Er wordt niet veel
haast gemaakt tot bevrediging van
den leeslust. Daar verschijnt op 15
Juli het praeodvies van B. en W., ge
iateerd van 30 Juni daaraan vooraf
zaande en wanneer de zaak einde
lijk. dus na twee en e® kwart jaar,
ou de agenda zal worden geplaatst,
somt de Groote Bullebak op het too
ueel en denkt geen sterveling meer
aan een openbare leeszaaL De oorlog
breekt uit. Voor werken des vredes is
het geen tijd. Een enkel® keer mer
ken we, dat het Lecszaalplan nog be
Staat. De heer Lasschuit wordt in ik
commissie benoemd.
Nu zijn we bijna vijf jaar verder
en de vraag rijst op, of de tijd niei
gekomen zou zijn om het plan nog
eens ter hand te nemen. Niet om hei
dadelijk af te doen, want het lijkt na
luurlijk nergens meer op.
Om te beginnen is de bouw rekening
al dadelijk mis. Nu zien we, hoe dra
len gestraft wordt, want wag het
proeadvios van B. en W. ,vat vlug
ger uitgebracht, licht stond het ge
bouw al sinds jaren, voor de helli
vaa don prijs, of minder dan er nu
voor zal dien® te worden besteed.
De begroeting die dc Commissie-
maakte, voor het eerste exploitatie
jaar is natuurlijk ook ge® blik meer
waard, want de loon® zijn sterk om
Loog- gegaan. Hoe het loop® zal mei
Rijks-subsidie, kon op dil oogenblik
niemand zeggen; kortom de heele h
nancicele berekening heeft ieder,
grondslag verloren en moet van a tot
r worden overgemaakt.
De vraag is wanneer? Moeten w.
het Leeszaaiplan unstcil® tot beter
tijden, wanneer wat we gewoon zijn
te noemen „normale" prijzen terug
gekeerd zijn? Och, laat ons daarvan
liever aizien. De prijzen van 1914 ko
men niet meer terug, de algeme®e
stijging van ae looiien maakt uat on
mogelijk. En zegt men, dat een Open
bare Leeszaal een uitgaaf van weelde
is. die dus uitstel kan velen, dan zou
ik deze uitspraak niet durvcn-onder
schrijven.
Er is sinds 1914 iets gobeurd, dat de
stichting urgent maakt: de verkorting
van den arbeidstijd. Het zal niet lang
meer duren of de wet op den 8-uri-
gen werkdag komt lot uitvoering. Mis
schien komt er hier of daar een ge
leidelijke overgang, maar het begin
tel zal stellig uitgevoerd worden en
zelfs buiten de wet om, is er een nei-
giTig tot verkorting van arbeidsduur,
waarmee we rekening'moet® hou
den. Duizenden, dio vroeger weinig
geiegenheid hadden om te lezen, al-
jbns om buitenshuis te gaan lezen,
krijgen ii.eer vrijen tijd en wanneer
de vr;,e Zaterdapmiddag dan boven
dien igeroeen wordt
Bij het noemen van deze rustperiode
zou ik bijna schuchter worden Heeft
met. een weekblad onlangs op hoogen
toon gezegd: Wij zullen zelf wel we
ien, wat wij met onzen vrijen Zater
dagmiddag moeten doen? toen ik er
op wees, dat, sommigen er terecht voor
bedanken om dien aan vergaderingen
te besleden Hier was het hondje zijn
pootje af! Ja, ik begreep niet, en be
grijp nog niet, dat de vrije middag
jvei voor vergaderen zou moeten open
blijven! En zoo misdoe ik misschien
jveer door er op te wijzen, welk een
prachtige gelegenheid de bezoekers
van de !.-• szaal juist in dien Zaterdag
middag zullen hebben. Men zegt: „de
man en vader zal op dien middag uit
Warmden gaan met vrouw en kroost".
Ln 't kroost wil ik 't gelooven, de
vrouw ::i i gewoonlijk in huis de han
den vol hebben. Maar bovendien: of-
Khoon dc Zaterdag wat bot. weer be
treft in een goeden roep staat, heti
feml io h voor. dat die bedorv® I
DeLacneDde Kaveiier
DE GESCHIEDENIS VAN DEN
.VOüRVADKR VAN DEN ROODEN
PIMPERNEL.
door
BARONESSE ORCZY,
6)
Ga je gang, mijn goede Dioge-
aes, antwoordde een norsche stem,
die gelukkige kerel, ovér wien je het
hebt, hoeft niet lang meer in het be
zit van zijn bol te blijven. 1-1 ij heet
B-oresteijnik geloof dat ik wel
jvee-i wii.u- hij woont... het is al
mat de mist is vrij diclït in die
flauwe - i) g{l dUs je.gang!
7 L; w.-.-t :n man in Arasterdam,
ïwam een derde stem tusschenbeiden,
ti'-ij-pig hoog en zoetelijk klonk,
-en - .niijke koopman, die graag
j*n -luizend gulden voor den
231 widen geven en geen oribe-
«iieiden i-.ig® zal doen.
Ga i--' gang, Diogenes! klonk
vtr d, norsche stem.
~iEl- !'ül is ons! vulde de derde
sten met z'j" £ek!;e hoogc
wordt door reg®, of ander alecb
weer. Dan zai de Openbare Leeszaal
een ware uitkomst zijn!
Is er kans op een Openbare Lees
zaal op dit oogenblik? Financieel be
doel ik. De toestand van de gem.c-ntc-
fiiwmcie® is, zooals de geijkte term
luidt „niet rooskleurig" - laat ons nog
iets verder gaan en erkennen, dat ze
zcdf6 niet tulp- of hyacinfchkleurig is,
inderdaad heelemaal niet kleurig,
maar meer van e® sombere grauw-
of grijsheid. De belastingen zijn hoog
en voortdurend wordt meer gc-vraagd,
Moet dit een argument zij-n voor uit
stel van een stichting als de Leeszaal,
dan is daar alleen waarde aan te hech
ten, wanneer vasstaat., dat die toe
stand binnen een overzienbaar tijd
perk veranderen en verbeteren zal.
Ev®wel zal niemand dat durven be
weren. De algeme®e lasien zijn en
olijven boog, worden waarschijnlijk
nog wel hooger. Wat ®s tc doen
slaai is dus niet nuttige uitgaven af
weren, maar ons voegen in de gedach-
e. dat wij een veel grooter deel van
ons inkomen voor zaicen van [>ubiiek
uelang\e bested® zuil® hebben.
Dit wat het financteele betreft.
Met hei politieke staat hot minder
eenvoudig. Links is men vóór de
stichting van de openbare leeszaal,
rechts is verdeeld: onder anti
revolutionair® en christelijk-iiisto-
rischen zijn vele voorstanders,
hetgeen nog eens blijkt uit
hef feit, dat Mr. Bruch en dc
heer Lasschuit in de commissie zit
ten; Irier wordt het verzet van de
Standaard blijkbaar niet algemeen
gevolgd. Veel sterker en prinelpiee-
Ior is de bestrijding van Roomsch-
Kutholiake zijde, waarvan ieder een
goed overzicht kan vinden in do Po
litieke en Sociale Studiën V 1 van
1909. Het is niet, dat de Roomsch-
KathoÜeken zich tegen leeszalen in
t algeme® zouden verklaren (inte
gendeel, op den Katholiekendag te
Crefeld werd de stichting van open
bare bibliotheken en openbare lees
zalen aanbevolen), maar wel is men
daar van meening. dat de bestaande
openbare leeszalen voor Roomsch-
Kaüioliek® niet geschikt zijn.
In dien geest wensch ik dan ook
mijn aanbeveling opgenomen te zien
tot het stichten van Leeszalen.
Te Almaio schijnt men de
moeilijkheid te hebben opgelost.
Daar staan in de achterzaal. die
dient als leeszaal voor couraruen en
rijdschriften, vier leestafels, waar
van een uitsluitend bestemd is voor
R.-K. dagblad® en tijdschriften. In
die zaal hangt een kaart, waarop het
eigende gedrukt is:
Let wel! Katholieken zijn alle®
verzekerd, dat zij niet tegen hun
overtuiging handelen, wanneer
zij boek® kiezen, die in hun ei
gen catalogus voorkomen, of tijd
schriften en courant® lozen,
die op de voor hen speciaal be
stemde leestafel ligg®.
H. A. P. C. VAN DER
WAARDEN.
Pastoor-deken.
Naar ik verneem hebben ook
Roomsck-Katholiek® zitting in hel
bestuur van deze openbare Leeszaal.
J. C. P.
lieden zal door d® Oppersten Raad
der Ent®te 't definitieve vredesver
drag aan de vertegenwoordiger? van
Duitsch-Ooslemïjk overhandigd wor
den.
Daarover wordt nu al gemeld:
Het verdane voor Oostenri'k bevat
oen verbodsbepaling tol aansluiting
bii Duitschland.
De commissie van herstel zal zoo
wor-ib héDuald rekening houden
met het feit dat Duitsch Oostenrijk,
een klein Jand ziinde, geen '.e groote
iinoncieele en economische lakten op
zich kan nemen
Morgen zal 't verdrag in de Oos-
Icnrijksche nationale vergadering ter
sprake komen.
Binnenkort zuU® nu overeen
komstig het vredesverdrag ver
schillende volksstemmingen in be
twiste gebied® plaats hebben.
Onder den titel: ..het schandaal
van Eu pen en Maimédy" zeg' de
„Vorwarts" o.a.: De manier waarop
Dan zullen de drie philosofen
hun nieuwe jaar met meer geld in
hun zak beginn®, dan waar zij raad
mee weten, zei de spottende slem.
Het is e® uitstek®d plan, Pythago
ras, en onder andere omslan lighe-
den zou ik er zeker voor te vinden
zijn. Maar nu
-- Wel? riepen de twee stemmen,
de barsche en de hooge tegelijk - liet
was net een bas en een fluit. Wat
is er dan nu juist?
Op dit oogenblik, waarde Socra
tes en wijze Pythagoras heb ik drie
heele guldens in mijn zak en r..ijn
lastigste schuldeischer is een maand
geleden gestorven, hij werd doodge
schoten door een SpaanscE vuurroer
hij het beleg van Breda hij viel
als een held! Maar wat mij betreft,
kan ik het nu wel een poosje uithou
den, in ieder geval vanavond kan ik
als een lieer lev® in plaats van als
een gewone dief.
Hè! klonk het minachtend,
dan kon je mij die drie guldens wei
leenen, dat zou een daaa "zijn, een
heer waardig... Een daud, die
mij zeker van allen verderen last af
zou helpen, hé? lachte de ander vroo-
lijk.
Het is hier nu al vervelend, zei
de hooge stem, maar het zal nog
vervélender word® als we onmogelij
ke gewetensbezwaren «aan maken,dat
we ons als hoeren moeten gedragen,
Wel, aat is weer eens iels nieuws,
dat de verveling verdrijft, riep Dioge
nes. Laten we voor één avond eens
probeeren heer® te zijn. Ik verzeker
je. goede philosof® zooals jullie, zui
len er plezier in hebben.
Het is de vraag of dit argument
cenig gewicht in de schaal zou ge
legd hebben, maar zooveel is zeker,
juist op dat oogenblik nam het
toeval de zaak ter hand en smeedde
den tweeden schakel in dc merk
waardige keten, waarvan ik u aan
het vertellen hen.
Aan den kant van. de markt u aar
de groote kerk staat met eon heol
netwerk van nauwe stralen achter j
haar, klonken oorverdoovende kreten
onderbroken door dreigementen en
ruw spottend gelach.
Een standje, zei Socrates lako-
niek.
Een vechtpartij, veronderstelde
Pythagoras.
Diogenes zei niets. Hij was de
markt al half over. De anderen liepen
vlak achter hem aan. Hij was bijzon
der groot en breed zoodat zij hern in
dc mistige duisternis boven alles uit
zagen steken. Ook hoorden zij telkens
zijn vroolijke stem.
Hij stond stil om op zijn metgezel
len te wachten. De oorverdoovende
kreten, het schreeuwen en het gelach
werden steeds duidelijker, uit dc aan
grenzende straten kwamen de men
schen oj) het lawaai af.
—Lal® we achterom gaan over de
Vkeschmarkt, zei Diogenes, zoodra
zijn vrienden vlak bij hem war®.
dan kunnen we zoo bij de kerk ke
rnen. Als ik tm niet heel erg vergis,
heeft het standje plaats bij een klein
poortje, dat ik laatst gezien heb op
d® hoek van «ie Damstraat cn waar
ik een aantal mannen en vrouwen
stilletjes zag binnen gaan.
Dan is or zeker een standje, zei
Socrates droogje-.
En dan zuil® we- het hier wel
niet. langer zoo vervelend vind®, zei
Pythagoras met zijn hoog geluid.
De drie mannen trokken hun hoe
den met vee ren diep in hun oogen en
stapten er op af. Ze hada®, in stille
overeenstemming, liun zwaarden ont
bloot en droegen die zoo onder hun
mantels. Ze liepen achter elkaar,
want de straat was heel nauw, de
spits toeloopende gevels raakt® van
boven haast aan elkaar; hun flinke
voetstapp® werden gedempt door liet
dikke sneeuwkleed. De straat was
heelemaal verlat m en men hoorde het
lawaai in dc Damstraat nu nog maar
flauw weerklinken. Ze liepen vlug
voort en stonden spoedig vlak hij dc
groote kerk. aan hun linkerkant ver-
liief zij zich in den mist, het schreeu
wen en het gelach klonken nu weer
dichterbij.
De woorden: „Om Christus wil",
kon men duidelijk onderscheid®,
zij werden nu en dan smeekend ge
roepen en klonken onheilspe!I®d, ge
uit door een vrouwenstem en gevolgd
door liet geroep van „Spanjaarden!
Spionnen!" En dan -.veer een uitbars
ting van lachen. De leider van het
kleide gezelschap 3tond weer stil
zijn lange been® ging® zeker vlug
ger dan hij wilde, hij keerde zich cm
naar zijn vriend® en wees met zijn
hand en zijn zwaard naar boven.
-- Nu, wijze Pythagoras, zei hij
wil je nu vanavond een pretje heb
ben? Je verwenschte dit mistige land
on vond liet er zoo vervelend. Kijk nu
eens wat een aardig schouwspel we
te zien krijgen!
Of het schouwspel aardig waa of
niet hing heelemaal af van het inzicht
van den toeschouwer. Het was zeer
zeker schilderachtig en prlkkel®d,
en toen drie paar oog® van onder
■drie breedgerande hoed® het tooneel
zagen, hoorde men e® onderdrukt
gegrinnik van plcizier.
Het was door den mist eerst moei
lijk om te onderscheid® wat er gaan
de was. Zeker was het, dat een dich
te menigte, die elk oogenblik aan
groeide zich op den hoek van de
Damstraat verzameld had. Twee
toortsen in ijzeren houders, bevestigd
aan een gepleisterden muur, wierpen
hun flikkerend licht op de gestalten
en gezichten van de mensch®, die
vooraan stond® in net gedi&i.r
Die gezifhten waren warm en iuuJ,
hetzij van wijn, hetzij van opwin
ding, terwijl de opgeheven armen, ae
gebalde vuist® de gezwaaide
stokken niets goeds voorspelden.
Er was een deur in d® muur juist
onder de toortsen. Dezo stond open
en in de duisternis zag m® vaag
menschen die bij elkander schoolden
in de nauwe onverlichte gang.
Die bij elkaar gekropen nicusche-
lijke wezens uitt® de jammerkreten
cn riepen de goddelijke bescherming
in, terwijl de menigte lachte n tier
de.
Van onder die drie breedgerande
hoeden klonk een gesmoord lach®
en drie in hun mantels gehulde ge
stalten verborgen hun ontbloots
zwaard®.
II.
Het rumoer b ij de poort.
Ik herhaal nog eens. dat door een
samenloop van omstandigheden in 't
laatste half uur. de groote geheurte-
niss®, die hei lot van e® armen
vreemd® avonturier verbond® aan
dat van een achtenswaardig! eerst©
familie van Haarlem, nooit zouden
hebben plaats gehad.
(Wordt vervolgd).
