Buitenlandse! Overzicht
HAARLEM'S DAGBLAD
DiMSDftG !7 FgERUliftl 1020 TWEEOE BLAD
OM ONS HEEN
No. 2712
Multatuli-herdenking.
Juist toen mijn, uit den aard van
de zaoJt zeer vluchtig, artikeltje over
de Multatuli-herdenIcing verschenen
waa, werd mij een uitnood!ging toe
gezonden, om geld af te staan aan een
Comité, dat blijken van de vereering
voor Multatuli zal gaan organisee-
ren Hoe dat. zail moeten geschieden
heeft, zooals we dot. plegen te noe
men, een punt van ernstige overwe
ging uitgemaakt; althans er wordt
ons meegedeeld, dat overeenstemming
Is verkregen omtrent de navolgende
punten
lo. Oprichting van een gedenktee-
ken.
2o. Uitgavé in Ned.-lndië van in
het MaJeisch en in het Ja-
vaansch vertaalde werken van
Multatuli.
3o. Uitgave in Nederland van eeni-
ge der voornaamste werken,
met toelichting en bloemlezing.
Meu wil „zijn brieekenia en zijn
werk in het voUJle licht plaatsen, om
zoodoende belangstelling er voor te
wekken onder die kringen van de be
volking, waa.r Multatuli nagenoeg
een onbekende is".
Zoodanige circulaire moet kort we
zen, anders wordt ze nóg minder ge
lezen, dan bestuur en comités helaas
door bittere ervaring al weten dat
het geval ia Daaraan schrijf ik toe.
dat het comité niet zegt welke „krin
gen van de bevolking" bet bedoelt.
Zijn er nu waarlijk, na al die jarern,
na al die divense uitgaven van Mul
tatuli, dure, midde'prijzig© en goed
koops, nog h e e 1 e kringen in
Nederland, waarin Multatuli „nage
noeg een onbekende" is en' die men
bij deze gelegenheid hoopt te berei
ken? Het zal wel aan mij liggen, dat
ik ze niet zie? Of... is het om Neder-
Jandsche leringen niet, tc doen en
Wil hel. comité Multatuli brengen bij
den inlander? Moeten Kromo en Sa
ri in vertalingen lezen van de Max
Havelaar en van de Ideën. die meer
in 't bijzonder op Indië betrekking
hebben?
Dit lijkt niet onwaarschijnlijk.
Vooral niet. daar het Comité aiis 2de
punt van zijn programma de uitgave
van die vertalingen aankondigt.
Daarover valt wel liet een en ander
te zeggen. Jn do eerste plaats: Mul-
ta/tiuii is waarltijk geen kinderkoBt.
Wie zijn Ideën wil begrijpen, moet
zeil' een zekere mate van ontwikke
ling bezitten. Dekker met zijn gewel
dige belezenheid, grijpt in de voor
raadschuur van zijn geheugen naar
feiten uit historiee natuur- en
scheikunde, godsdienst, wijsbegeerte,
combineert die tot beelden, vergelij
kingen, boutades. tegenstellingen,
die een totaal ongeletterde onmoge
lijk kan begrijpen. Moet dit alles den
Javaan en den Maleier worden voor
gezet., overgebracht in zijn voor deze
begrippen vaak te primitieve .laai,
dus in een bewerking, die de fijnheid
van de bedoeling zeer za] benadee-
l'cn?
Laat ons als voorbeeld een van cle
merkwaardigste geschriften bekijken,
de historie ven Woutertje Pieterse.
Wio is er, die dit telkens afgebroken,
veelzijdig opgezet eai uitgewerkt ver
haal gelezen heeft en beweren durft,
dat een inlander iets begrijpen zal
van den samenhang?
Erger nog: hij zal sommige frag
menten in zich kunnen opnemen,
maar op een manier, die nooit door
Multatuli bedoeld is, omdat, do helft
van wat deze schreef ironie is, dat
wil zeggen o r n s t, die een klein
zetje heeft gekregen over den rand
van den humor heen. Het is bijna
niet mogelijk, één bladzijde van Mul
tatuli »p Ie slaan, zonder een iro
nische bewering te vinden. Maat- hoe
veel menschen zijn in staat, diie te
begrijpen? Spreek ironisch tot. me-
nigen ongeletterde er. hij denkt, dat
gij hem voor den gek houdt en zal
boos op u word enHoe vaak gebeurt
het niet, dat in een looneelstuk pas
sages voorkomen van treffend dra-
m-ilischo kracht, waarover een ge
deelte van de toehoorders gichdk,
omdat zij de ironie daarvan niet be
grijpen!
Ik verwijs de commissie voor de
huJde naai- Idee 1109: „Etr is veel
oefening en begrip noodig, om in te
zien, hoe weinig er door sommigen
kan begrepen worden".
Het. is alsof deze gedachte voor de
commissie is geschreven. Dat wil
zeggen: voor hoar plan con de Tdeën
voor Indtic to verlaten.
De Max Havelaa.r dan! Die heeft
tenminste specifiek Indische kleur,
waarvan het mogelijk zal kunnen
zijn, dat ze behouden wordt in de
En de roerende geschiedenis van
Saidjah en Adinda heet in het Ma-
leisch te zijn geschreven, al ware dat
zoo niet, dan zou het fragment zich
voortreffelijk tot een vertaling lee-
nen. Maar het overige? de inleiding
over de half werkelijke, hailf inythi-
Bciie figuur van Sjaalman, die de
Aglaja liet vallen, over den jongen
Stern bij de familie Droogstoppel in
huis wat zal daarvan le inlander
begrijpen? Zij zijn figuren in een
maatschappij die hem totaal vreemd
is
Het 'kan toch niet de bedoeling van de
commissie zijn, om een Max Havelaax
samen te stellen voor Indisch gebruik,
een verminkten Havelaar dus, die neer
komen zou op een propagandistisch ge
schrift van litteratuur ontdaan. Ik
geef -oe, dat de commissie van propa
ganda niet rept zij zegt in haar circu
laire alleen, dat wie van meening is,
dat Multatuli als kunstenaar en als cul-
tuurvoischijning onze aandacht waard is,
een geldelijke bijdrage geven zal. Maar
toch indien de Max Havelaar zou wor
den vertaald en onder de inlanders ver
spreid dan zit daar van zelf propaganda
in (en i. at ik er meteen aan toe voegen
een zeer onbillijke propaganda) tegen
het gouvernement. De Max Havelaar is
meer aan zesiig jaar oud, de toestan
den m Indië zijn sedert de verschijning
van he' boek zeer veel gewijzigd en
verbcictd. Het boek is nog „l.ijd littera
tuur gebleven, maar als zoodanig ver
bovei: het besef van i-rimitie^e geesten.
Ah piopagaDdamiddei heeft het afge
daan. Wat de inlander noodig heeft, is
goed onderwijs, Aan lectuur van Multa
tuli is hij nog lang nie. toe. Litterair en
politiek is hij nog een kind, zoomin
een vader zijn zesjarig Nederlandsch
zoontje, dat pas leerde lezen, do Ideën
in handen zal geven, evenmin is een be
werking van den Max Havelaar voor den
inlander van pas.
Wil men nog een paar kleine staal
tjes van Muliaiuli's ongeschiktheid voor
primitieve geesten? Ik sla op goed geluk
Idee 553 op, waarin hij 't heeft over de
werk verdeeling van die dagenzijn va
riant op het thema is een arbeider, dSe
alleen maar gaatjes prikt en zoo komt
hij op personen, die gedelegeerd worden
uit Indië ea laat hij zich aldus uit
„En de delegatie-prikkers? Wat moet
men met hen aanvangen, als er eens niet
meer uit Indië naar Nederland gedele
geerd wordt? Waar moeten zij heen? En
de Ministers en de verzenmakers en de
dagbladschrijvers? „En gijzelf?" vraagt
men mij. Ik kan op mijne eer verzeke
ren, dat ik de'cr dagen een vrij goede:
bezem heb gemaakt van wilgetwijgen.
Dien zou ik Aristoteles toonen. En Py
thagoras hoop ik tevreden te stollen mei
mijn bewijs voorzijn theorema, dat een
voudiger en eleganter is, dan 't Eucli
dische, Een present-;:-.-
Ideën zou aangenaam zijn aan Plato, die
misschien de on kosten van z'fl r.kadc-
miereis naar 't mystiek Egypte had ge
spaard, indien hij war eerder geweten
had, dai -de waarheid eenvoudig is."
Zet di. voor aan een Maleier en zijn
hoofd, dat toch gewend is aan dage-
lijksche heftige hitte, zal van Multa-
tuli's Idee 553 sulbietelijk barsten.
Het 'is geen kunst, meer vanzulke
uitspraken op te zoeken, wel is het een
kunst iets te vinden, dat eenvoudige zie
len zoo tuaar kunnen slikken en verte
ren. Zelfs in zijn eenvoudigste beschrij
vingen. bijvoorbeeld die van een eenvou-
digen straatprediker, kogelt hij op eens
een beschouwing, die den ongeletterden
lezer van de sokken smijt. „Iiij had het
talent," zoo vertelt hij van dezen predi
ker, „zijn talent zoo te verbergen, dat
ik waarlijk in verzoeking kwam hem-alle
talent te ontzeggen, een gebrek dat ik
hooger schat dan de meeste deugden. Ik
had den man wel om den hals willen
vliegen. Hij had hart!"
En wie nog niet overtuigd mooht we
zen, dat Multatuli ongeschikt is voor pri
mitieve geesten, moet Idee 662 maar
eens opslaan. „Niets staat de vrije „dar
winistische" ontwikkeling eener taal
meer in den weg, danlitteratuur en
politiscb standverschil. Zoodra de aziaü-
sehe Heirmanncn, Allexnannen, Duit-
schers, theut. theot, thiet, diet beduidt
zoowel „heer" als „volk" en 't woord
beduiden is zelf van dien wortel zoo
dra de van lieverlede naar 't Westen op
dringende stammen zich meester maak
ten van rijkdom en gezag onder de
autochthoone Kelten, die met Finnen en
Touraniërs in geheel Europa schijnen
verspreid geweest-te zijn, vermengden zij
hun verliplapi Sanskrit met de brokstuk
ken van '1 Keltisch, die ze overnamen
van hun heloten."
Van zoo'n volzin zou voor menigeen
nog heolwat in 't Nederlandsch ver
taald moeten worden. Maar wat zul
len Kromo en Sidin er in 't J avaansch
van begrijpen?
Om al deze redenen Inrijgt dc com
missie van mij geen cent voor haar
huldeblijken. 'Om die Indische uitga
ve namelijk niet. Desnoods wei voor
het gedenktceken, ofschoon Multatuli
Koningin Louise in Vorstenschool laat
zeggen, dat zij daar niet op gesteld
is. En in velerlei opzicht verkondig
de zij ij 0 denkbeelden.
J. C. P.
DE UITLEVERINCSQUAfcSTIE.
Nader wordt uit Londen geeeind:
Men kwam tot overeenstemming
omtrent den tekst der nota aan
Duitschland. Artikel 228 van het vre
desverdrag van Versailles wordt ge
handhaafd, maar in de wijze van toe
passing zullen wijzigingen kunnen
worden aan ge bracht. Indien Duitsch
land bijv. de schuldigen voor eigen
rechtbanken doet verschijnen, zuilen
de geallieerden kunnen beslissen oveT
Duitsch land's goede trouw en houden
zij zich het recht voor er over te be
slissen of de opgelegde straffen vol
doende zijn. Indien dit niet het geval
is, zullen zij vergeldingsmaatregelen
overwegen, die. door het niet uitvoe
ren van de betreffende bepalingen
van het vredesverdrag noodig moch
ten worden gemaakt.
Dc Petit Parisian weet nog te ver-
telitem, doit de Entente aan de DuLtsciae
rechtszittingen geen deel zal nemen,
om aldus nieft medö-varantwoordelij k
te zijn vóór de te veilen vonnitöwi.
Als dc vonnissen door de Duitschers
uitgesproken zijn, zal de Entente be
slissen of drie rechtvaardig en zwaar
genoeg zijn.
Tot heden is de Entente-nota niet
officieel gepubliceerd.
De Duitsche bladen nemen evenwel
ook aan, dat de berichten uit Londen
juist zijn-
't Berliner 'lagebLabt dringt thans
op een ernstig - opgevatte berechting
dier oorlogsmisdhdigeirs aan.
De Deutsche Tageszeituiig schrijft.
0.a.:
„Dit Reuterhericht bovart. in geen
enkel opzicht een tegemoetkoming
aan Duitschlaaid, integendeel. Het
odium zijn legeraanvoerders verlaten
en veriuuicn te hebben, za.1 men in nog
veel scherper vorm op Duiteet)land
leggen, dan in hat verlangen tot uu-
leverxng het geival was. DuitsoliLpnd
moet niet meer uitleveren, maar ver
oordeeld) en als deurwaarder voor
de Entente optreden en wel zoodanig
als de Entente dit wenscht. Duiiscli-
,iand is dus uitsluitend het uitvoerend
orgaan van de Entente ari wordt bo
vendien nog gedi-eigd met. sitraf.
„De stoot tegen Duitscliland's ear
1.s dus nog veel krachügor dan door
den uitlevermgseiscli. Het eigen volk
moet aJs gerechtsdienaar optreden.
Het plan van de Entente gelijk dal m
het Reutertelegram vervat is, is zoo
geraffineerd, dat men vermoeden kan
dat Engeland er de vader van is. Gaat
de regeering op dit voorstel in, dan
geeft zij de Kr-ten te het recht onder
oen of ander voorwendsel de blok
kade af te kondigen en eveneens om
in een Duitsch rechter)ijk vonnis in
te grijpen".
't Is den Ali-Duitschers niet ge
makkelijk naar don zin te maken.
't Meerendeel dor Duitsche bladen
Ls verheugd over de nu gevonden op
lossing, Hulde wordt gebracht aan
kolonel MalcoJin '1 hoofd van de Biias-
sclie missie In Berlijn, die blijkbaar
aan Lloyd George geadviseerd heeft
om Icgeanaet te komen aan de Duit
sche bezwaren tegen de uitlevering.
VREDE TUSSCHEN ESTHLAND EN
RUSLAND.
Het vredesverdrag met wwjei Rus
land is in derde lezing door de Esti-
'.aiidsche Nationale Vergadering ge-u-
tH'ceerd. Het. vredesverdrag -©tot
df.r.rmede onmiddellijk in working,
NIUEWE OMWENTELINC IN HON
GARIJE AANSTAANDE?
Via Ween en wordt gemeldt:
Te Boedapest dreigt een nieuwe om
wenteling. In de Donau-voorsteden
zijn maoliin-egeweren en posten pgc-
steid. Aartshertog Joseph werd ge
dwongen Boedapest te verlaten -la;-,;
da geruchten over een nieuwe om-
we) tahnig met zijn persoon werden in
voiband gebracht.Horthy zou beschik
ken over 30.000 geweren en Friedcl 1
ht 1-ben laten arresteeren.
Hortlhy wil zich meester maken v:>n
het regentschap en later kroonprins
Otto op den Hongaarse')en -.n on
plaatsen. Hij bereidt de oproe
ping voor van alle weerbare man
nen tot 32 jaar. Zijn gend-ale s-taf ar
beidt aan het, pian om In Maart oen
oi ensief in de Karpaten op iou .te
zetten, om zijn bedreiging togen de
Boemen-en in eon daad om te zetten.
Uil Boedapest wordt nog geseind:
Dc actie van Friedrich tegen
eenstemmige verkiezing wn llorthy
tel rijksbestuurder en dor hein
gestelde candidatuur van Appony
bal tengevolge, dat de landbouwer;
partij den candidaat 'der Ghrijfeiljkon
voor het presidentschap der Nationale
Vergadering, Nakowsky, vallen het.
-eo,stemmig graaf Albj.-t Apponyi
candidaat. stolde en geheel afzag van
de verkiezing van Horihy lot \uor-
1 opig staatshoofd.
'T FRANSCHE MINISTERIE.
De „Neuer Tag" lueidt, dat het ka
binet Millcrand spoedig zal aftreden.
Et zou een kablnel-Briand of Poin-
caré worden gevormd.
DE CONFERENTIE TE LONDEN.
Ongetwijfeld zijn op deze conferen
tie belangrijke beslissingen genomen.
Allereerst wat de uitlevering der
Duitsche oorlogsmisdadigere betreft.
Dan (men "zie ons vorig nummer)
de beslissingen in de Turksohe kwes
tie: Konetantinopel blijft aan de Tur
ken, maar de Dardanellen worden
onder militair toezicht der geallieer
den gebracht.
Alvorens Zondagmorgen naar
Frankrijk terug te keeren, hoeft Mil-
ierand aan dien vertegenwoordiger
van Keuter medegedeeld, dat hij zeor
voldaan was over het resultaat der
besprekingen. De betrekkingen tus>-
sohen Engeland en Frankrijk konden
niet bete,r zyn. Er is volkomen over
eenstemming tusschen ons aldus
beeioot MiLlerand de lucht is hel
der en onbewolkt.
23 dezer dus na 't optreden van
Frtnkrij'ks nieuwen president gaat.
Millerand weer naar Londen om de
conferentie voort, te zetten.
DE VERDEELING DER DUITSCHE
HANDELSSCHEPEN is als volgt ge
regeld:
Frankrijk 550.000 ton.
Engeland 2,200,000 ton.
Italië 750.000 ton.
Amerika 620.000 ton.
België 25.000 ton.
UIT SERVIë.
Uit Belgrado wordt geseind: De
prins-regent heeft de voorstellen van
de regeerrng niet aangenomen om de
voorloopige (nationale volksvertegen
woordigers te ontbinden en verkie
zingen uit te schrijven voor de groote
nationale vergadering. Het kabinet
Bavuiöwitsj hooft zijn ontslag inge
diend.
DE ONRUST IN IERLAND.
In Ierland blijven de Sinn Fcln-
aanslagen aan de orde van den dag,
zoo zelfs dat, volgens een Engelsch
humori6tisoh blad l-eman-d die een
ander doodgeschoten heeft, zich vol
doende kan verontschuldigen door te
zeggen, dat hij hem voor eén politie
agent, aanzag.
Zondagmorgen is weer zoo iets ge
beurd. Vijftig gewapende .gemaskerde
mannen hebben een aanval gedaan
op liet politiebureau te Ballytrain
nabij Dundalk, waar ZG6 agenten
dienst hadden. Gfdurende drie uren
woedde een ware veldslag niet vuur
wapenen en handgranaten, totdat hel
gebouw ir. de lucht vloog, waarbij vier
agenten het leven lieten. De aanval
lers maakten zich meester van alle
wapenen en munitie, die zij vonden.
Tot nog toe is niemand gearresteerd.
Een tweede geval van Sinn-Fein-ac-
tlvileit te het aanhouden van een
trein met klein-kaliber-geweren, bij
Dublin «'oor een twintigtal mannen.
Zij hadden te voren den signaal -
wachter doodgeschoten. O-p liet ge
wapend geleide van den trein loeten
zijn een aantal revolverschoten waar
door een koi-poraal gewond werd.
Drie bommen werden geworpen. In
de duisternis ontkwamen de aanval
lers. die hun doel niet bereikten.
DE ENTENTE EN RUSLAND.
De Neuer Tag. beweert, dat die En
tente de «geering van Lenin en
Trotzky niet zuilenerkennen. Ex zal
niet tot opheffing der blokkade van
Rusland worden besloten en tevens
zal geen formeele vrede worden af
gesloten. Er zal slechts een goederen-
ruil plaats vinden.
DE BOLSJEW1KI EN ROEMEN'
Via Ween en wordt gemeld: De
Bolsjewiki zijn bij Mogil bij eea)
aanval op Roemeniers bloedig afge
slagen.
WILSON EN DE ADRIATISCHE
QUAESTIE.
President Wilson laat gevoed en dat
hij er nog isl
Hij heelt bekend gemaakt, dat hij
zich van de vredesonderhandelingen
zal terugtrekken aJs zijn bezwaren te
gen de door Frankrijk, Italië en En
geland gevonden „oplossing" der
Adriaiöèche quaes tie niet worden ge
ëerbiedigd.
Wilson komt dus op voou- de aan
spraken op Fiume vah Gnoot-Servië.
Vorspreid nieuws
DE ACTIE TEGEN ER/1 BERGER
Uit Berlijn wordt geseind:
Een zeer interessante aiU'.ue.cgen-
hei l houdt de Beivijnsjhc rccGcri he
op dit oogenhlik bezig. /.»j liad ven.'
men, dat. er eerstdaags een brochure
zou verschijnen tegeu minister Eiz
bciger, waarin getracht wordt de le-
wijzen te leveren, dat, Erzberger enbe-
ticuwlbaar ia. De bedoeling waa doi
delijk: Erzbergerie verki'aringein in 't
thans hangende proces moesten op
d'ze wijze „gerevideerd" worden.
Da drukkerij werd gsron ten wanr
meu reeds tot het bin Ion van riebio-
cfcure gevorderd was. Toeo b!rtk, dat
in de brochure zouden ver
schijnen dertig photo's van de docr
den heer Eraberger ingevulde aanslag
biljetten uit de jaren 1904 tot. 1318.
Hoa was de uitgever aan deze in
jelten gekomen? Zij konden a"een
gestolen zijn uit het belastingarchief
van de gemeeoiteChariottomburg, waar
®rizberger woont Doch daar ontbre
ken ze niet. Hoogst waarscOiijTilijk ?ijn
do Biljetten tijdelijk uit het urrnlef
ontvreemd, later, na gebruik, weer
dear gedeponeerd.
De bedoeling van deze photo'b is te
bewijzen dat minister Eraberger ka
pitaal in veiligheid gebracht heeft
over de Duitsche grenzen.
ROLENNOOD IN FRANKRIJK. -
Dertien gemeenten in het Noord er-de
partement zitten sinds drie maandon
zonder kolen.
Dc maires zijn thans liet vragen
beu geworden en hebben den rrefecl
voor het alternatief gesteld: steenko
len of hun collectief ontslag.
DE NOOD IN OOSTENRIJK.
Zaterdag is de toestand van Oosten
rijk het ondiexwerp der besprekingen
van de conferentie der ambassadeurs
geweest. De zitting werd gepresideerd
door Cambon. Ais gevolg van het ex
pose van de- ministers van financiën
en voedselvoorziening van Oostenrijk
in de laatste zitting v-an don Raad,
werden dc kwesties, welke de voedsel
voorziening en het economische her
stel van Oostenrijk betreffen, c-mstig
bostudeerd en door dc commissie voc,,-
herstel beslissingen genomen zonder
dat afgewacht zal worden het van
kracht worden van het vredesverdrag
van St. Germain. De conferentie heeft
besloten, dat aide geallieerde landen
opnieuw hun aandacht zullen schen
ken aan den tragischen toestand van
Oostenrijk en de noodzakelijkheid oin
net hulp te verleenen.
DE KOLENQUAESTIE. Volgt*is
de Germania wil Frankrijk do geheeie
koleno-pbrengst van Oppex-Silezié voor
zich eischen.
DE MOORD OP nOSA LUXEMBURC
EN LIEBKNEGHT.
De Berlijnache bladen ontleenen aan
bet Zweedsche blad Tag ens Nvhe-
ter" een verhaal van een ooggetuige
bij de vermoording van Llebknecbt en
Rosa Luxemburg, hetwelk deze daad
in een geheel- nieuw liolit plaatst.
De bel rokken ooggetuige is de vaan
drig Walter Weinhold, die volgens
zijn opgave gedurende de Januari
onlusten als wijkbewaker in het hotel
Eden bij de Tiergarten diens! deed.
Volgens zijn verhaal kwamen in den
nacht van 15 op 16 Januari om 11,30
kort na elkaar twee automobielen in
razende vaart vóór bet hotel aan. In
de automobielen zaten Rosa Luxem
burg en Karl Llebknecbt, beiden zoo
juist gearresteerd.
Weinhold vertelt, dat hij en zijn
mannen door een zwaren dienst van
14 dagen bijna zonder rust in een toe
stand van verschrikkelijke zenuw
overspanning verkeerden en verklaart
daaruit het volgende:
Toen één mijner kameraden, de
vaandrig Hoffmann, Rosa Luxemburg
herkende, sloeg hij haar met de kolf
van zijn geweer. De sJag was stellig
doodelijk. Onmiddellijk daarop gaf
korporaal Runge haar een tweeden,
ofschoon niet zoo zwaren slag met de
geweerkolf.
De veroordeeling van Runge w-ao
een groote onrechtvaardigheid, want
vaandrig Hoffmann was de werkelij
ke dader. Ais eerlijk soldaat had Hoff
man de schuld op zich moeten nemen,
in plaats van den minder schuldigen
Runge voor de straf te laten op
draaien, maar bij was de zoon van
generaal Hoffmann, den Duitschan
vrodesoiiderhandelaar van Rrest-Li-
tovsk, die zich in het Eden Hotel op
hield, en daaruit begrijpt men, waar
om hij vrij uitging.
Toen Rosa Luxemburg do beide
kolfslagen had gekregen, zonk zij in
een. Men sleepte haar in een kamer,
waar het verhoor zou plaats hebben,
maar zij bleef bewusteloos. Naai- mijn
opvatting was zij reeds dood. Daar
men bemerkte, dat haar tooii geen
verhoor was af te nemen, werd zij
weer in de auto gedragen en wegge
reden. Luitenant Vogel was de leider
van het transport. Ik volgde in een
tweede auto. Toen wij bij het Land-
wehrkanal kwamen, stopte de chauf
feur, sprong van zijn zetel, rukte het
portier open en riep: „Luitenant, ik
lijd dat krniet langer1" Allen
waren het daarmee eens. De chauffeur
en de matroos Poppe namen het lijk
uit <ie auto cn wierpen hel in hel ka
naar.
Het bericht van kapitein Welimer,
dat hij schoten had hooren vallen, be
rust op een misverstand of een ver
zinsel. De veronderstelling, dat luite
nant Vogel gedurende het transport
Rosa Luxemburg zou hebben doodge
schoten is uit de lucht gegrepen. Ge
durende het geheeie transport is geen
=chot gevallen. Het bloed, dat de
chauffeur den volgenden dag van de
carroeserie afwaschte, was afkomstig
van de doodoiijke kolfslagen.
Omtrent dc vermoording van Kart
Liebknechl deelt Weinhold het volgen
de mede:
Na Rosa Luxemburg kwam Karl
Liebknecht aan de beurt. Toen deze
het hotel wilde binnentreden om te
worden verhoord, kreeg hij van den
jager Braunes een slag. zoodat hij
waggelde. Hij verloor zijn bewustzijn
echter niet. maar ging met wankelen
de schreden de trap op. Hij bloedde
hevig. Na het verhoor ging hij naar
het toilet, waarheen ik hem volgde.
Hij bloedde nog steeds en vroeg mij
om eenige watten. Ik had er echter
geen. Lat.er werd hij per aulo mei ka
pitein V011 Pfugk Harking en zes man
als bewakers weggebracht. Ik ging
niet mede. Wal er daarna is gebeurd,
weet ik slechte uit de verhalen van
anderen.
Naar aanleiding van deze „onthullin
gen" wordt aan de „Polit. Pari. Nach-
richten" met zekerheid medegedeeld,
dat generaal Hoffmann in het geheel
geen zoon heeft.
NIEUWE LASTEN VOOR OOS
TENRIJK. Te Wee'nen wordt eerst
daags de controlecommissie der
geallieerden voor dc uitvoering van
het vredesverdrag verwacht. Tot de
commissie, die 100 officieren en 50(J on
derofficieren en minderen telt, behoo-
vijf admiraals, hoewel Oostenrijk
geen vloot meer heeft, en vier gene
raals, die"tezamen 400.000 kronen sala
ris per dag moeten ontvangen. Daar
de onkosten voor 500 soldaten een
half mülioen kronen bedragen, loopen
de totaie kosten op tot anderhalf mü
lioen kronen per dag. of 45 millioen
per maand, wat driemaal zooveel Is
als Oostenrijk voor zijn geheeie leger
uitgetrokken heeft.
DE CRIEP.
Te Kopenhagen zijn de laatste weck
11.038 nieuwe gevallen voorgekomen,
20/ lijders overleden.
De telefonistenstaking maakt dat d©
geneesheeren soms laat met ziektege
vallen in kennis gesteld kunnen worden.-
Te Dortmund kwamen in de laatste
week 118 sterfgevallen aan griep voor.
Er vallen nu ook veel jonge kinderen
als slachtoffers en verder vooral men
schen tusschen de 30 en 4° jaar.
SCHIPBREUKEN. '1 Duitsche
stoomschip „Pryloft", uit Hamburg
(5000 ton), is bij Spandholm op de rotsen
vergaan, to menschen kwamen om, 20
werden er gered.
Bij de schipbreuk van 't Fransche
stoomschip „Ville d'Alger" zijn slechts
23 opvarenden gered, tr waren 90 pas
sagiers aan boord.
IgmiiislKtrMiSQ
UIT ANDERE DAGBLADEN".
BevpRen: 13 Edbr. Ankersiu.'.- -Stra
ling z., Amsterdam. Lie VriesItu-
deteheim d., Amsterdam. .\loret
Engeleai z., Bussum,
12 Feb)--: J. H. Bastin,
wed. L. H. SibbJce 57 j Amsterdam.
- M. Eingc!De Kok 78 j., N.jmegen.
13 Febr.: Dr. W. Th. E. van Toorn,
29 j., '6-Graventhage. II. C. vrtn H-l-
tenKlokke, Utrecht. 1-4 FeSn W,
Wurman jd. 16 j., Geldermal^csn.
Burgerlijks Stand
WIJK AAN ZEE EN DUIN.
Gehuwd: A. J. Smit en M. J. Vendel.
Geboren: Christina Anna Maria, d.
v. H. J. Meijer en E. Averdijk.
Krijn Adrianue, z. v. C. F. J. de Jooda
en A. H. Buiteman. Maria Helena, d.
v. J. Aardenburg en C. Janssen.
Nieuwe Uitgaven.
In „Eigen Haard" van 14 Febru
ari een redactioineele bespiegeling
over de door den Franschen minister
van volksgezondheid in het leven ge
roepen hoogen raad van geboorte.
Daarna volgt een mooi portrei van
den onlangs overleden bekenden ge
meente-advocaat van Amsterdam:
Mr. J. Kappeyne van de Coppello.
II. J. Caikoen Jr. geeft eenigo be
schouwingen bij een tentoonstelling
van Fransche oorlogskunst.
Voorts een Friese!) gedicht: „Troost'
van Rinke Tolman cn eenige geïllus
treerde muzikale varia van Willem
Landré.
feuilleton
B© Amarant Giub
Naar het Engelsch van
J. S. FLETCHER.
45)
Ja, ze.ide ze dadelijk. Ik wist
er altijd van.
Do oude "Ellington schraapte zijn
keol.
Ik wist het ook, zeide hij. Dat
is tc zeggen, ik hei) meer dan eens
gehoord dat mijn zoon zoo zijn avond
doorbracht. Ik weet zeker dat hij het
mij verscheiden® malen verteld lieeiL
Ik vond hoi, niet erg prettig maar
tegenwoordig zijn dc idecen zoo heal
anders. Laat LI: u zoggen, heer en, dat
Ik volkomen vertrouw op het woord
en de eetr van mijn zoon en ook da.t
hot mij zeer verbaast dat u beiden
zooveel waarde kunt hechten aan ano
nieme brieven,
O, hou toch op, zeóde Hartsdale
opeens. U heeft, de brieven niet ge
zien meneer. Ze zijn met een schrijf
machine geschreven door iemand dto
er blijkbaar alles van weet en die
het heeft over het geluk van een fa
milie vernietigen en weeit Ik wat nog
meer en die »r Tressin gham een
verwijt van maakt dat hij niet. ue
op zijn vrouw past. En in een bric f
wordt u er van beschuldigd, meneer
George Ellington, dat u mijn zuster
midden in den nacht hier in huis in
deze kamer bij u hadt, terwijl uw
vrouw uit de stad was. Dat kan men
toch heusch niet vaag noemen.
George Ellington's mond ging v-an
stomme verbazing steeds wijder open-
Er was op de hecle wereld maar een
persoon die zeker, uit eigen aanschou
wing, wist dat hij Hilda in zijn stu
deerkamer gevonden had, cn dat was
zijn eigen zuster. En op dat, oogen-
bliic wist hij niet, of hij moest vloeken
of lachen.
Aha! zeide hij. Nu begin ik er
licht in te zien! Ik geloof diat die brie
ven geschreven zijn door iemand die
dacht dat zij er eon goed werk mw
verrichtte. Zij heeft er integendeel
heel veel kwaad mee gedaan. Hij keek
met een kouden, onvriendelijke») blik
naar Hilda en vroeg: Heeft u mis
schien iets te zeggen, mevrouw Tres-
sin gham?
Hilda keek brutao.1 de komeir rond.
Gean woord, antwoordde ze min
achtend,
Maai- ik wel, zeide George. En
ik ben er dankbaar voor dat ik het
zeggen kan waar uw man en uw broer
bij zijn, Daar zij zpnder ewnige inlei
ding bij mij zijn gekomen zal ik hun
ook zeggen wat Ik te zeggen lieb, zon
der verdane inleiding. Het is vo-ikamon
waar dat ik onder de door u genoem
de omstandigheden met mevrouw
Tresslngham geredeneerd heb eri ik
zie nu wei in dat het. dom van mij was
om dat te doen. En het is ook waar
dat mevrouw Tressingham in dit
huis, in deze kamer was, midden in
den nacht, nog niet zoo heel lang ge
leden, terwijl mijn vrouw in Ashmin-
ster was. Ik heb de hoela «aak den
volgenden dag aan Letty verteld..
Maar hoe kwam mevrouw Tressing-
haxu in deze kamer en waarom was
ze hier'? Ik vond haar hier jute" 1
in den nacht terwijl ze geheimzinnig
bezig was. Ze zei dat ze met een s.cu-
tel, dien ze bezat, door cle zijdeur ge
komen was, 0111 naar een paar fami
liepapieren te zoeken die in do ozon
in die kast achtergelaten waren. En,
kolonel Tressingham, toen u en uw
zwager zooeven kwamen was uw
vrouw nog maar pas hier. Ik had
haai' gevraagd hier te komen om 111 ij
te verzekeren, in tegenwoordigheid
van mijn viouw en mijn vader, dat
wat zij mij toen vertelde, waar was.
Kolonel Tressingham werd woar
driftig.
Dus u twijfelt aan haar woord,
meneer? vroeg iiij boos.
Ik verzoek u even geduld te wil
len hebben, zoide George, eai te
wallen luisteren naar wan. ik u ga
zeggen, Misschien weet u, kolonel
Tressingham ui ieder geval weet
Lord Hartsdale het wel dat ik se
dert korten tijd Staatssecretaris van
Marine ben. Kort. nadat hot Parle
ment in den herfst weer bijeengeko
men was kregen mijn collega's en ik
getypte afschriften van een nieuw
vlootplan dat van het grootste ge
wicht waa. U zult zeker wel kujpyn
begrijpen van hoeveel belang liet was
dat de inhoud van dat document ge
heim bleef. Alleen de zes menschen
da® het afschrift, kregen en de Secre
taris die de afschriften maakte wisten
wat or in stond. En toch stond er
vanmorgen een vertaling van dat do
cument in een Duitsche krarit.
Ellington zweeg. Maar niemand
zeide iets. De twee bezoekers sloegen
.hem nauwkeurig gade, evenals zijn
vader en zijn vrouw. Hilda staarde
naar een schilderij dat aan den muur
hing. Hij ging voort-
Vandaag is eon zeer veelomvat
tend onderzoek begonnen om te ont
dekken hoe dal document bekend
werd. Ik heb u verteld dat er maar
zes afschriften waren en da.man die
ze mankte is iemand aan wiens eer
lijkheid geen moment getwijfeld mag
wordenVan de zes menschen die een
afschrift kregen ben ik êe eenige die
hot, gedurende de vierentwintig uur
dat ik het in mijn bezit had, korten
tijd niet in zijn onmiddellijke nabij
heid hield. Mijn collega's hielden de
uuciuneuton wijselijk hij zicli. ioen ia
thuis kwam, liet ik mijn tasch, waar
in ik het papier geborgen had, op mijn
bureau liggen. Ik legdie do tasoh hier
om middernacht neer. Ik kwam weer
deze kamer om even over tweeën
en toen vond ik mevrouw Tressing
ham hier.
'eer zweeg Ellington en keerde
kolonel Tressingham zich om en keek
naar zijn vrouw.
Bekeri je dat? vroeg hij streng.
Natuurlijk was ik hier, ant
woordde Hilda. lk ontken liet niet.
Zij was do eeni#e persoon in de ka-
mor die dc zaak nogal Jucirtig scheen
op i® nemen; zij bleef steeds oover-
scbili.'óg ghmlacheo. Want llil. u Tres-
singham Juul vlug nagedacht, terwijl
George Ellington praatte en so had
een uitweg gevonden. Het was een
wanhoopsdaad, eigenlijk eén schur-
kematreek, maar het zou haar heipen.
Zij keek op 'toen Goorge Ellington zich
weetr tot haar wendde.
Mevrouw Tressimgham; Ik geJoof
niet dat.u begrijpt wat dit voor mij
b©teekent. Uw man en uw broer zul
len het wed inzien. Ik verzoek u drin
gend mijn vraag te beantwoorden.
Heeft u terwijl u hier was het docu
ment gezien waarover ik sprak?
Hilda lachte.
Gezien? Natuurlijk heb ik het ge
zien. Waarom draait u er toch zoo
om heem. Ik heb het gezien.
Heeft u het gezien? riep Elling
ton uit. Gezien? Hoe dan?
Hilda stond op en keek hem zon-
d.er blikken of blozen aan.
U liet het mij zien, antwoordde
zij.
HOOFDSTUK XXVII.
Na dezo woorden, die zulke ver
strekkende gevolgen konden hebben,
die vol waren van verborgen bedoe
lingen, ontstond er een vreemde stil
te in de kamer, alsof de personen
die aanwezig waren, beseften dat. wat.
er nu ging komen van veel meer ge
wicht was dan wat er vooraf gegaan
was. AHoen Letty Ellington gaf een
geluid; zij. snikte even, heel kort ca
greep de hand van Stephen Ellington.
De oude man richtte zich op, wierp
Hikte, eein vernietigenden blik toe en
zeide met een Stem die beefde vam
woede:
Ik heb nooiil eerder zulke wo'o;
deu tegen een vrouw gebruikt, me
vrouw, maar ik aarzel geen oogen
hlik om u te zeggen dat wat u daar
even zeide een leugen is. oen door
trapte leugen!
Hilda die George Ellington met
uitdagend gezicht was blijven aankij
ken, wendde zich nu tot zijn vader
en lachte.
'(Wordt ervrf
