Bnitnnland
Afghanistan
De Telegraaf schrijft
fifglianlstau blijft de regeering te Londen.'
Zorgen baren.
Er is vrede gesloten na een zeer kortstondl-
gen oorlog, welke niet zoozeer een gevaar op
leverde wegens- do militaire kracht van het
Midden-Aziatische Rijk als wel mot 1 oog op
de gevolgen, welke uit dezen strijd konden
voortspruiten voor de verhoudingen in Indië1
zeil', waar omstreeks Mei van dit jaar groote
onrust lieerschte. Afghanistan is steeds een
zeer gevoelige plek geweest in de Britsehe
wereldpolitiek. Eens de greus tusschen het
Russische en het Brltsch-Indlsche Rijk, bad
het 't slagveld kunnen worden, waarop duizen
den Engelache en Russische soldaten het leven
hadden gelaten, wanneer de twee betrokken
mogendheden geen compromis hadden gesloten,
dat, na het tot stand komen der Triple Entente,
automatisch hechter werd.
Na den val van het oude Russische Rijk werd
Afghanistan de borstwering tegen het bolsje
wisme, dat, de tactiek van het keizerlijke
Duitschland volgend, Engeland hoopte te tref
fen in zijn Mohamedaan8che bezittingen en
dominions. Een leger van propagandisten werd
door Leain via Centraal-Azië naar Indlë gezon
den. Op handige wijze werden de hartstochten
van Brahmanen en Mohamedanen uitgebuit,
zoodat deze twee, anders steeds vijandig tegen
over elkaar staande deelen der Indische bevol
king, in het voorjaar zich vereenigden tot een
gewelddadige poging om tegen het Britsehe ge
zag in opstand te komen.
Wij hebben hieromtrent te zijner tijd uitvoe
rige bijzonderheden gepubliceerd.
Van groote? gcv/lcüt dan «ie onderdrukking
Van den opstand was bet. verslaan van do
Afghanen. Daardoor was ook de kracht der
Indische insurgenten gebroken.
Thans echter moet men zich afvragen, of er
werkelijk vrede heersclit aan de Alghaansche
grens. Officieel zeer zeker, maaronoffi
cieel wordt er gevochten. De tóestand is ge
heimzinnig, en de Britsehe regeering heeft er
nog slechts weinig licht op laten vallen. Het
staal, vast, dat Wana, aan don Indischeu kant
der grens, in Zuid-Wazirlstan, l.u het bezit der
Afghanen is, want deze plaats, waar het Brit
sehe kwartier gevesligd was, is thans door
Britsehe vliegtuigen gebombardeerd.
Men mag zich afvragen wat er met dezen ver
vooruitgeschoven voorpost gebeurd is. Hebben
do Afghanen hem wel ooit ontruimd? De onder
koning. Lord Chelmsford, liet op 21 Juni den
Emir weten, dat van geen vredesonderhande
lingen sprake kon zijn, zoolang Afghaanscne
troepen op Indisch gebied stonden, doch thans
betwijfelt men in Engeland of Wana wel ooit
ontruimd Is geworden.
Op zich zelf is dit een kwestie, welke Enge
land aangaat en ons slechts matig kan inte
resseeren. Doch do toestand, welke thans ge
schapen ls, wijst er op, dat het Bolsjewisme
nog steeds de politiek van den Emir beïn
vloedt. De vermoorde vorst Hablbullah was
volkomen loyaal ten opzichte van Engeland,
en deze is uit don weg geruimd op een wijze,
die nog steeds niet opgehelderd is. Doch
Waarschijnlijk had men hier te doen met een
Berste levensteeken van Moskou'a Indische
pol'tick.
Deze wordt thans blijkbaar voortgezet.
Hierin BChuilt een niet to onderschatten ge
vaar. De Afghanen worden gebruikt als hulp
troepen van hel Bolsjewisme, en Engeland zal
opnieuw krachtig moeten optreden ton einde
een nieuwen aanslag in de kiem te smoren.
Dat de Londensche pers aandringt op op
heldering, is dus begrijpelijk.
Do verkiezirsgfsS&iriijjdl 6rï flSslaê
uezcr aagea mennen drie van de voornaam-
sto li&liaansGhe poll nel, Orlando, Bissolati en
Turati, hun program voor de aanstaande ver
kiezingen uiteengezet.
Orlando, die te Palermo sprak, betuigde zijn
lnsiemuaing met de beginselen, welke Nitli lot
groncsiag van de politiek der regeering heeft
gemaakt. Hij nam echter do houding van op
posant aan, omdat de premier nagelaten heeft
de maatregelen mede te deelen, waarop hij zijn
beginselen denkt te doen steunen.
in verband met de critiek, die op zijn poli
tie,. ter vredesconferentie is uitgeoefend, ver
klaarde Orlando, dat hij het oogenblik om zich
te '-rdedigen nog niet gekomen acht. Hij gaf
echter de verzekering, zulks in strijd mot wat
beweerd werd, dat het de Italinansche delega
tie nooit aan den steun van de geallieerden
ontbroken heeft en dat deze steeds alle pogin
gen in het werk hebben gesteld om ieder mee-
ningsverschil met Wilson uit den weg te rui
men. De geallieerden verklaarden zich steeds
bereid oplossingen te ondersteunen, die in hun
geheel stellig niet minder gunstig waren dan
die waarvan uien thans spreekt. Op het
oogenblik, vervolgde Orlando, hebben onze
vertegenwoordigers inderdaad de gedragslijn
aangenomen, welke mijn collega's en ik steeds
gevolgd hebben, nl.: niet zwichten of wijkeu.
Turati, leider van de parlementair socialis
tische groep, die op het congres in Bologna
door do revolutionnaire meerderheid verslagen
word, sprak te Milaan en drong aan op de
noodzakelijkheid van hervorming der Interna
tionale. De Volkenbond was volgens hem een
Jammerlijk verbond van overwinnaars. Turati
«ieelde niet de minachting van het partijbe
stuur voor Wilson, die door verheven en no
bele gevoelens geleid werd, maar niet over
voldoende kracht beschikte.
Bissolati, leider van de reformistische so
cialisten, hield zijn redo in Cremona, waar hij
candidaat ls gestold, Na verklaard fco hebben
dat het recht op Ei unie niet ontkend kan wor
den, deed hij oen rechtstreelcschen aanval op
het bolsjewisme, dat hij als het grootste gevaar
van het oogenblik beschouwde, een gevaar dat
des te ernstiger was, tiaar hol in het geheim
bevorderd wordt door een partij, dl® eerst het
vuur wil aanstoken, om later de eer te heb
ben. het te blusschen.
D© bijzetting wana Maas©
f Bij lichten sneeuwval word heden Hugo
III case ten grave gedragen. De zoon van een
Allensteiner koopman, die op 56-jarigen leef-
'tljd het slachtoffer werd van den kogel van
leen geesteszwakke, was niet slechts do leider
der Duitsche onafhankelijke socialistische
|partij. Haase was meer dan het hoofd van een
(parlementaire fractie. Al was (leze wellicht de
imeest vastberadene en gevaarlijkst© in do
Duitsche Nationale Vergadering, ix>eh gaat de
beteekenis van (Haase tot vor buiten de gren
zen van Duitschland. In den grouid van de
zaak was Haase do laatste hoop van het wm
ire I d-bo 1 s j ew isme, de laatste hoop van Lenïn,
'die steeds op hot uitbreken van do proleta
rische revolutie in Duitschland had gerekend.
Nu hij gestorven is, is de hoop v; n het bolsje
wisme verijdeld. De zware verliezen;, wolkc dc
hnafhankeiiiken de laatst© maarden door hun
«niRMiirte siawngspogingen en poncroke aglta-
•ie geleden h i.'bcn, waren niet zoo zwaar ais
het verlies van don leider.
Haas© was oen man, die een program had,
een vast voorgeschreven wet en die ook de
energie bezat op zijn weg zonder af to wijken
voort te gaan. Hij had het verlies aan aan
zien, dat zijn partij geleden had. wellicht kun
nen vergooien, doch met hem verdwijnt ook
de politieke boteekenis van de onaf hakkel ij
ken, onder- welke Haase dc eenige positieve
geest, de eenige scheppende politicus was. De
andere onafhankelijke leiders zijn slechts
„Geister die stele vernemen", de structieve
naturen, die een Ineenstorting lcunnn orgaui-
seeren, maar die volkomen falen, wanneer
van weder-opbouw sprake moet
De partij der onaQiankelijkeai weed do laat
st® tijden nog slechts door de autoriteit
Haase bijeengehouden en die autoriteit ls
dood.
Het ls wellicht geen gewoon toeval, dat
Haase juist op den dag stierf, die door. de on-
afl'.anke!ijken met zooveel hoop verwacht werd
den 7en November, den verjaardag van da
Russische revolutie
De Nationale Vergadering eerde zijn dood
door een rouwplechtighold, die in de groote
zittingzaal werd gehouden.
De zaal was reeds om tien uur geheel ge
vuld. Behalve de onafhankelijke afgevaardig
den van de Nationale Vergadering en de Prui-
ri«ohe T,f>iwi«vergaduring zijn zeer veel verte
genwoordigers van de verschillende onafhan
kelijke partij fracties uit het rijk verschenen,
onder welke men de delegaties van de matro
zen ttlt Kiel. Hamburg en Stettin opmerkt.
Alle deputaties hadden kransen meegebracht
met knal-roode zijden linten, waarop met gou
den letters de opdracht aan den overledene
stond. Ook de andere partijen hadden hun ver
tegenwoordigers gezonden slechts de con
servatieven waren niet vertegenwoordigd. Van
de meerderheidssocialfeten zag men onder de
aanwezigen hoofdredacteur Stamper, minister
dr. David en eenige andere persoonlijkheden.
Alexander Moïssi sprak eeu paar ontroeren
de woorden ter herdenking van den leider
der partij, waartoe ook I;ij behoort. In de
groote zaal, waar anders do nuchtere stem
men van geschoolde poHt'c-1 klinken, ltlonk de
week® stem van Moïssi zeldzaam mooi. Daar
na nam Wilhelm Dittmann, do partijgenoot en
vriend van Haase het woord om een grooi a
lijkrede Ie houden. Hij sprak vooral van de
parlementaire werkzaamheid van Haase, dien
hij den vernieuwer van de Duitsche sceiaal-
democratle noemde, den opvolger van Bebel,
die er vooral op bedacht was het program der
Duitsche sociaal-democratie met eeu nieuwen
Inhoud to vullen, het door nieuwe ideeën te
verfrisschen en het aan te passen aan den
nieuwen tijd en dc nieuwe eisöhen van de ar
beiders. 1-lij herdacht Haase als een man, die
zijn gehecle leven in dienst van het proleta
riaat had gesteld. Toen spreker eindigde, blon
ken tranen in zijn oogen.
Het zangkoor voerde een treuirmarsch voor.
Vervolgens sprak Frau Zubeil namens de
proletarische vrouwen. Frau Nemitz herinner
de nog aan de verdiensten van Haase op het
gebied van de vrouwenbeweging en Helmuth
von Gei'lach eerde in Haase den pacifist.
Intussölien verzamelde zich voor den Rijks
dag een menigte van -duizenden en nog eens
duizenden. Uit alle deelen van de stad kwa
men de arbeiders om hun dooden voorganger
het laatste geleide te geven. Alle groepen
brachten kransen mede, voor het mcerendeel
ook vaandels. De geweldig groote menschen-
massa gedroeg zich volkomen kalm.
Even'over elf zette de geheele stoet zich In
beweging. Aan het hoofd liepepn do'onafhan
kelijke afgevaardigden en de gedelegeerden uit
de provincie. Daarna kwamen de bonden en
verenigingen van do on^fh ankelij ken uit het
geheele rijk en do deputaties uit de verschil
lende r.ihiieksbedrijven van Groot-Eerlijn, die
op groote borden stonden aangegeven. Bij
tienduizenden kwamen de arbeiders, employe's
en beambten door de Siegesallee en de Char-
lottenburger Chausse. Over de Karlstrasse be
woog de stoot zich naar het gemeente-kerkhof
in Fricdrioiisfolde, waar Haase, volgens zijn
eigen wensch. zou worden bijgezet. De kop van
den stoet bereikte tegen drie uur het kerkhof,
waar «lan de bijzetting met een korte plechtig
heid plaats had. Hier werden ook verscheidene
redevoeringen gehouden. Afgevaardigde dr.
Cohn sprak namens de parlementaire 1'ractio.
OoOk verscheidene gedelegeerden .uit de pro
vincie namen nog het woord,
Om halfvier werd de urn met de asch van
Haase bijgezet, terwijl het zangkoor eeu droe
vig lied deed hooren. Do gëheele plechtigheid
had zich in buitengewone kalnito afgespeeld.
Nergens kwam het tot manifestaties of zelfs
tot kleino demonstraties. De regeering had
zeer verstandig gehandeld, door niet Ie trach
ten den laatsten weg van haar grooten tegen
stander met eenige militaire maatregelen te
verzwaren.
Zoo verliep de groote dag in volkomen orde
als eens bij de bijzetting van een ander kop
stuk der Duitsche sociaal-democratie, van den
meester van Hugo Haase. Paul Singer.
Binnenland
Oa nieuwe ifóinistor van
iftoEomÊn
De Ilaagsche correspondent van De Tele-
graa( schrijft:
Achter do Wittebrug ligt éón der schooustel
gedeelten van -de residentie. De volksmondi
noemt het Klein-Zwitserland.
Vooral ml is het er mooi. De sneeuw ligt
er nog meerendeels ongerept Het witte duin
landschap is als een tooveraelitig winter-pano-
rama. En het is er zoo rustig
Aan óón van de villa-wegen, die daar „in del
buurt" liggen, woont mr. S. de G r a a f f, de
nieuwe minister van Koloniën, en daar moch
ten wij Donderdagmiddag oen kort onderhoud
met hem hebben,
Kort
Want do nieuwe minister heeft het natuur
lijk verbazond druk. Hij zit, in geestelijke be
teekenis, middenin een verhuizing. Dinsdag
avond nam hij afscheid van de N. U. M.. Woens
dag word hij door de Koningin op „Het Loo"
be-eedigd, Donderdagmorgen nam -hij de por
tefeuille over van minister Ruys, eu het
spreekt dus vanzelf, dat hi] ons 's middags
slechts een kort gesprek kon toestaan. En bo
vendien do minister kan zich nog niet in allo
opzichtc-n positief verklaren, want al is hij een
deskundige, een man die Indlë en do Indische
politiek door en door kent, hot. ligt voor de
hand, dat hij zich toch in zijn nieuwe functie
moet Inwerken.
Des te meer stelden wij het op prijs, dat
Zijne Excellentie ons wilde ontvangen.
Do nieuwe minister is een bedaarde, rustlgo
figuur. Niet groot van gestalte. Gladgeschoren
gezicht. Tintelende, sprekende oogen. Hij
spreekt til,torst zakelijk, zegt geen woord te
veel. En hij maakt ongetwijfeld een energieken
„Natuurlijk" antwoordde hij op onza
desbetreffende, inleidende vraag „zal ik
voortgaan ia <le lijft van «1e Idenlmrg-poliüek.
Ik kan. mii daar zeer xoed mea vereenJgen. j
Trouwens, wat tfe zoogenaamff® ethische poli
tiek betreft ion opzichte van de koloniën; die
staat tegenwoordig heel Nederland voor. Er la
geen verschil van meening meer over."
„Wat is uw meening over de steeds
groeiende boweging naar zelfbestuur van
Indië?"
„Daar sta Ik sympathiek tegenover"
verklaarde Zijn® Excellentie. „We moetou
inderdaad werken in de richting van zelfbe
stuur door Indfë. en upociaal ook van de admi
nistratieve onderdeelen. Dit ls een beweging,
die in zich zelf volkomen gemotiveerd ls, en
lk ben van oordeel, dat wo haar krachtig moe
ten bevorderen".
„Meent u, dat ook de bevoegdheden van
den Volksraad zich moeten uitbreiden?
„Zeer zeker. Maar geleidelijk. Een hor-
vorming van die. positie, waardoor de Volks
raad min of meer gelijk komt te staan met ons
parlement, zal ongetwijfeld pas in de verre toe
komst verwezenlijkt kunnen worden."
„Hoe staat u" vroegen we „tegen
over de Savekat Islam en dergelijke stroomin
gen en organisaties?"
„Zulke bewegingen" zei de minister
„beschouw ik op zich-zelf als uitingen van den
tijd en hot ls nooit verstandig om natuurlijke
uitingen van den tijd te willen onderdrukken.
Wat men onderdrukken moet, zijn: do uitspat
tingen. Wanneer oen zoodanige beweging zich
richt tegen het Nederlandsche gezag, moot do-
ze uitwas de kop worden ingedrukt."
„Kunt u Iets verklaren omtrent de defensie
van Indië?"
„Neen" zei de minister „daarover
laat ik mij liever niet uit. Het is een moeilijke
kwestie. Waar nog bijkomt, dat we niet wetea,
welke elschcn de Volkenbond In dit opzicht.zatl
stellen."
We deden eeu vraag in zake de geruchten die
nó£ altijd loopeu over het aftreden vnn den
gouverneur-generaal. En over het bericht, dat
het tusschen Idenburg en Van Styrum niet org
zou hebben gevlot. Maar hierover kon do mi
nister niet veej verklaren. „Wel kan ik zeg
gen, dat minister Idenburg greote waardeering
had voor den gouverneur-generaal."
In de Went is de nieuwe minister nooit ge
weest. Maar we wezen hem er op, dat ook au
weer in de stukken over de algemeene beschou
wingen der Staatsbegrooting de vraag van
verkoop van ouzo West-Indische kolpniën ls
aangewend. Dat do minister hiervoor niets zou
voelen, begrepen we wel. „In den togenwoor-
digen tijd" zei hij „zijn volken en bevol
kingen n:et meer een object van verkoop. En Ik
geloof trouwens ook niet, dat een verkoop zou
zijn in den geest der bevolking van Surina
me". Wij spraken nog even over de ougunstlge
toestanden in de West. En de minister sprak
als zijn inoening uit, dat di® heel wat zouden
verbeteren, wanneer het vraagstuk der arbeids
krachten sou zijn opgelost Dit is de zwnkko
plek in den toestand van Suriname.
Wo mochten niet meer van de welwillendheid
des ministers vergen.
Laat ons daarom besluiten met do meilodee-
ling, dat de nieuwe bewindsman den indrulc
maakt een mau van gematigde beginselen te
zijn. Er is reeds gepubliceerd, dat hij tot Ce
rechterzijde behoort. Maar op grond van dit
onderhoud durven wij verklaren, dat hij m
get® enkel opzicht oen felle partij-gangor zal
zijn.
Idenburg was oen verdraagzame, loyale fi
guur. Wij gelooven, dat de nieuwe minister
ook ln dit opzicht do voetstappen zijns voor
gangers zal drukken.
„Veroorloof ods een belangrijke^ vraag"
zeiden we. ,.Hoe denkt u over de territoriale
toekomst van Indië? Acht u het gevaar groot,
dat we het zullen verliezen? Er is al zooveel
over Japan geschreven."
- ,,Ik geloof niet" zei minister D o
Graaft „dat het gevaar groot is. Ik ge
loof zelfs, dat het grootendcels voorbij ie
Trouwens, Japan heeft niet in de eer3la plaats
tropische koloniën noodig." Maar de minis
ter vond Let beter over deze zaak geen verderi
oordeel te uiten.
„Kunnen we dan" vroegen we „del
Oost niet in economisch opzicht verlie-i
zen? De heer Treub heeft dezer dagen in Lon-i
den gezegd, dat we Oost-Indië in economischen
ein eigenlijk al kwijt zijn."
„Dat oordeel acht ik te kras" verklaar-1
de de minister. „Zeer zeker hebben tijdens*
den oorlog in Indlë handel en industrie andere,
kanalen gezocht eu gevonden, maar veel hangt
er van af, of zij in die richting zich zullen blij
ven ontwikkelen. Bovendien moet u niet verge
ten, dat tal van belangrijke ondernemingen
aog steeds in Nederland hun zetel hebben. Dat
zegt ook wel iets. Er moet echter in Neder-'
land nog altijd veel meer belangstelling komen-
voor onze koloniën. Met name tot onze Jonge
menschen is nog veel te weinig het besef door
gedrongen, dat zij zich in Indië een goede en
mooie toekomst kunnen verwerven.
Arb®2dsvoorwaard!@n
voos' Rgjkswerfcïf$:tien.
De minister van Arbeid, mr. AaJberse, heeftl
in een der lokalen van zijn]
Departement do commissie van advies in zake,
arbeidsvoorwaarden voor Rijkswerk-Heden ge-i
installeerd met een rede, waaraan wij het vol-i
gende ontleenen:
In den laatsten tijd' openbaart zicjk bij eenl
belangrijk deel der werklieden een streven,
om te komen tot invoering van een algemeen
geldende loonregeling met indeeling van dei
werklieden in 5 loonklassen, in den geest als(
door de salarissencommissie voor iBurgeriijko
Rijksambtenaren ls ontworpen voor do ambte
naren-werklieden bij het dienstvak der Poste
rijen, Telegrafie .eu Telefonie. Het ligt. in mh'm
voornemen aan het oordeel Uwer Commissie
de vraag te onderwerpen of zoodanige Ludee-
ling mogelijk en wenschelijk is. en zoo zij deze
vraag bevestigend mocht beantwoorden, mijj
daarvoor de noodige voorstellen te doen.
Uwe taak is dus niet een zeer gemakkelijke^
De samenstelling Uwer Commissie geeft ech
ter waarborg dat gij uwe moeilijke taak tot!
een goed einde zult weten te brengen.
Moge Uw arbeid sLreklcen om de Regeeringi
in staat te stellen, de taak die zij heeft ton
aanzien van de werklieden in dienst van het
Rijk, op behoorlijke wijze te vervullen. Dit
zal niet alleen aan den dienst en dezen werk
lieden ten goede komen, maar moet ook eenl
gunstlgea invloed hebben op het maatschap
pelijk leven in het algemeen.
Do voorzitter der commissie, de heer H. dei
Wilde, beantwoordde 's ministers rede met een'
woord van dank voor het vertrouwen dat hlj|
in de commissie blijkt te stellen.
De wijze van samenstelling van d® commis
sie, waardoor de verschillende geestesstroo-
mlngen en belangeninzichten tot liun recht ko
men, waarborgt een gelijkmatige verzorging,
van de opvatlingen on belangen, welke hior|
erkenning vragen. Spr. uitte den wensch dat de!
minister tot dc overtuiging moge komen, dat,
do samenstelling dor commissie eeu alleszins'
luiste is geweest.
Het 25-]ar1x| feest ven den
A. N. r. B.
Het „Weekblad" verschijnt deze week met
:een feestnummer. Hel geeft een uitgebreid
lovorzicht van hot 25-jarig bestaan van den
Bond, aan d® hand van allerlei documenten,,
eu bevat voorts tal van f eest-bijdragen van,
vrienden, o-a- van Edo Firnmen, S. J. Bothnia,i
Hanrieile van der Mey, J. F. Aakersmit, R. N.
Iioland llolst, 0. R. de Miranda, Dr. A Nor
den, S. Bonn' en anderen, en vim. de verschil-i
lende bondsbeetunrdei-3.
1-Ienri Polak opent het feestnummer1
mot oen historisch overzicht, dat hij aldus be-!
sluit:
„Er is wellicht geen andere vakvereeniging,;
die een zoo veelbewogen bestaan heeft geleid'
als de onze. Er ls stellig gecne. die in zooi
groote mate de trouw, de aanhankelijkheid, d®<
liefdo harer leden bezit, geen®, dte in liet le
ven harer loden oeue zoo overwegende plaats!
inneemt. „De Bond" gaat Immers bij- hen vóór!
en boven alles.
.Niet zonder reden is dit zoo. Want geenl
vakvereeniging Is voor hare leden ooit ge
weest wat de A.N.D.B. voor de zijne is geen.
vakvereeniging heeft de materieel© positie, de
geestelijke hoogte en het maatschappelijk aan
zien harer leden ooit ln zoo sterke mate be
ïnvloed. als de A. N.D.B. hef. voor de zijne ge
daan heeft.
„Wie oud genoeg is om zich d® toestanden
en verhoudingen van vóór vijf en twintig jaren
te herinneren en rustig gaat neerzitten om het
geen toen was. te vergelijken met wat nu ls,
ziet voor zijn geest zich ontwikkelen wat
weinig minder ls dan een wonder.
„De bandelooze horde ven voorneen is her
schapen in een geordend. Intelligent samen
werkend, aan zelfgewilde tucht gehoorzamend
leger.
Wederzijdsch wantrouwen. onderlinge vij
andschap. verachting van de eene groep je
gens de andere, heeft plaats gemaakt voor een
even oprechte als onwankelbare kameraad
schap.
„Achterlijkheid op alle gebied is vervangen
door helder begrip van maatschappelijke ver
houdingen, politiek inzicht en een gemiddeld
hoog peil van geestelijke ontwikkeling.
„De vakvereeniging dier voorheen ordeloozen
en bopeloozen, zetelt in e-n schoon en stoer
gebouw, het gewrocht van den eersten bouw
meester, versierd door de eerste kunstenaars
des lands.
„Naast het Weekblad en Het Jonge Leven,
die kennis en ontwikkeling brengen, is daar
de rijke boekerij van den Bond, zijn daar de
reekeen voordrrehten en leergangen, het or
kest en de excursies van zijne Commissie voor
het Maatschappelijk Werk.
„Eene Oommissie voor ie Statistiek zorgt
er voor, dat de garische werkzaamheid der or
ganisatie in cijfer-beeld gebracht wordt
„De levensstandaard dergenen, die een
kwart eeuw geleden op zijn best een sober,
doch meestal een jammerlijk bestaan leidden,
is opgevoerd tot een aanzienlijke hoogte.
„De arbeidsduur, destijds tenmïmste twee en
zeventig, doch dikwerf tachtig en meer uren
per week, Ls teruggebracht lot zeven en veer
tig uren.
„De duizendtallen slijpers en verstellers,
die voorheen twaalf uren achtereen werkten,
zonder rustpoos of etenstijd, hebben nu een on
derbreking van den arbeidsdag van twee uren.
_,,Alie vormen van loonkorting zijn verdwe-
„Het leerlingwezen is zoodanig geregeld, dat
in de behoeften der nijverheid voorzien wordt,
zonder dat de arbeidsmarkt wordt overvoerd.
„Alle arbeidsvoorwaarden zijn voor vrouwen
en maunen onveranderlijk gelijk.
„Waren voor vijf en twintig jaren de werk
gevers onbeperkt eu onbetwist hoeren en
meesters, aan wie do werklieden onvoorwaar
delijk hadden te gehoorzamen en van wie zij
alles hadden to aanvaarden en te dulden,
thans zijn de werklieden, door middel hunner
organisatie, de gelljkwaardigen der werkge
vers hij het bepalen der arbeidsvoorwaarden
en geschiedt er op het terrein der Industrie
niets, tenzij in overleg tusschen beide par
tijen en met beider bewilliging.
„Was het aanzien der diamantbewerkers in
vervlogen tijden beneden nul, thans zijn zij al
gemeen geacht en wordt hun Bond door bin
nen- en buiteïilandsche autoriteiten erkend.
geraadpleegd en vertrouwd."
En verder:
„Het past mij niet, meer te zeggen.
„Mischien heb ik, die een groot aandeel ge
had heb in het work van den Bond, reeds te
veel gezegd.
Nu mogen anderen spreken.
„Nu mogen anderen verhalen van hetgeen
de Bond heeft gewild en gewrocht, zeggen
hoe zij den Bond zien, zijn streven, zijn wen
ken en zijne resultaten beoordeelen.
„Sommigen zullen het hier doen, in dit blad.
Anderen elders in woord en geschrift.
„De nteesten zullen spreken van den Bond
met eerbied en met lof. Doch er zullen er ook
,zijn, die het aan woorden van feilen haat en
■grijnzende minachting niet zullen laten ontbre
ken.
„Het zij zoo.
,Jfet woord van den vriend bewaren wij in
ons hart.
„Dat van den vijand laat ons onberoerd.
„Want voor den rechterstoel der geschie
denis, waarin «1e menschheid ten troon zit en
haar 'onfeilbaar oordcel velt, kunnen wij ver
schijnen met opgeheven hoofd, omdat, hoe en
waar wij ook gefaald mogen hebben, de wil
itot het goede immer onze beweegkracht was."
Eesï ftroöta brand fi© ®3enr?«n
Hedenavond om h&Ir zes re ia ae cnemisehe fa
briek van den heer L H. van Veen. staande aan
de Noorderringvaart onder de gemeente Die-
men, een zware brand uitgebroken.
Om vijf uur had het personeel, bestaande uit
ongeveer dertien personen, toet fabrieksgebouw
verlaten. Om half zes zag de nachtwaker der
aangrenzende fabriek van poetsmiddelen „Mod-
neze" eensklaps rook onder een dek deuren
wegtrekken. Hij waarschuwde den veldwachter,
die de brandklok Het luiden, waarop de Diemer-
hrandweer met. twee handspuiten naar de plek
des onheïls uitrukte.
Toen was het gebouw op 't eerste geaicht nog
geheel intact Slechts een zware rook trok door
de naden en voegen der deuren naar buiten.
Eensklaps echter bezweek een fuit en een felle
vlam schoot naar buiten. Toen er trek ln het
vuur kwam, werden de vlammen spoedig door
het geheele gebouw gejaagd. In een oogwenk
stond dit bet pand is ongeveer 2d meter lang
en 6 meter breed in lichte laai©. Reusachtige
vlammentongen, die boos het dak uitsloegen,
verlichtten heel den omtrek.
Met een straal op een handspuit en twee op
een Vechtkraan werd water op het vuur gewor
pen. Maai- aan blusschen viel voorloopig niet te
deuken.
Do bewoners der naastbij gelegen huizen
maakten aanstalten hun woningen te verlaten;
uit voorzorg werd met het oog op een kraam
vrouw, dl© vlak bij de brandende fabriek woon
de, een rader-brancard gerequireerd.
Om halfzeven was de bran<! het felst; reeds
(begon de „Madnezefabriek" te branden en vatte
leen aangrenzend huis vlam. Toen ook achtte
Ide burgemeester van Diemeu, jhr. Bicker, het
laadzaam de Amstordamsche brandweer ta
waarschuwer. Deze wist ©enter reeds, aat m.
eeu der naburige ge me en ton een groote brand
was uitgebroken, omdat in de Indische buurt
■een paar keer. op 't gezicht der roode lucht
■brandschellen waren afgetrokken. Do electri
sche stoom puit „Argus" en de drijvende stoom-,
spuit „Jan van der Heyde" rukten uit eu om,
zeven uur wierp eerst.geuüemde machine reedm
haai- stralen op de vlammenzee.
Af en toe had- een kleine exploisie in de fa-
briek plaats, daar vaieu met ontplofbare vloei J
stof uit elkaar sprongen. Gelukkig kon li-«J
vuur geen schade berokkenen aan een ondeH
grondsche bergplaats van benzinovateu.
"Er was veel belangstelling. Driekwart dea
Dlemenscb® bevolking was uitgeloopen: vaa'
heinde en ver kwam politie der naburigg
dorpen op de flets aanzetten en met de marN
chauesees uit Watergraafsmeer vormden zljj
een heel legertje geuniformde manschappen.
Nauwelijks hadden do beide zware stralen
dor „Argus" een poos in het brandende gei
'bouw gespeeld, of do vlammen verdwenen eu
do gloed werd minder. Om kwart over zeven
kwam de „Jan van der I-leijde" aan gestoomd,
met den waarnemenden commandant, hoofd-
brandmeester Lodewijks, aan boord. Maar toea
hadden de manschappen der .Argus", onder
bevel van brandmeester Schöttker, het vuuif
reeds volledig oncfer de knie.
Het bleek, dat de fabriek Madn-eze slechts
lichte brandechade had gekregen. Ook d© scha
de san de naburig© huizen had" niet veel te bei
teekeneu.
Wat de chemische fabriek betreft, daarvan
izijn niet veel meer dan de muren blijven staan.
Nog geruimeu tijd bleef de Amsterdamsen®
brandweer aanwezig, om bel. oog op de ruïnó
te houden, die dank zij de brandbare stoffen,
die in de fabriek verwerkt werden, telken^
weer opvlamde.
De oorzaak is onbekend. Verzekering deklj
do schade.
De Bü©-ïa>®0 en d© tropisch©
eutfiures.
V;"#if>a.vond hield imej. proL dr. Joh. Wesber-
dijk op uitnoodiging van de afdeoling Leiden
van de Natuurhistorische Vereenlging in het
Botanisch Laboratorium een door lichtbeeidea
verduidelijkte voordracht over bovenstaand on-j
dcrwerp.
De taak van den botanicus en den zoöloog;
ten opzichte van onze koloniale cultures
naar spr. opmerkte, reeds veelomvattend, uiaaq
zal nog vèel uitgebreider worden. Ln den aam
vang van haar bemoeiingen werden zij veelal]
geroepen tot bestrijding van ziekten en plagen.
In tegenstelling met wat men in Nederland zteij
is de wetenschappelijk© arbeid van den bioloogl
voor do cultures veelal door de planters ze'lv®
mogelijk gemaakt en komt niet alles op de rei
geering neer. De suikerplanters riepen in da
tachtiger crisisjaren, toen de serehziekte da
cultuur dreigde te vernietigen, de hulp van da
wetenschap ia. Uit deze samenwerking ont-
stnndon de proefstations voor do Java-suiker-
industrie, die nien Uiaus, wat uitgebreidheid
aangaat, onder de allereerste der wereld inag
rekenen. Ook van regeeringswege werd echter
ln dien zelfden tijd botanische en zoölogische
voorlichting voor andere cultures als koffie;
kina, lal er ook getah pertjali en rubber mo
gelijk gemaakt.
Ten slotte geniet oolc eindelijk de cultuur
plant, waarop hot geheel© leven gebaseerd is,
de rijst, de 'belangstelling van de wetenschap.
Waar het phytopatliologisrhe vraagstukken be.
treft kunnen botanicus en zoöloog samenwer
ken. In de tropencultures zijn insecten bescha
digingen uiterst algemeen en ontzaglijk van
omvang, maar ook schimmel- en bacterieziek-
len zijn er hoogst fataal. De levenswijze van
de parasieten te bestudeeren -en hierop een ra-
tioneelo bestrijding te baseeren is de hoofd
taak van den bioloog.
Naast vraagstukken van phytopatkologlscheu
aard zijn voor de cultures de kwesties van erf-
lljkheld van het allerhoogste belang. Selectie
van bestaande variëteiten van cultuurplanten,
hot maken van nieuwe kruisingen om zieke va
riëteiten te vervangen, het verkrijgen van
resistente variëteiten behooren lot de allerbe
langrijkste. Zou er heden ten dage wel zulle
een rijstsckaarschte zijn in O-I,, wanneer de
selectie van dit gewas veel eerder ter hand was
genomen, vraagt spr. De producties kunnen
veel en veel hooge.r worden opgevoerd!
Maar dit werk eisclxt botanici of landbouw
kundigen, die gcetl onderlegd zijn in ori!elljlt-i
heidsleer. Toch heeft slechts een onzer univer
siteiten sinds kort een leerstoel*in erfelijkheid,
terwijl in Wageningen de plaats nog steeds on
bezet is.
De intensieve ralioneele cultuur kan alleen
plaals vinden als men de cultuurplant door eir
door kent. Bij de meeste cultures is men nog
slechts in het begin van deze kennis. Bij hetl
suikerriet is in dit opzicht nog het meeste verH
richt,. Aan dc eultuurafdeellng van het suiker-
proefstation (proefstation Pasooroean) ontstaat!
langzamerhand een monographic van dezo
plant. Talrijken zullen er moeten volgen, will
men de cultures tot het hoogste opvoeren.
Aan de hand van lichtbeelden, platen en pre
paraten werd nu het botanisch cultuurwerk ge
ïllustreerd, een en ander door het Botanisch;
Laboratorium te Leiden ea het Koloniaal In
stituut ter beschikking ge&teld.
Enkel© vraagstukken ten bate van de cultuur)
van suiker, tabak, rijst, rubber, koffie, thee ea
cacao door botanici on zoölogen verricht, wer
den nog besproken en ten slotte er op gewezen]
hoe weinig biologen voor dit werk in ons eigenj
land te vinden zijn.
Nog steeds moet men ln vele gevallen, bij heil
buitenland aankloppen.
Spr. hoopte echter de Leidsehe studenten erj
van doordrongen te hebben, welk prachtig voUH
hier voor aanstaande zoölogen en bolauiclj
openligt,
Met groote aandacht iwerd de spr. gevolgd en|
een hartelijk applaus beloonde haar voor de in
teressante voordracht.
MecMszaken
Dood ten gevolge van nalatigheid.
ALMELO, Op II Juni waren de ar4
•beiders van de firma van Heek te Ens«AedéJ
van de fabriek „Transvaal" bezig met het los
sen van een wagon met kisten.Van don'wagon
naar 'hel pakhuis was een loopbrug van pl.m-
<5 M. lengte.
Toen het werk verricht was, gaf de fabr.-
arbeïder P„ die ais baas fungeerde, order om'
de brug weg te nemen en 4 Ji 5 minuten laten
ging hij tzelf op de locomotief om den wagon
weg te rijden. Hij sloeg er echter geen achii
op, of de loopbrug reeds was weggenomen. D«
werkman Nyon was nog bezig de hem opge
dragen werkzaamheden het wegnemen der.
brug te verrichten, toen de ln beweging ge
zette locomotief kwam aanrollen. Hij kon rich!
niet meer in veiligheid brongen; de machina
duwde hem tusschen den muur en de brug,-
waarbij z'n hoofd geheel verbrijzeld werd, zoo/
dat dó dood onmiddellijk intrad.
De officier was van oordeol dat dit vreese-
iiij'k ongeluk was te wijten aan nalp.tigheld en!
©lachte tegen bekl. P. 2 mnd. gev.straf.
De toegevoegde verdediger, mr. Mooi, bei'
■pleitte clementie. Hij wees er op dat beklaagd^
«Ich het geval zeer heeft aangetrokken. Daar-1
©m verzocht hij de Rechtbank hier esn vooi»
(waardelijke straf toe t© passen.
