OM ONS HEEN
Litteren en Kunst
SSe JeargEng No 11E33
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
DONDERDAG 6 JANUARI 1921
HAARLEM S DAGBLAD
ARONNEtAENTBN per 3 maanden: Voor Haarlem en de dot,
is (kom der gemeente) £8.ö71/,. Franco per post door Nederland 13.87V,. Afzonderlijk© nummers £0.15. GeU-
lustreerd Zondagsblad, voor Haarlem en omstrekon 0.671/,; franco per post £0.65.
Uitgave der W,V. Leuren» Cemter, Dlreoteur-Hooldredaoteur J. C. PEEREBOOM, Telelcon 30Sg
ADVERTENTIÉN: Van 1—5 regels f 1.75Iedere regel meer 35 Cts. Reclames 60 Cts per regel. Bij
abonnement aanzienlijk rabat. Twaal£stuivers-advertentiên van Vraag en aanbod van 1 -4 regels 60 Cts.
per plaatsing, elke regel meer 15 Cts. contant; buiten het Arrondissement dubbele prijs.
Directie aa Administratie Groote Houtstraat 83. Tricfoonnrz. de Redactie 600 en dar Administratie 724
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ZES BLADZIJDEN.
kgenai
Ilcde li.
DONDERDAG 6 JANUARI.
Stadsschouwburg, Wilsonsplein:
Liefdadigheid:-, voorstelling: „Koning
Brombeer", 7i uur.
Schouwburg Junsweg.. Ensemble
Soleer en Hesae: „Weot je 't ai van
SchdleiviB Mio?", 8 uur.
Oud-Hollaud, VerwnIfi, Strijkorkest
Café-Reetauiwwit „Populair", Tem-
peliersstraat 56. Avondconcert.
Bioscoopvoorstellingen.
VRIJDAG 7 JANUARI.
StudSschou w burg, INUsons plein:
Het Schouwtooneel: „De
weg", 8 uur.
Schouwburg Jansweg. Ensemble
Soleer e*i Ilessa: „Weet je 't al van
Schellevis Mio'?", 8 uur.
Statenzaal, Prinsenhof: Vergade
ring van dein Gemeenteraad, 8 uur.
Oud-Holland, Venvulft, Strijkorkest
Cafó Restaurant „PopuLair", Tem
pel iersstr nat 56, Avondconcert.
Sohouwburg De Kroon, Gr. Markt:
Bioscoopvoorstelling, 8 uur.
Cinema Palace, Groote Houtstraat,
Bioscoopvoorstelling"' 8 uur.
Scala-Theater, Kleine Houtstraat 7<
Bioscoopvoorstelling 8 uur.
Famillc-Bloscoop, Kleine Houtweg
Bioscoopvoorstelling 8 uur.
No. 2835
Nabetrachting van den Gemeenteraad
\VoLiibdugu.iv.idag is au Raad aan
de gemeeutobegrooiiug Degopoeu, na
een Nieuwjaarsrede van den burge
meester, waarin voiscliiHeette bijson-
derhedeu over de gemeente werden
nietgedbekl, vooral over 'den woning
nood en de werkloosheid. Hoe de ver
houding is tüssckon de behoefte aan
woningen eu hel auntiü, dat binnen
kort gereed is of binnen korten tijd
zal komen, hebben onze lezers in het
vorig© nummer gezien: er blijkt uit,
dat wanneer alles wat nu in voorbe
reiding is, in -1921 ook gereed komt,
;er nog een tekort zal blijven, vooral
ook luerom, dat d,o behoeito niet blijft
stilstaan, maar voortgaat en een be
hoorlijke voorraad woningen, van
huurders-standpunt, eerst dan aan
wezig is, wanneer minstens twee pro
cent van het gezamenlijke aantal in
de gemeente leeg staat. Tot dit ideaal
zullen wij hot wol niet spoedig bren
gen, omdiat natuurlijk Rijk en Ge
meente niet licht overcomplete hui
zen zullen stichten en do particuliere
speculatie daarvoor aJ evenmin nei
ging gevoelen zal. De noodzakelijkheid
van snellen woningbouw blijkt ook
we! hieruit, dat volgens de cijfers
.van de>n burgemeester de bevolking
weer toegenomen >s, namelijk van
75000 zielen kort geleden tot me?r
dim 7S00U.
Toch word in de avondaiUïng een
.voorstel van den heer Peper, om B.
en W. uit te noodigen, plannen tot
woningdistributie ia to dienen, met
op een na algemeen© stemmen ver
worpen. Do heer Peper houdt wel
van zulke slagen in de lucht, weet
hij niet, dat het gemeentebestuur
voor zulk een maatregel alle bevoegd-
beid mist?
Dc werkloos!leid begint in onze .stad
al eanigen omvang te krijgen, voor
al onder de meubelmakers en de si
garenmakers evenzoo onder de schil
ders, maar bij dezen wordt ze aan
seizoen slapte toegescliruven.
Zooals te verwachten was, opende
'de heer Reinalda de rij van de spre
kers bij de algeon©erne beschouwingen:
het is bij d© S. D. A. P. gebruik ge
worden, een magistrale rede te hou
den bij deae gelegenheid', zooals ook
de heer Nagtzoam wol gedaan heeft.
Ofschoon de heer Reinalda blijkbaar
veel zorg aan de voorbereiding bad
besteed, klonk do rede wat mat, de
.spreker zag klaarblijkelijk den ach
tergrond van algemeen© malaise in
handel en nijverheid voortdureud
vóór zich zelfs gaf hij daar voor
Haarlem een remedie tegen aan, in
den vorm van de grmisuit brei ding,
dip door uitbreiding van de industrie
ook aan do arbeiders tci goede ko
men zal.
Dit onderwerp roerde later ook Ivlr.
Romans aan, toon hij over bezuini
gingen sprak. Als hij kan wat hij
jwenscht, dan zul do uitbreiding van
de gemeente geen belangrijke ver
grooting voji liet aantal ambtenaren,
evenmin van liet politiecorps mee
brengen; als dc commissaris van po_-
litie dit laatste gehoord had, zou hij
wuursohijnlijk bedenkelijk hebbein ge
keken, omdat natuurlijk een vergroot
gebied niot door ©en mivergroot po
litiecorps kun worden bewaakt.
In ellc geval spaarzaamheid is ook
bezuiniging en verdient waardeoring.
Ook wethouder Sliugenberg bracht
de grensuitbreiding ter sprake en wel
op ©enigszins eigenaardige manier.
In verband met oen zeer juiste, op
merking van den heer Loosjes gaf
hij toe, dat het ei weinig toe doet
of er al nieuwo belastingen worden
ingevoerd, wanneer die zooals hier
toch door dezelfde personen moeten
wórden betaald. Een bekend, maar
yooi de betroIJionen waarschijnlijk
ietwat zuur beeld gebnnkende, zei
hij. „wij moeten zoeken naar nieuwe
citroenen, die uitgeknepen kunnen
worden".
Natuurlijk roord© do hoer Reinalda'
ook de bestrijding van de duurte aan.
Hij wees daarbij alle vermindering
van nuttige en noodzakelijk© uitga-'
vuii, bij voorbo&hi tot bestrijding der
tiiberi;uio->i' af n bestormde, zoo
doende, een oprn deur omdat nie
mand: daaraan dacht, zoo doen deba
ters wel oeas nuor, want ook de hoe
ren Bom an e en Sliugenberg bliezen
later d© bestrijding, di© hun ten deel
gevallen was. ©enigszins op en gin
gen haar do am a te lijf. Dit maakt
natuurlijk altijd het gevecht wat lich
ter. Over d© niolio-v.in Liemt c.s. liet
d© hooi- Reinalda zich evenwel niet
volkomen duidelijk uit; toon hij zijn
lede geëindigd had, wisten we nog
niet precies, ïioo zijn fractie over die
motie stemmen zou, ma iv de indruk
.vras, dat .ld© haar niet behaagde. 1
Wetliouder Bomans zei duidelijk ge
noeg, lioo kij over de motie dacht.
Zeter, hij beschouwde die als een Le-
wijs van vriendschap van den voor
steller, maar woes die ais daad. toch
van do hand. Zelf achtte hij zich
krachtig genoeg, om de bezuiniging
ter hand te nomen, gezamenlijk
mot de ambtenaren. En om
dat beeld nog aantrekkelijker t© mu-
ken, sprak hij van een golf van be
zuiniging die over de heele gemeente
moet gaan, in volslagen harmonie.
Methodische bezuiging, systematisch©
bezuiniging moet or wezeai, met be
hulp wun al de collega's aan do groe
ne tafel. Roods hebben B. en \V, dn©
maanden gebedjcui drie special,e ac
countants (niet do gewone, maar spe
cial©) op dio bedrijven. ja, ik zeg.
het niet, maar de wethouder gebruik
te de uitdrukking... losgelaten
En ten slotte noodigd© hij den heer
Van Liemt uit, zijn motte in te trek
ken.
D© red© was zeer geiefcd.iftig;' zeer
handig, maar niet altijd oven duide
lijk ©n het denkbeeld in 6Ïk geval niet
in overeenstemming met de stelling
van dein Minister van Binncnkmd-
sch© Zaken, die bij het installeeren
van de Staatscommissie tegen de
duurte juist uitsprak, dat van buiten
komende personen becsuinigingen juist
betei- kunnen zien, dan zij d!i© dage
lijks in do atmosfeer verkeer en,
.inzicht, dat ook vroeger al in dit
blad verkondigd weid. Nu mag na
tuurlijk do wethouder van Haarlem
gerust van meaning verschillen met
den minister van Binnenlaridsche Za
ken eu natuurlijk hoop ik, dat Mr.
Bontaais later gelijk zal krijgen, wan;
de minister is ver.
De kijk van den heer Van de Kamp
op d© zaak was als volgt: laten de
wethouders al hun tijd aan do ge-
mecifito wijden'en dar. tegen dlubbol
salarisl Of liet in do gemeente-admi
nistratie niet zuiniger kain? Als men
't mij vraagt, zei do spreker, zou ik
zeggen: ik geloof het zeker, maar
waarop bezuinigd kan worden, dat
z©u' ik niet kunnen zeggen.
Ik geloof, dat dez© opvatting bij
meDig ingezetene bestaat. In de avond
zitting troli de hoer Van Liemt de
motie inderdaad in. Maar niet vóór
dat hij wolhoudor Bomans de belofte
had afgedwongen, dat B. en W. na
2 of 3 maanden hij den Raad zullen
rapporteeren, hoe het met de bezui
niging staat; blijkt dan een' commis
sie van deskundige personen noodig
te zijn, dan zal the alsnog benoemd
worden. Daarmee kar de heer Van
Liemt tevreden zijn, luj heeft, zij het
langs ©cn omweg, Zijn zin gekregen,
al werd dan de motie, die Mr. Bo
mans blijkbaar prikkelde, verlaten. De
heor Bomans rijdt dan nu,als Paladijn
dor Zuinigheid, fier de genteente-ad-
niinistratio In. Moge hij uit haar
naam vol© overwinningen behalen-
Wij liobben zijn woorden gehoord en
wachten nu op zijn daden.
Natuurlijk zou er nog veed meer te
zeggen zijn over al dc schoone rede
voeringen, <LLo er dezen Woensdag
middag tufischcn twee- en zes uur ge
houden werden. Over dë vraag, of
wethouder Stinigenberg wel homogeen
moclit zijn met zijn ambtgenooten,
of wethouder Bruch don heer Boes
luid teleurgesteld, ofschoon deze hem
zijn vertrouwen nog bleef schenken
en zoo moer. Hot was allemaal hooi
interessant en dukwijls zeer welspre
kend (de heer Bruch vooraJ sprak
met ©au vaart, alsof de begrooting
toch at niet veel to laat was) maai- ik
moet dq belangstellenden ns
verslag verwijzen. Met datzelfde zou
ik mij ook vergenoegen ten opzichte
van dc» heer Peper, wanneer hij mij
niet aangevallen had naar aanleiding
van mijn beschouwingen over Rus
land. De hoer Peper keurde die na
tuurlijk af en daartoe heeft hij vatl©
vrijheid. Maar zoolang van al!© kan
ten allerlei menschen, die de Russi-
scli© toestanden m,ot eigen oogen za
gen, o.a. de communisten Wijnkoop
en Kruijt, met zullie treurige berich
ten thuis komen, zo) ik die blijven
mededeeJen en e-r do eerhg mogelijk©
conchisi© uit trekken, diat Ruslqnd
een chaos is, met hongersnood, ar-
beidsdwung, autocratie van een troop-
je op macht belusten, mishandeling
en moord op duizende onschuldige
lieden.
Helaas, de heer Poper behoort tot
de doovon di© liet hooren willen en
waarvan oen Fransch spreekwoord
zegt, dat zij dc ergste dooven zijn.
"s Avonds kwartier over achten de
duplieken. Na do replieken zijn di©
gewoonlijk een slappe grog. Ook nu.
Er is met veel méér van t© zeggen,
dan dfat zij tot ongeveer liaJf elf
duurden en «ai beschouwing uitlok-
ovar revolutie, van de hoeren
Bomans en Poppe. Men zou zeggen,
dat drtt. bij de Haarlemsche gemeen-
tebegrooting nu juist niet van recht
streeks belang is.
Daarna begon de Raad aan de pos
ten, maar bracht het -daarmee niet
ver. Omstreeks half twaalf ging do
Raad naar huis. Vrijdagavond voort
zetting.
J. C. P.
HOB STAAT 'I MET.7
de brandstoïfendiBtrlbuUe.
Blijkens de advertentie van bel Brand
atoffenbure&u in ons nummer van Woens
dag zijn de maximumprijzen voor onlhra-
clet vervallen en hebben de prijzen voor
de eierkolen een kleine wijziging (naar
boven) ondergaan, Hen deelde ona ter
bevoogder plaatse mede, dat de anthraoiet
nu, evenals dit reeds met de gosookes
het geval was, geheel uit de distributie
verdwenen is.
Nu zijn nog in de ditributie: eierkolen,
Hollandsche gietcoses en kachelkolen.
Maar met 1 April houdt alles op.
De liquidatie is reeds in rollen gang. Ai
en toe komen er koopers, die een en an
der van hun gading vinden. Hat perso
neel is ook leeds verminderd van 56 tot
42' mensehen. Met Februari vermindert
dit tot 20, waarna met 1 April voor allen
bet werk aan de Brandstoiiendiotributie
geëindigd ls. Misschien dat or enkelen
nog een maandje nablijven voor de werk
zaamheden, sap de algeheele liquidatie
verbonden.
De moesten, die reeds ontslagen zijn,
hebben weer ten andere betrekking kun
nen vinden maar voor wio nu nog over
blijven zal het niet zoo gemakkelijk we
zen een anderen werkkring te vinden,
want de vraag naar werkraohtea was ver
leden Jaar veel giooter. Ex hoerscht nu
malaise op verschillend gebied. Wel ont
vangen zij nog een financieel© tegemoet
koming.
Stadsnieuws
Woensdag een pot gloeiende mastiek 0'
hand en gedeeltelijk over den arm. Hij werd
Daar bet St. Elisabeth's Gasthuis vervoerd,
om verbonden te worden. Hij kon die inrich
ting daarna weer verlaten.
DE LOONREGELING VOOR HET
TRAMWEGPERSONEEL.
Van die zijd© van bestuur yan de
X «1Vereeaniging van Spoor en Tram
wegpersoneel wordt ons het volgende
ter plaatsing gezvnden:
Sedert geaniniffii tijd streefde het
Tram wegp er san eel naar loonsverhoo-
giug. D© organisatie van dat perso
neel zat daarbij niet stil. Wij herin-
neretn aan d© talrijk© naoht-, avoaid-
en ochtendvergaderingen, benevens
aan de vel© onzichtbare werkzaamhe
den di© van een langdurig© loonacti
hot gevolg zijn. Hc-t valt dan ook ntet
to ontkennen dat de actie ntet voor
niets ls gevoerd.
Gaan wij na dc miniiaumlootnen zoo
als die voor de volgende groepen met
ingang van 1 April 1915 voor het E.
S. M'.-personeel waren ingevoerd en
vergelijken wij daarmede de mini-
miuidoonan zooals die met ingang
van 1 Januari 1921 worden inge
voeld, dar. blijkt, dat een monteur
van de bovenleiding (le klas) sinds
dien zijn Icon zag stijgen met 127
een idem 2e klas met 150 een
taiuniorinen met 150, etui draaier
met 109 een vuurwerker 2e klas,
met 150 procent, een poetser met
122 ©en wegwerker met 188
een wiagenvoerdor met 157 een
ploegbaag met 121 een controleur
met 1-40 on een conducteur met
217
In bet algemeen is deze stijging nog
ntet in overeenstemming met de "stij
ging dei' levensomstandigheden.
De organisaties zijn dan óok niet
van meeniug dat het ideaal is bereikt
en dat er geen reden meer tot actie
zou zijn. Daar dez© loonstijging geen
voldoend© compensatie is om de meer
dere uitgaven ten gevolge van prijs
stijging te kunnen dekken, daar blijkt
duidelijk de groot© achterstand
dj© in de gezinnen der tram m en schen
inoet zijn ontstaan. Uitkeeringan in
eens als van f 50 voor gehuwden, zijn
totaal onvoldoend© iris meer wel
vaart in deze gezinnen te brengen.
Het is alteen de loonstijging van <te
conducteurs die ©on overeenkomstig
beeld vertoont met de loonstijging
in tal van andere bedrijven e«i die
ook meer dan van de andere groepen
gedegenheid biedt den gang van den
steeds duurder malenden tredmolen
van de laatst© paar jaren ©enigszins
te kunnen volgen.
Dat deze groep thans grootar sprong
maakt dan de andere groepen, zullen
wij maar, beschouwen als een boloo-
ning voor de bedelarij die de con
ducteurs al eenig© jaren ten bate van
do maatschappijen in toepassing
moesten brengen, omdat f '10.50 per
week zelfs voor 'het gezin van eon
tramconducteur niet voldoende was.
Het brengen van de conducteurs in
eon niet op fooien berekende loonre
geling hoeft, dez© groep van arbeiders
op eons gemaakt een groep van nor
male arbeiders, waarvan het loon iets
inlndor do noodzakelijk© tendenz van
bedelarij insluit
ls er verbetering gekomen, arm <le
eindstreep is de vakvereeniging nog
niet gokomon e<u zij heeft het plan
gesteund door het tramwegpersoneel
daur heon t© mare heer en.
Open brief aan Charivarias
WelEdele Zeergeleerde v Heer,
Vanaf het oogenblik, dat Gij in de
Groen© Uw rubriek Charivaria
bog on, om di© naderhand in die Nieu
we Groene vooii^ t© zotten, om die
vervolgens w©Gr"Hn do Oude Groene
over te planten, nadat bij de Nieuw©
al ds verstandige menschen wanen
woggeiloopen en alleen de Bolsjewie
ken overgebleven, tengevolge waar
van Uw© lezen-a L' geep stof meer
aanbrachten, aangezien er woj veel
grimmigs, maar weinig humoristisch
in een Bolsjewiek kan hulzen, vanaf
dit oogenblik heb ik Uw werk met
belangstelling gevolgd en mocht ik U
nu en dan zelfs een kleine bijdrage
van mijne hand inzenden, waaraan
gij, weledele zeergeleerde heer, wei d©
eer der ópname waardig keur dot, of
schoon met een bijschrift, hetwelk
aantoonde, dat ik mij op d© gladde
banen den- NecorlatwLsche beeldspraak
in de toekomst slechts met groot
voorzicht behoorde te wagen. Toen
mijn zuster, - Mejuffrouw Eberaina
Nietsdoener, za^ dat ik wederom on
dernam mij tot u te wenden, heeft zij
gemeend mij te moeten waarschu
wen: „qui s'y frotte a'y pique", zei
ze, want ze is erg t© paard op haar
Fransch en toen ik antwoordde: „och
kom, ik vat mij een hort antwoord
de ze: „gij hebt het gewild, Jacques
Dan din, d© gevolgen komen op uw
rekening-courant*
Maar ik ben niet zoo bang als
HEd., uw onderschriften in de Groe
ne zijn wel dik wijds ««zouten, maai'
tegen mij, die toch een van uwe
hoog-roepers bon, zult gij toch niet
onhoffelijk wezen. Gretig las ik name
lijk, dat de Redactie van do Groene
u van medewerker tot mederedacteur
bevorderd had en mocht ik zoo mee-
nen„ g ij dB ar overr wed gelukkig zijn
zoudt. Toevallig komende langs <1©
Keizersgracht 333, waar immers het
kantoor van de Groene gevestigd is,
had ik mijn neef die ais Beursbedien
de geemployeerd is bij de fameuse
firma Stroop en van Gort, gevraagd
zich te informeeren naar een even
tueel door u aldaar te houden recep
tie, bij gelegenheid van het heuchlrjk
feit. De portier evenwel, snij dig als
een P rui stee)ie onderofficier, ant
woordde kortaf, dat daarvan in
geval de red© kon zijn, waarna mijn
neef, aanzienlijk ingescliuchterd, van
de Keizersgracht vertrok en hij via
den Singel ter Beurze ging. 2k zou
hei anders zoo wonderlief hebben ge
vonden: u als jubilaris in het mid
den en de bloemen, rechts naast u
dc directeur van de Groene, de Wel-
Edolgeboren Heer A. B. van Holkema
on links de Weledele Hooggeleerde
Heor Professor H. Kernkamp, hoofd-'
ïedacteur, terwijl gij uwe vrienden
outvingt en Tante Botje thee en koek
jes aanbood. Het lijkt mij -toch toe,
zulke gedenkdagen niet zoo maar
zonder meer of minder mogen pas-
seeren en heb ik den WelEdelgeboren
Heer Van Holkema bovenvermeld,
aangeschreven, door verbouw of om
bouw zijn gebouw Keizersgracht 333
voortaan voor zulk© recepties pp-
schikt te maken. Van harte hoop ik,
hij mijn dringend verzoek ten spoe
digste bijstemmem zaj.
Onze tijd toch staat beslist in het
teeken der receptie. NVare het niet
reuzeleuk, wanneer ik, om mijn be
scheiden persoon een oogenbiik op
den voorgrond te zetten, de receptie
kamer binnenkomend©, afgeroepen
wordcnd« al© mijnheer Zacharius
Weldoener, voor u tredende en uw
band ter gelukwensch vattend©, van
u, middelerwijl uw kaak zich kleu
rende met het rood der verrassing,
hooren moclit: „ben jij het, mijn
ouwe vriend Sebastiaan. .Ik dacht
heusch oen anderen maani te hoo
ren". Helaas, gij hebt mij dat genoe
gen niet bereid, maar ik, steeds stre
vend» en volhardende, gcof den moid'
niet op ©n arrangeer hij gelegenheid
van uw tienjarig medewerkerschap,
of vijftienjarig (het precleee aantal
jaren voor zijn doel natuurlijk geen
rol spelende) een serenade met fak
kellicht op de Gedempte Oude Gracht
te Haarlem, waarbij ik als voorzitter
der feestcommissie zijnde, een g©
calligrafeerd diploma aanbied! en heb
ik do 'kleuren daarvan reeds met den
ontwerper besproken.
Te zijner tijd hoop ik aan de hand
van nadere plannen daarover met u
van gedachten te komen wisselen
In afwachting daarvan vertrouw ik,
u met uw zeer nuttig werk zult wil
len blijven voortgaan. Ik heb mij al
zoo vaak afgevraagd, hoe het toch
mogelijk ie. zooveel Nederlanders hun
taal zoo slecht schrijven, op school
daarvan toch zoo bijzonder veel werk
gemaakt zijnde. Op do school die Ik
afliep, was e©n leeraar die de betee-
Icenis van d© taal zeer wol inzag. Hij
hod er in 't bijzonder genoegen in,
om heel lang© volzinnen in elkaar te
draaien, di© wij leerlingen dan weer
uit elkander halen moesten; wij noem
den dat een touw met. knoopen en hij
legde ze zoo stevig, dat we soms wel
con week noodig hadden, om ze uit
elkaar te peuteren. We waren .dan
van weerskanten over el kaai' tevre
den, hij en wij daarmee weer een
week dichter bij de eerstvolgende va
cantia zijnd©. De letterkunde di© hij
ons gaf, was: de drie ©erste hoofd
stukken van Van Lenneps Ryos van
Dekama en hebben wij daarvan elke
komma en uitroepteeken grondig on
derzocht en besproken, met het re
sultaat wij beslist ons heele leven
geen boek van Van Lenncp meer zul
len inkijken, hetwelk in zoover winst
deze romans bijzonder lijvig zijn «n
veel tijd eischen. Maar, weledele zeer
geleerde heer, vindt u niet mijn Ne-
derlandsche taal zich roet d© beste
rr.a« meten? Als ik het genoegen mag
hebben u dezer dagen eens te ont
moeten en u frieschen morgen t© won-
schen, dan kan ik u teveos grondig
aantoonen, lioe hot met mijn om-
gangssproak gesteld is. Ik merk me
voor, u zonder twijfel alle reden heb
ben zult om ingenomen te wezen met
mijn Nederlandsche taal en stijl.
Laat ik hopen u als redacteur nu
nog meer geestige bijdragen brengt
aan de Nederlanders (de Groene
overal goed ingevoerd zijnde) waarna
ik mij noem
"Weledel© zeergeleerde Heer
Hoogachtend Uwdw.dn.
SEBASTIAAN NIETSDOENER.
Uitgaan
3e SEANCE VOOR KAMERMUZIEK
TE GEVEN DOOR JOH. STEENMAN. -
Maandagavond a.e. zal in den rchouw-.
burg aan den Janeweg de 3e Seance voor
Kamermuziek j.laats vinden te geven door
Joh. Steeiuiuur. Als solisten zullen optre
den: Mej. Euuny v. Eden,piano; Louis
Boer violoncel, Joh. Steenman, viool.
Uitgevoerd zullen worden piano Trio's
van Brahnin cu Saint Saëns; Violoncel
solo van Bach; viool soh van Dvorak,
Kreisler en Joachün.
Muziek
Eerste Toonkunst-ui'voering.
„L'Hletoire de l'Enifant de
Dieu". „L'An Mil".
j eerste uitvoering van het nieuwe
werk van onzen stadgenoot Hendrik An-
drieeson, ,,1'Histaiie de TEnfant do
Dieu'" inaakto dezen toonkunslavond al
zeer belangrijk en gaf hem eene zeldza
me attractie. Niet alleen omdat het eene
compositie gold van een welbekend
Haarleuuch ingezetene, maar vooral om
dal deze jonge toonkunstenaar door zijn
werk en door zijne scherpe eriiiek op het
werk van andezen, een plaats is gaan in
nemen m onze muzikale beweging, van
waar hij opmerkzaamheid verdient en er
langt. Dn :e zeker, dat Hendrik Andries
sen iemand is die muzikaal wat te zeg
gen heelt en die componeert omdat een
innerlijke drang het hem oplegt. Ook
mogen we ala vast aannemer. dat de
richting d'.o hij volgt en verdedigt geen
na apend exporimeateeren is, maar ge-
eroeid uit eigen x:el en gemoed, en dat
hij muzikaal zoo denkt en voolt als hij
schrijft. Als' wij daar niet van overtuigd
waren zouden wii misschien reden heb
ben om lijn werk loger te. taxeeren dan
wij'hel nu doen, maar, ik herhaal het
nog eens, ik bon er zeker van dat hij het
zoo voelt cn dat hier van maakwerk geen
sprake 18 Dat alles neemt niet weg dat
ook Andriesseu de invloed van hem sym
pathieke componisten ondergaan heeft eu
dat het zichzelf zijn bij hem ook maar
relatieve waarde heeft. Maar wie kan hem
dat kwalijk nemen? Waar is de kunste
naar, die niet voortgebouwd heeft op wat
zijno voorgangers hem overgeleverd lieb
ben I De „fond" van Andriessen's inu
ziek hij „i'ilistoire de l'Enfaait de
Dieu" is de eeuwige melodie, niet zooals
Wagner dio verstond, maar zooals
die besloten ligt in den alouden Grego-
riannschen zang, en zooiets is van den
componist te verwachten, die, om va o
zeggen met die onelopeeën opgegroeid, cn
<-r als geen tweede me© vertrouwd is Dal
we ook Debussy's en Ravc-l's invloed
waarnemen is niet tc te ontkennen, maar
met direct te bewijzen, want ook deze
componisten zijn van hetzelfde standpunt
uitgegaan, eu 't moet dus geene verwon
dering haren da; uitkomsten elkaar
evenaren of nabij komen Maar er zijn
ook in Andriesscn's werk tal van pas?*
ges die ook aan de echt-persoonlijkc
genschappen dei genoemde moderne
Fran schen herinneren, dus invloeden van
buiten af aangebracht. Maar ik zeg nog,
wie kan er aan weerstaan, vooral wan
neer deze voorgangers de heele sympathie
hebben 1
Minder had ik van Andriesseu ver
wacht dat hij dc Wagner tliorie zou aan
gewend hebben, daar hij toch stelselmatig
zijn" hoofdpersonage karakteriseert met
oen trekje, wat mij als zeker opera leit
motiv zeer hekend voorkomt. Niet dat ik
deze werkwijze afkeur, ik voor mij ik
vind ze ae.stiiet.isch logisch, alleen, wetend
hoe Andriessen tegenover de Wagner-
theorieën staat, bevreemd mij de aanwen
ding «r van.
Deze vrij uitvoerige! inleiding was er
noodig om in algomeene trekken de mu
ziek van het nieuwe zanggedicht te ka-
raktcriseeren. Is deze tamelijk lang ge
worden, dan dankt zij dit aan het feit,
dat zij ©ui hare innerlijke waarde aan
spraak" op ene uitvoerige beschouwing
maken kan,
Het etuk nader betrachtende gaat onze
aandacht vooreerst naar den tekst Dez»
i6 van don Limburgschen dichtci Pierre
Kemp. Over het ontstaan van het ge
dicht, of liever van het rvthmisch proza
vernam ik etgenaardige bijzonderheden.
Een paar jaar
aangezocht, om eene Nederlandsche Ope
ra te schrijven. Voor hei libretto werd
hem naar den dichter Kemp verwezen. De
beide kunstenaars ontmoetten-elkaar hier
te Haarlem, 't is te zeggen, de dichter
logeerde eene week bij den toondichter
samen trachtten zij met elkaar in
ling to komen teneinde het eens te
worden over onderwerp, strekking, enz.
resultaat was, dat na eenige dicht
proeven later uit Maastricht toegezonden,
Andricssen concludeerde dat het niet
gaan kon; of het vereischte contact ont
brak of dat het onderwerp hem niet be
id, ik weet het niet, althans de opera-
plannen werden opgegeven.
Eonigon tijd nadien zond Kemp de
tekst van „L'I-Iietoire de "Enfant de
Dic-u", of dit dan niets voor den cympn.
nist zou wezen. En werkelijk hier had de
literaten' den toon te pakken die don
toondichter direct bezielde. Zoodal uit de
kennismaking met den dichter tooit uog
een goed resultaat geboren werd. En
werkelijk, de strekking en de atmosfeer
van het schijnbaar eenvoudige proza
stukje is zoo raak In den geest van An
driessen, dnt het pleit voor den opmerk-
van den dichter die blijkbaar tijdens
dagen, die hij met den componist
doorbracht zin en gemoed aan diens te
ven? en kunrlopvritineen gevoed hc-eft.
Dat hij het stuk in 't Fransch schreef
i« mede een van 'e dichters aanpassings
vermogens «rwille van des toonzetters
voorliefde v or vreemde taalklanken, hoe
'somt iemand er' anders toe, om te dicii
in eer.e taal waarin hij zijn denkeu
toch min of meer moet forcecren. Intus-
schen, ik moet het erkennen, is het rrih-
miach proza van den heer Ken-.p in 'een
eenvoudig, zooals het onderwerp het ge-
biedt, maar keurig Fransch geschreven.
Ho: geheel vertelt ce onopgesmukte his
torie van den ©envoudigen mcnscii, ui©
gelukkig is met Gods goedheid en de
schoone natuur. Dramatische' bewogen
heid is er niet in to viqden, alleen zijn
uitval l:gen een buur die vogeltjes, dus
natuurgenooten, gedood heeft, brengt ee
nige verheffing uil de sfeer van go-
moedsrust, gelukkig -makende levens-
voldoening, liefde en dankbaarheid. Jller
vond ook Andriesseu gelegenheid i
dramatische wending aan zijne pmUtuur -
te geven, die volgens mij hel hoogtepunt
van het werk uitmaak,. Het einde van
„l'Knfant dr> Dieu", den eenvoudigen
mench, dat door een droom aangekondigd
wordt, ia zijn leven gelijk, simpel, zondiu
de minste -uiterlijke tragiek.
Een onderwerp dus, dat men niet als
ver gezocht kan verwijten, lijk: bot
juist daarom ongewoon. De vraag maar
of he< poëtische schoonheid genoeg bergt
en dan vind ik van wel. Andricssen
hoeft het stuk verdeeld in korc-n en soll-
voor sopraan en tenor. Vooral in de ge
mengde koorgodeelten lukto het hom
a raat tig e effecten te hereiken. Ik .1 -itlc
nog aan „Je me lamente pour le beu re"
aan de vredig, rustieke stemming bij
„L©s ailea d'or" en aan het was: s*n-
gorlge, aan Frenok herinnerende 'vt.
D-i het kcorgedeelt© erg moeil!
door de verrassends'.-- harmonie.' cr-hn-
gen zou ik buiten beschouwing iiitva.
ware het - it> eon te onen Iicc d.nk-
baar do componist wezen ma; voci de
vertolking er van. Subltcjn va.-. suk
wc iiet dameskoor, dat was lij do nee-
ren heel wat minder, vooral in de decla
matorische mannenkoor-soli, maar de
zou men het domineeren van ecnigc te
noren liever niet gewensoht hebben. Mia
Peltenburg gaf van hare partij wel
licht de door den toondicliter gedroomdo
vertolking, haar belangrijkst© solo w.ia
meteen het culroinatiejiunt van het stuk.
En ook Jacques, van Kempen had zich
den geest van het werk goed eigen ge
maakt ©n gaf menig verbluffend staaltje
van stejnbeheorsching. Di© moeilijke par
tij zullen weinigen hem zoo nazingen.
Alleen zijn. ©erste solo was minder geluk
kig cn naar mijne opvatting te wc-inig ex
pansief, doch zijne twee volgend© beurten
vervulde h.j met brio ©n innig door
voeld. Het orchestrza! gedeelte was uit
nemend vefzorgd,wat van het Besidentio-
orkest niet anders te -erwachten was on
der leiding van een dirigent als Loun
Robert, 't Werd na aflcou van het stuk
ee.n blijde triomf voor Andriessen dk
het podium verscheen en bloemen en
krans te aanvaarden kr«
ook onze geiukwensehen. t
ken met de raste
fant de Dieu" rijn
de besie conoeripodiums ven het Innd cn
ook daarbuiten.
11c: spijt mij dar ik na bovcn-leund©
uitvoerige bespreking van bet eerste werk
van den avond, het kor; zal moeten ma
ken met die van het tweede, de grand ics©
yvaiphor.ie ."L'An Mil" van Gabriel
Pierné. Dit is in de eerste plaats een or
kestwerk waarbij hei koor slechts illustra
tief meewerkt, in het eerste deel oin de
smeokingen dei geloovigcn weer te geven,
die vol angst den laatsten dog verheiden,
in het tweede, als tegenstelling hiervan,
dc lichtzinnige vreugdezoekers 't woord
te - geven die in dollen overmoed liturgi
sche zangen profaneeron en het zotten-
en ezelsfeest vieren met het authentieke
middeleeuwsche Prose de l'Ane", en in
het slotdeel om de vreugdohynmen der
kerk aan te heffen op den blijden mor
gen die de wereld ongerept gespaard
vond.
Daartusschen in bracht de componist
nog de vermanende stem aan van den aan
klager die de zorgeloozen lot Inkeer op
wekt, welke partij door een koorlid, do
hoer Hoefman, lang niet onverdienstelijk
Uet hooren. althans me: mooi. ver dra
gend geluid- De heer Louis Robert heeft
die schitterende partituur van dit mees
terlijk orkestwerk met fijne detaillc-orjng
gedirgieerd en het orkest was zijne inten
ties zeer getrouwd. Prachtig van colonek
was iret heerlijke middenstuk en in het
slotdeel lie: de reusachtige climax v*n
vreugdegejubel ook niets te wcnscbcn.
Ook de enorme moeilijkheden van het
koor werden stralend overwonnen, slechts
een enkel msal 'iep hot bij dc hoeren
event jee mis, maar daar willen we niet
te zuur om kijken, het vele goede was
een te 'groot tegenwicht.
Allee to zanaen dus eene belangrijke
uitvoering, waarvoor wij Louis Robert en
zijn Toonkunstkoor niot dankbaar genoeg
kunnen zijn.
En nu ga2n de verwachtingen voornl
naar ander, niet minder interessant
werk. Wij vernamen dat voor het 2e con
eert in studie genomen wordt „La Dam
nation de Faustvan Berlioz. Goed heil
JOS. DE KLERK.
Drsigbritven.
De rechtbank veroordeeld© heden den
landbouwer E. V. te Spaarnwoude, die
beschuldigd werd dreigbrieven goscijievcn
te hebben aan den heet A. B. Michielsen,
oud-burgemeester van Haarlemmerliede
en Spaarnwoude, tot een maand govango
nisstrsf.
Beklaagde heeft het fert ontkend.
DE CRISIS BIJ DE NAT. OPERA.
Naar de Tel." mededeelt, heeft dc direc
tie der National© Opera riob genoodzaakt
gezien oan het geheele personeel voor te
stelleD, genoegen te nemen met drie
vierde van het salaris.
binnenland
HET ONTWRICHTE SPOORWEG BK
DRIJF. Do Nederlandsche Vorooniging
van Spqor- en Tramwegpersoneel is voor
nemens op 50 Januari a.s. te Amsterdam
een Buitengewoon Congres to beleggen,
teneinde maatregelen te treffen om don
tix-staud waarin thans het Spoorwegbe
drijf- verkeert en waaronder het Spoor
wegpersoneel niet het minst lijdt, te
verbeteren.
CHR. HISTORISCHE UNIE. Het
hoofdbestuur van de Christelijk-Histon-
eche Unie heeft, naar de Ncdcrl. meldt,
do algemeene vergadering van di© Unie
bepaald op Woensdag of Donderdag na
l'arehen. te Utrecht, in de verwachting,
dat tijdig vóór Paschen de Grondwet*
voorstellen van resoering bekend zijn.
