Siattaiiats
HoHandsclie Maatschappij
dar Welenschappsu.
Het ïooneel
Ingezonden
V»a ingstcndsm «takken, -*f
bl«| gtrpldito», vort» dakopt» «a (nwnéW
Vo ortStTTuhn ai deeer rnbrlek stat»
Eed sa tl* tloh nlofc tucaprek*!#*.
NOGMAALS SUPPLETIELOON
Mijnheer de RedacteurI
Mag ik ook nog eenige plaats
ruimte vragen om over deze zaak
die de ambtnaren der gemeente zoo
zeer beroert en die langzamerhand
ook de belangstelling begint to krygen
van het publiek, eene belangstelling
die deze zaak ten volle vedient. Het
is namelyk myn bedoeling even enkele
punten, die naar voren zyn gekomen
en om daarna een paar andere zaken
to bospreken, dio nog niet of onvol
doende zyn besproken.
Ten eerste,mynheer de Redacteur,
de demokratiel 'tls tegenwoordig
zoo, dat wanneer men dit woord ge
bruikt. eenige oplettendheid nood
zakelijk is. De conservatiefsteelemen-
ten schermen daarmede en dan moet
men denken aan het spreekwoord:
als de vos de passie preekt, boer pas
op .je ganzen
Hoe is het suppletieloon tot stand
gekomen? Nadat in de Raad een
voorstel was gedaan om kinderbijslag
to verleenen werd Mr. Bomans uit-
geuoodigd een nota daarover te schrij
ven. Er versoheen een brochure met
tal van uit hun verband gerukte en
onware citaten. In het officieel ge
sprokene van den Raad van 13 Aug.
1919 kan ieder daarvan de bewijzen
zien. in dien tusschentijd had de
verkiezing plaats en de meerderheid
van den toeumaligen raad zou minder
heid wordentoch jaste dezo meer
derheid in hare laatste vergadering,
dezo wijziging van loonpolitiek tegen
den zin der minderheid er door. De
toenmalige meerderheid deed een daad
die tegenover de komende meerder
heid een krenking der demokratie
was.
Maar zullen de ambtenaren zoggen:
do Commissie van overleg1 was het
met de voorstellen die ingediend zyn
eens. Ja mijne heeren, dat kan wel,
maar in die commissie zitten enkel
de werknemers en die worden aan
gevoerd door, althans daar beslissen
wanneer zij willen, de hoofdambte
naren en deze zyn alles behalve vrij
van egoïstische neigingen. Helpen zij
de salarissen opvoeren der middel
soort ambtenaren dan gaan hunne
loonen met reuzensprongen naar
boven. Maar wat volgt daaruit nog
meer? Zij krygen drie procent tevens
van hun salaris als suppletieloon en
dus stygt ook dat weder belangrijk
Een voorbeeld, de arbeiders krijgen
een vast bedrag fi.— per week en
per kind, maar de ambtenaren drie
procent per kind. Hoe staat het nu
met de salarisregeling die voorgesteld
wordt Deze is zoo
»o. 1—3 teg6nw. salaris f1000
i 1500 wordt f 1300 f1900 maximum
meer f400; no. 4—6 tegenw. salaris
f 1500 t 2000 wordt f1600 f2100
meer f 100no. 712 tegenw. salaris
f 1500 f 2000 wordt f 1900 f2400
maximum meer f400; no. 13—22
tegenw. salaris f2000 f 2500 wordt
f 2400 f 3000 maximum meer f 500;
no. 23—2S tegenw. salaris f2500
f 3000 wordt f 3000 - f3700 maximum
meer f700; no. 29—84 tegenw. sala
ris f3:00 f3500 wordt f3700
f4400 maximum meer f900; no.
35—41 tegenw. salaris f3500 f4000
wordt f 4400 f5200 maximum wordt
f1200; no. 42—43 tegenw. salaris
f 4000 i 5000 -wordt f 5200 f6000
maximum meer flOOO.
Men ziet, dat verhoogingen van de
lagere ambtenaren belangrijk minder
zyn; terwyl by de bestaande salaris-
regeling allo groepen f500 verschil
len, zullen de verschillen belangrijk
worden verhoogd. Terwyl de kinder
bijslag van de arbeiders niet wordt
verhoogd, stygt die byslag voor de
ambtenaren onder no. 1—3 met f 12.—
per kind, onder no. 4—6 met f 13
onder no. 7-12 mot f 12.-, onder
no. 18 22 met f 15.- onder no.
23—28 met f21.—, onder no. 29—34
met 127.—, onder 35—41 met f36
en onder no. 42—43 met f30.—alles
per kind en por jaar.
Oyer do plaatsing in die groepen
beschikken, vanwege de demokratie
Burgemeester en Wethouders!
Een dergelijke klassewetgeving
wordt voorgedragen door Mr. Bomans.
dio verleden jsar stemde tegen ver
hooging van den aftrek voor nood
zakelijk levensonderhoud, die tegen
stander is van gemeentelijke school-
voedmg en kleeding, dat aan alle
arme kinderen ten goede zou komen,
dat stolt Mr. Bomans voor die tegen
een behoorlijke salarieeriDg was van
do onderwijzers en die in de Kamer
steeds tegen een behoorlijke salari-
eenng van het rijkspersoneel heeft
gewerkt. Dat stelt Mr. Bomans voor
dio voor do arbeiders in do dag
nacht- en zondagarbeid wil laten
bepalen geen procenten moer van het
loon maar een vast bedrag. Op zich
zelf goed maar wat een consequentie.
11 a.lles gaat nu onder de leuze
demokratie I Meeneu de Haarlemsehe
gemeente-ambtenaren, dat hot demo-
18 a's een zoogenaamde com-
overleg, waarin geen enkele
verte0enwoordiger der bevolking of
consumenten is, gaat beschikken over
de gemeentekas en dan nog .op deze
wyze-TV ant de.burgery moet begrij
pen, dat straks de Burgemeester, de
Secretaris en do hoofden van takken
van dienst weder „op peil" moeten
gebracht wordenwant na de ver
hoging van de no. 29 tot en met 43
ILfi bedragen is natuurlijk de
„verhouding - weder verbroken.
Dat Giscfit-de democratie!
.waai om moeten die ambtenaren
dio kinderbijslag hebben? Om hun
kinderen behoorlijk te kunnen voeden?
Neen, omdat bet lhans de ambtenaren
„zoo pijnlijk aandoet", dat de onge-
huwden en gehuwden zonder kinderen
des zomers naar het buitenland en
Zuid-Limburg kunnen gaan en de
pchuwden mot kinderen alleen naar
Zandvoort. W\j vragen ons af, hoe
veel duizenden kleine burgers, ryks-
en provinciale ambtenaren en parti
culiere eu gemeente-arbeiders gaan
naar het buitenland en Zuid-Limburg?
De burgerij van Haarlem kan de
waarde van dit argument beseffou als
zy weet, dat de ambtenaren boven
hun kinderbijslag nog een vacantie-
toeslag van drie procent voor gehuw
den plus Vi procent voor ieder wettig
of gewettigd kind tot een maximum
van f200.— ontvangen.
Wy hebben het toegejuiobt, dat
deze toeslag tot stand kwam, maar
dit argument is een sprekend voor
beeld van hun „demokratie".
Thans nog een voorbeeld, dat naast
het loondrukkend karakter van bet
suppletieloon, dat myn partijgenoot
van Meurs in de vergadering zoo goed
bewees met de looncijlers uit Breda
s Hertogcnboschj Noordbrabant en
vooral met die uit Nijmegen en waar
de heeren debaters afbleven, het ook
loondrukkend werkt by de pensioen-
neenng.
Pensioen is immers uitgesteld loon
Welnu eeu voorbeeld. Een arbeider
heeft een weekloon van f86.— per
week plus f9.— kinderbijslag, de
pensioengrondslag wordt vastgesteld
op f36.— por week, by vol pensioen
gaat de. man heen met een pensioen
van f24.— Had hy een gemiddeld
loon gehad van b.v. f 40.—n.l. f 3tf.~
plus gemiddeld f4.— voor kinderen
clan bedroeg zyn pensioen f 27.per
week. Hy geniet dus dank zy hot
suppletie oon op zjju ouden dasr eeu
blijvend te kort van f 3.per week.
Suppletieloon werkt voordeelig voor
de hooge ambtenaren, nadeeJig voor
werklieden en lagere ambtenaren.
Nu zyn er onder do bestuurders der
aui Dtenaren organisaties, die beweren
dat de kinderbijslag wel in den pen
sioen grondslag wordt begrepen. W ij
ontkennen echter dat be
slist-, maar laten wy de voorstelling
een oogenblik aanvaarden. Wy ne
men weder twee gelyko arbeiders
beiden doen dezelfden arbeid, hebben
denzelfden diensttijd en het zelfde
loon. Maar de een heeft negen kin
deren, de andere hoe gaarne by eenige
kinderen zoude hebben, heeft er <men
een. Welnu dan krijgen wy dit. De
ardeider die eenmaal negen kinderen
had, had een loon van f u;.— p6r
week plus f 9.— kinderbijslag zijn
pensioen grondslag is dus f45.-per
week met veertig dienstjaren zal bii
een pensioen hebben van f 30 per
week, hy krygt omdat hij nimmer
kinderen had f 24.- per week dus
t 6.— per week minder op zyn ouden
dag, terwyl de troost en eventueel
noodigen steun zijner kinderen bii
21 rf j m za"en ontbreken
Ik doe geen beroep op de beo-rin
gen van „Sociale rechtvaardigheid"'
der kerkelijk gezinde heeren, hun
begrippen van „christelijke lielde en
rechtvaardigheid" deel ik gelukkig
met, maar ik hoop, dat de vertegen
woordigers der andere partijen, dus
de meerderheid van deu Raad zullen
bly'kgeven, andere denkbeelden te
hebben van „christdlyke liefde" en
.sociale rechtvaardigheid" en mijn
motie zullen aanvaarden. Dan moeten
burgemeester en wethouders komen
met een ontwerp salarisregoling voor
de ambtenaren, werklieden en politie
personeel daarbij mag natuurlijk nie
mand eenig nadeel lyien, maar de
uitwassen die het suppletie loon heeft
geschapen moeten verdwijnen in de
nieuwe regeling. Wy zouden de bur-
gery willen aanraden thans eens te
toonen, dat ook zy belangstelt in de
publieke za,ak eu bet verloop van deze
questie te willen onthouden.
De sociaal demokraten zyn tegon-
standers van „de diktatuur van het
proletariaatmaar wy zyn nog meer
tegenstanders, van de diktatuur der
ambtenaren en werklieden in over
heidsdienst. Wy wenschen behoorlijke
arbeidsvoorwaarden voor hen. maar
geen bevoorrechte koste van ambte
naren, vooral niet als de hooge ambte
naren door hun unaniem tegenstem
men als het betreft de verbetering
der salarissen van do lagere ambte
naren, blyk geven zeer zonderlinge
denkbeelden er op na te houden van
wat zy onder behoorlijke verhoudingen
verstaan en juist deze heeren in°de
Oommi3sie van overleg de meerder
heid vormen 1
Wij geven de hoeren in overwe«-in°-
to lezenhet adres der bewoonster
van bet Gasthuishofje over de ver
hooging van den gasprys en daarbij
hun kmderbyslag in verband te breu-
gen om naar Zuid Limburg te gaan.
Haarlem, 2 Mei 1920.
Louis J. C. Poppe.
WELDADIGMEIDSUITVOERINQ
door vioolle-erLmgen van xLen heer
Joli. Steenman.
Het is ren goed genomen besluit
van den heer Sleenman dat hij zijn
vele leerlingen niet op één avond in
het strijdperk brengt, rnaar daarvoor
twee avonden beschikbaar stolt,
waardoor deze uitvoering an een meer
beperkte tijdruimte kon gegeven wor
den. Bij hot opstc'.li-en van een concert
programma moest daarmede meer
rekening worden gehouden; do men
taliteit van don boc-lioord-er is er niet
naar, eindeloos te genieten van iots al
is het ook neg zoo schoon, waarbij
hij zelf niat medewerkt. Het tot stand
brengen van het schoone levert in
den regel meer genot op dan hel aan
vaarden daarvan. Eeu leerlingenuit
voering doet altijd aangenaam aan,
elk d-er uitvoerenden tracht liet beate
ie goven waartoe hij in staat is, vindt
voldoening-in de vaak uitbundige toe- 1
juich Lu gen wat hem aanspoort tot
verder streven.
In deze uitvoering traden elf solis
ten op waarvan er tien zich bewogen
op eon beperkt toongebied, een gebied
dat begrensd wordt door den koogsten
en laags ten toon der eerste positie;
slechts één waagde zich daarbuiten,
doch bleef wijselijk ln de buurt van
d.ifc meer bekende terrein. Ov©r 't al
gemeen werd er zuiver gespeeld; ge
schiedde dit niet dan werd or veel
meer te laag dan te hoog gespeeld.
Waarschijnlijk ligt dit aan de eigen
aardige houding van de hand bij het
vioolspel die er toe leidt de vingers
'o dicht bij eik-aar te plaatsen.
Het programma bevatte mcescESbh
namen van beroemde viool-componis
ten, maar -ik kendo ze niet, behalve
Schubert en Brahms, die zich tus-
schen de heeren O. Rieding, Jokiseh
en Hobo,onder wel zullen gevoeld heb
ben aLs katten in een vreemd pak
huis. Brahma was vertegenwoordigd
'in niets moer of minder dan in oen
11 ongaars-eb en dans, ingericht om in
do eeref-6 positie gespeeld te worden.
Of de leerling dio dezen dans speelde
de noodzakelijkheid van de vrije rhyt-
uvi-ek gevoelde betwijfel ik, maar boe
zou dat ook kunnen! Meer muzikale
ontwikkeling is daartoe zeker ver-
elsciito.
ZooaLs reeds gezegd, met lust eu
loewjjcbng werd er got-pceld zoodat de
beer Sleenman zeer (evroden kan
zijn over 't behaalde succes zijner
Ic-erlingen,
G. A. MICII ELS EN.
(Wegens heit vroeger versckijn-uur
van ons blad en het late uur van de
vergadering konden wij dat versing
niet op denzelfden dag opnemen).
Zaterdagmiddag vergaderde in het
gobouw aan bet Spaarne de Holland-
sc-lie Maatschappij der Wetenschap
pen onder leiding van haar voorzit-
ter, J-kr. mr. dr. A. Röell, Commis
saris der K-oningin, in tegenwoor
digheid van den protector der maat
schappij, Prins Hendrik.
Do voorzitter, Jlrr. mr. dir. A.
RöeJl verwelkomde in zijn openings
rede van d'it „Meifeest der Hol'l.
Maatschappij" gelijk de voorzitter
het noemde, behalve Prins Hendrik,
I rotector der Maaschappij, den nieu
wen burgemeester van Haarlem, den
lieer C. Maarschalk, die ditmaal, s?e-
'Mjk de voorzitfer opmerkte, voor het
eerst, onze bijeenkomst met zijne te
gen woordigheid vereert. En ik doe,
ging hij voort, dit mot te meer inge
nomenheid, omdat ik hem nieL alleen
m zijne publieke functie, maar te
vens a.ls nieuw toegetreden directeur-
van do Hollandsclre Maatschappij
mag toespreken. Nevens hem zijn
nog vier nieuwe clireeleuren de hee
ren inr. Jb. Bierens de Haan mr -\
J. Enschedé jhr. C. Hooft Graafhind
en jhr F. Teding van Berkhout jr.,
de gedederon van hot bestuur,
Komen versterken. Zij zijn allen
hier tegenwoordig, en wor
den door de vergadering met vreugde
begroet Due versterking was brood-
noodig, want lret directorium hooft
in het afgeloopen jaar onherstelbare
verhezen geleden. De dood nam niet-
minder dan zes directeuren uit zijn
midden weg: Two©, de heeren Van
der \afik car Ralrusen, die, m 1918
toegetreden, nog slechts Iroopvolle
verwachtingen konden doen koeele
ren van hetgeen zij voor de Maat
schappij zouden worden, En vier, die
als het ware vergrijsd in haar dienst,
van hunne toevvijddng aan hare l>e
langen zóó onmiskenbare blijken
hadden gegeven, dat het voor do jon
geren een zware taaie zei worden
hunne plaatsen., die in de vergade
ringen zelden of nooit openbleven,
op waardige wijze te vemiilllen. Ilc
behoef slechts de namen te noemen
van jhr. Repelaer van Driel mr.
Chaih.-s Enschedé, jhr. Van dér Does
de Bije en Deking Dura, om u di©
steun pil aren onzer vereeniging hol
der voor den geest te roepen en u ie
doen beseffen, hoe smarteüjk hun
verscheiden voor de Hdllandsene
Maatschappij is geweest. Aan al dio
overledenen worde v«i deze plaats
een weemoedige hulde gewijd.
Daarna werden de gestorven leden
herdacht en de nieuwe leden verwel
komd. De voorzititer sprak daarbij
als volgt:
Ook op u, mijne heeren Van F.ver
dingen en W ort man is haar hoop
voor de toekomst gevestigd. Ik lioud
mij overtuigd, dat uwe toewijding de
vreugde zal evenaren waarmede zij
bare pooren voor u beeft geopend.
Van toewijding aan hare belangen
heeft do HoHandtscho Maatschapp.)
in het afgeloopen jaar weder onmis
kenbare Wijken ontvangen. Niet. al
leen van de zijde d.er leden en met
name van hen dio zco aanstonds .in
het jaarverslag van den secretaris
zul n worden herdacht, maar ook
van den leant van directeuren. En
het zij mij vergund luer een woord
van bij zond er en dank te richten tot
twee van hen, de heeren A, Stoop en
jhr. II, Loudon, die, ingelicht hoe ook
onze Maatschappij den invloed on
dervindt van den nood der lijden,
die hare uitgaven in veel ster
kere ma,ie doet wassen dan hare in
komsten, ieder een belangrijk bedrag
hebben geschonken om aan deze
moeilijkheid het hoofd! ie bieden, not
den wensoh dat dit voorbeeiid bij an
deren navolging vinden zou. Het, da
goiijksch bestuur, in hooga male er
kentelijk voor de mildheid van beide
hoeren, wil niet nalaten hun wens h
tot, den zijnen ie maken, overtuigd nJs
hij js, dat de Maatschappij alleen dan
ten voüe aan hare roeping kan be
antwoorden als zij financieel in staat
■s uo traditie voort te zetten, die zij
gedurende meer dan anderhalve
eeuw bij de bevordering der weten
schappen- heeft gehuldigd.
DE OOSTER—CUTENBERG-
KWESTIE.
Op een voorbeeld van de opvatting
die hierbij voorzit, wil ik tenslotte
wijzen, zei do heer Uüepi- Door de
Gulenberg-GeseUschaft to Mainz was
rüL vmnIcdoeil,le gedaan, da;t pro-
feasor /edlc-r te Wiesbaden, oen ho-
langrijke bijdrago had geleverd tot
oplossing van den aJouderi strijd over
do uiCvinding der boekdruk
kunst. De langdurige onderzoekingen
van professor Zedler zouden aantoc-
nen, dat zoowel aan Laurens Janz.
Koster als aan Gutenberg in dit op
zicht. de eer toekomt.- De uitgave van
het werk ging echter de financieel-
krachten der Gutenberg-Gesellsdia' t
te boven. Zij wendde zich daarom i m
hulp tot onze Maatschappij, die n-
partijdig in haar wetenschappelijk
streven, terstond een derde deel van
de kosten beschikbaar aletde, en, wat
meer zegt. aanstonds een barer <'i
recteuren, mr. J. Enschedé, bereid
vond eveneens een derde deel voor
zijne rekening te nemen. Hem komt
voor dit onbaatzuchtiglijk blijk ven
liefde voor de weienschap een woord
van oprechte erkentelijkheid toe, een
woord, dat echter nauwe!ijlis zoo
warm kan zijn a.ls de uitbundige
dankbetuiging, welke zoowel hij, a's
het dagcJijlvscii bestuur mocht ont
vangen van de Gutenberg-Geectl-
achaf, die'nu spoedig za,l overgaan
tot de publicatie van een werk/dat,
naar zii zich vleit, een jareniangcu
strijd zal bedecht en.
De secretaris professor I-I. A. Lo-
ren.:z, deed daarop modedeeling van
het jaarverslag, waarin hij o.ni. het
volgende opmerkte:
In het. verslag, dat ik over de werk
zaamheden der Maatschappij gedu
rende he: afgeloopen jaar heb uit ie
brengen, moet in de eerste plaats over
onze publicartes worden gesproken. Ik
begin met do uitgave, die zeker de
..^i-iigrjjks^e van alle is, die van de
..•erken van Gurietiaan liuygens.
Deze onderneming, in 1S33 begonnen,
is thans to;, het veertiende deel ge
vorderd, en zoo groo;, zijn de schaliën
geweest, die men in de geechrll;en
van Huygens heeft gevonden, dat hel
nog menig- jaar zal duren, voor het
grooie wei'k voicooid ie.
Daarna werden do verschillende
ander© uitgaven der Maatschappij
Daarna hield Prof. A. A. Nijland,
uit Utrecht, een rede over „Groote
en kleine sterren'
Na een geschiedkundige uiteenzet
ting merkte Prof. Nijland op, dat
door Bessel in 1838 de eerste af-
slandsbepaling* verricht was. Daar
na werden er iu den loop der 19e
eeuw meer verkregen; de afstanden
bleken formidabel groot te zijn en
slechts bij hooge uitzondering min
der 'te bedragen dan het miiiioenvou-
dige van den afstand, aarde-zon. Zijn
de sterren zoo ver van ons verwij
derd, dan moeten het. reusachtige
zonnen ziju. De overeenkomst, me',
onze zon bleek overtuigend uit de
studie der spectra.
Wat is er verder van de sterren be
kend geworden? De fotografie levert
de plaals van eenige honderden milli-
oencn sterren; van eenige houderdaui
zenden is de nauwkeurige plaats be
kend, van een kleine 10.000 sterren
de Eigen Beweging; die, eerst be
schouwd als eeu onaangename com
plicatie, thans ijverig bestudeerd
wordt als het allervoornaamste ma
teriaal voor onze statistische kennis
van de sterren. Eindelijk is de solnjn
bare helderheid van veie duizenden
sterren bepaald; zij loopt, sterk uit
een en bedraagt voor do zwaks:e
sterren, hi de grootste kijkers visueel
waarneembaar, één miliioenste van
die der zeven sterren van den Groo-
iien Beer.
Van goo sterren Is de lichtkraoht
bekend. De getallen loopen, van liet
mi.hoenvouchgc toi één Tienduizend
ste van die der zon uiteen. Een zeer
groote iichtkraeht bef. eek ent, afge
zien van de temperatuur, oen groot
volumen, en een kleine dichtheid
(daar de massa's der sterren merk
waardigerwijze. voor zoover bekend,
heel weinig uiteenloopen).
Alie witte sterren zijn groot; alle
zeer kleine sterren zijn rood. Roode
en gele sterren behooren of tot de
reuzen of tot de dwerpen. Er zijn
twee soorten van sterren, beide van
tameiijk iage temperatuur (wat haar
oppervlak betreft):De evolu'ie derster
geschiedt in volgorde. De ster wordt
eerst heeter, koek dan verder af; zij
trekt, zich steeds samen. Noch deze
hypothese noch de oudere ondererel-
'ing geeft antwoord op do vraag:
waaruit is een ster ontstaan? Naar
spr. s meening zal men do oplossing,
van (lil raadsel niet in de richting
van de Nieuwe yierren moeten zui>
ken.
Vervolgens was aan de orde het
verslag der commissie bedoeld in ui t.
8 van hei reglemeni van he:, Piet er
aangeihuizen LambertuGzou:,.uu,..
dit, verslag wordt medegedeeld, dat
door hei dagoiijksch bes uur dei
Maatschappij in haar handen werden
gesteld zeven aanvragen naar de uil
het Plet er Langerhuizen La.mber:us-
zooirfonds ten behoeve der aard-
..unde te verleenen bo.te dit jaar
f 4500).
Onder die aanvragen waren er van
onze s.adg-enoolen: prof. dr. E. Du-
bols, voor de bewerking van zijne
paleontologische collectie en van dr.
\V. G. N. van der Sleen, .voor een on
derzoek naar de positieve strandlijn-
verscliuiving in de landen rontdom de
Noordzee, waarscJiijnlijk een gevolg
van rijzing van den zeespiegel in den
glacialen eu den togenwoordigen tijd.
Op voorstel vun de commissie word
besloten de bai:e van di: fonds, ten be
drage van f 4590 dit jaar (,oe te kennen
aan dr. W. J. Jongmans voor de
door hem beraamde expeditie naar
Sumatra tot nader onderzoek van de
door dr. Toblcr opgenomen terreinen,
op voorwaarde, da., dit beshi,; 0-l!e&n
zal gelden ais een voldoend gedrag
kan worden bijeen gebracht "er di k
king van do verdere kosten der expe
ditie en voorts dat de beslissing over
de vraag of ;mn deze Iaa'e;e voor-
vaar voldaan is en op.wcik -ijustip
dit hot, geval moe; ziju, tUui dc com-
miss-ic word-, ovei gelaton eu ten elo' ;o
net dagoiijksch hcslaiur :o machtigen
om bijaldien nice of niet tijdig «nu de
voorwaarde kan wórden voldaan,
aan do algemeen e vergadering van
he:, volgende' jaar een nader VOPlgl'-l
to doen omtren; do Ir,-^emming dh
aan dc thaiif» bc-schlkbaro ba:o moo'
1 wprdett gegeven. De Raad van Helieei
dér Ba'.aaftdie Petroleuimnaatschaj-
pij heeft de toezegging getiaan van
een belangrijk bedrag.
Benoemd werden tot bihuenland-
sche leden dr. H. J. Hamburger,
hooglceraar le Groningeu. dr. C. I.e-
Iy, ouc>minis:er van Waterstaat te
- v. nl.ngc en dr. ir. l'. 'l'csch, di
recteur van 's rijks geologischen
dienst, te Haarlem. Tot bukenlaudsche
leden de heeren G. Bonnier te Parij6,
A. S. Edding-.on te Cambridge, G. E.
Hale te Pasadena, E. Matthias te
Clermont, E'er rand J. S;ark te Grejfs-
wald, P. Wet»» te Straatsburg, R.
Wiederslieim ;e Schaohen bij Lindenu
en E. B. Wilson te New-York.
Daarna werd de vergadering ge
sloten. tn de Blauwe zaal waren bu.'-
fetten aangericlu.
Daar verpoosden Prins Héndrii,
bestuur, direcieuren en leden zich, tot
zij zich orn 6 uur zetten aan don ge-
jmeenschoppelijlken di6ch in liet go-
bouw.
Fusie Coöperaties
Men schryft ons:
ln de vorige week is gevormd eene
„fusie-Commi.ssie" van negen leden,
n.l. 3 uit elk der verbruiksvereeui-
gingeu „de Eendracht", „Eigen Hulp"
en „Vooruitgang", ten einde de
wensehelijkheid en do mogelykheid
te onderzoeken tot algeheele- of ge-
deeltelyke fusie van genoemde ver-
eenigiDgen. In enkele plaatsen kwam
reeds zoodanige samensmelting tot
stand.
Als president dier Commissie is
aangewezen de Heer J. G. Tuytel,
voorzitter der winkeldirectie vau
„Eigen Hulp", die met de heeren
L. Modoo en W. Koppen, respec
tievelijk voorzitter van „De Een
dracht" en „Vooruitgang", het dage-
lijksch bestuur uitmaakt. Secretaris,
geen lid der fusie-commissie, is de
heer A. Rutgers, bestuurslid van
„Eigen Hulp".
Het dagelijksch bestuur heeft in
zyn eerste byeenkomst reeds eene
uitvoerige en voorloopig ook vrucht
bare bespreking gehad met den lieer
Van Sluys, Secretaris vau den
Centralen Bond van Nederlandse!)e
Verbruikscoöperaties, gevestigd te
:s-Graveiihage, welke bond bereid is,
aan de Commissie alle gewenschte
inlichtingen te verschaffen.
ibsen's „Rostr.ersholm",
door „Het Rotterdamsch
Tooneclgezeischap".
Eeoigo jren geleden hëefi Ds. Gun
ning te Haarlem een serie lezingen ge
houden over Ibsen en zijn werken. Voor
die lezingen was een zeer groote belang
stelling, zóó groot zelfs, dat ze in a series
moesten worden gegeven. Ds. Gunning
zal toen waarschijnlijk de illusie hebben
gehad, dat hij de schoonheid van Ibsen
nader heeft gebracht tot zijn toehoorders
en toehoorderesseu.
Zaterdagavond kwamen de Rotter
dammers hier tnet „Rosmersholm". Men
wist men kon althans weten dat
het eeu zeer sterke voorstelling zou zijn
en toch was de schouwburg ongezellig
leeg. Waar waren nu al die dames en
heeren, die 2 winters lang onder het ge
hoor van Ds. Gunning zijn geweest? Of
was het indertijd maar een mode, behoor
de het tot. de „bon ton" om dien winter
te „tbsenen", zooals men nu eenmaal
ook tennist en hockeyt.
Voor de Rotterdammers hadden wjj het
Zaterdag stampvol gewenscht. Het was
de eenige voorstelling, die zij dit seizoen
hier hebben gegevenhet was te gelijk
als geheel de sterkste opvoering, die
wij dit jaar in Haarlem habben gezien.
Hoe krachtig en' grootsch is „Ros
mersholm" in al zijn somberheid Za
terdag toi ons gekomen! De Rotterdam
mers geven Ibsen zoo gaaf eu zoo zui
ver, onidat zij hem onder Ghrispijn's
voortreffelijke regie zoo natuurlijk en
sterk van binnen uit spelen.
Wij kregen Rosmer, Krol!.- Rcbokka
West, Ulrich Brcndel en Mortcüsgjard
als m e n s c h e n te zien en niet zoo
als wij ze vroeger zoo dikwijls zagen
als ideeëndragers alleen. Wij herinue-
ren ons nog den tijd, dat de acteurs in
Ibsen speelden en sprakea op een ma
nier, alsof zij je wilden toeroepn „Zie
je wel. dat ik eigenlijk geen gewoon
mensch voorstel, dat ik een symbool
ben? Hoor je wel, wat een wereld van
gedachten er achter al mijn woorden
schuilt r" Het werd alles van een op
zettelijkheid en onnatuurlijkheid, die Ib
sen bijna ongenietbaar maakte. En wan
ner men Ibsen la;, vroeg men zich al
tijd weer afWaarom toch? Was het
niet juist zijn groote kracht, dat hij
althans in werken als Nora, Spoken,
Volksvijand en Rosmersholm zijn
ideeën cu zijn symboliek iu eeu zuiver
raenscbetijike handeling van geniaal ge-
teekende figuren tot ons bracht, dat hij
ons met 'Ie, ideeën ook het leven gaf? O
zeker, het zijn bijna nooit gewone, onbe
duidende mensohea, zijn karakters zijn
bijna .iliijd zeer gecompliceerd en hun
uitbeelding eisch: van de acteurs dan ook
een fijne intuiiie en een sdherp doordrin-
giugsverniogen, maar zc zijn men-
s ch e n geheel en al. En zoo zijn ze ook
door dc Rotterdammers begrepen en ge
speeld.-
Mevr. Tartaud was piaehtig ais Re-
bekka West. De rol geeft niet gelegen
heid tot het sterke, wij zouden bijna zeg
gen, he: virtuozen-spel van Hedda Gp-
bier. Htt is voortduiend van een tacr
ingehouden kracht.- Mevr, Tartaud gaf
deze vrouw in haar wisselende stemmin
gen eu in haar langzaam-gebroken wor
den, met vaste lijn weer. Rebek!::t\-
biecht in III werd zooals mevr. Tar
taud dat tooneei .-pelde van een aac-
grijpende, adem-benemendc tragiek. Su
bliem was haar gebaar, voordat zij -e
spreken aanving, net even iaten zakken
van liaar hoofd, haar handen voor
haar gezicht utts'-'.-nrcid, en het zjchdou
Jang.-vnm weer oprichtcn.-
Tastuud hebben wij zelden zoo sterk
gez'cvt ais iu de rol van rector Kroii.
Henn Dekking schreef over dezen Kroll
vau I artaud in „Het Tooneei" van Ja
nuari „Ifii maakte cr dc hoofdrol vaa
het stuk vaa. De muur yan stug, dof,
liefdeloos 'vac::onisine, die hij met zi:a
verrassend rake en to: in eik detail ver
zorgde ustbv.-u.mg optrok, werd bijna te
«oog en te zwaar om door de anderen
kunj^a worden stuk geloopen!" En
waanyk, Chrispijn's Rosmer, hoe nobel
van ai.ure en i;ja van uitbeelding ook
ih zijn" voonduremden twijfel, raakte door
Tartaud's magistta>l spel somwijlen op
den achteigtond. Met Jörgcn Tasman ia
He-kin Geblèr it recv r Kroll het groot
ste, het meest gave, wat Tartaud ons in
zijn kunstenaarsloopbaan geleverd heeft;
Jules Yerstraeten maakte van Ulrich
Brcndel beslaat in dc moderne too-
ncellitcratuur een schitterender geschre
ven bij-rol dan deze fantast? iets heel
moois en Vervoorn bracht de figuur van
Mortei: ard scherp naar voren.
Zoo kregen wij een in alle rollen
zeer sterk bezette vertooning van lb-
sea's werk, die door het publiek ook
naar haar volle waarde is geschat, Het
applaus was aan het slot ongewoon
warm. Men vergat zelfs, dat ei trams en
auto's wachtten, wat wel het beste bewijs
van het zeer groote succes was.
Een prachtige avoud dus. waarvoor wij
de Rotterdammers zéér dankbaar zijn,
J. B. SCHUIL!
Blnnenlana
De gewezen Duitsche Keizer
Vrydag heeft iu verband met do
voorgenomen vestiging van het ver-
blyf van den gewezen Duitschea
keizer te Doorn, de secretaris-gene
raal in algemeeueu dienst Mr. J. B.
Kan, in den huize Doorn eenige
besprekingen gehouden, behalve met
den gewezen keizer en dc heeren
vau diens omgeving, ook met den
burgemeester van Doorn en tien
kapitein der marechaussee beiast
met de bewakingsmaatregelen by
overbrenging van het verblijf aldaar.
Ulo* boycot der Nederland-
sohe schepen opgeheven
Reuter soint uit Londen, dat de
Internationale transportarbeidersfede-
ratio heeft bekend gemaakt, dat het
boycot van de Nederlandsche scheep
vaart onmiddellijk zal worden- opge
heven.
Dank van Hongarije
By een interview van den corres
pondent te Boedapest van bet HolL.
Nieuwsb., heeft de Hongaarsclie
minister Teieky op den toon van de
grootste dankbaarheid gesproken
over de edelmoedige offervaardigheid
van de Nederlanders, die met voor-
beeldelooze gastvrijheid de Hongaar-
sche kinderen iu hun huis hebben
opgenomen. De warme sympathie, die
er te allen tijde in Hongarye voor
Nederland bestaan heeft, neemt nog
toe door de edelmoedigheid, waarmode
honderden Nederlanders de onder
voede kinderen van Hongarije, wier
ouders den strijd om het bestaau
byua niet meer kunnen volhouden,
tot zich hebbeu genomen. De geheele
Hongaarsche natie zal deze daad van
ware menschenliefde der Nederlan
ders nooit vergeten.
HIT DEN TREIN GEVALLEN.
Onlangs vernamen wy dat in eeu
trem van Haarlem naar Zardvoort
plotseling een portier.van den trein
opensloeg. Er hadden echter geen
ongelukken plaats. Thans is in een
trein van Htrecht naar Amersfoort
een reiziger, do heer L. M. uit Apel
doorn uit het plotseling openslaande
portier gevallen. Nadat den heer M.
de eerste medische hulp was verleend
werd by per extratreiu naar station
den Dolder vervoerd eu daarna in
een goederentrein naar de Rijks
kliniek te Utrecht.
VEREEN1CDE NEDERLANDSCHE
SCHEEP VAART-MAATSCHAPPtJ.
Wij inaukten reeds melding van
het lot stuud komen van eon groot O
combinatie op scheepyaartgoV-ed, do
vorming van een nieuwe onderne
ming dc Vereenigde Nederl-udsclia
Scheeps-aarbmatwsellappij me', een
maal-s. kapitaal van 200 inilltoen
gulden, waarvan de helft geplaatst
en volgestort is.
De N. 11. Ct, vestigt'de aanlacht
op liet belang van deze onderneming.
Zij zi&t daarin een „poging om
eeu nieuw aandeel in hei wereldver
keer voor onze nationale zeevaart
te veroveren" en zegt" verder:
Door de oprichting' worden de
plannen, die er bij dc verschillende
maatschappijen bestonden en gedeel
telijk reeds uitgevoerd waren, tot
eenheid gebracht. Terwijl de
Stoomvaart, Mpij. Nederland met den
Rotlerdamschen Llöydde Java Chi
na lijn c-n dc Kon. Nederl. Stoom
boot Mpij-, gelijk z>ï In haat- jongst®
jaarverslag mededeelde, reeds was
overeengekomen om gezamenlijk een
dït-nsl. van Hamburg en Nederland op
OosT-Aziè en terug to openen en het
eerste schip der Hollsnd—Oosb-Aziö
lijn begin Mei valt Lier zal -rtrek-
ken, had de Holland—Amerika!ijn„ In
samenwerking met do firma Phs.
van Ommeren, reeds in de richting
van Achter-Indiö en Van Nieveit
Goudliaan és Co.'s Scheepvaart Mpij.
eveneens naar Oost-Aziö naar werk
zaamheden uitgestrekt. De nieuwe
maatschappij zal, behalve in die
richtingen, ook naar Australië en
Afrika haar lijndiensten openen.
Een voor ons nationale bewust
zijn gelukkige gedachte is iu:. dat
do nieuwe maatschappij. behalve
haar algemeenen naam, ook namen
zal voeren, waardoor haar verschil
lende lijndiensten worden aangeduid.
Niet alleen zullen du© voortaan do
schepen van onze macihtige Holland-
Am e rik a ijn, imuu' ook die van do
nieuw Holland-Afi'ika, Holland—
Rmerika lijn, maar ook die van do
Holland—Britsch-Indië lijneu den
roem van ons bij uitstek nationale
scheepvaartbedrijf op do wc»iMzocén
hoog hebben te hóuden.
VOOR NEDERLANDSCHE K1XDE-.
REN. Het Dag.- Bcnuui der Cen
trale Commissie voor uitzending van Ne-
derland.;che kinderen naar Buiten, welk
adres is Franken.dag 83. Den Ilaaff»
verspreid: een opwekking aan bewoners
van het platteland, tot opneming van
zwakke Nederlandsche kinderen vaa.
8—is jaar, geheel kosteloos of tegen ge
ringe vergoeding gedurende 6 wekenj
