HAARLEM'S DAGBLAD
OM ONS HEEN
BuitsnSandsch Gverzioht
WOENSDAG 4 KEt.RU.lHI 1920 TWEEDE BLAD
No. 2710
Multatuli-herdenking.
Het is natuurlijk niet mogelijk, uw
ten artikel t« schrijven over Muüta-
tull, want ais een schrijver over zijn
persoon een boek ondernam, zou hei
nog een dik book moeten wezen.
Daarvoor is Douw es Dekker belang
rijk en veelzijdig genoeg. Vooreerst
hebben wij den Dekker van het In
dische gouvernement, die Max Havé-
laar schreef, een aanklacht tegen In
dische bestuuremanieren en Indische
onverschilligheid, maar tevens tegen
een stelselloosheid om van te ijzen
bij de beroepskeuze in het moeder
land. Wag dat een ambtenaar? Zou
die ooit gepast hebben in het rader
werk van het best denkbare open
bare bestuur? MultatUli wus een
nic en daarenboven een dapper man,
die zijn positie opgaf om zijn over
tuiging, maar de Indische maatschap
pij en Eduard Douwes Dekker leden
samen aan incomnalihlMté d'liumeur,
els een echtpaar dat samen noar den
rechter gaat om voorloopig te schei
den, m afwachting dat de band over
vijf jaar- definitief geulaak t wordt.
Dekker had geen rechterlijken bij
stond noodig, t:ok zelf met geweld den
band stuk eri koerde uit de hitte naar
hei koeler v aden land terug.
Dat hij zich ooit gehee bij onze
lage temperatuur heeft aangepast,
zou ik niet durven beweren. Hij stond
altijd in gloed. Althans van binnen.
Uitwendig haperde het hem vaak aan
een flinke overjus on in zooverre
uiochl hij den naam Multaluli dragen
e>„ zeggsn, dat hij „veel ge.'edai"
had. Met alleen door de schuld van
andere mensclicn, maar omdat hem
het minste aanpassingsvermogen ont
brak. Iemand mag een talent, een
grool talent, een genie zijn, maar Ui
moet er voor bloeden, omdat cFecn
liet gangbare type mensch gemakke
lijk in de maatschappij leven kan en
het ongewone, het buitenissige soort
zicli ergsrt wanneer hij maar opkijk
en zich aan zijn medemensen en s'oot,
zoodra hij maar één stap doet. Dc
oorzaak daarvan is eenvoudig deze:
de man van boteokenia heeft eer
sterk gedachtenleven, waarvan) hij wel
naar buiten afgeven wil, maar waar
op hij niel door anderen wenscht te
laten inwerken, trachten zij dat toch
te doen, dan verweert hij zich en
bromt of spot en kwetst daarmee die
anderen, al waren het soms diegenen,
die de meeste belangstelling voor
hem voelen. Langzamerhand komt
hij alleen te staan, uroote mannen
zijn eenzaam is een woord van bittere
waarheid. De kleine dagelijkschc zor
gen, die wij getrouw maar- werktui
gelijk vervullen, onze belasting beta
len, onze huisvrouw van het. noouig
geld voorzien, op de noodzakelijkheid
van ons spaarbankboekje letten, da!
alles ligt voor een boegen geest te
Laag en het rampzalige is, dat hij dal
bij lijden niet eens beseft. Als Dou
wes Dekker te Niedftr Ingelheim rus
tig zijn laatste dagen slijt, neemt hij
het zijn vrienden kwalijk, dat zij van
hot door Ken bijeengebrachte kapi
taaltje, dat dien rusligon levensavond
mogelijk maakt, form h t lehe r niet
toevertrouwen.
Lang na zijn doou iio--it Dr. Swarl
Abraiiamsz een geweldige opschud-
duig in de letterkundige wereld ver
oorzaakt met uq bewering, dat Mul
taluli een zenuwlijder was geweest.
Wij begrijpen die ontsteltenis op un
oogenbiik nauwelijks meer, nu wij
vun hersenprocessen en zenuwstooi-
ntssen heelwal meer weten dan vroe
ger eai niet meer, als in de dagen van
Swart Abrahamsz, van oordeel zijn,
dat wie een zenuwlijder lieeten moest,
ijverig ging in dc richting van het
gekkenhuis.
En bij deze gelegenheid mogen we
ons ook wel .eens afvragen, of er
nog meen- veranderd is in onze op
vattingen omtrent Multaluli. Menig
eenna ze jarenlang in zijn boe
kenkast te hebben laten rusten, zal
glimlachen, wanneer hij nu de Ideeën,
tijn voornaamste werk, nog eens door
bladert. Glimlachen om zichzelf, bij
dc herinnering hoe hij met menige
apodicLisehe uitspraak dweepte en
gLimlachen om deu schrijver, van
wien menige voorapeihng niet uitge
komen is. De profeet schijnt beo en
kel ijlt verbleekt. Maar laat ons billijk
wezen en ook hier de geschriften naar
bun datum beoordeel en. Vvat Multa
luli op den hoogen toon vun zijn
zelfverzekerdheiii eischte, is vaak in
de snelleevoluti e van de laatste
jaap verwezenlijkt en nu door ons
allen als eigen opinie aanvaard.
Maar toen hij liet neerschreef, is me
nigeen er van geschrikt, ook om den
vorm, die bijzonder laatdunkend kon
zijn en minachtend jegens den an-
k-' e ia ïMi e ton
De Amarant Glub
s ar liet Engelsch van
J. S. FLETCHER.
34)
Ja, antwoordde zij. Ik begr'-n
het. Ze zweeg en begon de ringen aan
haar vingers rond lo draaien. Jk kan
-jou wel vertrouwen, Bairns Ier. Maar
denk er- aan, ais Barthelemy er ooit
achter kwam dat ik liet geheim ver
raden had zou hij mij vermrorden.
Je kent dien man niel.
Ik hoop hem beier te len en ken
nen, zeide King. Maar hij zal het
in ieder geval van mij niet liooren.
Wees maar gerust-.
Welnu, dit is het geheim, zeide
zij. En misschien heb je het al
gedeeltelijk zelf geraden. De Amarant
Club 'is voor een deei van de leden
maar bijzaak. Dc hoofdzaak voor hen
is een geheim speelhol in Barthoie-
my's huis.
Juist. En de toegang tot dit
speelhol?
Er is een geheime manier om er
van de club uil te komen en alleen
de ingewijden kennen den weg. Heel
.wat leden hebben natuurlijk niet liet
minste idéé wat er gebeurt.
dersdenkende. Multaluli leed wel zéér
aan geloof in eigen wijsheid, ais ue
wiskundige uit ue ounueid bood hij
dagelijks aan, cLe wereld uit haar
voegen te li enten, maar zonder te er-
Kennen, dat hem hel steunpunt bui
len het heelal ontbrak.
Maar als wij over deze _slagsclia-
duw van zijn werk heenziên, welk
een schittering vinden we er dan in,
hoeveel belezenheid en kennis en
werk een scherp vernuftl Hier is we
zen.ijk een dichter aju' 1161 woord,
al paste de gebonden stijl hem niet.
Laat ons aannemen, dal liet de een
zijdigheid van het talent is, die hem
doet spottan mei den dwang van liet
rijmwoord, met de noodzakelijkheid,
dal Pietje volgt op Mietje, ter wille
van den goeden klank. Ach, zegt iuj,
het gaat alles goed wanneer de dich
ter zeggen kan:
Het weer is guur
En 't ia vier uur
maar wat komt er van zijD vers te
recht, wanneer het bij toéval half vijl
idijkl te wezen?
Dit betoog is verre van overtui
gend. Maan de gebonden vorm lag
niet in MulitatUli's aard. Veel meer
is hij de man van de invallende ge
dachte, onmiddellijk in den vorm ge
goten en toegespitst, dam de geuuki.g,
letterkundige, rustig wachtende toi
ue inspiratie komt en hel ware rijm
woord zich opdoet, zooa-a een accoord
net unvurmijuêlijk slot moet zijn van
01.11 muzikale pliruse. En toch herti
uij een paan maal den vrijen vorm
verlaten, om zich te binden aan
liet loon eel. „De Bruid daarboven" is
zoogoed als vergeten, maar „Vor
stenschool" bleef, met alleen op hei
i epertoire, doch ook in de belang
stelling van liet publiek. Toch eiscm
iel toonex-1 beknoptheid, zelfbedwang,
.nei) schrijft geen tooneeisluk als een
novelle of verhandeling; wat daarin
ie pas komt, is op het tooneel gauw
overdreven ol' onduidelijk of te lang,
in één woord ongeschikt. Douwes
Dekker volbracht dus wel een kunst
stuk," ook tegenover zichzelf, met het
schrijven van wat zoo sterk aan ban
den liggen moest, maar in ween. i
van 't succes heeft het hem blijkbaar
met voldaan: hij het het bij deze beide
proevun on keerde zich liever naar
,ie lcleeiai.
En naar de Milliocnenstudiën'j die
met duidelijke voorliefde geschreven
Aijii, al kon hij weten, uat maar wei
.ugen zijn fantasie op deze groot,
uoogto zouden kunnen volgen. UI
juist daarom:" Van Multaluli is het
woord: „publiek, ik veracht ui", dat
sindsdien nagezegd werd door velen,
die daartoe m.nuer aanleiding had-
ven. Minder aanleiding daarom, da
zij zelf to weinig boven dat puiili 1,
mistaken. Alleen die groot is, heeft
Muitatuli hééft nog een andere
dan letterkundige beteekenie gehad.
Ook een politieke, een sociaal-econo
misch. Een zoo strijdbaar, zoo vechl-
.mig man moest wel onverh» n
i ;n meesiing zoggen over wal hij zag
ais verkeerde toestanden in de maat
schappij. in democratischen zin heeft
hij gewerkt en denkbeelden verkon
digd. waarvan er inmiddels gemeen
goed zijm geworden. Als hij nu ge
leefd had, boe zou hjj getoornd heb
ben tegen den waanzin van dezen oor
log en alles wat daartoe leidde en
w.:t er uit voortvloeide- Maar niel
minder tegen de beroeps-politiek vun
dezen tijd en hare beoefenaars. Het
is gemakkelijk om, nu hij dood la,
hem te bemachtigen en rond te dra-
Sen ais de eigen, aan niemand anders
toebehoorenden profeet, maar loeide
li ij nog, dan zou hij waarschijnlijk bij
geen enkele partij willen ingedeeld
zijtn. juist omdat hij alleen stond en
alleen staan wild e.
Hel is overigens niel gemakkelijk
om na te gaan, wat de invloed vun
een schrijver als Multatuli op zijn
tijdgenooten en op hen die later kwa
men, is geweest. Op Indische aange
legenheden heeft zeker zijn vkimmend
verwijt gewerkt-, zijn letterkundig
werk heeft geien school gemaakt,
maar ongetwijfeld duffe vormen om
ver geblazen en onbeduidendueelen
ervan afgeschrikt, te schrijven, zoo
zij niets te zeggen hadden; in politie-
ken zin is hij mee een wegbereider
geweest voor hen, die verlangden
naar een mooier leven en dal lang
zamerhand in een verstandige evolu
tie zullen bereiken.
Maar wanneer extremisten, die
zelf ternauwernood weten wat zij
I willeji bewerken en hoe, Muitaluti tot
hun man verklaren dan zou ik
I i.'t-iuien, dat hij, leefde hij nog,
Laat eens kijken hoeveol le
den heelt de Amarant Club?
Precies twee honderd, meer mo
gen er niet zijn.
En hoeveol van die tweehonderd
behooren tot dc ingewijden, zooals jij
ze noemt?
Niet meer dan vijftig,
Ken je ze all em aai?
Neen, niet eens de helft. Ik keu
die twee, die jij zooeven noemde. Eu
ik ken Otto von ltoon en mevrouw
Tressinghom en misschien nog een
stuk of zes au cl er en van naam, en de
rest van gezicht en bij bijnamen.
En wat wordt er gftapeeld?
Baccarat Traite et quairante
en soms nog andeie dingen.
Hoog?
Vreeselijk soms ten minste.
Heb jij er vaalt aan meegedaan?
Lydia trok een leelijk gezicht.
Veel te vaak. Ik heb altijd een
beetje speelkoorls gehad. Maar ik
probeer heusrh mezelf te genezen,
coriijk waar. I'oen je mij vanmorgen
zag was ik er in een week niet ge
weest.
King glimlachte.
Nu verder, zeide hij. Je hebt
me nu verteld hoe Je er* in komt. Ik
zou nu wel eens willen weten hoe
je er uitkomt?
Dat hangt er van af. Van elf uur
af wordt or gespeeld. Wie voor tweeën
weggaat, verlaat op de gewoiig ma-
ronduH »ou zegge», dat hun ge
zelschap ham niet pas:. Dc man, die
zóó ironisch en sarcastisch wezen
kon, zou zijn spot niet gespaard heb
ben aan wie meen en door vage theo
rieën in den tijd van veertien dagen
of veertien uur eeo gelukkige wereld
be scheppen.
J. C. P.
Lichamelijks Opvoeding
VL
De Rijksregeling voor de
lichamelijke opvoeding van de
rijpere jeugdsamenweikang der
departementen van bimnenland-
eche zaken en oorlog. Nieuw
ste regeling. GymnasUekon-
derwijzers in zakformaat
Ditmaal zou ik u dan iets vertellen
over de maatregelen, die van regee
ringswege zijn genomen ter bevorde
ring van de lichamelijke opvoeding
der Bchoolvrije, der z.g. rijpere jeugd.
Voor de eerste maal is ecne deze aan
gelegenheid betreffende regeling tot
stand gekomen in 1913, en wel door
samenwerking van de departementen
van binnenlandse!)© zaken en oorlog.
Het vraagstuk der lichamelijke opvoe
ding wae hierbij gekoppeld aan de
mogelijkheid om verkorting van den
eersten oefentijd in het leger te ver
krijgen. Ieder, die aan zekere te
stellen eischen, omeohreven in de mi
litiewet, voldeed, zou 2 maanden later
dan anderen onder de wapenen wor
den geroepen. Hoewel de samenstel
lers zuiver de bedoeling hadden de
lichamelijke volksopvoeding to ver
beteren em daarvoor aan hein die na
'langdurige oefening met succes de in
de militiewet genoemde oefeningen
kan verrichten, een belooning toeken
de, bestaande in verkorting van mili
taire oefening, werd de zaak door dc
(belanghebbende jongelui juist omge
draaid. Tegen den tijd, dat de vervul
ling van den lasrigen dienstplicht
naderde, werd getracht in enkele
maanden, soms zelfs in enkele weken,
do vereischte vaardigheid te verove
ren. De eischen in de militiewet wa
ren en zeer terecht echter zoo
danig geformuleerd, dat er geen mo
gelijkheid was om op do-zo wijze er
aan te voldoen. Langdurige vooraf
gaande oefening was hiervoor noodig.
Do jongelui echter, die de zaak nooit
begrepen hebben en van de bijkom
stigheid het korter dienen de
hoofdzaak maakten, bedankten fees
telijk voor de eer en nog feestelijker
voor de moeite, om zich eenige jaren
in te spannen voor een zoo weinig be-
teekenend doel. Dus... de zaak mis
lukte. Noodt heeft zich ook maar een
©enigszins dragelijke hoeveelheid
gegadigden voor verwerving van het
diploma aangemeld en die er voor
slaagden vormden daarvan nog maar
een uiterst klein gedeelte. Dat was
heel jammer, want de Nederlandsche
jongelingschap had nu zelf den 6 1/2-
maandsohen diensttijd in het leger
Kunnen invoeren. De militiewet kende
n.J. geen beperking van het aantal
6 1/2 maanders; ieder die aan de ma
tige eisohen van lichamelijke ge
oefendheid voldeed, werd voor verkor
ten diensttijd aangewezen. Een grooi
bezwaar tegen de ontwox-pen rege
ling, voortvloeiende uit dn samenwer
king van de departementen hierbo
ven genoemd, was natuurlijk de om
standigheid, dat de poging tot ver
betering slechte de jongens gold, ter
wijl toch de lichamelijke opvoeding
van de meisjes evenzeer ter hand ge
nomen diende te worden. Dit zag men
dan ook in, zoodat onder dagteeke-
ning van 25 Juli 1916 een nieuw ko
ninklijk hes-uat word uitgevaardigd
betreffende de lichamelijke oefening,
mot de uitvoering, waarvan alleen de
ministetf van hinnen 1 amdj&dhé zeiken
werd belast.. Nu werden tevens de
meisjes in de regeling opgenomen, en
sedert de instelling van het dep arte
ment van onderwijs, komsten en we
tenschappen, is natuurlijk alles wat
deze aangelegenheid raakt, onder dit
ministerie gebracht. De samenstellers
der regeling hebben al dadelijk ge
voeld, dat er een groot gebrek aan
leerkrachten zou zijn. indien men
slechts met de beschikbare gyannae-
tiek-oodei-wijzens de zaak wfflde aan
vatten. Aannemende, dat over hot ge-
heele land onder onze jongens en
meisjes alsmede bij hunne oudere met
de geboorte der regeling ook tevens
het inzicht gerijpt zou zijn, dat de
vorming van liet lidhaam toch zóo'n
buitengewoon belangrijke factor is in
de opvoeding, dus in de verwachting
van groote deelneming, begint de re
geling mei een oplossing voor het
nier de club. Wio bijvoorbeeld tu&-
flchen drie en viqp uur weggaan, gaan
door Barthelemy's eigen voordeur. En
wie den heelen nacht blijven gaan
langs denzelfden weg er uit als ik
vanmorgen.
Aha! liep King uit. Is die bad
inrichting dan ook bedriegerij?
Neen, niet heek-maal. Het is
workédijk een badinrichting. Maar
Barthelemy is de eigenaar en houdt
er liet oppertoezicht. En waarom iieb
Ut je daar'vanochtend niet. gezien?
-- 1-Iet is je eigen schtiid als je mij
niet. gezien hebt- Je bent vla!-: langs
mij goloopexi. Maar jo hndl blijkbaar
zooveel haast om er uit te komen dat
je niet eens naar mij geit eken hebt.
En wat deed jij daar dan?
Ik probeerde or in te komen on
der voorwendsel een badkuur te wil
len doen.
Lydia schudde het hoofd.
-- Op die manier zal het je niel
gelukken. Ik weet hoe ze dat geregeld
hebben. Barthelemy heef*, een man in
zijn dienst, ecu dokter Marinetti, die
vlak bij woont. Alle mensch en die ba
den willen nemen, moeten eerst naar
hein toe. Hij
Ik ben al bij hem geweest, viel
King haar in de rede. Hij heeft
mij een kuur voorgeschreven. Ik moet
's middags om vier uur baden ge
bruiken.
Ja, juist. Ze .willen ar 's morgens
vraagstuk' der leerkrachten Daar het
dus ie voren al bekend was, dat het
grootste deel van de leerkrachten nog
moest worden gevormd, had men mo
gen verwachten, dat bij de keuze der
oefeningen voor de cursussen, reke
ning ware gehouden met de voor het
grootste gedeelte primitief gekweekte
leerkrachten.
Na mijn uiteenzetting over gym
nastiek en eport ligt de conclusie
voor de hand. dat men zich voor het
beoogde doel uitsluitend op de eport
had moeten werpen. Men kan wel in
botrekktóijk korten tijd een goed
spelleider vormenmaar geen gym
nastiek onderwijzer. Wie dit toch
zou wi'Jen probeeren. verricht niet a -
ieon onnut werk, maar tevens ie*-
misdadigs. Wanneer onze kinderen
in handen vallen van een onbe
kwaam leer aar in wiskunde of
Fransch don kunnen wij onze schou
der» ophalen en constateerem, dat ze
zoo goed a'-s niets van den man op
steken. Maar worden ze overga'everd
aan een nlet-deskundig gymnastiek-
onderwijzer. dan kan daar voor die
kinderen belangrijke schade aan ge
zondheid en lichaamsvorming uit
ontstaan. De Bonxensteülens van de
Rijksrogding hebben dat blükbaer
niet begrepen, want om in de veron
derstelde behoefte aan leerkrachten
te voorzien, hebben zo bepalingen m
hc4 teven geroepen tot het vox-men
van turnüeeraren van het tiende
plan, van gynm astielionderw i; zerij ex-
in zakformaat. Ik kan het ten min
ste niet andere zien, want men
vraagt van de candidaten onder meer
kennis van de leerstof dei- gymnas
tiek voor leerlingen van 12—20 jaar
van de sekse waartoe de candidaat
behoort", voorla „de toepasse',:kheid
/een woord, om je een onpasselijk
heid op den ha,Is te halen) en het
methodisch gebnuik dezer leerstof".
Wanneer men behalve aan deze
ook agn de overige eischen voldoe!,
heeft men dan niet on verdienstelij
ken titdj van „leider (leidster) van
lichaamsoefeningen" verworven. De
aspirant-leider kan zijn opleiding
kosteloos verzorgd krijgen door hou
ders van de akte M. O. gymnastiek,
die daartoe bereid zijn. Deze laatstexi
krijgen van Rijkswege voor Leder
koste-loos opgeleiden deelnemer, die
met goed gevolg het vereischte exa
men aflegt een belooning van f 40.
Deze surrogaat leerkrachten, alsme
de houders van de lager- of midde1-
baar akte gymnastiek mogen nu aan
groepen van minstens 24 leerlingen
lussclien 12 en 20 jaar gymnastiek
les geven em, indien hieraan voor de
deelnemers geein kosten zijn verbon
den, genieten deze leiders daarvoor
uit "s Rijks schatkist een vergoeding
van f 150.
De cursussan wonden gehouden van
1 .November tot 31 October. Dit is in
liet kort de regering, door het Rijk
lot stond gebracht in het belang van
de lichamelijke opvoeding van Ne
derlands schoolvrije jeugd.
In een volgend artikel zal ik nog
wat commentaar op deze instelling
geven.
H. L. WARNIER
OE TWIST IN IERLAND.
In den nacht van Zaterdag op Zondag
is te Limerick weer een poging gedaan
om een inspecteur van politie .e ver
moorden. Toen hij op het punt stond
het politiebureau binnen 'e gaan, wer
den ui; een zijstraat twee schoten op hem
gelost. Een der kogels doorboorde zijn
beide wangen. Toen hij per ambulance-
wagen naar het ziekenhuis werd ge
transporteerd, werd er opnieuw op den
wagen geschoten.
Ook ui: Cork komt weer een bericht
over een op de politie gepleegden aan
val. Een inspecteur en twee agenten
werden, toen zij zich op patrouille bevon
den, plotseling omsingeld door dertig
gewapende en gemaskerde mannen. Na
een hevig verzet werden zij overmees
terd, met touwen gebonden, en aan den
zijkant van den weg gesleept, waar men
hen drie uur het liggen. Daarna keerde
de bende terug, bevrijdde de politiebc-
amten en verdween.
De „Star" meldt dat onder de winke-
liers in midden- en west-Ierland een be
weging- gaande is o:n de Uls'er-fabrikan-
ten te boycotten, als de scheiding, zou-
als die voorgesteld wordt in Lloyd
George's Home Rule-wetson'werp mocht
worden aangenomen.
In verband daarmede wordt een reus
achtige provinciale betooging voorbe
reid.
ITALIë'S RATIFICATIE VAN 'T
VREDESVERDRAG.
Naar ui: Rome gemeld wordt, publi
ceert het „Journal Ofticiel" hei ko
ninklijk besluit, waarbij liei verdrag- van
Versailles geratificeerd wordt<
CRI7IEK OP KAUTSKY'8 BOEK.
't Alg. Handelsblad ontving in verband
met de brochure van Kautsky „Hoe de
geeti vreemden hebben. En van het
oogenbiik dat je er uit gaat zullen zo
je nagaan. De baden krijg je natuur
lijk wel. Maar ze willen er niemand
voor het ontbijt hebben.
King dacht even na.
Het is niet zoo erg, zeide hij.
Ik zal er op de een of andere manier
toch wel achtetr komen. Luister eens.
Als ik eens lid werd van de Amarant
Club? Kun jij me niet voorstellen? En
als ik eenmaal Lid ben zou ik dan ook
niet bij de ingewijden kunnen komen,
door jouw aanbeveling?
Lydia keek hem ernstig aan.
Het is een ontzettend waagstuk,
zeide ze. Barthelemy is een lastig
lieer. Als ik je Introduceerde en hij
ontdekte wat je er eigenlijk kwam
doen cu dat ik gekletst had goeie
genade!
Ik durf het er wel op te wagen,
zaidc King met nadruk. Hel is
voor mij de moeite wel waard.
Waarom?
Omdat ik geloof dat Barthelemy
Avory vermoord heeft. En daar moet
ik bewijzen van vinden.
Weer keek zij hem ernstig aan.
Ik geloof zeide ze eindelijk
ik geloof dat jc veel geld hebt, Es 't
niet?
Een maesa geld. antwoordde
King kalm. Sinds ik jou voor het
laatst zo#, heb ik oen groot fortuin
geërfd. En lfc >vas al rijk. Eai ik
wereldoorlog omstond", eer. uitvoerig
artikel, waarvan dc schrijver onge
noemd moet blijven, dat ecb'.or komt van
een zijde, die deze quae; lie zeer go cd
kent.
Plaatsgebrek verbinden ons 't ge-
heele artikel over ie nomen. Op den
voet wordt 'i boek van Kauisky gevolgd
cn tegenover zijn beschouwingen wordt
een verdediging van de houding van
keizer Wilhelm en zijn taadslicdjn ge
geven.
We ontkenen er o.a. de volgende pas
sage aan
„Thans de gedetailleerde "hiidering
der gebeurtenissen van begin Jul; toi
begin Augustus 1917, welke door den
zyen en ïSen Juli in twee deelen ge
splitst wordt. Het standpunt van den
keizer was, dat de Servisr.h-Pans'.avis 1-
sche propaganda op den duur voor Oos
tenrijk onverdraaglijk moest worden, en,
indien Oostenrijk niet eens energiek
daartegen optrad, dit Oosiemiiks waar
de als bondgenoot steeds xecr omlaag-
drukte. Wat Prins Stolberg den ïSden
Juli aan Von Jagow schrijft, la:, mdien
de actie wederom op nic.s uitliep, de
meening, dat de Donau-monarchie tot
geen uiting van kracht meer in staat
was, bedenkelijk bevestigd ou worden,
was destijds niet slechts de opvatting in
ambtelijke kringen te Berlijn, doch die
der gansche wereld. Juist daarom werd
de door Hartwig geleide pan-slavistische
propaganda in Servie steeds sterker en
ging zij vortdurend onbesrhaamder te
werk, naarmate Oostenrijk in vroeger
jaren zich meer had laten welgevallen.
De keizer stond verder op het stand
punt, dat Oostenrijk, hetwelk door hei
vermoorden van' den troonopvolger ce
grootst denkbare belcediging was aange
daan, ditmaal eindelijk moes: ingrijpen
cn doorzetten moest, om eindelijk rust te
krijgen. Dat werkelijke waarborgen, om
met hot Duitsche Witboek tc spreken,
daarvoor noodig waren, sproo' uiei
voort uit een krijgslustige veroverings
zucht, doch werd door den toestand
dringend göboden en werd ook door de
andere groep van mogendheden destijds
ten volle erkend. En dat Dui: Island zijr.
bondgenoot bij de poging, om zuiks
waarborgen te verkrijgen, zijn steu-
niet onthouden mocht, vloeide vanzeii
voort uit de bondgenootschappelijke ver
houding.
De keizer wilde echter verder, dat tl:,
conflict gelocaliseerd bleef en dat Cos
icnrijk alleen over dc strafmaat zs-u heb
ben te beslissen. Dat daaruit een Eun.
peesche oorlog kon ontstaan, hield kei
/cr Wilhelm weliswaar niet voor uóe
sloten,maar toch voor zeer bnwna
rijkschen gezant te Berlijn over het ge-
sjprek met den keizer op 5 Juli bewijs'
's keizers vaste overtuiging, dat Rusland
geenszins tot den oorlog gereed was.
Omtrent Frankrijk wordt wegens den
nog niel volledig ingevoerden driejari
gen diensttijd hetzelfde aangenomen
dat bericht een zoo onbetwist getuige als
de Belgische gezant nog den a8en Juni
uit Berlijn. Alen kan deze onderschatting
der Russische en Fransche gereedheid en
vorbereiding tct den oorlog laken, men
moge daarin een gebrek aan inzicht
zien, doch het kwaadwillig opzet om den
wereldoorlog te ontketenen, zal men
daaruit zeker niet kunnen bewijzen. En
men moge gispen, dat Duitschlana en
zijn keizer Oostenrijk zoo volkomen de
vrije hand lieten dat was, naar later
bleek, een politieke fout. Maar dat Wil
helm II den oorlog wilde en van zijn uit
breken de schuld was, kan zulks eerst
recht niet bewijzen, daar Wilhelm in Oos
tenrijk onbëpaald vertrouwen stelde en
tegenover de vrtegenwoordigers van dat
land volkomen open kaart speelde, om
dat voor hem Oosienrijk-Hongarije beli
chaamd was in de eerwaardige figuur
van keizer Frans Jozef, tegen wien Wil
helm II met bijna kinderlijke vcreering
opzag."
De schrijver besluit „Samengevat
moei het oordeel over Kautskyto ge
schrift aldus luiden, dat men de Duitsche
politek wel verwijten kan maken, doch
dat de documenten en Kautsky's résu
mé daarvan voor dengene, die het ge
beurde als geschiedschrijver behandelt,
den oorlogswi! van de Duitsche regee
ring of van den Duitschen keizer op
geenerlei wrjze bewijzen. Men steile een
internationaal gerechtshof samen uit de
meest geziene geschiedschrijvers der-
neutrale landen, en men geve hun het
recht tot navraag" en onderzoek in
Duitschland zelf bij iedereen, van den
keizer af tot den laagten ambtenaar. En
hun objectief oordeel zal nooit voor be
wezen verklaren, dat de Duitsche keizer
met leugen en trouweloosheid den oorlog
heeft begonnen. Dit te beweren en tc
willen bewijzen, bleef een zich Duit-
schcr noemend schrijver voorbehouden,
die niet als wetenschappelijk man en
historicus, doch als pleitbezorger der te
genpartij over Wilhelm II spreekt, een
schrijver, die uit motieven van partij
politiek de vercordeeling van den kei
zer voor het foruiu der wereldgeschiede
nis wil en van den aanvang af gewild
heeft."
HOE OE KOERS VAN DE MARK OP
TE DRIJVEN?
Dr. Norden, de rapporteur van de
Duitsche valuta-commissie, heeft in de
pers eenige beschouwingen gepubli
ceerd.
Na nog eens gewezen te hebben op
liet internationale belang van liet valu
ta-vraagstuk, komt hij tot dc vraag
Wat inoei Duitschland zelf doen? Het
goox mijn gold niet weg-
Jij bojit wel dc soori man dien
Barthelemy graag a!s Lid heeft, zes
de zo. Ik zal eens zien wat ik voor
je aoen kan Je zult toch geen over-
haaate uingen gaan doen?
Iniegcndeel ik ben van plan
lieel kalm en .geleidelijk te werk te
gaan, antwoordde hij. lk begrijp
wel dat het een kwestie von tijd zal
word co. Maar Lit ben van plan dien
man tc ontmiukere;;.
Het is natuurlijk mogelijk, zei
de ze. Er is .dus geen haast bij?
Êeelcmaal niet, antwoordde
King. Neem er zooveel tijd vopr als
je wilt, Lydia. Denk er nog maan-
eens ernstig over 11a.
lit denk er nu aJ over na, zeide
ze. Het eerste wat ik doen moet
is te bewerken dat jij lid wordt en
naderhand moei ik er Barthelemy op
attent maken dat j:j een goede aan
winst voor de speeltafel zou zijn.
Denk or aan Barthelemy laat nooit
iemaml toe voor hij alles over ze
w-eet.
Hij mag alles van mij weten,
zdde King. lk bon een zonderlinge
kerel, rijk en met een groote voor
liefde voor vreemde en zeldzame din
gen. Dat is alles. Behalve dat ik van
mijn vader een fortuin geërfd liëb en
dat Dc nog een grootere som heb ^3-
lu-egen van een oom van moederszij
de die suikerplantages .in West-Indië
kan nic. genoeg hethnnld v. rden, ant
woordt hij daarop, dat spaarzaamheid
ca ineer arbeid de belangrijkste midde
len zijn. Het is daarom begnjpeiijk dat
de klassen der bevolking, die Let meeste
en zwaarste werk doen, zooals bijv. de
mijnwerkets, den eisch stellen nu mo
gen er ook geen lediggaagcrs meer be
staan in andere kringen. Daarom is het
dringend noodig dat de handels- cu an
dere employe's in dozen tijd van weder
opbouw niet naar een kortereu werktijd
streven, ruaar integendeel hun arbeids
prestatie zoo hoog mogelijk opvoeren.
Een goede gedachte van den minister
van Financiën mag hei dan ook ge
noemd worden, zegt Morden, dat hij den
.vtrklijd der ambtenatcn van zeven 10;
acht uren wil verlengen, waarbij echter
opgemerkt dient te worden da: op het
oogenbiik reeds door vele categorieën
van ambtenaren tien, ja zelfs nicer uren
per dag gewerkt wordt. Toch zou dc al-
gemeenc invoering van den 8-urigen bu
reau-dag tot besparing van werkkrach
ten leiden en den ambtenaar tot een
voorbeeld voor de bevolking maken. De
ze zien dat zelf ook .in en zijn in alle
opzichten bereid daartoe hun medewer
king te verleenen.
Bij de Duitsche maatregelen naar bui
ten* is natuurlijk internationale samen
werking noodig. Zoo spoedig mogeliik
moet daaróm de internationale valuta-
iitie, waarvan sprake is. bijeenko
men. De hoeveelheid papieren-geld, die
in omloop is, moet beperk', worden,
li de vlottende schuld. Daartoe
dienen o.ca. ed nieuwe bclasiingea, die
cuter pas r.a geruimen tijd liet oven
wicht kunnen brengen.
De vorderingen die Duitsche staats
burgers op het buitenland hebben, rnoe-
rais Norden, 3an d_- gebeele
st .athuishouding ten goede komen. De
fatale daling van den marken-koers zou
niet zoo ver doorgeg-an zijn als de Duit
sche Rijksbank de beschikbare wissels
op het buitenland had kunnen ,,'ebrui-
ken. Doordat aldus het Duitsche tegoed
in het buitenland niet aan hei algemeen
belang ten goede komt, schijnt Duiisch-
land's positie veel ongunstiger dan zij in
werkelijkheid is. „Wij kunnen het niet
langet aanzien, dat steeds meer Duit
sche productn het land uiigaan, zonder
dat daarvoor waarde in anderen vorm
weer bh.neerkomt, was z"n be -clijke
slót-verzuchting.
U HONC;.
Uit Boedapest wordt gomeki: Ten-
gevMge van den uitslag der verkie
zingen en van de politieke machts
verhoudingen. vraagt clo minister
van Oorlog Friedricfo. het aftreden
van den minister van Handel. Hein-
rich, on van den minister vun Justi
tie, Barczy, uit het kabinet. Daaren-
-ti vi-rkjlaarde mthtyster-Pv''-*«t
president Hussar, dat de National©
vergadering alleen over dc toekom-
.-cering zal beeüifleon. Toi de
bre'iseing van de Nationa'c verga
dering zal hij zijn pos: nte' ver"-ten.
De opperbevelhebber Horthy ver
klaarde. dat het leger ge«n enkele
politieke staatsgreep 7.ai dulden,
et a le ter hare. beschikking
staande middelen hel daartoe zal
zien te brengen, dat- mei behoud van
a'je wettelijke vormen, de concen-
tratieregeering haar plaats inneemt.
Na de bijeenkomst <ier Nationale ver-
gaedcring en na verkiezing der
rrieuwe regeering.
EX-KONING NIKITA WEER OP "T
OORLOGSPAD?
Montenegro is ingelijfd bij 't Groot-
Servische rijk. Daarmee is koning Ni-
kiia aan deu dijk gezet.
Het „Journal des üébats" verneemt
uil Ccttinje, de hoofdstad van Montene
gro, dat de vereerders van koning Ni-
kita in Italië van plan zijn een inval
van hun gewapende benden in
Montenegro op touw te zet
ten. De haven van Brindisi zou als
punt van uitgang zijn gekozen cu er zou-
den aan de expeditie, eenige duizendea
Montenegrïjnen en Italiaansche vrijwil
ligers deeinemen.
Die expeditie zou misschien al op weg
zijn geweest, maar op het laatste oogen
biik was er onder een iroep van de
Montenegrijnsche bevrijders muiterij
ontstaan en daardoor heeft men de on
derneming moeten uitstellen.
Volgens het bericht uit Cettinje had
den de regeering en de bevolking reeds
alle Doodige maatregelen genomen om
de poging- van ex-koning Nikiia eu zijn
helpers te doen mislukken.
OE ONRUST TE BERLIJN.
Een communistische vergadering :e
Berlijn is door de veiligheidspolitie ont
bonden. De deelnemers. 130 mannen en
S vrouwen, werden naar het hoofdbureau
van politie gebracht, waar zes der vrou
wen dadelijk weer losgelaten werden.
Onder de gearresteerden bevinden zich
verscheidene leiders der Duitsche com
munistische partij ea vele buitenlanders,
die ten decle vervalschte papieren bij
zich hadden.
V®r$ppeid nieuws
TOCH EEN VERMINDERING
VAN HET BROODRANTSOEN IN
DUITSCHLAND. Ui: Berlijn wordt
geseind De veronderstelling van de
autoriteiten, belast met de verdeehng
der voedselvoorziening, dai hei door een
'sterker uitmalen van net graan zou ge
had. Verder hen ik tamelijk royaal eu
vriendelijk. ik heb een gemiddelde
hoeveelheid gezond verstand en ik pas
goed op mijn geld. O, dat is waar
ook. ik beu jou nog driehonderd gul
den schuldig. Hier zijn ze.
Lydia nam het bankpapier, dat
King haar gaf, aan en legde het bij
de rt«L
Dank je, zeide zo. Kom mij van
daag over eon week maar eens op
zoeken. Maar oh. Bnnnle King, we
spelen een gewaagd spelletje.
- Je beult ailijd flink geneest,
merkte King op. Verlies tien moed
niet!
Toen ging hij heen en dacht long
na over de dingeai die hij van Lydia
gehooid had. Hij zou Bai tiiviemy
oiilnxo&kercai, wat hei hem ook kostte.
Het zou zonder twijfel gevaarlijk zijn;
maar hei was goed werk en opwin
dend en he: was juist een kolfje naar
zijn hand. Ilij zou_a!le andere '.rin
gen er voor laten löopem, tot h'j won
of verloor.
Dun vólgenden dag begon in; zijn
badkuur. Hij zag mets dat hij niet
in andere soortgolijko inrichtingen
had kunnen zien. Hij werd zeer be
leefd ontvangen door denzelfden be
diende. Hij betaalde e©n zeer hoogen
prijs; hij werd onberispelijk bediend.
Maar zooals Lydia hem wel voor
speld had zag hij weinig van hot
huis. (Wordt vervolgd.)
