Hmilemi Dagblad
ÜUitBiiianoscii üverzicht
VIJFJE BLAD.
Vgsoitag 31 Dicember 1119
DE BOLSJEWIKI EN 'T PROBLEEM
IN 'T VERRE OOSTEN.
De Bolsjev. iki lutobeu niet alleen
l'oedenitsj en Denïkin verslagen,
paar ook Koltsjak is stap voor stap
in Siberië teruggedrongeu en hij zaJ
den naam zijuer regeering West-
Siberische weldra moeten omdoo-
pen in Oost -Siberische. Het Is zelfs
iniogei ijk aoo wordt aan hot N. v.
d. D. gemeld - dal zijn i'ogeerLng
binnen afzienjniren tijd hij gebredi
aan lets dm geregeerd kun worden,
niteeiispal a's een zeepbel. Want do
verliezen van Koltsjalc zijn hoe!
■zwaar en bij schijnt- zich met gefor
ceerde mnrsclinn voor zijn aanvallers
in veiligheid k> moeten brengen. Nn
Omsk is nn oo'< Tomsk gevallen. Wie
de kaart van Noord-'Awlë in oogen
scliouw neemt, zal beseffen wat dit
beteekenl. Koltsjak zal ricüt op
Krasnojo-isk moe;en iler^glrekiken,
-missohieu zo lis op lrkoetsk, unn het
BaLkalmee ,o volgi de roode vloed*
golf bem ,i hielen en naderl
Alandsjoerije en de Japansche u -
vloedsfereu v.in bel Aziatische vaste
land.
Jj koelek! Ook van daar komen voor
Koltsjak verontrustende berichten.
Dit. belangrijke station op den
rans*Silj£.ifelicn spoorweg is ook a:
'loor revokiiiotinairL- socialisten bezet.
De ?tad ze.f Ls nog in handen van de
aan Koitsjak trouw geb'even troe~
pen. Het desbetreffende telegram uit
H ladiwos" s -reekt van revolution
naire so^. en niet van Conunu
rusten oi talen ,uiiur in ieder
geval zgu ov.v aeze rCvolutioimaireu
toor KoiisjUA s positie en zijn vc-
binding uiterst gevaarlijk.
\A>!gens so.ii.uugo telegrammen is
de vroeger te Uuisk zetelende West-
Siberische regeering leeds geruimen
tijd geleden naar lrkoetsk verplaatst.
D© Temp*- L-. t na interview
met den va.. v.ui iutl.sjak'* Ka
binet, Pope.SjCi. i.-lze deelt daarin
mede, dat hg dezer degen de Natio
nale Vergadering bijeen zal roepen.
Maar ui; v.c ke elementen zal die
vergadering Minnen bestaan! De ver
tegenwocivigers van de West Sibcri
sehe bevuiking zullen Irkoetwk onmo-
geljiik kunnen bereiken. Bovendien
-gaat het streven van Koltsjak wel
wat verder dan West-liberie. Pcpc-
lajef deelt evenwel met ©cn ernstig
gezicihil mede, dat de Nationale Ver
gadering uitsluitend aal bestaan ui.
gekoezn vertegonwoordigors des volks
en wetgevende macht zat hebben. Hij
zal thans moeten oppassen, dat de
geheels Nat. Verg. en zijn kabinet,
niet door de revohitioiuiairen gevan-
'gen genomen wordt. Volgens den pre
mier wordt de spoorweg van Krasno
yarsk naar lrkoetsk tot. den a.s. z..-
mer door de Tsjechen beschermd,
terwijtt de Polen tusschen Krasno
yarsk en Tomsk staan. Deze Polen
zijn dus klaarblijkelijk thans op de
vlucht gejaagd, bevinden zich tenmin
ste op den terugtocht in de richting
van Krasnojarsk.
En wat nu de veiligheid te lrkoetsk
betreft, de geheel© omgeving van de
stad is naar de Tenvps uit Wladi
wostok verneemt overstroomd door
plunderende rooverbendc-n. li© kans,
dat de verbinding tusschexi liet anti
Bolsjewistische front in Siberië en de
door Wladïwostok gevormde basis
verbroken zal worden is dus zeer
groot; dit gevaar ia 'allerminst denk
beeldig. En werd d© verbinding met
he: front werkelijk eens afgesneden,
dan i»u al bet oorlogsmateriaal dat
te lrkoetsk en ten westen van die
s'.ad opgestapeld ligt zeer gemak!::-'
Kik in handen der Bo'.sjewiki kunner.
geraken.
Wat zal, in deze kritieke omstan
digheden, de regeering te Tokio be
sluiten? Zal Japan de Bolsjewistische
stroom rustig laten naderen of de te
riïgtrekkenöe troepen van Koltsjak te
hulp snellen? Reeds eenigen tijd ge
k-den heeft de regeering van den Mi
kado de aandacht der Geallieerden
op bet bedenkelijke van den toestand
gevestigd, vooral op het gevaar dat
lrkoetsk bedreigt, nu do Bolsjewlki
niet meer dan 150 A 100 K.M. van
deze stad verwijderd zijn. Maar een
gewapende Japansclie expeditie zou
in dit gebied niet ondernomen kui>
nen wordon zonder de goedkeuring
van d© Ver. Staten en zal do regee-
ring van do Unie Japan in Oos'.-Slbe
rië de vrije hand willen laten? De Ja
pamiers zullen deze gewapende expe
ditie zeker niet zonder eenig ©conc-
Tuisch of politiële voordeel op het oog
te hebben, ondernemen en naar
machtsuitbreiding in en bewesten
Mandsjoerije en bet Amoer-gebied
streven. Maar een dergelijke machts
uitbreiding kan den Aimerikaueu niet
aangenaam zijn, allerminst den re
publikeinen, die in aangelegenheden
van bu-i tend and sob e politiële bun in
vloed laten gelden.
Naar de New-York Times uit Tokio
verneemt, heeft de Japansclie pre
mier echter nadrukkelijk -verklaard,
dat zijn regeering een naderen van
de Bolsjewiki niet zal kunnen dulden.
„De invloed zou te gevaarlijk zijn en
wij moeten ons zelf beschermen". Dc
minister detlde voorts medo. dat met.
Amerika beraadslaagd wordt over een
militaire acKc. In ieder geval wil Ja
pan tot een of andere acti© over
gaan. Naar uit Washington aan de
Engelsche bl a-Jen geseind wordt heb
ben ér reeds besprekingen plaats ge
had tuEscben Lansing en den Japan-
schen gezant aldaar. Een beslissing
is nog niet genomen. Japan verktotu-
de zich bereid met Amerika samen te
werken. Maar de gezant moet te ken
nen gegeven hebben, dat Japan, in
dien de Ver. Staten huiveri-g zijn voor
een gewapende expeditie en Siherie
niet verder durven binnen dringen,
Japan zelfstandig zal bandelen.
EEN NEUTRAL1TEITSSCHENNI3
VAN DUITSCHLAND CEÖISCHT?
Dc Dnilsche bladen bespreken een
tisch dien maarschalk Foch door be
middeling van de wapenstilstands-
commissie aan de Duiische regeering
heelt geste.d. Maarschalk Foch heelt
hl. medegedeeld, dat er te Dantzig 34
Russische officieren en 157 man wa-
nea», die maar Denikin's troepenmacht
to Zuid-Jlus.and moesten gezonden
worden en hij knoopte aan die uicde-
desiltog dan wensen vos, dat dit de
lacheni.cnt zou worden meegegeven
met de eerstvolgende stoomboot waar
mee Russische krijgsgevangenen van
Hamburg, raar Zuid-Rusland zouden
worden vervoerd.
De ..Vou-warts,'' teekent hierbij aan,
dat de Duilsclie regeering door dezen
eiach in een moeilijk parkeit komt
Rusland ver-langt den terugkeer van
zijn krijgsg.vanigenen en Duitsch-
tand is v u-komen bereid aan dien
wen sell gevolg te geven, vooral daar
de verzo.gti-ö en huisvesting van die
gevangenen o-iJerLei moeilijkheden
meebrengen. Voor riet vervoer beeluat
tegenwoordig geen andere mogehjk-
iieui ttoui over zee en wel met schepen,
uie al.oen maar met goedvinden van
de Entente c-n &.echts' onder haar vlag
mogun varen. Wanneer de Entente,
zooais than© geschiedt, de toestem
ming voor het uitvaren verbindt aan
voorwaarden, die feitelijk een schen
ding van &e neutraliteit beteekenen
kan üuitsciimnd ondanks ad© beden-
ui.£on zien daartegen niet verzetten,
wanneer bet niet van het traiiajjon
dc;- gehangenen wil afzien. De Duit-
sctie regeering kan bij dezen stand
van zaken op een eventueel jirotest
van de Russische Bolsjewiki regee
ring slechts uitdrukkelijk constatye-
ren, dat zij iedere verantwoontelijk-
heid voor den maatregel waartoe zij
gedwöng m werd, op rekening van de
entente moet schuiven.
DE PRESIDENTSVERKIEZING IN
FRANKRIJK,
De Duiische pers houdt zich, liet-
genu bebrijpeiijk is, belongs le.'Lnd
bezig met de aanstaande president
verkiezing m Frankrijk.
Lu Rozet wordt aan het „Berimei
Tageb." geseind, da', te oordeelen
near de stemming, welke in de wan
delgangen van de Fransche Kamer
heerscht, de verkiezing van Clemun-
ceau tot president van dc Repubhe c
wel schijnt vast te staan.
Aang.zien C-emenceau als minis
ter-presideni op tien dag vau de pre-
sldi'ii.tsverkieziiig niet het geheels ka-
bia. et zai aftreden, neemt men aan,
dat Mil.erand minister-preaident zul
worden, die ook van plan zou zijn de
portefeuille van buitendandsche zaken*
te nemen. Als zijn medewerkers war
aeii genoemd, ignuce a's minister
van justitie, And ré Lefévie als minis
ter van ooi log; Taa-dieu blijft imnii»-
U'r voor biet harstdi der vervvobste
streken en zou bovendien nog het de-
.irtemeiU voor het indnslrieele her-
stol nemen. Als minister van finan
ciën wordt Loucheur genoemd, die
evenwel concurrentie zou krijgen van
Poincaré, d-ie ernstig van plan moet
zijn de portefeuilie van financiën te
nemen. Aangezien Poincaré na de pre
side; its verkiezing nog een maand als
prcte-iidcjnt der Republiek to functie
blijft, is het onmogaiijk, dat na een
maand, dat is dus op don dag waar
op de nieuwe president zijn functie
aunvaaidi, wtca- opnieuw èen veran
dering in het ruims tori e zou worden
gebracht, waardoor men rekening
,ioudt met de mogedijkiieid, dat Poiu.
caiê beliaive de i>or;efeuille van fi
nanciën, ook liet premierschap zou
aa .vaarden.
Het sen ij nt wel vast te slaan, dat
in sm-ijd inet vioegeie bc-.ichten, Poin
caré na zijn aftreden a*s président
het politieke leven niet wit vaai wei
zeggen.
'T DUITSCHE ANTWOORD.
Uit Ber.ijn wordt geseind:
De beraadslagingen over de laatste
nota der Entente zijn volgens de
Deutsche Allgemeioe Ztg. iteds bu-
gontien. Er moet rekening mede ge
houden worden, dat met de opstel
ling van het antwoord een tijd ge
moeid zal zijn.
In een ander bericht uit Burl ij d
lezen we:
Het rijkskabtoet hield zich bezig
met het antwoord op de jongste nota
van Clemenctau, waarin onuerteeke-
ning verlangd wordt van het aanvul
lende protocol. Een definitief besluit
is tot nu niet genomen. Doch van
goedingalichie zijde wordt met-ge
deeld, dat het kabinet genoegen zal
vmen met Clemenceau's eischen,
omdat het er op rekent, dat door de
mondelinge onderhandelingen een
vermindering van het aantal te leve
ren tonnern aan hayenmateriaal ver
kregen zal worden.
De rijksminister van financiën Brz-
berger heeft den vertegenwoordiger
van eem Aniirikaanseii telegraaf-
ngcutschap meegedeeld, dat Duitseli-
land to staat en bereid is
bltnien een jaar twintig milliard mark
te betalen aan de Entente. Dit bedrag
zal bestaan uit goederen en materiaal
inl het bijzonder spoorweg- en
landbouw-materiaal uit steenkolen,
benzol on andere chemische prepa
raten.
Op dc vraag hoeveel papiergeld in
Duitscliland in omloop is, anlwoora-
dc de minister; 34 milliard. De vraag
hoeveel nieuw papiergeld er dfaigcMjlts
gedrukt werd, bleef onbeantwoord.
DE VREDE MET TURKIJE.
Dé parlomei-taire medewerker van
de „Daily Telegiupk" schrijft; De
nauwkeurige datum van Lloyd G-eur-
ge's veiR-ek naar de Fransche hoofd
stad is nog niet vastgesteld. Waar
schijnlijk vertrekt hij de volgende
week Woensdag of Donderdag. De
minister wordt vergezeld door graaf
Curzoii on Bonar Law. Lloyd Grorge
en sigUor Xitti, die euöxur nooit te
voren 'ontmoet hebben, zullen gesa
menlijk naar Parijs vertrekken. Be
halve door de reeds genoemden zai
do vergadering nog worden bijge
woond door den premier eo den mi
nister van Buitcniandsche Zaken van
Firankrijk, den Ita-iaonschen minislei
van Buitanlandsche Zaken, en ver
tegenwoordigers van de Vereeulgde
Staten en Japarx.
Zij komen te Parijs bijeen om eeai
aanvang te maleon met wat inderdaec
een tweede vredesconferentie is. Er
moeten kwesties van zoo groot be
lang worden afgehandeld, dat de zit
tingen naar schatting veertien dagen
zullen duren.
liet moeilijkste vraagstuk, waar
voor de conferentie geplaatst is, is
de vastste'ling van de voorwaarden
van het verdrag met Turkije. Men
hoopt en gelooft, dot de voorwaarden
vastgesteld kunnen worden voord't.
de nieuwe conferentie te Parijs uit
eengaat, aangezien men in interna
tionale kring n openlijk toegeeft, dat
do huidige toestond aanleiding geeft
lot algemeen© auimst in 'het nabije
dosten.
Men had gehoopt, dat earn van de
Britsche vertegenwoordigers Mon
tagu, staatssecretaris voor todië, zou
zijn. Ongelukkigerwijs laat zijn ge-
zondhieidstorstand to wenschen over,
zoodat het in hoogo mate twijfelach
tig gevonden wordt of hij to staat
zal zij.in de conferentie bij te wonen.
Hoewel het Turksche vraagstuk
stelig het meest belangrijloe is, zijn
de andere punten, die aan de orde
komen, eveneens van groot gewicht,
zooals b.v. de oplossing van de kwes-
tie-Fiume en de algeaneene regeling
van het Adriatischo vraagstuk. Bo
vendien mo ten het verdrag met -ur-
Kije en voorname kwesties in ver
band met Bulgarije behandeld wor
den. De conferentie zal dus minstens
veertien dagen duren.
D'ANNUNZIO.
De „Times"-c .rrwjxaodent te Spa-
'alo meldt:
Er was een hiaat in het verlraai
van d'Annunzlos daden sedert men
het laatst iets \an hem hoorde, op 19
December. 11 ij wag toen aan boerd
van éwi sioom&cliip in de haven van
Flume, aarz».4en<l of hij daai- aan land
.uii gaan, ro-mious naar Italië zdu
terugke-.'rrui of nogmaals e.u bezoek
uan Para zou brengen. Hij besloot to;
het eerste en Zonuag hield hij plotse
ling uit eigen bewegir^ eön plebis
ciet, a s gevolg waai vuil hij beloofde
hu, en.
Varspreid nieuws
NIEUWE BELASTINGEN IN
DUITSCHLAND. De rijksminister
van Financiën, Etzberger, heeft nieuwe
belasiiugplanncn ontworpen, die hij zal
indienen bij de naiionale vergadering,
zootira deze weer bijeen komt. Hij heeft
de bedrijfsbelasting laten vallen. Daaren
tegen zal hg, als aanvulling van de
rijksinkoinsten-belasting, een belasting
voorstellen op nieuwe aanschaffingen en
het verbruik in dezen geest, dat indien
door deze aanschaffingen en verbruik
nieuwe kapiiaalvorwing verninderd
wordt, zij bclasi zullen worden met een
nieuwe heffing, iiooger dan die op de
vermeerdering' van hei vermogen.
DR. HELFFER1CH EN DE ENQUê-
TE-C0MM1SS1E. Naar üet „Berl.
'1 agebl." iucede«lt, heeft de justitie in
de woning van don gewezen minister,
dr Hclfferich, beslag laten leggen op
een gedeelte van het mcubilaii, in ver
band niet de weigering de 300 mark boe
te te betalen, hem opgelegd door de par
lementaire commissie van ondersoek,
DE EXECUTIE TE BOEDAPEST.
Uit Boedapest wordt gemeld Maan
dag zijn de veerden ter dood veroordeel
de communisten gcexecutcerd. Onder de
geëxecuteerden behoort ook de voorma
lige advocaat dr. Lugen Laszlo, die tij
dens dc radcuregccring president der re-
volutiounaire rechtbanken was.
Voor de terechtstelling waren bijzon
dere veiligheidsmaatregelen genomen.
De aandrang van bet publiek, waaronder
talrijke vertegenwoordigers der Eaten-
te-missie zich bevonden, was zeer groot.
De Russische sovjet-regeering had draad
loos tegen de terechtstelling geprotes
teerd, evenals de te Weenen verwevende
afgevaardigden der boveu-Italiaansche
steden. De terechtstelling geschiedde
ondanks het protest van den Engclschcn
gezant Porton. Zij duurde bij de ver
schillende veroordeelden vier tot zes
minuten. Dc lijken bleven een half uur
haugeu. Honderden meDSchea hadden
geen toegang kunnen krijgen, niette
genstaande zij toegangskaarten hadden.
DE BELGEN EN DE WEEN-
SCHE KINDEREN. „Le Soir",
„Nation Beige" en andere Belgische
bladen hebben zich verzet tegen de hulp-
verlcening aan de Oosienrijksche kin
deren.
De Brusselsche „Standaard" leest die
bladen daarover gevoelig de les, en wijst
op de lafheid den sjrijd voort :e zetten
tegen kinderen onder de zeven jaar.
De persstrijd was ontstaan naar aan
leiding van een oproep van den Paus om
de noodlijdende kinderen te helpen.
Katdinaal Merrier heeft nu in een
schrijven aan de dekens en pastoors te
Brussel dc opvatting van den Paus ver
dedigd.
Hij schrijft
„Er zijn bladen, die aan Z. H. den
Paus ecu verwijt doen dat hij dc Katho
lieke liefdadigheid heeft opgewekt ten
behoeve van noodlijdende kleine kinde
ren, omdat deze kleine kinderen tot na
ties belmoren met welke wij ln oorlog
zgn geweest.
„Oudor den oorlog zelf heef; onze
hoogverecnle en geliefde Paus zich ge-
waardigd het Amerikaansch Episcopaat
bezorgd te maken om het ongelukkig lot
van onze Belgische kindereu.
„Wij zelf, wg hebben samen met onze
collega's vau de ander© Belgische bis-
domoucn, toen onze eigene beproevin
gen het hardste waren, de vrijgevigheid
vau onze landgenootea ingeroepen voor
de kinderen van Polen en geheel de we
reld heeft deze onbaatzuchtigheid bewon
derd vau aimeu die zich over armen ont
fermen.
„Al waren wij zelf dc atmsten, 'gelief
de broeders, wij zouden la zedelijker 6n
christelijk grootci worden met tegenover
onzen evennaaste de liefdadigheid te be
oefenen, 2onder onderscheid van ras
noch van nationaliteit. Voor allen heef;
dc Zaligmaker net woord gesproken
„Bemint uvea evennaaste zooals u zelf.
uit" Hefde tot God. Doe? ïün arxlerch
het goed dat gij zoudt willen da: men u
zelf deed."
„De nationale mcnschlioveudheid zou
niet langer een deugd zijn, indien zij
perken stelde aan dc Katholieke liefda
digheid."
ONDERHANDELINGEN TE DOR-
PAT. Via Berlijn wordt gemeld Op
de conferentie te Dorpat namen de Sov
jet-afgevaardigden het voorstel der Es-
then aan, volgens hetwelk er geen vrede,
maar een wapenstilstand van 7 dagen
zou worden gesloten, die voorldurend
wordt verlengd, toidai hij wordt opge-
zegt. De reeds op 22 Dcc. verwachie
onderteekening van dit verdrag werd nog
vertraagd door onecnigheid aangaande
de grensregeling.
De Lettiscke afgevaardigden eischen
voor Letland Letgallen, en de sleden
Welckie, Luck en Dunaburg. Dc Sovjei-
afgevaardigden verklaarden zic-h bereid
Letgallen gedeeltelijk af te staan, doch
weigerden het afstaan van genoemde
steden.
ENGELSCHE COMMISSIE NAAR
DUITSCHLAND. Een bijzondere
inter-geallieerde commissie, samenge
steld door het ministerie van Marine, is
uit Londen veriroken, oin den voorraad
havenmateriaal te Hamburg cn te Dan
zig tc schatten. Het doel daarvan is te
weten te komen, of de Duitsche gege
vens juist waren. Men denki dal deze
commissie aan de vredesconfereniie de
resultaten van het onderzode binnen acht
dagen zal kunnen bekend maken.
HET TREINEN VERKEER IN BEL-
Glë. Alle treinen, die afgeschaft wa
ren tengevolge van de staking der mijn-
rkers. zullen van 31 December af. we
der rijden, zoodat alsdan het trcincn-
venkeer weder regelmatig zal geschie
den. Alleen zal het aantal waggons per
trein beperkt moeten blijven om kolen
uit te sparen.
BOLSJEWISME IN AMERIKA. De
New-York Sun" schrijft, dal de com
missie uit de volksvertegenwoordiging
tegen het bolsjewisme mededeelt, dal er
300.000 Sin Feiners in samenzwering
zijn bevonden tegen Amerikanen, die in
nauwe betrekking staan met de Russi
sche Bolsjewiki.
DE INTERNATIONALE EN
DUITSCHLAND In de Duiische
pers worden de namen van de vier com
missieleden gepubliceerd, die zich naar
Duitschland zullen begeven ser bcstu-
deeriag van de politieke en economische
toestacden aldaar, en die aangewezen
worden coor het Internationaal Socialis
tisch Comité van Actie te Londen. De
commissie beslaat uit Mestral IFrank-
rijk), Vv'ibaut IN'cdcriandJ. Henderson
(Engeland) en Huyssnans (BeJgie).
siatlsmeaws
NIEUWJAARS CEBRUIKEN.
Een medewerker schrijlt ons
Jaar op jaar, zoo lang ik te Haarlem
woon, heb ik in den Nieuwjaarsnacht
omstreeks 12 uur, in mijn buurt schieten
gehoord. Niets nieuws, zegt ge, dat ge
beurt bij ons in de buurt ook. Evenals
gij, hoorea wij ook zoo even 11a twaal
ven geloop over sLraat van menschen,
die „Ouwe en 't Nieuwe" hebben ge
houden en het wisselen van Nieuwjaars
groeten met kennissen op straat of aan
de deur bij het sluiten. Volkomen ge
lijker is niets nieuws ouder de zon.
liet volle viert zijn uaditioneelc vreugde
dagen jaar aan jaar met de oude pret.
Menigeen houdt „het Oude in 't Nieu
we" hier met klokgcbim, daar met trom
slag, overal met vervaarlijk schieten. Een
zondvloed van zegenwenschen en heil
dronken overstroomt op eiken eersten
Januari land en volk.
Nieuwjaarsgeschenken, daar weten we
in Nederland weinig van. Zeker, de
kleinzoon en de kleindochter krijgen vau
grootpa en grootmoe een gulden. Va
der en moeder doen dat ook voor het
Nieuwjaar, Presentjes geven, zooals wij
dat doen met binterklaas, onze overzee-
sche en Oostelgke buren met Kerstmis,
dat doen we met Nieuwjaar niet. Onze
voorvaderen deden het wél. Als de
Nieuwjaarsdag aangebroken was, haast
ten onze vooroudcis uit den Germaan-
schcn tijd zich, om elkander het eerste
geschenk toe te zenden. Kostbaar be
hoefde het wel niet tc wezen, maar het
moest aaugenaam zijn. Het moest een
voorteeken zijn van een gelukkig Nieuw
jaar. En nog in later eeuwen trok het
jonge volk zingende, spelende ea dan
sende de buurt rond. Wat ze zingen,
dat weet men niet, want geen enkele
dier liederen bleef bewaard. Die heiden-
sche Nieuwjaarspret was den Christclij-
ken geloofspredikcrs niet aangenaam.
Vandaar dat Eligtus met den meesten
ernst zijn toehoorders vermaande die on
zinnige vroolijkheid op Nieuwjaarsdag
af ie schaffen. Zij hadden het maken
van cuwemannetjes of herten of andere
beeldjes na te laten. Ook mochten geen
maaltijden meer worden gehouden, geen
Nieuwjaarsgeschenken meer rondzenden
en het heitannken -choorde ook achter
wege te blijven. Nu, de gehccl-onthou-
dersbeweging heeft ia dezen reeds veel
gedaan, maar wee cengeae, die moest
verzwelgen wat op Nieuwjaarsdag méér
wordt gedronken dan op een anderen
dag. Een volle eeuw later ergerde het
Bonifacius, dat het geen haar beter was.
Hij schreef zelfs een brief over die kwes
tie aan Paus Zacharias ea verzocht een
beetje aandacht aan de Romeinen te wij
den, „want hel helpt mij bitter weinig,
of ik ai voor Friezen en Saksers preek,
om die heidensche gebruiken op den eer
sten januari af te schaffen, wanneer er
mannc-n onder hen opstaan, die zelf te
Rome zijn geweest, en mij wel durven
tegenwerpen, dat dezelfde zaken, die ik
verbieden wil, te Rome openlijk worden
geduld". Maar met alle sermoenen, door
kerk- en Staatshervormingen heen, bleef
Nieuwjaar als in Bonifacius' tijd, n.l.
oude in 't nieuwe houden met volle
bekers en luide zangen, maar.... her
halen we, dank meer beschaving en
meer eerbied voor de geheelonthouding,
mindert dat en daarmee ook het rumoer
op straat, lu de latere middeleeuwen
vierden de deftige poorters toen het oude
in het nieuwe in hun woningen met hun
vrienden en verwanten, do Schutters op
de Doelen, de gildebrocders in hun gildc-
huizeu ea het volk iu dc taveernen, en al
len dronken er nog op oud-Gcrmaansche
wijze elkander „heil, heil, heil!" toe. De
Nieuwjaarsgeschenken waren inmiddels
van aard veranderd, geen herten en man
netjes meer. Men gaf diamanten, rin
gen, gespen, handschoenen, gulden-
kruid, peperkoeken en geld. Daarmee
vereerden de vorsten en vorstinnen el
kaar zij gaven ze ook aan hun hovelin
gen cn kregen ze yok yaa (1c dienaren.
De burgers deden dat 5a, jfcövee! dat ïn
hun vermogen lag.
In de Noordsche Mythologie leest
men, dat bij de Noord-Friezen op Wester-
landsföhr de huwbare meisjes net nieu
we jaar indansten bij het kerkhof. Welk
begrip aan dat nachtvermaak is verbon
den. kan ik niet zeggen. Was 't alweer
om de booze geesten, die in de grafstee-
Tem scholen, op de vlucht te jagen? Na
de invoering der Reformatie werden vele
oude gebruiken als „onnutte supersti
tiën" of „ongeregeitheden" verboden,
ten minste in de steden. Op de dorpen
nam men het zoo nauw niet en viel het
handhaven vao keuren dus minder moei
lijk.
Toch raakte reeds in den loop der 17e
eeuw in onbruik wat in de' 16de in
zwang was.
Tc Koevordeo besloot den i3den De
cember 1770 de kerkeraad aan de stads-
r'egecring te verzoeken, „dat oudt cn
slegt gebruik, dat op Nieuwjaarsdag
lange heelt plaats gehadt, met betrek
king tot hel uitdelen van so genoemde
Nieuwjaars- of- ijzerkoeken aan straat-
loopcrs" ie verbieden en af tc schaffen.
Of het verzoek werd ingewilligd, betwij
fel ik wel las ik van scnromelijken te
genstand, terwijl de Dremsche Volks
almanak van 1S42 vertelt „dat men toen
nog aan datzelfde euvel mank ging".
Nu, als het alleen om die koekjes ging,
was liet niet zoo erg.
Laat ik even vertellen dat ijzerkoeken
oblieën zijn en zoo heeten, omdat ze in
een met figuren voorzien ijzer gebakken
worden. r
Dat stamt ook al van de Germanen.
Elk toch was nieuwsgierig te weten, of
het nieuwe jaar hem goed of kwaad zou
brengen. De een zat op het dak van
zijn huis met een zwaard in de hand,
waarop tooverrunea gekrabbeld waren en
meende dan in de toekomst te kunnen
zien. Vooral lette hij op het ruischen
van den wind. Anderen zaten aan een
kruisweg op een stierenhuid, om zich
van de Elfen, die m dren nacht bij me
nigte rondtrokken, omdat het hun ver-
huisnacht was, goed geluk te laten voor
spellen. uesr a^aere.: neten zich door een
oude vrouw koeken bakken. Rezen die
goed en vielen ze wat dik uit, dan voor-
spelden zij daaruit een gelukkig jaar. En
dat koeken bakken bleef, eeuw uit, eeuw
m, een gewichtig jrerk op jaarsavond, in
de keukens der vorsten zoowel als in
die der eenvoudige burgers. Bestaat nu
tn vele gezinnen de gewoonte op Oude
jaarsavond oliebollen te bakken, ruim
een halve eeuw geleden nog was net voor
de huismoeders een geliefkoosde bezig
heid onder het afwachten van het ge
wichtige uur van twaalven Nieuwjaars
koeken te bakken. D:e koeken heeten
nog oblieen, oudtijds oblaten, een naam,
die ons terstond aan offerkoeken doet
denken. Waarom worden die koeken op
gerold? D:t is een zinnebeeld van het
nieuwe jaar, dat ook dicht meengewik-
keld ter wereld komt, om zich allengs te
ontwikkelen.
Een Drentsche boer besluit het jaar
met het eten van een schotel moes, d. L
fijngehakte boerekool met rijst en schijf
jes worst gekookt, en naar die moes
nuemi hii den jaarsav-o.nd „Moesies-
avond".
Te Naarden heeft men op den Nieuw
jaarsmorgen het voordeel, het nieuwe
jaartal iu kolossale cijfers met krgt op
zijn huisdeur, ja op alle deuren, zelfs op
stadhuis-, kerk- en brandspuithuisjes-
deur geschreven te vinden. Dat is een
oud Gooisch gebruik, uitgevonden om
alle vergissing bij het schrijven van den
datum ie voorkomen, daar elk nu op
zijn deur kan zien, het hoeveelste jaar
hg tellen moet.
Blnnenlana
AMERIKAANSCH GEZOUTEN
SPEK. De minister van Landbouw
heeft ter kennis van de gemeentebestu
ren gebracht, dat de regeering de be
schikking heeft verkregen over een par
tij Amerikaansch gezouten spek, hetwelk
aan gemeentebesturen, die zulks moch
ten wenschen, kan worden geleverd,
netto voorgewogen gewicht, inclusief
verpakking, franco station of boot der
plaats van bestemming h f 1.66 per K.G.
GOEDE ZAKEN. Het „Rotterd.
Nieuwsblad" verneemt, dat een bank-
firiua aan haar personeel te Amsterdam,
Rotterdam en te 's-Gravenhage een ex
tra Kerstmis-gratificatie heeft toegekend
ten bedrage van bijna f 200.000. Behalve
dat ieder een maand extra-salaris con
tant kreeg, is elke,employé gecrediteerd
voor een vol jaarsalaris, hetwelk oves
drie jaar wordt uitgekeerd, vermeerderd
met 5 pCt. rente aan hen, die geduren
de dien tijd in dienst der firma zijn ge
bleven.
VOEDSELUITREIKING TE BOE
DAPEST. De heer Cllnge Fledderus,
consul-generaal der Nederlanden te
Boedapest, bericht aan het hoofdbestuur
van het Nederlandsche Roode Krui©, dat
hij met den leider der Landes Kinder-
schutz Liga aldaar in bespreking is over
de inrichting van een Heim, waarin een
aantal kinderen gevoed zullen kunnen
worden.
De inrichting van dit Heirn zou ge
deeltelijk verricht worden door deze
Liga; de exploitatie ea het beheer det le
vens- ea der geldmiddelen zouden ech.er
in Nederlandsche handen moeten blij-
De heer Clinge Fled^&us zou gaarne
voor dit doel de toeschikking hebben uver
eenige Hollandsche dames, die uit Ne
derland zouden moeten komen en zich
eenigen tijd aan dit werk zouden willen
wijden.
Het hoofdbestuur van het Nederland
sche Roode Kruis, Princessegracht 27,
's-Gravenhage, verneemt gaarne schrif
telijk, met opgave van referenties en con
dities (liefst niet gesalarieerd, echtet
onkosten vrij), wie zich voor dit werk
beschikbaar stellen.'
WAAROM MR. TROELSTRA NIET
KWAM. Mr. Troelstra was Maan
dagavond door een keelaandoening ver
hinderd om zjjn'" Kerstrede uit te spie
keu, meldt de „N. R. Ct." nadex. Hij
had hiervan des morgens telegrafisch
mededeeling gedaan aan den secretaris
van de Federatie Amsterdam der 5. D.
A. P., doch deze was uitstedig, zoodal
het telegram zijn bestemming niet heeft
bereikt. Dit is de oorzaak geweest,
waarom mr. Troelstra zich vergeefs in
het Concertgebouw heeft laten wachten.
DE LEENING DER N: U. M. AAN
OOSTENRIJK; Naar aanleiding van
onze berichten betr;ffende credietverlee-
ning door de N. Ui M. aan Oostenrijk,
wordt ons aldus het Hbld. van aan
deelhouderszijde bericht, dat op de laat
ste algemeene vergadering van aandeel
houders dier instelling door het be
stuur, bij monde van dea voorzitter, de
toezegging werd gedaan, geen credietea
meer te verlcencn of afloopende credie-
ten te verlengen zonder sanctie vac de
algemeene vergadering. Ic verband daar
mede kan er van een beslissing in het
onderhavige geval dus nog geen sprake
zijn, aangezien dc bedoelde vergadering
nog niet heeft plaats gevonden.
OVERSTROOMINC DER MAAS.
We lezen in de Telegraaf
Toen In 18S0 de Mees zoover buiten hare
ocveni trad, dax zelfs een deel van SL Pieter
ien Maastricht werd overstroomd, geraakte
Iallee mobiel om een herhaling van den toestand;
!te voorkomen. Allerlei plannen werden ge
maakt Later werd de Vereenlglng tot kanalt-,
saUe on bevaarbaarmaklng der Maas opgericht.
Plannen voor Maashavens, zoowel hier als ln
Roermond en elders, werden b^proken en
nu is hot 40 Jaar geleden en ln al dien tijd ia
de Maas "s winters ééns of meermalen buiten
hare oevere getreden en heeft de rivier vooral
het dorpje Heugem met zijn otlwelkome bezoe
ken geteisterd.
Als het water aan de Maasbrug bijna 4 Meter
teekent, dan wordt Ltmmel ook overstroomd.
Thans, nu de Maas wear een ongekende
hoogte hoeft bereikt, zijn niet alleen die beide
dorpen ondergeloopen, maar ook de Heugemer-
wog. waar vele menschen wonen, de Meer-
senerweg en de Scharnderweg staan op ver
schillende plaatsen onder water. Op den Meer-
sonerweg zbn al lang geleden voetbruggen
gebouwd, doch op den Sehaz-nderweg niet, daar
moeten zich de menschen maar een omweg van
een half uur getroosten, om op tijd op hun
werk te komen. Dn juist déftr, op den Meer-
senerweg en in Llmmel, wonen veel spoor-
menschen. Voor hen beteekenen dus die jaar-
lij ka terugkeerende overetroomlngen een
groots last en veel schade.
In het dorp Llmmel hebben wij met een lange
platboomde roeiboot, een zoogenaamde „pont",
die van gemeentewege voor het verkeer In ge
bruik ls gesteld, een tochtje door het over
stroomde dorp gemaakt Op sommige plaatsen
in de straten was de strooming 7.66 sterk, dat
alle zeemanskunst van den bestuurder noodig
was, om niet In onzachte aanraking met de
huizen te komen. De school, die iets hooger
gelegen ls, steekt nog net boven bet water
uit, maar ls er toch aan alle kanten door om
geven, zoodat de Jeugd nu een gedwongen
vacantlo genieL Gisteren was tn de dorpsstraat
nog een 8-Jarfg meisje van zekeren Van Kan
te water geraakt, dat met Teel moeite door den
eigenaar van de Concertzaal werd gered. Op
enkele plaatsen, die tegenover het verhoogde
voetpad liggen, hebben de menschen met be
hulp van schragen, palen en planken, primi
tieve voetbruggetjes gelegd. Het huls van den
veldwachter ligt echter zoo diep. dat de be
nedenverdieping bijna geheel onder water
etaat. Het stroomt de achterdeur in en komt
aan de voorzijde door deur en ramen weer uIL
Ook zijn huis ligt tegenover het verhoogde
voetpad.
Do ingenieur Schoth, de directeur van Pu
blieke Werken te Maastricht, ls den toestand
ln Llmmel en ook ln Heugem al een paar malen
ln oogecBcbouw komen nemen, en hit heeft
verklaard, dat er toch wel Iets aan te doen waa
om do telkens terugkeerende orerstroomlngei
ten minste eenigszlns te keeren.
EEN AFDOENDE VERBETERING
kan echter alleen worden aangebracht door
uitdiepen van de Maas. van de Belgische grens
tot aan Slttard, en het aanleggen van nieuws
dijken en het ophoogen van reeds bestaande.
Zoolang daarvoor geen geld te vinden ts. zul
len Heugem, Llmmel en gedeeltelijk ook Ambij.
Borgharen en ook andere dorpen telken jare
eens of meermalen door het water worden ge
teisterd.
Do menschen, die te Ltmmel en aan de mijn
werken, en ook zij, die laat van hun treindienst
terugkeeren, worden met de „pont" 's nachts
naar hun woningen gebracht. Erger Is het, als
kraamvrouwen of ernstige zieken bezoek van
vroedvrouw of dokter moeten ontvangen. Even
als ln Limmel ls het ook ln Heugem. Ook daar
hebben wij met een pont een bezoek aan het
ingesloten dorp gebracht De levensmiddelen,
torood, vleesch, krui denier swaxen en ook de
post worden met bootjes aan de huizen ge
bracht, doch de menschen hier zijn meer aan,
do Jaarlijksche overstroomingen gewend en'
zorgen tijdig, dat zij allerhande proviand in
hnis hebben.
Eigenaardig is bet, dat er in die zee van
water het meest behoefte wordt gevoeld aan...
water. Allo putten en pompen zijn onklaar.
Izoodat ook het voor de huishouding benoodigde
-water allemaal per echult moet worden aan
gevoerd. Ken gangbare aardigheid bij het over
reiken der emmers, die soms met een haak
door de bovenvensters moeten worden aange
geven, is: „Pas op, dat vet water neet in het
water velt"
In Heugem en daar holten is het een over
weldigend gezicht, die uitgestrekte water
massa, waar hier en daar een hooger gelegen
stukje bouwland als een groene oase boven
uitsteekt, en waar voor de schuitenvoerders
nog wel eens gelegenheid bestaat een langoor
te verschalken, die zich tusschen d« koeren-
koolstruiken verscholen heeft. Velen g*a» eens
een tochtje maken naar den St. Pietersberg,
van welks top men een uitgestrekt gezicht
beeft over het geïnundeerde Maasdal. Het
mooie stadspark staat toot een deel onder
.water, hier en daar steken enkel da krianea
der boschjee en heesters ©c da kale takken der)
hoornen hoven den watervloed utt. tn de voor-
etad Wijk zijn veie buizen, waar bat vmr tr
do keMora ia binnengedrongen.
Gelukkig wordt «r ctt Beigü nn oraal TaJ
geseind.
Do pacdagogteche commissie van de
tuchunie.
De Tuchtunie beeft onderstaande conclu
sies van haar Paedagogleche Commissie aan
den Ondorwljsraad Ingezonden:
X. Er moet direct verband zijn tusschen de
onderwijs- en de arbeidswetten. Waar de
plicht tot loeren eindigt, moet de vrijheid tot
arbeiden aanvangen.
IX. De onderwijzers moeten het recht heb
ben zich ook te bemoeien met het gedrag hun
ner leerlingen buiten do school.
III- Hoogere eischen aan de spieren te stel
len, ten gevolge van de Invoering van leer
plicht op het gebied der lichaamsoefening,
moeten noodwendig gepaard gaan met verla
ging dor eischen aan den geest (de hersenen)
gesteld.
IV. Het onderwijs moet zooveel mogelijk in
handen zijn van menschen, die zelf behoorlijk
evenwicht hebben tusschen lichaam en geest.
V. Do handenarbeid op le lagere school
moot vooral utt oen hygiënisch oogpunt wor
den bevorderd. ZIJ moet vooral voor toekom
stige hoofd- niet voor handarbeiders bestemd
zijn.
VI. Zoowel met bet oog op de toenemende
tuchteloosheid van de jeugd als op den meer
deren invloed, welken tegenwoordig é!k bor
ger, zoowel man als vrouw op de verbetering
onzer samenwerking heeft verkregen, is het
zeer gewenscht dat aan de zedelijke en maat
schappelijke opvoeding ln d« school meer
aandacht worde gctcbonken dan tot dusven»
geschiedde.
Ook de karaktervorming on de psychische
opvoeding moeten van moer belang worden
geacht dan het aanbrengen vtm boekenwijs
heid en kennis.
VTI. In de eerste jeugd moet het lichaam
overwicht hebben over den greet. Zware ei
schen aan -ls hersenen mogen eerst worde»
g-ratcld al» hut lichaam volwassen is.
